ΦΟΒΟΣ ΘΕΟΥ καὶ ΦΟΒΙΕΣ

Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ καὶ οἱ φοβίες τῶν ἀνθρώπων

Ἐπίσκοπος Ἰωὴλ Φραγκάκος,
Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης & Ἀλμωπίας

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ

.                 Ὁ κάθε ἄνθρωπος, ὅταν γεννιέται, ἔχει μέσα του (κληρονομοῦνται σ᾿ αὐτὸν) ψυχολογικὲς καὶ σωματικὲς ἀδυναμίες· π.χ. ἡ ἀκόρεστη δίψα γιὰ ζωή, ὁ χωρισμὸς τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα, ἡ φθορὰ τοῦ σώματος, οἱ ποικίλες ἰδιόμορφες καταστάσεις, καχυποψίες γιὰ ἄλλους καὶ πολλὰ ἄλλα. Ὅλα αὐτὰ τοῦ προκαλοῦν φόβο. Ὁ φόβος δὲν τὸν ἀφήνει νὰ τελειοποιηθεῖ στὴν ἀγάπη. Ὁ Χριστὸς ὅμως ἦλθε νὰ μᾶς ἐλευθερώσει ἀπὸ τὸ φόβο τοῦ θανάτου καὶ τῆς κολάσεως, (Ἑβρ. β´ 14-15). Δὲν μᾶς ἔφερε πνεῦμα δειλίας, ποὺ προκαλεῖ φόβο, ἀλλὰ πνεῦμα υἱοθεσίας (Ῥωμ. η´ 14-15). Ὁ Χριστὸς μᾶς ἐλευθέρωσε. Ὅποιος πιστεύει στὸ Χριστὸ ἐλευθερώνεται καὶ ὁδηγεῖται στὴν ἀγάπη ποὺ «ἔξω βάλλει τὸν φόβο» (Α´ Ἰω. δ´ 18). Γιὰ νὰ φτάσουμε ὅμως στὴν ἀγάπη, χρειάζεται ἀγώνας καὶ ἄσκηση καὶ φυσικὰ δὲν ζεῖ κάποιος τὴν κατάσταση αὐτὴ διὰ μιᾶς. Στὰ πρῶτα βήματά του πρὸς τὴν τελείωση, ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ ἔχει φόβο γιὰ μερικὰ πράγματα, ὅπως π.χ. γιὰ τὴν κόλαση, τὴν ἁμαρτία, τὴν γέενα τοῦ πυρός. Νὰ φοβηθεῖ τὴν ἁμαρτία μήπως τὸν χωρίσει ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ καταδικασθεῖ.

ΓΝΩΜΕΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΑΥΤΗ

.                 Ὁ φόβος ποὺ ἔχουμε νὰ μὴν πέσουμε στὴν ἁμαρτία εἶναι ἀρετή. Ἀρχὴ τῆς ἀληθινῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ. (Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
Ὁ φόβος εἶναι ἡ πρώτη ἐντολή, ποὺ ὁδηγεῖ στὸ πένθος τῶν ἁμαρτημάτων (Πέτρος ὁ Δαμασκηνός).
.                 Ἐκεῖνος ποὺ πιστεύει στὸν Κύριο, φοβεῖται τὴν κόλαση, κι αὐτὸς ποὺ φοβεῖται τὴν κόλαση, τηρεῖ τὶς ἐντολές. Αὐτὸς πάλι ποὺ τηρεῖ τὶς ἐντολές, ὑπομένει τὶς θλίψεις, κι ὅποιος ὑπομένει τὶς θλίψεις, ἀποκτᾶ τὴν ἐλπίδα του στὸν Θεὸ (ὅπ.π.).
.                 Ἄλλο πράγμα νὰ φοβεῖσαι τὸν Θεὸ καὶ ἄλλο νὰ ἐφαρμόζεις τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ (Συμεὼν ὁ ν. Θεολόγος).
.                 Θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε πὼς στὴν πνευματική μας ζωὴ προηγεῖται ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, ποὺ μᾶς κάνει νὰ πενθοῦμε γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας καὶ ἀκολουθεῖ ἡ ἐργασία τῶν ἐντολῶν ὡς καρπός. Ὁ ἔμφυτος φόβος βοηθάει μαζὶ μὲ τὴν πίστη στὴν ἐργασία τῶν ἐντολῶν.
.                 Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ μᾶς ἀναγκάζει νὰ πολεμᾶμε τὴν κακία καὶ ἐνῶ τὴν πολεμᾶμε, ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ τὴν πολεμεῖ (Μάρκος ὁ Ἀσκητής).
Ἡ ρίζα τῆς εὐλάβειάς μας πρὸς τὸν Θεὸ εἶναι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ. Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι τὸ πιὸ δυνατὸ ὅπλο γιὰ νὰ πολεμήσουμε τὶς δυσκολίες στὴν πνευματική μας πορεία (Ἰω. ὁ Χρυσόστομος).
.                 Παράδειγμα χαρακτηριστικὸ ὁ ληστής. Ὅλοι ξέρουμε τί εἶπε στὸν ἐξ εὐωνύμων του Χριστοῦ κακοῦργο, ποῦ λοιδοροῦσε τὸν Χριστό: «οὐχὶ σὺ ὁ Χριστός; σῶσον σεαυτὸν καὶ ἡμᾶς. Ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ἕτερος ἐπετίμα αὐτῷ λέγων· οὐδὲ φοβῇ σὺ τὸν Θεόν, ὅτι ἐν τῷ αὐτῷ κρίματι εἶ;» (Λουκ. κγ´ 29). Μπροστὰ στὸν Κύριο ὁ εὐγνώμων ληστὴς αἰσθάνθηκε μεγάλο φόβο γιὰ τὶς ἁμαρτίες του καὶ εἶπε τὰ περίφημα ἐκεῖνα λόγια· «Ἰησοῦ, μνήσθητί μου ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. κγ´ 41).

ΠΩΣ ΕΝΕΡΓΕΙ Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ;

.                 Ὁ ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος λέγει πὼς ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ ξυπνάει τὴν ἀνθρώπινη φύση ἐναντίον τῶν πονηρῶν ἐπινοήσεων τοῦ διαβόλου. Ὅπως τὰ Χερουβὶμ ἦσαν ἄγρυπνα μπροστὰ στὴν θύρα τοῦ Παραδείσου, ἔτσι καὶ ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄγρυπνος φύλακας τοῦ ἀνθρώπου, γιὰ νὰ μὴν πέσει στὴν ἁμαρτία. Αὐτὸν τὸν φόβο χρειάζεται νὰ τὸν διατηρεῖ γιὰ νὰ μὴ βλαβεῖ ἀπὸ τὸν ἐχθρό.
.                 Πράγματι πολλὲς φορὲς συγκρατούμεθα μακρυὰ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, διότι μέσα μας ὑπάρχει ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ. Ἀναλογιζόμαστε· «πῶς θὰ τὸ κάνω αὐτό; φοβᾶμαι τὸν Θεό, φοβᾶμαι τὴν κόλαση». Ὁ σωτήριος αὐτὸς φόβος μᾶς κάνει νὰ μισοῦμε τὴν ἀδικία, τὴν ὕβρη καὶ τὴν ὑπερηφάνεια, τονίζει ὁ Μέγας Βασίλειος.
.                 Αὐτός, ποὺ ἔχει φόβο Θεοῦ, ἀπομακρύνει εὔκολα τοὺς λογισμοὺς τοῦ διαβόλου, ἀφοῦ δὲν αἰχμαλωτίζεται μὲ τίποτε. Δὲν ἔχει περισπασμοὺς στὸ νοῦ του, διότι περιμένει τὸν Δεσπότη Χριστό. Ἐπιμελεῖται τῶν ἀρετῶν, γιὰ νὰ μὴν καταδικασθεῖ.
.                 Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι μία μήτρα. ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι τὸ σπέρμα. κι αὐτὸ ποὺ θὰ γεννηθεῖ, εἶναι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ. Γιὰ νὰ ἔχουμε καθαρὴ ἐλεημοσύνη, δηλ. ἀπαλλαγμένη ἀπὸ κενοδοξία, φιλαργυρία καὶ ἡδονή, πρέπει νὰ προηγηθεῖ ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος θὰ νεκρώσει τὰ πάθη αὐτά.
Ὅποιος θέλει νὰ ἀγαπήσει τὸν Θεό, θὰ ἀρχίσει ἀπὸ τὸν φόβο του. Ἐξαιτίας αὐτοῦ του φόβου προσέχουμε καὶ τὰ λεπτότατα ἁμαρτήματα. Ἕνας ποὺ φοβᾶται τὸν Θεό, λέγει καὶ τὰ πιὸ μικρά του ἁμαρτήματα, διότι ἔχει τὴν ἐντύπωση, πὼς μετὰ θάνατο τὸν περιμένουν πολὺ ἄσχημες καταστάσεις.
.                 Ὅποιος φοβᾶται τὸν Θεό, ἀγαπάει τὴν ἐγκράτεια. Μὲ φόβο πηγαίνει νὰ κοινωνήσει. «Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε», προσκαλεῖ ὁ λειτουργὸς τοὺς πιστούς. Ὁ φοβούμενος τὸν Κύριο, δὲν φοβεῖται τῶν δαιμόνων τὶς ὁρμές, οὔτε τὶς ἀπειλὲς τῶν ἀνθρώπων.

Ο ΦΟΒΟΣ ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΑΙ ΣΕ ΔΥΟ ΕΙΔΗ

.                 Οἱ Πατέρες λένε πὼς ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ ἔχει δύο μορφές. Εἶναι ὁ φόβος τῶν εἰσαγωγικῶν καὶ ὁ φόβος τῶν τελείων.
Ὁ φόβος τῶν εἰσαγωγικῶν ἢ τῶν ἀρχαρίων, ποὺ ὑπάρχει μέσα μας καὶ δὲν μᾶς ἀφήνει νὰ πέσουμε στὴν ἁμαρτία ἐξαιτίας τῆς κολάσεως. «Εἰσαγωγικὸς ἐστὶν ὁ ἀπέχων τῆς κακίας». Αὐτός, ποὺ ἔχει αὐτὸν τὸν φόβο φοβᾶται σὰν δοῦλος τὰ κολαστήρια, τὶς τιμωρίες καὶ τὶς καταδίκες.
Ὑπάρχουν ὅμως καὶ οἱ τέλειοι, ποὺ ἔχουν καὶ αὐτοὶ φόβο, ἀλλὰ μὲ ἄλλη μορφή. Φοβοῦνται μήπως παραβοῦν κάποια ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν λυπήσουν. Φοβοῦνται μήπως ὑποστοῦν τροπὴ ἢ ἀλλοίωση στὴν πνευματική τους ζωὴ καὶ πέσουν στὴν ἁμαρτία.
.                 Ὁ φόβος τῶν εἰσαγωγικῶν ἐξαφανίζεται, ὅταν συγχωρηθοῦν τὰ ἁμαρτήματα τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ ὁ δεύτερος, τῶν τελείων, παραμένει συνεχῶς στὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν ἁγιάζει περισσότερο.
.                 Ἀπ᾿ ὅλα αὐτὰ καταλαβαίνουμε πὼς μποροῦμε νὰ ὠφεληθοῦμε τὰ μέγιστα ἀπὸ τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ. Μία εὐχὴ τῆς θείας Λειτουργίας τὸ τονίζει αὐτὸ ἐμφατικά. «Ἔνθες ἡμῖν καὶ τῶν μακαρίων σου ἐντολῶν φόβον, ἵνα τὰς σαρκικὰς ἐπιθυμίας πάσας καταπατήσαντες, πνευματικὴν πολιτείαν μετέλθωμεν, πάντα τὰ πρὸς εὐαρέστησιν τὴν σὴν καὶ φρονοῦντες καὶ πράττοντες».
.                 Αὐτὲς τὶς πνευματικὲς καταστάσεις ἂς ἐπιζητοῦμε σταθερά, γιὰ νὰ γίνουμε ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ.

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΦΟΒΙΕΣ

.                 Εἴδαμε διεξοδικὰ τί εἶναι ὁ φόβος καὶ ποιὲς εἶναι οἱ ἐνέργειές του. Ἂς δοῦμε τώρα τὶς ἀνθρώπινες φοβίες.
Φοβία, ὀνομάζεται ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη ἐπιστήμη, δηλ. τὴν ψυχιατρική, ἡ πάθηση ἐκείνη, ὅπου τὸ ἄτομο κατακλύζεται ἀπὸ φόβο, ἐνῶ δὲν ὑπάρχει πραγματικὴ αἰτία φόβου. Λέμε ὅτι κάποιος ἔχει κλειστοφοβία, ὅταν δὲν μπορεῖ νὰ εἰσέλθει σὲ κλειστοὺς χώρους, π.χ. σὲ ἀνελκυστήρα, ἢ νὰ ταξιδεύσει μὲ ἀεροπλάνο, τρένο κ.λπ., ἐπειδὴ καταλαμβάνεται ἀπὸ μεγάλου βαθμοῦ φόβο. Πλεῖστα πράγματα καὶ καταστάσεις μποροῦν νὰ γίνουν ἀφορμὴ τέτοιας φοβίας. Τὰ συνηθέστερα εἶναι: Πλατεῖες ἢ χῶροι ὅπου ὑπάρχουν πολλοὶ ἄνθρωποι (ἀγοροφοβία), ἡ ἄνοδος σὲ ὑψηλοὺς ὀρόφους κτηρίων (ὑψοφοβία), ζωύφια ἀκίνδυνα γιὰ τὸν ἄνθρωπο, ὅπως π.χ. μικρὲς ἀράχνες (ἀραχνοφοβία) κατσαρίδες (κατσαριδοφοβίες) κ.λπ. Ἐπίσης φόβος τῶν μικροβίων (μικροβιοφοβία), γι᾿ αὐτὸ καὶ πλένουν τὰ χέρια καὶ τὰ ἐνδύματα συχνότατα. Ἀκόμη διάφορες ἀρρώστειες, ὅπως π.χ. ὁ καρκίνος (καρκινοφοβία), μὲ ἀποτέλεσμα νὰ προσέχουν νὰ μὴν τοὺς ἐγγίσει ἄνθρωπος, ποὺ πάσχει ἀπὸ τὴ νόσο αὐτή, ἢ κάποια ἄλλη. Ὅσοι ἔχουν μία ἀπὸ τὶς φοβίες αὐτές, δὲ σημαίνει πὼς εἶναι ἄτομα δειλὰ καὶ μὲ μειωμένη προσωπικότητα. Ἀντιθέτως μπορεῖ νὰ εἶναι ἐπιτυχημένοι ἐπαγγελματίες, σωστοὶ ἐπιστήμονες, ἢ ἀκόμη νὰ ἐπιδίδονται καὶ σὲ τολμηρὲς δραστηριότητες, ὅπως π.χ. τὴν ὀρειβασία.

.                 Ἡ κατάσταση τῆς φοβίας ὀφείλεται σὲ κάποια διαταραχὴ τῆς λειτουργίας τοῦ κεντρικοῦ νευρικοῦ συστήματος. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος, ποὺ πάσχει ἀπὸ τὴ φοβία, δὲν ἔχει ἄλλα ψυχοπαθολογικὰ συμπτώματα, τότε ἡ ὀδυνηρὴ αὐτὴ κατάσταση ὀνομάζεται νευρωτικὴ φοβία καὶ τὸ ἄτομο ἔχει πλήρη ἐπίγνωση τοῦ παραλόγου της φοβίας του. Παρ᾿ ὅλες ὅμως τὶς προσπάθειές του δὲν μπορεῖ νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπ᾿ αὐτὸ εὔκολα. Ἀκόμη ἡ φοβία μπορεῖ νὰ εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ πολλὰ συμπτώματα ψυχοπάθειας, ὅπως π.χ. ἡ μελαγχολία κ.λπ. Ἂς ἀναφέρουμε καὶ δύο παραδείγματα. Ἕνας γιατρὸς μοῦ ἔλεγε πὼς τὸν ἐπισκεπτόταν συχνὰ κάποιος, ποὺ εἶχε τὴ φοβία τοῦ ἐμφράγματος τῆς καρδιᾶς καὶ γενικώτερα τῆς φοβίας τοῦ θανάτου. Εἶχε καχυποψίες γιὰ τοὺς πάντες καὶ ἔτρεμε στὴν ἰδέα πὼς μπορεῖ νὰ πάθει ἔμφραγμα. Κάθε τόσο πήγαινε στὸν γιατρὸ καὶ ἐξέφραζε τὶς ἀνησυχίες του. Ὅταν μετὰ ἀπὸ χρόνια συνέβη νὰ πάθει καρκίνο ἥπατος, ἐπειδὴ ἦταν συνειδητὸς χριστιανός, ἀντιμετώπισε τὴν ἀσθένεια μὲ ἀξιοθαύμαστη καρτερία καὶ ὑπομονὴ καὶ τὸ καταπληκτικὸ ἦταν, πὼς ἥσυχος περίμενε τὸ θάνατο. Τὸ ἄλλο παράδειγμα. Καπετάνιος ἐμπορικοῦ πλοίου, ποὺ διέπλεε συχνά τους ταραγμένους ὠκεανοὺς καὶ ἀντιμετώπιζε μὲ ἐπιτυχία τὶς φοβερὲς φουρτοῦνες τῆς θάλασσας, τὸν ἐπίανε μεγάλη φοβία, ὅταν ἔμπαινε στὸ λιμάνι καὶ ἔβλεπε συνωστισμὸ (μποτιλιάρισμα) πλοίων. Νόμιζε πὼς δὲ θὰ τὰ κατάφερνε νὰ μπεῖ μέσα. Δὲν φοβόταν τὰ ἄγρια κύματα τοῦ ὠκεανοῦ καὶ ἔτρεμε τὸν συνωστισμὸ τοῦ ἀσφαλοῦς λιμανιοῦ.

.                 Ἕνας πνευματικὸς τί μπορεῖ νὰ κάνει στὴν προκειμένη περίπτωση; Φυσικὰ δὲν μπορεῖ νὰ δώσει κατευθύνσεις ποὺ ἔχουν σχέση μὲ φάρμακα καὶ ἰατρικὲς ἀγωγές. Οἱ παρατηρήσεις τοῦ τύπου, πὼς αὐτὸ ποὺ ἔχει ὁ ἀσθενὴς δὲν εἶναι τίποτε, καὶ ἡ προτροπὴ νὰ μὴν πάει στὸ γιατρό, δὲν ἔχουν καλὰ ἀποτελέσματα. Ἐὰν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ ἰατρικὴ θεραπεία, θὰ τὸ κρίνει ἕνας καλὸς καὶ δοκιμασμένος γιατρός. Γίνεται πολλὲς φορὲς μὴ πιστευτὸς καὶ μὴ ἔγκυρος ὁ πνευματικὸς ποὺ δίνει τέτοιες συμβουλές. Τὸ ἔργο τοῦ πνευματικοῦ στὸ ἐξομολογητήριο εἶναι νὰ φύγει ὁ ἄνθρωπος, ποὺ θὰ καταφύγει στὴν βοήθειά του καὶ ἔχει φοβίες, μὲ ἀκλόνητη ἐμπιστοσύνη στὸ Θεὸ καὶ μὲ ἐλπίδα πὼς στὴ δίνη τοῦ προβλήματός του δὲν θὰ εἶναι ἀποῦσα ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Καταπληκτικὴ εἶναι ἡ ἐμπειρικὴ διαπίστωση τῶν ἁγίων Πατέρων πὼς ὅσο καθαρίζεται ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, τόσο καὶ ἐξαφανίζονται τὰ πάθη του καὶ οἱ ψυχολογικές του ἀνισότητες. Κάποτε ρώτησαν κάποιον ἀπὸ τοὺς Γεροντάδες τί πνευματικὴ ἐργασία κάνει, κι αὐτὸς ἀπάντησε: «Ἡμεῖς νοῦν τηροῦμεν». Ἡ τήρηση καὶ ἡ καθαρότητα τοῦ νοῦ ἀπαλλάσσει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ πολλὲς φοβίες. Ὁ καθαρὸς νοῦς ἡγεμονεύει τῆς κεφαλῆς καὶ ὑποτάσσει ὅλες τὶς αἰσθήσεις τοῦ σώματος. Ὁ μέγας ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς τονίζει, πὼς πάνω ἀπὸ τὴ σπουδὴ τοῦ ἀνθρώπου νὰ γνωρίσει «ἄστρων μεγέθη καὶ φύσεων λόγους», δηλ. θὰ λέγαμε σήμερα ἐπιστημονικὲς γνώσεις, προτιμότερο εἶναι «τὸ εἰδέναι τὸν καθ᾿ ἡμᾶς νοῦν τὴν ἑαυτοῦ ἀσθένειαν καὶ ταύτην ἰάσασθαι ζητεῖν», νὰ μπορέσει ὁ νοῦς νὰ γνωρίσει τὴν ἀσθένειά του καὶ νὰ ζητήσει τὴν ἴασή του. Ἡ καλλιέργεια τοῦ νοῦ μὲ τὴν ἡσυχία, τὴ νηστεία, τὴν προσευχή, τὰ καθαρτικὰ δάκρυα, τὶς ἀκολουθίες, τὴν ἐργασία καὶ μὲ τὴν ἐπικοινωνία μὲ τὸν πνευματικὸ καὶ ἄλλους πατέρες, καὶ τὴν ἀκρόαση τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ θὰ φέρει θετικὰ ἀποτελέσματα γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ θὰ μπορεῖ πιὸ δυναμικὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τὶς βασανιστικὲς φοβίες. Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, ὅταν καταλάβει τὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου, καθαρίζει ὅλες τὶς δυνάμεις τῆς ψυχῆς καὶ μάλιστα τὴν πιὸ κύρια δύναμη, ποὺ εἶναι ὁ νοῦς. Ἔτσι μποροῦν νὰ θεραπευθοῦν καὶ οἱ φοβίες.
.                 Θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε πρακτικὰ πὼς ἡ ἐργασία τοῦ νοῦ μὲ τὴν συνεχῆ μνήμη τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἕνα μέσον γιὰ νὰ ἐλέγξουμε τὶς φοβίες μας. Πίσω ἀπὸ τὰ λόγια της σωτήριας εὐχῆς κρύβεται ἡ παρουσία τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ προσεύχεται λέγοντας «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με», ἔρχεται σὲ ζωντανὴ ἐπαφὴ μὲ τὸ Θεὸ καὶ ζωοποιεῖται. Ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου γεμίζει ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν Ἰησοῦ καὶ ἔτσι ἐγκαταλείπονται οἱ φοβίες. Ἔχω ὑπόψη κάποιον, ποὺ εἶχε διάφορες φοβίες, ποὺ τὸν ἐμπόδιζαν νὰ κοιμηθεῖ, καὶ ὅταν ἄρχισε νὰ λέγει τὴν εὐχὴ καὶ νὰ ἐνεργεῖ μέσα του, πολλὲς ἀπὸ τὶς δύσκολες αὐτὲς καταστάσεις ἐξαφανίσθηκαν.
.                 Ἐπίσης εἶναι ἀλήθεια πὼς οἱ εὐαίσθητοι ἄνθρωποι ὑποφέρουν πάρα πολὺ ἀπὸ τὶς φοβίες. Ὁ μακάριος Γέροντας π. Παΐσιος ἔλεγε πὼς ὁ πονηρὸς βρίσκει διάφορες εὐκαιρίες καὶ τοὺς εὐαίσθητους τοὺς κάνει πιὸ εὐαίσθητους καὶ τοὺς ἀναίσθητους πιὸ ἀναίσθητους. Οἱ εὐαίσθητοι περνοῦν πολλὲς φορὲς μαρτυρικὲς μέρες ἀπὸ τὴν ἐνέργεια τῆς φοβίας. Διάφορα γεγονότα τοῦ καθημερινοῦ βίου, ἡ ἐνέργεια τοῦ πονηροῦ καὶ ἐγγενεῖς ψυχολογικὲς καταστάσεις κάνουν τὸν ἄνθρωπο νὰ ὑποφέρει πολύ. Τότε χρειάζεται τὴ βοήθεια τοῦ πνευματικοῦ, νὰ συζητήσει μαζί του, νὰ ἐνισχυθεῖ ἀπὸ τὰ λόγια του, νὰ νοιώσει τὴ θεία παρηγοριά. Ἡ παρουσία τῶν ἀνθρώπων, ποὺ μᾶς ἀγαποῦν ἀνιδιοτελῶς, εἶναι εὐεργετική.
.              Θὰ θέλαμε νὰ θίξουμε κι ἕνα ἄλλο σημεῖο. Ἡ θεραπεία τῆς φοβίας ἐξαρτᾶται καὶ ἀπὸ τὴν ταπείνωση τοῦ ἀνθρώπου. Ἐνθυμοῦμαι τὰ λόγια ἑνὸς Γέροντα τοῦ Ἁγίου Ὄρους σὲ κάποιον, ποὺ εἶχε βασανιστικὲς φοβίες. Ἦταν νέος στὴν ἡλικία καὶ φοβόταν νὰ περπατήσει τὴ νύχτα ἢ νὰ περάσει ἀπὸ τοὺς χώρους τῶν κοιμητηρίων, νὰ κοιμηθεῖ μόνος του στὸ δωμάτιο κ.ἄ. Ὁ θεοφώτιστος, λοιπόν, ἐκεῖνος Γέροντας τοῦ εἶπε: «Ὅλα αὐτὰ τὰ παθαίνεις ἀπὸ τὸν ἐγωϊσμό σου καὶ ἐπειδὴ δὲν κοινωνεῖς συχνά». Ἡ ταπείνωση τοῦ ἑαυτοῦ μας καὶ ἡ ζωοποιὸς χάρη τῶν μυστηρίων ἔχουν τὴ δυνατότητα νὰ θεραπεύσουν τὴ φοβία.
.                  Δὲν ἀρκεῖ μόνο τὰ φάρμακα τοῦ ἰατροῦ, ἀλλὰ χρειάζεται καὶ ἡ δύναμη τῆς χάρης τοῦ Θεοῦ, εἴτε ἔρχεται σὲ μᾶς ἀπὸ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, εἴτε ἀπὸ τὶς διαπροσωπικές μας σχέσεις μὲ τὸν Θεό. Ὅπου χρειάζεται νὰ συνδυάσουμε καὶ τὰ δύο, θὰ τὸ κάνουμε. Ἐὰν οἱ φοβίες ἔχουν τὶς ῥίζες τους σὲ καθαρὰ πνευματικὰ αἴτια (ὅπως π.χ. σὲ ἁμαρτίες), θὰ καταφύγουμε στὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ.
.                 Ἕνα ὡραιότατο τροπάριο τῆς Ἐκκλησίας μᾶς κάνει ἔκκληση στὸν Θεὸ νὰ μᾶς ἀπαλλάξει ἀπὸ τὴ θλίψη καὶ νὰ τὴν μεταποιήσει σὲ χαρά: «Τὰ λυπηρὰ τοῦ σοῦ δούλου, τοῦ παρόντος κινδύνου, τὴν ζάλην τὴν πολλὴν καὶ χαλεπήν, μεταποίησον νῦν, Δέσποτα, καὶ μετάτρεψον τούτου, τὸ πένθος εἰς χαρὰν διηνεκῆ· ἵνα πίστει καὶ πόθῳ, ἀπαύστως μεγαλύνῃ σε» (Παράκλησις ἐπὶ ἀσθένειαν).
.                 Ἂς δώσει ὁ Θεὸς τὴ λύση αὐτὴ σὲ ὅλους ὅσους ἔχουν προβλήματα καὶ θλίψεις.

ΠΗΓΗ: agiameteora.net

ΤΟ ΑΓΧΟΣ καὶ Ο ΑΔΑΜΙΚΟΣ ΦΟΒΟΣ

Τὸ ἄγχος ὑπὸ τὸ πρίσμα τῆς Χριστιανικῆς Ἀνθρωπολογίας

Ἰωάννου Κορναράκη (†), Καθηγητοῦ Πανεπ. Ἀθηνῶν
ἀπὸ τὸ βιβλίο
«Ψυχοδυναμικὰ δρώμενα στὴν πορεία τῆς ἁγιότητος»,
ἐκδ. «ΤΗΝΟΣ», Ἀθῆναι 2010, σελ. 225
[Πρώτη δημοσίευση, περ. «Ὀρθόδοξη Μαρτυρία,
Λευκωσία, Ἄνοιξη 2002, ἀρ. τ. 67, σελ. 13-18] 

.                 Τὸ ἄγχος εἶναι ἀναμφιβόλως ἕνα πληθωρικὸ ψυχολογικὸ χαρακτηριστικὸ τῆς συμπεριφορᾶς τοῦ ἀνθρώπου τῆς ἐποχῆς μας. Οἱ χαρακτηρισμοί: ἀγχώδης ἀντίδραση, ἀγχογόνος κατάσταση ἀνθρώπινης ζωῆς, ἀγχωτικὸς τύπος καὶ ἄλλοι παρόμοιοι καὶ σχετικοὶ μὲ τὴν ἔννοια τοῦ ἄγχους χαρακτηρισμοί, ἀκούγονται συχνὰ στὴν καθημερινή μας ζωή. Στὸ ἐπίπεδο τῆς ἐπιστημονικῆς ψυχολογικῆς ἔρευνας τὸ ἄγχος ἐντοπίσθηκε ὡς νοσογόνο σύμπτωμα ἀνθρώπινης συμπεριφορᾶς, κατὰ τὸ δεύτερο ἥμισυ τοῦ 19ου αἰῶνος, στὸ πλαίσιο τῆς ἀναπτύξεως τῶν διαφόρων θεωριῶν τῆς Ψυχολογίας τοῦ Βάθους (τοῦ ἀσυνειδήτου). Ἀλλὰ τὸ ἄγχος ὑπῆρχε πάντοτε στὴν ἀνθρώπινη ψυχή, ἀπὸ κάποια χρονικὴ στιγμὴ καὶ ἐξῆς, ὡς λανθάνον αἴτιο ἐνδεχόμενης ψυχικῆς διαταραχῆς, μικρῆς ἢ μεγάλης ἐκτάσεως. Ἁπλῶς κατὰ τὸ δεύτερο ἥμισυ τοῦ 20ου αἰῶνος οἱ συνεχεῖς, μεγάλες καὶ συχνὰ ἐκπληκτικὲς ἀλλαγὲς συνθηκῶν καὶ ὅρων ἀνθρώπινης ζωῆς, ὀφειλόμενες στὴν ταχεία ἐξέλιξη τῶν ἐπιστημῶν καὶ μάλιστα τῆς τεχνολογίας, ὅπως καὶ στὴ σχετικὴ συνεργία λοιπῶν κοινωνικῶν, ἰδεολογικῶν καὶ πολιτισμικῶν παραγόντων, συνετέλεσαν στὴν ἔντονη διέγερση τοῦ ἀνθρώπινου ψυχισμοῦ, μὲ συνέπεια τὴν ἐκδήλωση ψυχολογικῶν προβλημάτων ἀλλὰ καὶ ψυχοπαθολογικῶν συμπτωμάτων μὲ κορυφαῖο, συχνά, χαρακτηριστικὸ τὸ ἄγχος.
.                 Τὸ ἄγχος γεννήθηκε στὴν ἀνθρώπινη ψυχὴ στὸν παράδεισο ἀμέσως μὲ τὴν πτώση τοῦ ἀνθρώπου στὴν ἁμαρτία. Ἡ παράβαση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, ποὺ προῆλθε ἀπὸ τὴ θανατηφόρο παρακοὴ τοῦ Ἀδάμ, βιώθηκε καὶ ἐκδηλώθηκε ἤδη μέσα στὸν παράδεισο ὡς ἀγχογόνος ἀντίδραση στὰ ἀποτελέσματα τῆς παρακοῆς αὐτῆς, ἐπὶ τοῦ ψυχοσωματικοῦ ὀργανισμοῦ τοῦ ἀδαμικοῦ ἀνθρώπου.
.               Ἡ πρώτη ἀγχωτικὴ ἀντίδραση τοῦ ἀδαμικοῦ ζεύγους σχετίζεται μὲ τὴν μεταπτωτικὴ αὐτοσυνειδησία τοῦ ζεύγους αὐτοῦ· «καὶ διηνοίχθησαν οἱ ὀφθαλμοὶ τῶν δύο, καὶ ἔγνωσαν ὅτι γυμνοὶ ἦσαν, καὶ ἔρραψαν φύλλα συκῆς καὶ ἐποίησαν ἑαυτοῖς περιζώματα» (Γέν. γ´ 7).
.               Ἡ προσεκτικὴ μελέτη τοῦ στίχου αὐτοῦ δείχνει ὅτι οἱ παραβάτες τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, μόλις ἔφαγαν τὸν ἀπαγορευμένο καρπό, βρέθηκαν μπροστὰ σὲ μία εἰκόνα τοῦ ἑαυτοῦ τους, τόσον ἀποκρουστικὴ στὰ μάτια τῆς αὐτοσυνειδησίας τους, ὥστε ἀμέσως, χωρὶς τὴν παραμικρὴ χρονοτριβή, προσπάθησαν νὰ καλύψουν τὴν ἀσχημοσύνη τῆς ψυχικῆς, ἀπαράδεκτης γι’ αὐτούς, εἰκόνας τους.
.               Ἔτσι στὸ Γέν. γ´ 7 ἔχουμε δύο σημαντικὰ ὑπαρξιακὰ γεγονότα τῆς ζωῆς τῶν παραβατῶν αὐτῶν τὴν ἀπαράδεκτη γι’ αὐτοὺς μεταπτωτικὴ αὐτοσυνειδησία τους καὶ τὴν κάλυψη τῆς εἰκόνας τῆς αὐτοσυνειδησίας τοὺς αὐτῆς, μὲ τέτοια συνάφεια μεταξύ τους, ὥστε νὰ μαρτυρεῖται ἐντυπωσιακὰ ὁ ἀγχώδης χαρακτήρας τῆς ἀμεσότητος μὲ τὴν ὁποία ἔσπευσαν, εὐθὺς ἀμέσως, νὰ πραγματοποιήσουν τὴν κάλυψη αὐτή, τῆς κακοποιημένης ἀπὸ τὴν ἁμαρτία προσωπικῆς τους εἰκόνας.
.               Ἐξ ἄλλου ἡ δεύτερη ἀγχώδης ἀντίδραση τοῦ ἀδαμικοῦ ζεύγους στὴν ἀποτρόπαια αὐτὴ εἰκόνα τους, ἦταν ἡ ἄμεση, ἐσπευσμένη, ἀπόκρυψή τους πίσω ἀπὸ τὰ δέντρα τοῦ παραδείσου, ὅταν «ἤκουσαν τῆς φωνῆς Κυρίου τοῦ Θεοῦ περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσω τὸ δειλινὸν» (Γέν. γ´ 8). Τὸ ἠχητικὸ ἐρέθισμα τῆς φωνῆς τοῦ Θεοῦ τοὺς προκάλεσε ἔντρομη φυγὴ καὶ κρύψιμο. Ἔτσι «ἐκρύβησαν ὅ τε Ἀδὰμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἀπὸ προσώπου Κυρίου τοῦ Θεοῦ ἐν μέσῳ τοῦ ξύλου τοῦ παραδείσου».
.               Ὅταν ὅμως ὁ Θεὸς ἐκάλεσε ὀνομαστικῶς τὸν Ἀδάμ, μὲ τὴν ἐρώτηση· «Ἀδάμ, ποῦ εἶ;», ἐκεῖνος ἀπήντησε ὁμολογώντας καὶ δικαιολογώντας συγχρόνως τὸ κρύψιμό του πίσω ἀπὸ τὰ δέντρα τοῦ παραδείσου· «τῆς φωνῆς σου ἤκουσα περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσῳ καὶ ἐφοβήθην, ὅτι γυμνός εἰμι, καὶ ἐκρύβην». Ἡ αὐτοσυνειδησία τῆς γυμνότητος τῆς εἰκόνας τους ἀπὸ τὰ θεουργὰ χαρίσματα τοῦ «κατ’ εἰκόνα» λειτούργησε μὲ ἔντρομη ἀμεσότητα, γιὰ τὴν ἀπόκρυψή τους ἀπὸ τὴν ἐλεγκτικὴ παρουσία τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ. «Ἐφοβήθην» καὶ «ἐκρύβην»! Φόβος καὶ κρύψιμο, πρὸ τῆς ἐλεγκτικῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ!
.               Ἂν θὰ θέλαμε νὰ συσχετίσουμε τὶς δύο αὐτὲς λέξεις ἢ ἀντιδράσεις τοῦ πεπτωκότος ἀδαμικοῦ ἀνθρώπου, φόβο καὶ κρύψιμο, μὲ βασικὲς ἔννοιες τῆς Ψυχολογίας τοῦ ἀσυνειδήτου (τοῦ Βάθους), θὰ διαπιστώναμε χωρὶς δυσκολία τὴ σύμπτωση τοῦ ἀδαμικοῦ φόβου μὲ τὸ ἄγχος, ὅπως ἀκριβῶς τὸ ἐννοεῖ ἡ σύγχρονη Ψυχολογία στὴν ψυχοδυναμική του λειτουργία. Ἀλλὰ καὶ τὸ κρύψιμο θὰ μπορούσαμε ἄνετα νὰ τὸ παραλληλίσουμε καὶ μᾶλλον νὰ τὸ ταυτίσουμε μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἀπωθήσεως τοῦ ἑαυτοῦ στὸ ἀσυνείδητό του, ὅπως ἀκριβῶς τὴν ἀντιλαμβάνεται τὴν ἔννοια αὐτή, στὴ σχέση της μὲ τὸ ἄγχος, ἡ ἴδια Ψυχολογία.
.               Σύμφωνα μὲ τέτοιες συσχετίσεις μποροῦμε νὰ δεχθοῦμε ὅτι ἡ πτώση στὴν ἁμαρτία ἐπεσκότισε πράγματι καὶ ἀχρείωσε σὲ μεγάλο βαθμὸ τὴ χαρισματικὴ (θεουργὸ) δυναμικὴ τοῦ «κατ’ εἰκόνα». Τὸ μεγάλο αὐτὸ δῶρο τοῦ Θεοῦ στὸν πρωτόπλαστο, βυθίστηκε στὸ σκότος μίας ψυχικῆς πραγματικότητας, ἄγνωστης πλέον καὶ ἀπρόσιτης στὸ σκοτισμένο λογικὸ τοῦ ἀνθρώπου. Θὰ λέγαμε μὲ τὴ γλώσσα τῆς σύγχρονης ψυχολογίας στὸν ἀσυνείδητο ψυχισμό του.
.               Ἔτσι, εἰς τὸ ἑξῆς, οἱ ψυχικὲς ἀντιδράσεις τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου εἶχαν πλέον ἀσυνείδητες ἀφετηρίες, ἐφ᾽ ὅσον ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, βυθισμένος στὸ σκότος τῆς ἁμαρτίας, δὲν μπορεῖ πλέον νὰ κατοπτεύση φωτιστικὰ τὸ ἀπύθμενο βάθος τῆς ἁμαρτίας αὐτῆς, στὴν ὁποία εἶχε ἤδη δουλωθῆ!
.               Ἑπομένως ὄχι μόνο τὸ ἄγχος ἀλλὰ καὶ ἡ ἀπώθηση τοῦ ἑαυτοῦ στὸν ἀσυνείδητο ψυχισμό του εἶναι συμπτώματα τῆς διαβρώσεως τοῦ «κατ’ εἰκόνα» ἀπὸ τὴν αἰχμαλωσία στὴν ἁμαρτία, μὲ κοινὴ ὅμως ἐσωτερικὴ ἁμαρτητικὴ σχέση, ποὺ οὐσιώνεται στὴ βίωση τῆς ἐνοχῆς γιὰ τὴν παράβαση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὸ ἄγχος ἔχει σαφῶς ἐνοχικὴ ἀφετηρία. Ἐκφράσθηκε ὡς φόβος μπροστὰ στὴν ἀπειλὴ τῆς ἐλεγκτικῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ.
.               Καὶ εἶναι ἰδιαίτερα ἀξιοπρόσεκτο τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ σύγχρονη Ψυχολογία τοῦ ἀσυνειδήτου, κατανοεῖ τὸ ἄγχος ἐπίσης ὡς ἀσυνείδητη καὶ διάχυτη στὴ συνολικὴ ὕπαρξη τοῦ ἄνθρωπου ἐνοχικὴ ἀγωνία. Πρόκειται ἀσφαλῶς γιὰ τὸ ἰσχυρότερο πάθος τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς· τὸ βίωμα ἢ τὸ αἴσθημα τῆς ἐνοχῆς, ποὺ ἐξ ἄλλου ἀποτελεῖ καὶ τὸν πυρήνα τοῦ νευρωτικοῦ γενικὰ φαινομένου.

* * *

.               Ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτὴ τὸ ἄγχος ὑποδηλώνει τὴν ἀόριστη, μὴ δυνάμενη νὰ προσδιορισθεῖ ἐξ ἀντικειμένου ἀγωνία ἐνώπιον κάποιας ἀπειλῆς κινδύνου. Τὸ δὲ ἔντονο κινητικὸ – ψυχοδυναμικὸ στοιχεῖο του, ποὺ προεκτείνεται συχνὰ στὴ συμπεριφορὰ τῆς ἀγχωτικῆς ἀντιδράσεως, μὲ μορφὴ ἐπιθετικότητος, ἀποτελεῖ ἀσφαλῶς μαρτυρία τῆς ἐνοχικῆς ἀφετηρίας του.

* * *

.               Ἀλλὰ τὸ ἄγχος, ὡς παθογόνος παράγοντας τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, ὡς πάθος, εἶναι ὑπὸ ὡρισμένους ὅρους, ἐπιδεκτικὸ μιᾶς ἀξιοποιήσεώς του ὡς ἐργαλείου πνευματικῆς καὶ μάλιστα νηπτικῆς προκοπῆς. Κατὰ τὸν ἅγ. Μάξιμο, τὰ πάθη, ἂν καὶ δὲν «συνεκτίσθησαν προηγουμένως» στὴν ἀνθρώπινη φύση, εἶναι καλὰ γιὰ τοὺς προχωρημένους στὴν πνευματικὴ ζωή. Γιατί αὐτοὶ μποροῦν νὰ χρησιμοποιοῦν τὴν ἐμπειρία τῶν παθῶν ποὺ εἶχαν (καὶ τὰ ἐξέβαλαν ἀπὸ τὴ σαρκική τους ἀφετηρία) γιὰ τὴν ἀπόκτηση οὐρανίων ἀρετῶν. Ὅπως τὸν φόβο ὡς μέσο προφυλάξεως ἀπὸ τὴ μέλλουσα τιμωρία ἀλλὰ καὶ τὴ λύπη, ὡς διορθωτικὴ διάθεση, κατὰ τὴ μεταμέλεια γιὰ κάποιο κακό, ποὺ διαπράχθηκε κατὰ τὸν παρόντα βίο.
.               Πρόκειται ἐδῶ γιὰ μία μεταποιητικὴ «κατεργασία» τῆς δυναμικῆς ἑνὸς πάθους σὲ πνευματικὴ λειτουργία ἀρετῆς. Τὴ μεταποιητικὴ αὐτὴ μέθοδο μεταβολῆς μίας ἀρνητικῆς πνευματικῆς ἐμπειρίας σὲ θετικὴ καὶ ἐποικοδομητικὴ ἐνέργεια ἀνωτέρου ἐπιπέδου πνευματικῆς ζωῆς, ἐπισημαίνει καὶ ὁ ἅγ. Μάξιμος σὲ ὁρισμένα σημεῖα τοῦ συγγραφικοῦ του ἔργου.
.               Ἐφ᾽ ὅσον «Πᾶν πάθος κατὰ συμπλοκὴν πάντως αἰσθητοῦ τινός, καὶ αἰσθήσεως καὶ “φυσικῆς δυνάμεως”, θυμοῦ λέγω τυχόν, ἢ ἐπιθυμίας, ἢ λόγου παρατραπέντος τοῦ κατὰ φύσιν συνίσταται», εἶναι δυνατὸν ἕνας «σπουδαῖος» πνευματικὸς ἀγωνιστής, κατὰ τὴν ἐπιδίωξη κάποιας ἀρετῆς νὰ «μεταποιήση» ἢ νὰ «μεθορμήση» ἢ νὰ «μετεργασθῆ» ἢ νὰ «ἐπαναγάγη» τὴ φυσικὴ αὐτὴ δυναμικὴ τοῦ πάθους σὲ βιωματικὴ ποιότητα ἀρετῆς.

* * *

.               Εἶναι λοιπὸν δυνατὸν ἕνας ἀγωνιζόμενος χριστιανός, ποὺ ἀνήκει σ’ ἕνα ἀγχώδη τύπο, νὰ προσπαθήσει νὰ «μεθορμήση» τὴν ἀγχωτική του δυναμικὴ σὲ ὑψηλὰ πεδία πνευματικῆς ζωῆς, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι ἡ νήψη, ἡ ἐγρήγορση, ἡ πατερικὴ προσοχὴ καὶ ἄλλες παρόμοιες πνευματικὲς ἐμπειρίες καὶ ἐνέργειες. Στὴν ἁγιογραφικὴ ἀλλὰ καὶ στὴν πατερικὴ διδαχὴ συναντοῦμε προτροπὲς ποὺ μᾶς προσανατολίζουν στὴν πνευματικὴ ἀξιοποίηση μιᾶς «ἀγχωτικῆς» ἢ «φοβικῆς» δυναμικῆς. Ὅπως ἐνδεικτικῶς:

α) Στὴν Π. Δ. «δουλεύσατε τῷ Κυρίῳ ἐν φόβῳ καὶ ἀγαλλιᾶσθε αὐτῷ ἐν τρόμῳ» (Ψαλμ. β´ 11).

β) Στὴν Κ.Δ. «Γρηγορεῖτε οὖν ὅτι οὐκ οἴδατε τὴν ἡμέραν οὐδὲ τὴν ὥραν ἐν ᾗ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται». «Γρηγορεῖτε οὖν· οὐκ οἴδατε γὰρ πότε ὁ κύριος τῆς οἰκίας ἔρχεται… μὴ ἐλθὼν ἐξαίφνης εὕρῃ ὑμᾶς καθεύδοντας».
.                     «Μετὰ φόβου καὶ τρόμου τὴν ἑαυτῶν σωτηρίαν κατεργάζεσθε». «Νήψατε, γρηγορήσατε· ὁ ἀντίδικος ὑμῶν διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ».

γ) Κατὰ τὸν ἅγ. Μακάριο τὸν Αἰγύπτιο, αὐτὸς ποὺ θέλει πραγματικὰ νὰ εὐχαρίστησει τὸν Θεὸ καὶ νὰ δεχθεῖ τὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πρέπει νὰ βιάζει τὸν ἑαυτό του στὴν τήρηση ὅλων τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ… ὅπως ἀκριβῶς αὐτὸς ποὺ προσπαθεῖ νὰ μάθει τὴν εὐχὴ καὶ «βιάζεται καὶ ἄγχει». Κι’ αὐτὸς λοιπὸν ποὺ θέλει νὰ ἐφαρμόσει τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ «βιάζεται καὶ ἄγχει καὶ ἐθίζει ἔθος ἀγαθόν… Καὶ ἐμεῖς λοιπὸν βιασώμεθα καὶ ἄγξωμεν ἑαυτοὺς εἰς τὴν κατόρθωσιν τῶν ἀρετῶν».
.               Ὁ ἴδιος ἅγιος συνιστᾶ· «Πάντοτε οὖν ἐν τῇ συνειδήσει ὀφείλεις ἔχειν τὴν μέριμναν καὶ τὸν φόβον…. τὸν φόβον καὶ τὸν πόνον, ὡς φυσικὸν καὶ ἄτρεπτον, τὸν συντριμμὸν τῆς καρδίας πάντοτε πεπηγμένον».
.               Ἐπίσης, κατὰ τὸν ἀββᾶ Δωρόθεο, ὁ ἀδιαλείπτως προσευχόμενος ἄνθρωπος, ἂν ἀξιωθεῖ νὰ ἀποκτήσει κάποιο χάρισμα γνωρίζει πὼς τὸ κατόρθωσε καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ὑπερηφανευθεῖ γιὰ τὸ χάρισμα αὐτό, ὅτι μὲ τὴ δική του δύναμη τὸ ἀπέκτησε ἀλλὰ τὸ ἀποδίδει στὸν Θεὸ καὶ συνεχῶς τὸν παρακαλεῖ «τρέμων» νὰ μὴ ἀποδειχθεῖ ἀνάξιος αὐτοῦ τοῦ χαρίσματος καὶ στερηθεῖ τῆς βοήθειάς του καὶ ἀποκαλυφθεῖ ἔτσι ἡ ἀσθένεια καὶ ἡ ἀδυναμία του.
.               Ἡ ἀνάδυση τοῦ ἄγχους ἀπὸ ἀσυνείδητες, ἄγνωστες καὶ ἀπρόσιτες ἀπὸ τὸ λογικὸ ἐνδοψυχικὲς ἀφετηρίες, κάνουν πολὺ δύσκολη, ἂν μὴ ἀδύνατη, τὴν κατὰ μέτωπο καταπολέμησή του. Γεγονὸς ποὺ ἀφορᾶ σ’ ὅλα τὰ πάθη τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Γι’ αὐτὸ τὸ λόγο ἡ πατερικὴ ἐμπειρία ποὺ ἐπισημαίνει ὅτι ὁ πνευματικὸς ἀγωνιστὴς δὲν εἶναι ἐκριζωτὴς τῶν παθῶν ἀλλὰ ἀνταγωνιστής, δείχνει ὅτι ἡ μέθοδος τῆς μετοχετεύσεως τῆς ψυχικῆς δυναμικῆς τοῦ πάθους σὲ στόχους πνευματικῆς ζωῆς, δημιουργεῖ ἐλπίδες μίας θεοφιλοῦς ἀξιοποιήσεως τοῦ ἄγχους, σὲ νηπτικοὺς ἀγῶνες καὶ προσπάθειες φωτιστικῆς αὐτογνωσίας, στὸ κλίμα τῆς ἀδιάλειπτης μνήμης τοῦ ὀνόματος καὶ τῆς παρουσίας τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ στὴ προσωπικὴ ζωὴ τοῦ πνευματικοῦ ἀγωνιστοῦ.
.                Ἂν τὸ ἄγχος βιώνεται ὡς ἕνας ἀνεπιθύμητος ψυχικὸς ἀναγκασμός, σὰν μία πιεστικὴ βία στὸν πυρήνα τῆς αὐτοσυνειδησίας τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου, ὁ μόνος τρόπος νὰ ἀνταγωνιστεῖ κανεὶς τὸ ἄγχος εἶναι ἡ ἄσκηση βίας στὴ βία τοῦ πάθους αὐτοῦ. Στὸ σημεῖο τοῦτο εἶναι χρήσιμη ἡ προτροπὴ τοῦ ὁσίου Νείλου τοῦ ἀσκητοῦ· «Θέλησον τῇ βίᾳ τῆς φιλόθεου σπουδῆς ἐκνικῆσαι καὶ λύσαι τὴν βίαν (τοῦ ἄγχους)! «Ἡμεῖς τῇ βίᾳ τὴν βίαν καταγωνισώμεθα».

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Στὸ ἐρώτημα “πῶς μπορεῖ ἕνας πνευματικὸς ἄνθρωπος νὰ ἀντιμετώπισει καὶ νὰ ἀξιοποιήση τὸ ἄγχος ὡς ἐργαλεῖο πνευματικῆς προκοπῆς” μία ἐπιγραμματικὴ – συνοπτικὴ ἀπάντηση θὰ ἦταν, στὸ ἐρώτημα αὐτὸ ἡ ἑξῆς·

– Νὰ παραδώσει τὸ ἄγχος καὶ τὴν ἀνασφάλεια ποὺ τὸ συνοδεύει στὸ ἔλεος καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.
– Νὰ προσπαθήσει νὰ τὸ ἰδεῖ καὶ νὰ τὸ κατανοήσει στὴν ψυχοδυναμική του ἰδιαιτερότητα ὡς φοβίας ἢ ἀόριστης ἀγωνίας ἢ ἀναιτιολόγητης ἐπιθετικῆς παρορμήσεως ἢ τέλος ὡς ἐνοχικῆς φοβικῆς εὐαισθησίας, ὡς παράγοντα τῆς παιδείας τοῦ Κυρίου!
– Νὰ ἐντοπίσει ἐνδεχομένως τὸ ἐνοχικὸ ὑπόστρωμα τοῦ ἄγχους, ποὺ συνήθως ἀποτελεῖ τὴν κυρία ψυχοδυναμική του ἀφετηρία. Ἀπωθημένες ἁμαρτητικὲς ἐμπειρίες, δηλ. ἀνεξομολόγητες ἐνοχές, ἐκδικοῦνται μὲ ἀσυνείδητη ἀγχώδη ἀντίδραση.
– Νὰ συλλάβει τὴν ἀφυπνιστικὴ πνευματικὴ σημασία τοῦ ἄγχους, ὡς ἐρεθίσματος μιᾶς ἐργασίας αὐτογνωσίας μὲ κριτήρια ἀντικειμενικὰ καὶ ὄχι αὐτοδικαιωτικά.
– Νὰ μεταποιήσει τὴ δυναμικὴ τῆς ἀγχωτικῆς ἀγωνίας σὲ νηπτικὸ τρόπο βιώσεως τῆς πνευματικῆς ζωῆς, σύμφωνα μὲ τὴν μνημονευθεῖσα προτροπὴ τοῦ ἁγ. Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου: «Καὶ ἡμεῖς τοίνυν βιασώμεθα καὶ ἄγξωμεν ἑαυτοὺς εἰς τὴν ταπεινοφροσύνην, τὴν ἀγάπην καὶ τὴν πραότητα, ἵνα ἀποστείλῃ τὸ Πνεῦμα αὐτοῦ εἰς τὰς καρδίας ἡμῶν ὁ Θεός»!
.               Ὄντως τὰ ἀντίρροπα τοῦ ἄγχους εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη, ἡ ἀγάπη καὶ ἡ πραότητα!

ΑΠΟ ΤΟ ΧΕΡΙ Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ «Ὁ Ἴδιος κατέρχεται γιὰ νὰ σὲ πιάσει ἀπὸ τὸ χέρι, μὲ σιγουριά, μὲ ἀσφάλεια, γιὰ νὰ περάσεις μέσα ἀπὸ τὶς συμπληγάδες τοῦ κακοῦ…»

Ἀπὸ τὸ χέρι…

τοῦ περιοδ. «Ο ΣΩΤΗΡ»

.          Ἡ θεία ἀπόφαση εἶχε πλέον ληφθεῖ. Τὰ Σόδομα καὶ τὰ Γόμορρα θὰ γίνονταν παρανάλωμα πυρός… «Θὰ πάω νὰ διαπιστώσω τὸ μέγεθος καὶ τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν τους», εἶχε δηλώσει ὁ ἅγιος τριαδικὸς Θεὸς στὸν δίκαιο Ἀβραάμ, ὅταν τοῦ εἶχε ἐμφανισθεῖ μὲ τὴ μορφὴ τριῶν ἀγγέλων στὴ δρῦ τοῦ Μαμβρῆ, ἐκεῖ ποὺ ὁ δίκαιος ἐκεῖνος ἄνδρας ἀξιώθηκε νὰ Τὸν φιλοξενήσει στὸ σπίτι του.
.             Τότε ἦταν ποὺ οἱ δύο ἀπὸ τοὺς τρεῖς ἀγγέλους ξεκίνησαν γιὰ τὰ ­Σόδομα, ἐ­­­νῶ ὁ πρῶτος παρέμεινε γιὰ λίγο ἀκόμη κοντὰ στὸν Ἀβραάμ, μετὰ ἀπὸ πα­ράκληση τοῦ ἴδιου τοῦ Ἀβραάμ, προκειμένου νὰ Τὸν ἱκετεύσει νὰ μὴν κατα­στρέψει τὶς πόλεις αὐτές, ἂν βρίσκον­ταν ἔστω καὶ λίγοι θεοσεβεῖς ἄνθρωποι ἐκεῖ. Ὁ Κύριος ἔκανε δεκτὸ τὸ αἴτημα τοῦ ­πι­στοῦ δούλου του. Καὶ δέκα ἄνθρωποι ἂν βρίσκονταν μέσα ἐκεῖ ποὺ νὰ ­σέβονται τὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ νὰ ζοῦ­νε σύμφωνα μὲ τὸ ἅγιο θέλημά Του, ἡ καταστροφὴ θὰ ἀποτρεπόταν. Δυσ­τυ­χῶς ὅμως οὔτε δέκα δὲν ὑπῆρχαν!…
.            Παρ’ ὅλ’ αὐτὰ ὑπῆρχαν κάποιοι: ὁ Λὼτ ἐκεῖνος, ὁ ἀνεψιὸς τοῦ ­Ἀβραάμ, ποὺ κατοικοῦσε μέσα στὴν πόλη τῶν Σο­­­­­δόμων μαζὶ μὲ τὴ γυναίκα του καὶ τὶς δύο κόρες του. Οἱ δύο ­ἄγγελοι, ὅταν ἔ­­­φθασαν στὴν πόλη, ­φιλοξενήθηκαν στὸ σπίτι του. Καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ­διεπίστωσαν τὴν ἔκταση τῆς ἁμαρτίας τῶν Σοδομιτῶν, τὴ διάχυση τοῦ ἐκφυλισμοῦ καὶ τῆς ­διαφθορᾶς τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι θέλησαν νὰ ­ἀσελγήσουν μὲ τὸν χειρότερο τρόπο ἐπάνω στοὺς δύο θείους ἐπισκέπτες τοῦ Λώτ.
.            Ὅλα αὐτὰ εἶχαν ἤδη προηγηθεῖ, ὅ­­­ταν οἱ δύο ἄγγελοι ἀνακοίνωσαν ­πλέον στὸν Λὼτ τὴ θεϊκή τους ἀπόφαση: «Ἡ­­­μεῖς ἀπόλλυμεν τὸν τόπον τοῦτον, ὅτι ὑψώθη ἡ κραυγὴ αὐτῶν ἔναντι Κυρίου» (Γεν. ιθ´ [19] 13). Ἐμεῖς τώρα θὰ καταστρέψουμε τὴν περιοχὴ αὐτή, διότι ἡ ἁμαρτία τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν εἶναι μεγάλη καὶ ἀνυπόφορη, κραυγαλέα ἐνώπιον τοῦ Κυρίου. Ἔτσι μίλησαν ἀποβραδίς· καὶ τὴν ἄλλη μέρα, πρωί – πρωί, «ἐσπούδαζον… τὸν Λώτ», τὸν πίεζαν νὰ βιαστεῖ λέγοντάς του: «Πάρε τὴ γυναίκα καὶ τὶς δύο θυγατέρες σου καὶ φύγε γρήγορα ἀπ’ τὴν πόλη, γιὰ νὰ μὴ χαθεῖς κι ἐσὺ μαζὶ μὲ τοὺς κατοίκους της» (στίχ. 15).
.            Στὸ ἄκουσμα τῶν λόγων αὐτῶν ὁ Λὼτ καὶ οἱ οἰκιακοί του τά ’χασαν. Δὲν περίμεναν τόσο ἄμεσα νὰ ἐπέλθει ἡ τιμωρητικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ κατὰ τῆς πόλεως. Ἀποσβολώθηκαν. Ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο τοὺς μιλοῦσαν οἱ δύο ἄγ­­γελοι, ἡ βιασύνη στὴν ὁποία τοὺς ὠθοῦσαν, τοὺς ἔκανε νὰ σαστίσουν. Τρόμος τοὺς κατέλαβε καὶ ἀγωνία, καὶ ἔμειναν ἀκίνητοι· ταραγμένοι· ἀναποφάσιστοι.
.            Τότε λοιπὸν οἱ δύο ἄγγελοι, τὰ δύο εὐ­λογητὰ Πρόσωπα τῆς ἁγίας ­Τριάδος, ἔκαναν κάτι. Κάτι τόσο στοργικό, τόσο ζεστό… «Καὶ ἐκράτησαν οἱ ἄγγελοι τῆς χειρὸς αὐτοῦ καὶ τῆς χειρὸς τῆς γυ­­ναικὸς αὐτοῦ καὶ τῶν χειρῶν τῶν δύο θυγατέρων αὐτοῦ… καί… ­ἐξήγαγον αὐ­τοὺς ἔξω» (στίχ. 16-17). Τοὺς πῆραν ἀπὸ τὸ χέρι· τὸ χέρι τοῦ Λώτ, τὸ χέρι τῆς γυναίκας του, τὸ χέρι τῶν ­θυγατέρων του. Τοὺς πῆραν ἀπὸ τὸ χέρι καὶ τοὺς ἔβγαλαν ἔξω. Ὄχι ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι τους. Ἔξω ἀπὸ τὰ Σόδομα!
.             Τὸ πρωινὸ τῆς ἡμέρας ἐκείνης, ἂν τύχαινε κανεὶς νὰ περπατᾶ στοὺς δρόμους τῆς ἀπαίσιας ἐκείνης πόλεως, θὰ ἀντίκριζε τὸ συγκινητικότατο τοῦτο θέαμα: Δύο ἀγγέλους (ἔτσι ἐμφανιζόταν ὁ ἅγιος Θεός) νὰ κρατοῦν ἀπὸ τὸ χέρι τέσσερις ἀνθρώπους, ἕναν ἄνδρα καὶ τρεῖς γυναῖκες, καὶ νὰ περπατοῦν μαζί τους πρὸς τὶς πύλες τῆς πόλεως· πιασμένοι χέρι – χέρι. Ὁ Θεὸς μὲ τοὺς ἀνθρώπους!…
.            Λέει ἀκόμα μιὰ λέξη ἡ Ἁγία Γραφή: «ἐν τῷ φείσασθαι Κύριον αὐτοῦ» (στίχ. 16). Αὐτὸ ἔγινε, ἐπειδὴ ὁ Κύριος λυπήθηκε τὸν Λὼτ καὶ δὲν θέλησε νὰ τὸν καταστρέψει, αὐτὸν καὶ τὴν οἰκογένειά του, μαζὶ μὲ τοὺς ὑπόλοιπους ­Σοδομίτες. «Ἐν τῷ φείσασθαι Κύριον», ἐπειδὴ τοὺς σπλαχνίσθηκε ὁ Θεός, τοὺς ­ἔπιασε ἀπὸ τὸ χέρι, ὅπως ὁ στοργικὸς πατέρας, ἡ στοργικὴ μητέρα πιάνουν τὰ παιδιά τους, καὶ τοὺς ἔβγαλε ἔξω, στὸ δρόμο τῆς σωτηρίας τους.
.            Τί εἰκόνα, ἀλήθεια! Καὶ τί ἀλήθεια αὐ­τὴ γιὰ τὴ φροντίδα ποὺ λαμβάνει γιὰ μᾶς ὁ πολυεύσπλαχνος Κύριος καὶ Θεός μας! Νὰ μᾶς βαστάζει ἀπὸ τὸ χέρι, ναί, ἀπὸ τὸ χέρι, καὶ νὰ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ δρόμο τῆς σωτηρίας μας. Τέτοια στοργή!
.             Τί φοβᾶσαι, λοιπόν, ἀδελφέ μου; Λὲς ὅτι εἶσαι νέος, νέα, καὶ πῶς θὰ πορευθεῖς μέσα σ’ αὐτὸν τὸν καταιγισμὸ τοῦ κακοῦ, τῆς ἁμαρτίας… Εἶσαι οἰκογενειάρχης, ἐπιστήμων, ὑπάλληλος, ἐργα­ζόμενος, καὶ δειλιάζεις μπροστὰ στὴ λαί­λαπα τῆς ἀνομίας καὶ ἀποστασίας ποὺ σαρώνει τὰ πάντα. Καὶ μένεις ἐ­­νε­ός, τρομαγμένος, ἀποσβολωμένος, σὰν τὸν Λὼτ καὶ τοὺς οἰκογενεῖς του… Κοίτα τί κάνει ὁ Θεὸς γιὰ σένα! Ὁ Ἴδιος κατέρχεται γιὰ νὰ σὲ πιάσει ἀπὸ τὸ χέρι, μὲ σιγουριά, μὲ ἀσφάλεια, γιὰ νὰ περάσεις μέσα ἀπὸ τὶς συμπληγάδες τοῦ κακοῦ… Καὶ σὺ φοβᾶσαι καὶ τὰ χάνεις καὶ δειλιᾶς;
.             «Ἐκράτησας τῆς χειρὸς τῆς ­δεξιᾶς μου», νὰ ἐπαναλαμβάνεις μαζὶ μὲ τὸν Ψαλ­μωδό. Ἐσύ, Κύριε, μὲ ­κράτησες ἀ­­­πὸ τὸ χέρι μου «καὶ μετὰ δόξης προσ­ελάβου με»· μὲ τράβηξες κοντά σου μέ­σα σὲ δόξα (Ψαλ. οβ´ [72] 23-24). Αὐτὸ νὰ λὲς γεμάτος πίστη, καὶ σὰν μικρὸ παιδὶ νὰ ἁπλώνεις τὸ χέρι σου, ἔ­­­τσι, μπροστά, ψηλά· γιὰ νὰ σοῦ τὸ πιάνει ἡ παντοδύναμη δεξιά Του.
.            Καὶ τότε, ποιός μπορεῖ νὰ σὲ ἀποσπά­σει ἀπὸ αὐτή; (πρβλ. Ἰω. ι´ 28-30).

 

Ο ΦΟΒΟΣ-1 «Γιατί φοβᾶμαι διασχίζοντας τὴν ἔρημο; Γιατί νομίζεις ὅτι εἶσαι μόνος καὶ δὲν βλέπεις τὸν Θεὸ δίπλα σου».

Ο ΦΟΒΟΣ
[Α´]

Jean Claude Larchet

.               Οἱ Πατέρες συμπεριλαμβάνουν στὰ πάθη τὸν φόβο καὶ τὶς συγγενεῖς πρὸς αὐτὸν καταστάσεις, ποὺ συνιστοῦν μορφὲς ἢ διαβαθμίσεις του, ὅπως τὴν φοβία, τὸ δέος, τὸν τρόμο καὶ ἐπιπλέον τὸ ἄγχος, τὴν ἀγωνία, τὴν ἀδημονία.
.               Γενικά, ὁ φόβος προκαλεῖται ἀπὸ τὸν κίνδυνο στέρησης ἢ πόνου/δοκιμασίας, μέσῳ τῆς ἰδέας ἢ τοῦ αἰσθήματος ὅτι θὰ χάσουμε ἢ ἐνδεχομένως θὰ χάσουμε αὐτό, ποὺ ἐπιθυμοῦμε ἢ αὐτὸ στὸ ὁποῖο εἴμαστε προσκολλημένοι. Ὡστόσο, ὁ φόβος, -ποὺ ὁρίζεται κατ᾽ αὐτὸ τὸν τρόπο- εἶναι δυνατὸν ν᾽ ἀποτελεῖ ἀρετὴ παρὰ πάθος. Σημειώνει σχετικὰ ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρέας: «Εἰ καὶ πάθος ὁ φόβος, ὡς βούλονται τινές, ὅτι φόβος ἐστὶ πάθος, οὐχ ὁ πᾶς φόβος πάθος». Πρέπει λοιπὸν νὰ διακρίνουμε δύο εἴδη φόβου.

 1) Τὸ πρῶτο εἶδος φόβου, ποὺ ὁ Θεὸς ἐνέβαλε στὸν ἄνθρωπο κατὰ τὴ δημιουργία του, -συνεπῶς ἀνήκει στὴν ἀνθρώπινη φύση-, ἔχει διπλὴ μορφή.

α) Ἡ πρώτη του μορφὴ εἶναι μία δύναμη, ποὺ συνδέει τὸν ἄνθρωπο μὲ τὴν ἴδια τὴν ὕπαρξή του καὶ τὸν κάνει νὰ φοβᾶται γιὰ τὴν ἀπώλεια τῆς ἴδιας τη῀ς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματός του. Μέσῳ αὐτοῦ τοῦ φόβου στὶς στοιχειωδέστερες ἐκδηλώσεις του, ὁ ἄνθρωπος προσαρμόζεται στὴ ζωὴ καὶ τὸ εἶναι, ἐνῶ φοβᾶται ὁ,τιδήποτε θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ τὰ διαβρώσει καὶ νὰ τὰ καταστρέψει [Σ.τ.μ.: Τὴ ζωὴ καὶ τὸ εἶναι]. Ἐπιπλέον ἀποστρέφεται τὸ μὴ-εἶναι καὶ τὴν ἀνυπαρξία, ὅπως τὸ ἐξηγεῖ ὁ Ἅγιος Μάξιμος, ποὺ ὑπογραμμίζει ὅτι ἡ συγκεκριμένη ροπὴ εἶναι φυσική, δηλαδὴ ἀνήκει στὴν ἴδια τὴ φύση τοῦ ἀνθρώπου: «Εἰ γὰρ ἐξ οὐκ ὄντων τὰ ὄντα γενόμενα, καὶ τοῦ ὄντος, οὐ τοῦ μὴ ὄντος, ἔχουσι ἀνθεκτικὴν δύναμιν· ταύτης δὲ κατὰ φύσιν ἴδιον ἡ πρὸς τὰ συστατικὰ ὁρμή, καὶ πρὸς τὰ φθαρτικὰ ἀφορμή»· μετέχει τῶν λόγων, «τῶν δημιουργικῶς αὐτῇ [Σ.τ.μ.: «Τῇ ἀνθρωπίνῃ φύσει»] παρ᾽ α(Α)ὐτοῦ ἐντεθέντων». Καὶ ὁ ἴδιος γράφει σὲ ἄλλο σημεῖο: «Ἐστὶ γὰρ καὶ κατὰ φύσιν καὶ παρὰ φύσιν δειλία [Σ.τ.μ.: Φόβος]· καὶ κατὰ φύσιν δειλία ἐστι, δύναμις κατὰ συστολὴν τοῦ ὄντος ἀνθεκτική». Ἀκριβῶς μὲ τὴν ἴδια ἔκφραση, «δύναμιν κατὰ συστολὴν τοῦ ὄντος ἀνθεκτικήν», χαρακτηρίζει τὸν φόβο, ὁ ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνὸς καὶ συμπληρώνει ὅτι θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε, ὅτι ἀντιστοιχεῖ στὸ ἔνστικτο τῆς αὐτοσυντήρησης, τὴν ὁρμὴ τῆς ζωῆς, τὴν ἔμφυτη ροπὴ ὅτι ὀφείλουμε νὰ παραμείνουμε στὸ εἶναι καὶ νὰ διαιωνίσουμε τὴν ὕπαρξή μας. Ἰδιαίτερα ἐκδηλώνεται ὡς φόβος τοῦ θανάτου ποὺ συνιστᾶ φυσικὴ ροπή, καθὼς ὁ Δημιουργός μᾶς ἔδωσε τὴ ζωὴ γιὰ νὰ τὴ διατηρήσουμε καὶ ἡ φθορὰ καὶ ὁ θάνατος ἀποτελοῦν φαινόμενα ἀντίθετα στὴ φύση.

 β) Ἡ δεύτερή του μορφὴ εἶναι ὁ «φόβος τοῦ Θεοῦ», ποὺ στὴν ἀρχικὴ βαθμίδα τοῦ εἶναι ὁ φόβος τῆς θείας τιμωρίας καὶ στὴν ἀνώτερη βαθμίδα του ὁ φόβος τῆς ἀπομάκρυνσης καὶ τοῦ ἀποχωρισμοῦ ἀπὸ τὸν Θεό. Ἡ δεύτερη μορφὴ φόβου συνδέεται φυσικὰ μὲ τὴν προηγούμενη: ὁ προσκολλημένος στὴ ζωὴ καὶ τὸ εἶναι του ἄνθρωπος, φοβούμενος τὴν ἀπώλειά τους, ἐὰν γνωρίζει τὴν πραγματικὴ φύση τους, τρέμει πιθανὸν τὸν χωρισμὸ ἀπὸ τὸν Θεό, ποὺ εἶναι ἡ ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος τους, ἡ πηγὴ καὶ τὸ νόημά τους. Ἀκόμη ὑψηλότερα ἀπὸ τὴ βιολογικὴ ζωή, γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ συνειδητοποιεῖ τὸ θεμέλιό της πραγματικότητας, βρίσκεται ἡ ἐν Χριστῷ ζωή, γιὰ τὴν ἀπώλεια τῆς ὁποίας φοβᾶται. Νὰ γιατί στὸν πνευματικὸ ἄνθρωπο, ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ καὶ ὁ φόβος αὐτῶν ποὺ εἶναι δυνατὸν νὰ τὸν χωρίσουν ἀπὸ τὸν Θεό, -τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ Πονηροΰ, ποὺ ὁδηγοῦν στὸ θάνατο τῆς ψυχῆς (πρβλ. Ματθ. ι´ 28. Λουκ. ιβ´ 5)-, ἐξαφανίζουν τὸ φόβο τοῦ θανάτου. Ὁ θάνατος τῆς ψυχῆς εἶναι ὁ μόνος, ποὺ ὀφείλει νὰ φοβᾶται ὁ ἄνθρωπος, καθὼς τοῦ στερεῖ ὁριστικὰ ὅλη τὴ ζωή, ἐνῶ ὁ βιολογικὸς θάνατος μόνο πρόσκαιρα χωρίζει τὴν ψυχὴ ἀπὸ τὸ σῶμα καὶ ἀποσυνθέτει μόνο τὴ γήινη καὶ φθαρτὴ μορφὴ τῆς ὕπαρξης.
.              Τὸ πρῶτο εἶδος τοῦ φόβου, ποὺ μόλις παρουσιάσαμε στὶς δύο μορφές του, συνιστᾶ ἀρετή, ποὺ κατεῖχε ὁ Ἀδὰμ στὴν προπτωτικὴ κατάστασή του. Πράγματι, ὁ προορισμὸς τοῦ Ἀδὰμ ἦταν νὰ γίνει κατὰ χάρη ἀθάνατος, ἀλλ᾽ ἦταν ἐπιδεκτικὸς θανάτου ἐξ αἰτίας τῆς ἐλεύθερης βούλησής του, ἐὰν μέσῳ αὐτῆς ἐρχόταν σὲ ἀντίθεση μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Νὰ γιατί ὁ Θεὸς λέγει στὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔα: «Ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ᾽ αὐτοῦ· ᾗ δ᾽ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾽ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γεν. Β´ 17). Ὁ φόβος, (συγχρόνως, τοῦ θανάτου καὶ τοῦ χωρισμοῦ ἀπὸ τὸν Θεό), ἦταν ἕνα ἀπὸ τὰ μέσα ποὺ ἔδωσε ὁ Θεὸς στὸν ἄνθρωπο, γιὰ νὰ τὸν βοηθήσει νὰ τηρεῖ τὴν ἐντολή Του καὶ νὰ προφυλάσσεται ἀπὸ τ᾽ ἀποτελέσματα τῆς παράβασής της.

2) Τὸ δεύτερο εἶδος φόβου, τὸ ὁποῖο οἱ Πατέρες θεωροῦν ὡς πάθος, ἀποτελεῖ συνέπεια τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Ἐκδηλώνεται πάντα μὲ τὴ μορφὴ ἀποστροφῆς, ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος ἔναντι αὐτοῦ ποὺ εἶναι δυνατὸν νὰ φθείρει καὶ νὰ καταστρέφει τὴν ὕπαρξή του· ὁ ὅρος ὕπαρξη δὲν ἀναφέρεται ὅμως στὸ κατὰ Θεὸν εἶναι τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ στὸ πεπτωκὸς εἶναι του, στὸ ὁποῖο προσκολλᾶται μὲ τὴ φιλαυτία. Ἐμφανίζεται πάντα πρὶν ἀπὸ κάθε φόβο θανάτου, ἀλλὰ πλέον γιὰ διαφορετικὸ λόγο σὲ σχέση μὲ τὴν πρώτη μορφή. Λαμβάνει πολυποίκιλες μορφές, καὶ θὰ ἦταν κουραστικὸ νὰ τὶς ἀπαριθμήσουμε στὸ σημεῖο αὐτό. Θ᾽ ἀναφέρουμε μαζὶ μὲ τὸν Ἅγιο Μάξιμο, γιὰ νὰ χαρακτηρίσουμε τὸ συγκεκριμένο φόβο ὅτι συμμετέχει στὰ πάθη ποὺ ὀφείλονται στὴ στέρηση τῆς ἡδονῆς καὶ ἔρχεται ὅπως ἐκεῖνα ὡς ἀποτέλεσμα αὐτοῦ ποὺ ἡ φιλαυτία κατεργάζεται μέσω τῆς ὀδύνης ψυχῆς καὶ σώματος: ὁ ἄνθρωπος φοβᾶται μήπως χάσει ἕνα αἰσθητὸ ἀντικείμενο, ἡ κατοχὴ τοῦ ὁποίου (πραγματικὴ ἢ φανταστικὰ πρόωρη) τοῦ παρέχει συγκεκριμένη αἰσθητὴ ἀπόλαυση. Φοβᾶται ἐπίσης καὶ τὴν αἰτία τῆς πιθανῆς ἀπώλειας τοῦ ἀντικειμένου. Ἡ ἰδέα ἢ ἡ αἴσθηση τῆς πιθανῆς αὐτῆς ἀπώλειας γεννᾶ στὴν ψυχὴ τοῦ κατάσταση δυσφορίας καὶ ταραχῆς, τῶν ὁποίων τὶς συνέπειες ὑφίσταται καὶ στὸ σωματικὸ πεδίο ἐξ ἴσου: «Ποτὲ μὲν ἡ ψυχή, ποτὲ δὲ τὸ σῶμα προεδειλίασε, καὶ τῷ ἑτέρῳ τοῦ πάθους μετέδωκεν», σημειώνει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος.
.              Σὲ ὅλες τὶς περιπτώσεις ὁ φόβος-πάθος ἀποκαλύπτει πρόσδεση καὶ ἀγάπη στὸν κόσμο τοῦτο: στὰ ἀγαθά του, στὴν αἰσθητὴ ἡδονή τους, καθὼς ἐπίσης καὶ στὸ συγκεκριμένο τρόπο ζωῆς, καθὼς αὐτὴ ἡ ζωὴ κατανοεῖται ὡς προϋπηρεσία γιὰ νὰ φτάσει κάποιος στὴν ἀπόλαυση. Ἀπὸ τότε εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπανασυνδέσουμε στὴ συγκεκριμένη μορφὴ φόβου, κάθε φόβο θανάτου, ποὺ δὲν ὑπῆρχε πρὶν γιὰ παράδειγμα, ὅπως στὸ πλαίσιο τοῦ φυσικοῦ φόβου μποροῦμε νὰ συνάψουμε τὸ φόβο ἀπώλειας τῆς ζωῆς, ὁ ὁποῖος ἀναγνωρίζεται: α) ὡς ἀγαθὸ ποὺ προσφέρεται ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ προϋπηρεσία γιὰ νὰ ἑνωθοῦμε μαζί Του, β) ὡς ἀπώλεια τῶν αἰσθητῶν ἡδονῶν τοῦ κόσμου, τὶς ὁποῖες ἡ ζωὴ ἐπιτρέπει ν᾽ ἀπολαύσουμε. Ἡ βασικὴ αὐτὴ σχέση τοῦ πάθους τοῦ φόβου καὶ τῆς κοσμικῆς ζωῆς, -ποὺ κατανοεῖται καὶ βιώνεται σαρκικά-, ἀξιολογεῖται συχνὰ στὸ πλαίσιο τῆς διδασκαλίας τῶν Πατέρων. Ὁ Ἅγιος Ἰσαὰκ γράφει: «Ὅτε [ἄνθρωπος] ἐν τῇ γνώσει καὶ τῇ πολιτείᾳ τοῦ σώματος ἵσταται, ἐκ τοῦ θανάτου πτοεῖται». Ἕνα ἀπόφθεγμα ἀναφέρει: «Ρωτήθηκε ἕνας Γέροντας: “Γιατί φοβᾶμαι ὅταν περπατῶ στὴν ἔρημο;” Καὶ ἀπάντησε: “Γιατί ἐξακολουθεῖς νὰ ζεῖς”!». Καὶ ἕνα ἀκόμη: «Ἀδελφὸς ρώτησε ἕνα Γέροντα: “Γιατί μὲ καταλαμβάνει φόβος ὅταν μοῦ τυχαίνει νὰ βγαίνω μόνος τὴ νύκτα;” Καὶ ὁ Γέροντας ἀπαντᾶ: “Γιατί ἡ ζωὴ τοῦ κόσμου ἐξακολουθεῖ νὰ ἔχει ἀξία γιὰ σένα”».
.           Ἐνῶ τὸ πρῶτο εἶδος τοῦ φόβου εἶναι «κατὰ φύσιν», τὸ δεύτερο, ποὺ συνιστᾶ κακὸ πάθος, εἶναι «παρὰ φύσιν» καὶ «παρὰ λόγον». Ὀφείλεται στὸ γεγονὸς ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀπομάκρυνε τὸν διπλὸ σκοπὸ τοῦ φόβου, -φυσιολογικὸ καὶ φυσικό-, ποὺ τὸν συνέδεε μὲ τὸ ἀληθινὸ εἶναι του καὶ τὸν Θεό, γιὰ νὰ τὸν καταστήσει φόβο ἀπώλειας τοῦ πεπτωκότος εἶναι τοῦ ἀποχωρισμοῦ ἀπὸ τὸν αἰσθητὸ κόσμο, καὶ ἀπώλειας τῆς ἐμπαθοῦς ζωῆς καὶ τῆς ἀντίστοιχης, πρὸς αὐτή, ἡδονῆς. Ἀντὶ νὰ φοβᾶται ὅ,τι ἀπειλεῖ τὴν ὕπαρξή του καὶ ἰδιαίτερα τὴν πνευματική του ὕπαρξη, ὁ ἄνθρωπος ἀρχίζει νὰ φοβᾶται ὅ,τι θέτει σὲ κίνδυνο τὸ αἰσθητὸ εἶναι του καὶ τὶς ἀπολαύσεις, ποὺ καρπώνεται ἀπ᾽ αὐτό.
.             Στὸ σημεῖο αὐτὸ φαίνεται ὅτι ὁ κατὰ Θεὸν φόβος καὶ ὁ «κοσμικὸς» φόβος δὲν συνιστοῦν δύο διαφορετικὲς στάσεις ἐκ φύσεως, ἀλλὰ οὐσιαστικὰ τὴν ἴδια διάθεση καὶ στάση, προσανατολισμένη πρὸς δύο διαφορετικοὺς σκοπούς. Τοῦτο προκύπτει ἀπὸ τὶς πατερικὲς διδασκαλίες, ὅπου οἱ δύο σκοποὶ παρουσιάζονται ὡς ἀποκλείοντες ὁ ἕνας τὸν ἄλλο: ἂν φοβόμαστε κάποιο πράγμα τοῦ κόσμου αὐτοῦ, τοῦτο συμβαίνει γιατί δὲν φοβόμαστε τὸν Θεό· ἀντίστροφα, ὅποιος φοβᾶται τὸν Θεό, δὲν ἔχει τίποτε νὰ φοβηθεῖ: «ὁ δοῦλος Κυρίου γενόμενος τὸν οἰκεῖον Δεσπότην καὶ μόνον φοβηθήσεται· ὁ δὲ τοῦτον οὔπω φοβούμενος, τὴν ἑαυτοῦ σκιὰν πολλάκις πεφόβηται», γράφει γιὰ παράδειγμα ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ ἐξ ἄλλου οἱ Πατέρες ἀναφέρουν ὅτι ὁ φόβος-πάθος εὐνοεῖται ἀπὸ τὴν ἀκαρπία τῆς ψυχῆς, ἐξ αἰτίας τῆς ἀπώλειας τῆς θείας παρουσίας σ᾽ αὐτήν: «Ἐφοβήθην ὅτι γυμνὸς εἰμί», ἐξομολογεῖται ὁ Ἀδάμ, μετὰ τὸ ἁμάρτημά του (Γεν. Γ´10).

.               Ὅπως ὅλα τὰ ὑπόλοιπα πάθη, ὁ φόβος παρουσιάζεται ἀπὸ τοὺς Πατέρες ὡς νόσος. Κύριος λόγος, ποὺ μόλις παρουσιάσαμε εἶναι ἡ διαστροφὴ τῆς ἐνάρετης φυσικῆς διάθεσης καὶ στάσης σὲ παρὰ φύση πάθος. Δευτερεύοντα λόγο συνιστοῦν οἱ ταραχὲς ποὺ γεννᾶ ὁ φόβος.
.               Κατὰ πρῶτον, ὁ φόβος ἀποκαλύπτει παθολογικὴ σχέση τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος ἀποστρέφεται τὸν Θεό, τὴν πηγὴ τῆς ζωῆς του, τὴν ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος τοῦ εἶναι του, τὸ νόημα τῆς ὕπαρξής του καὶ τοποθετεῖ τὸ κέντρο τῶν μερίμνων του στὴν αἰσθητὴ πραγματικότητα ποὺ γίνεται γι᾽ αὐτὸν τὸ Ἀπόλυτο: φοβούμενος τὴν ἀπώλεια κάποιου ἀγαθοῦ τοῦ κόσμου καὶ κάποιας αἰσθητῆς ἡδονῆς, ἀντὶ νὰ φοβᾶται τὴν ἀπώλεια τοῦ Θεοῦ καὶ συνεπῶς τοῦ ἴδιου του ἑαυτοῦ του, ἀπομακρύνεται τελικὰ ἀπὸ τὸν Θεό. Ὅλη ἡ διαδικασία τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, ἐντοπίζεται καὶ πάλι στὴ συγκεκριμένη στάση, ὅπως βλέπουμε μαζὶ μὲ ὅλες τὶς συνέπειές της προφανῶς.
.               Ὁ ἔμφοβος, ὅμως δὲν ἔχει λησμονήσει τὸν Θεὸ μόνο ὡς ἀρχὴ καὶ τέλος τοῦ εἶναι καὶ τοῦ βίου, ἀλλὰ καὶ ὡς νόημα καὶ κέντρο τῆς ὕπαρξης: Τὸν ἔχει ἐξ ἴσου ἀπαρνηθεῖ καὶ ἀγνοήσει· ἔχει ἀρνηθεῖ τὴν Πρόνοια καὶ τὴν προστασία, μὲ τὴν ὁποία περιβάλλει κάθε ὕπαρξη. Ὁ φόβος ἀποκαλύπτει τὴν παραίσθηση, τὴν ὁποία ἔχει ὁ παραδομένος στὸν ἑαυτό του ἄνθρωπος: νὰ μὴ μπορεῖ ἢ νὰ μὴ πρέπει νὰ βασίζεται στὶς δικές του δυνάμεις, νὰ ἀποστερεῖται τῆς βοήθειας τοῦ Θεοῦ. «Ρώτησαν ἕνα Γέροντα: “Γιατί φοβᾶμαι διασχίζοντας τὴν ἔρημο;” Καὶ αὐτὸς ἀπάντησε: “Γιατί νομίζεις ὅτι εἶσαι μόνος καὶ δὲν βλέπεις τὸν Θεὸ δίπλα σου». Ἡ διδασκαλία τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ ἔρχεται ν᾽ ἀκυρώσει καὶ νὰ διαλύσει τὴν ψευδαίσθηση, ὑπενθυμίζοντας στὸν ἄνθρωπο ὅτι ὁ Θεὸς προνοεῖ ἀδιάκοπα γι᾽ αὐτὸν (Ματθ. ι´ 29-31. Λουκ. ιβ´ 6-7). Ἀκόμη ὁ φόβος εἶναι τεκμήριο καὶ σημεῖο ἀπώλειας τῆς πίστης στὴ Θεία Πρόνοια: «Τί δειλοὶ ἐστε οὕτω; πῶς οὐκ ἔχετε πίστιν;» λέγει ὁ Χριστὸς στοὺς κατατρομαγμένους ἀπὸ τὴ θύελλα μαθητές του (Μάρκ. δ´ 36-40). Ἐπιπλέον, ὁ φόβος ἐκφράζει ἀπώλεια πίστης καὶ στὰ πνευματικὰ ἀγαθά. Διότι ἂν ὁ ἄνθρωπος εἶχε συνδεθεῖ μ᾽ αὐτά, μόνο αὐτὰ θὰ φοβόταν μήπως χάσει: «μίαν ὀδύνην εἰδώς, τὴν τούτων [θείων] ἀποτυχίαν», ἀναφέρει σχετικὰ ὁ Ἅγιος Μάξιμος. Τὰ θεία ἀγαθὰ εἶναι πραγματικὰ τὰ μόνα, τὰ ὁποῖα ἔχουν γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἀπόλυτη ἀξία καὶ ζωτικὴ σημασία. Ὁ ἄνθρωπος, ποὺ ἔχει ἐμπιστοσύνη στὸ Θεό, γενόμενος μέτοχός της Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς θείας ζωῆς, ὀφείλει νὰ μὴ φοβᾶται καμιὰ ἐπίθεση κατὰ τῆς ψυχῆς ἢ κατὰ τοῦ σώματός του, οὔτε ἀκόμη τὴν ἐπίθεση τοῦ θανάτου ποὺ σκοτώνει προσωρινὰ τὸ σῶμα, ἀλλὰ δὲν μπορεῖ νὰ κάνει τίποτε περισσότερο (Ματθ. ι´ 28. Λουκ. ιβ´4). Ὅποιος ἑνώνεται μὲ τὸν Θεό, βρίσκει σ᾽ Αὐτὸν τὴν πληρότητα τῶν ἀγαθῶν καὶ δὲν φοβᾶται μήπως στερηθεῖ κάποιου αἰσθητοῦ ἀγαθοῦ.

ΠΗΓΗ: alopsis

ΕΝΑ ΗΡΩΑΣ 13 ΕΤΩΝ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΠΟΥ ΝΙΚΗΣΕ ΟΡΘΟΔΟΞΩΣ ΤΟΝ ΦΟΒΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ «Μόνο ὁ ἀβάσταχτος, ὁ βαθύς πόνος φέρνει τήν ἀναγέννηση, τό νέο ἄνθρωπο».

ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ 13 ΕΤΩΝ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΠΟΥ ΝΙΚΗΣΕ ΤΟΝ ΦΟΒΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

Ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ Μητρ. Ναυπάκτου Ἱεροθέου
στὸ 2ο Συμπόσιο Νοσηλευτικῆς Ὀγκολογίας
στό Γενικό Νοσοκομεῖο τῆς Ἀεροπορίας 251,
τό  φθινόπωρο τοῦ 2013

βλ. σχετ.: ΜΙΑ ΛΥΤΡΩΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ (καὶ συγκλονιστικὴ μαρτυρία) ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ «Ὁ πόνος ὁ βαθὺς εἶναι λυτρωτικός. Σὰν καυτὸ σίδερο στὰ σωθικά σου, λιώνει τὸν ἐγωϊσμό σου. Ἀποτεφρώνει ἐπιθυμίες καὶ κοσμικὰ θέλω».

EΙΣ. ΣΧ. «ΧΡ. ΒΙΒΛ.»: Ἔκπληξη προκαλεῖται καὶ ἐρώτημα ἐγείρεται στὴν κατωτέρω περίπτωση γιὰ τὸ ὅτι δὲν ὐπάρχει ΚΑΜΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕΤΑΛΗΨΗ ΤΩΝ ΑΧΡΑΝΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ! Ἐνδεχομένως νὰ ἀναφέρεται στὸ ἐν λόγῳ βιβλίο (ὑπὸ τόν τίτλο «ὑπόσχεση»), ἀλλὰ ἡ ΚΥΡΙΩΣ «θεραπευτικὴ δυνατότητα» τῆς Ἐκκλησίας δὲν εἶναι ἆραγε ὁ Χριστός;! Αὐτὸς δὲν εἶναι τὸ «περιεχόμενο» καὶ ὁ «σκοπὸς» τῆς «νηπτικῆς ἐργασίας;

.                      […] Πρόκειται γιά ἕνα παιδί πού προσβλήθηκε ἀπό καρκίνο σέ ἡλικία 13 ἐτῶν καί τελικά πέθανε σέ ἡλικία 18 ἐτῶν. Ἦταν ἕνα ζωηρό παιδί μέ ὄνειρα γιά τήν ζωή, μέ ἔντονη κοινωνική δραστηριότητα, τό ὁποῖο ὅμως κατά τήν διάρκεια τῆς ἀντιμετώπισης τοῦ καρκίνου βοηθήθηκε ἀπό τήν μάνα του καί χρησιμοποίησε τήν νηπτική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας.
.                     Τήν ὅλη περιπέτεια τῆς ἀσθενείας περιγράφει ἡ μάνα του σέ βιβλίο πού κυκλοφορεῖ μέ τόν τίτλο «ὑπόσχεση».[…]
.                       […] Ὅταν τό παιδί ἀρρώστησε στήν ἡλικία τῶν 13 ἐτῶν ἄρχισε μιά συναρπαστική περιπέτεια. Ἀπό τήν μιά μεριά ἔπρεπε νά ἀντιμετωπισθῆ ἡ ἀσθένεια, χρησιμοποιώντας ὅλες τίς μεθόδους, ἰατρικές θεραπεῖες, ἐναλλακτικές θεραπεῖες, ψυχολογικές, διαλογισμός, ἀπό τήν ἄλλη μεριά ἔπρεπε νά ἀντιμετωπισθῆ ὁ ψυχικός πόνος καί τῶν δύο, ἀλλά κυρίως τό πρόβλημα τοῦ θανάτου πού ἐμφανίσθηκε μπροστά τους.
Τό παιδί «ἦταν πανέξυπνο, ἐρευνητικό μυαλό, ἔψαχνε γιά τά πάντα καί διψοῦσε γιά τή γνώση». Ἡ μάνα «γαλουχήθηκε μέ τό ὅραμα ν’ ἀλλάξει τόν κόσμο. Ἡ γενιά τοῦ Πολυτεχνείου, οἱ τελευταῖοι μαρξιστές, πίστεψαν σ’ αὐτό τό δόγμα». «Μέ τήν ἔπαρση τῆς ἀριστερῆς ἰδεολογίας κάποτε, ἦταν φουσκωμένη μέ ὁράματα, ἰδέες, λύσεις».
.                      Καί ὅταν ἦλθε ὁ καρκίνος, ἐμφανίσθηκε καί μιά ἄλλη πραγματικότητα. Τό ἐρώτημα τοῦ παιδιοῦ στήν μάνα ἦταν ἀδυσώπητο: «Τί γίνεται μετά τό θάνατο; ὅλα τέλος;». Καί ἡ μάνα του αἰσθάνθηκε νά σπάζουν τά μούτρα της «ὅταν κατάλαβε τό ἀτελές τοῦ συστήματος τοῦ κόσμου». Καί διηγεῖται: «Πῶς νά τόν ἱκανοποιήσω μέ ἀπαντήσεις ρηχές μέσα ἀπό τήν σφαίρα τῆς λογικῆς καί τόν κόσμο τοῦ ὀρθολογισμοῦ; Ἄθελά μου, ἐντελῶς μηχανιστικά ἀπό τή δική μου πλευρά, τοῦ ἔστρεψα τήν προσοχή στήν προσευχή. Ἔτσι, ὅπως θά ἔκανε ἡ μάνα μου. Προσευχή γιά νά τιθασεύσει τόν ἀβάσταχτο πόνο. Καί τότε ὁ πόνος ἄρχισε νά δουλεύει θεραπευτικά γιά τήν ψυχή τοῦ Βανή, ἐνῶ ἐμένα ἀπειλοῦσε νά μέ συνθλίψει. Ὁ πόνος, ἄν δέν σέ καταστρέψει, θά σέ ἀναστήσει».
.                      Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει πολλές θεραπευτικές δυνατότητες πού παραμένουν ἄγνωστες ἤ ἀναξιοποίητες … κάνει τόν ἄνθρωπο νά ἀντιμετωπίζη σωστά ὅλα τά προβλήματά του καί νά ὑπερβαίνη καί αὐτόν τόν θάνατο.
.                      Ἡ ὅλη περιπέτεια τῆς ἀσθένειας ἦταν συγκλονιστική. Ἡ ἴδια διηγεῖται:
«Ἡ “ἐμπειρία” τοῦ καρκίνου πού ζήσαμε, δέν ἦταν ἁπλά μιά “κατάσταση” στή ζωή μας. Ἦταν ἡ ἴδια ἡ ζωή στήν ὁριακή της πλευρά μέ τό θάνατο. Ἀπό τίς πρῶτες μέρες τό ἴδιο τό παιδί μου κοιτάζει κατάματα τό ἐνδεχόμενο τοῦ θανάτου του καί ρωτάει: “τί γίνεται μετά τό θάνατο; Ὅλα τέλος;” Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα ἀρχίζει μία ἀναζήτηση στά τρίσβαθα τοῦ εἶναι μας. Ἡ ἐρώτηση ἦταν τέτοια πού σχετιζότανε οὐσιαστικά μέ τό σκοπό τῆς ὕπαρξής μας.
Ἤδη τό νόημα τῆς ὕπαρξης γιά μένα εἶχε θρυμματιστεῖ. Μέ τό χρόνο, διαπίστωσα ὅτι ἡ ἐπιστήμη, ἡ ἰατρική, ὅπως καί τά διάφορα ψυχοθεραπευτικά καί φιλοσοφικά ρεύματα, ἀδυνατοῦν νά δώσουν ἱκανοποιητικές ἀπαντήσεις σέ ὁριακά ζητήματα τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου. Μοῦ πῆρε πολύ χρόνο ἐπίσης νά διαπιστώσω ὅτι, ὅσο καί ἄν πασχίζουν ἡ ἐπιστημονική ἔρευνα, ἡ ἐξέλιξη τῆς ἰατρικῆς, ἡ ἀνάπτυξη τῆς τεχνολογίας καί ἡ παρουσία ἀναρίθμητων ψυχοθεραπευτικῶν συστημάτων, ἀδυνατοῦν νά διαχειριστοῦν καί νά ἀπαντήσουν σέ ζητήματα πού ἅπτονται τῆς ἠθικῆς, τῆς ἐλεύθερης βούλησης καί τοῦ πόνου στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου». 
Ἡ μάνα ἀγαποῦσε μυστικά καί αἰσθητά, ὠθοῦσε τό παιδί της στήν προσευχή. Καί ἐκεῖνο ἀνταποκρινόταν μέ θαυμαστό τρόπο. Προσευχόταν, ἀναζητοῦσε τήν ἡσυχία. «Ἀνακάλυπτε τόν ἑαυτό του. Προχωροῦσε στήν αὐτογνωσία. Καθόριζε τήν ψυχή του, σέ σχέση μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους γύρω του. Ἀπελευθερωνόταν ἀπό μικρόψυχους κλυδωνισμούς καί ἐξαρτήσεις. Προσπαθοῦσε ν’ ἀντέξει τόν ἑαυτό του, νά τόν κυριαρχήσει. Φαινόταν στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἀντιμετώπιζε τούς ἀπανωτούς πόνους καί τίς δυσοίωνες διαγνώσεις. Πάσχιζε νά ἐλευθερωθεῖ».
 «Ἡ στάση του ἀπέναντι στό καρκίνο ἦταν ἡρωική. Πάλη ἄνιση, ἀγώνας μέχρι τό τέλος, ἀγόγγυστος καί ΥΠΟΜΟΝΗ-ΥΠΟΜΟΝΗ-ΥΠΟΜΟΝΗ. Ἡ ὑπομονή του δέν εἶχε κανένα στοιχεῖο ἠττοπάθειας ἤ παραίτησης. Ἦταν σκληρή ἀποδοχή τῆς πραγματικότητας. Ἡ ὑπομονή του, τοῦ ἔδωσε χρόνο καί γαλήνη νά στραφῆ στό πνεῦμα του. Ἀνακάλυψε τήν προσευχή, σιωπηλά. Αὐτή τόν ἀπογείωσε. Τόν ἔκανε νά ξεπεράσει τόν ἑαυτό του, νά βγεῖ ἔξω ἀπό τόν ἑαυτό του. Μεταμόρφωσε τόν χαρακτήρα του, τήν ἐγωπάθειά του. Τόν ὁδήγησε ν’ ἀγαπήσει δυνατά. Ἔφυγε σάν ἀετός, ἐλεύθερος!».
Κατά τήν διάρκεια τῆς ἀσθένειας τοῦ καρκίνου ἀνακαλύφθηκε ἕνας ἄλλος κόσμος, μυστικός, πνευματικός. Γράφει ἡ μάνα:
.                      Ἄν ἡ νηπτική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας βοηθᾶ κάθε ἄνθρωπο, εἴτε εἶναι ἄρρωστος εἴτε ὄχι, πολύ περισσότερο βοηθᾶ τόν ἄνθρωπο πού πάσχει ἀπό καρκίνο.
.                      «Ὁ Μίνως (Βανῆς) εἶχε μάθει τούς νόμους τῆς σιωπῆς, τήν εὐεργετική θεραπεία τῆς ἡσυχίας. Ἤξερε πότε ν’ ἀποσυρθεῖ, πότε νά ἐπικοινωνήσει. Αὐτός καί ἡ μάνα του μιλοῦσαν καί μέ τά βλέμματα. Ἐκείνη διάβαζε τά μάτια του. Γνώριζε τί συντελοῦνταν μέσα του. Δέν τῆς ἐπιτρεπόταν νά παραβιάσει τήν ἡσυχία του. Ἤξερε πότε θά τοῦ πιάσει τήν παλάμη νά προσευχηθοῦν μαζί. Ἐκείνη τήν ἱερή στιγμή, ὁ Μίνως (Βανῆς) δέν δυσανασχετοῦσε. Ἀντίθετα, τό περίμενε. Ἤξερε πότε νά τόν ἀφήσει μόνο, στήν ἐντελῶς προσωπική του “κοινωνία” μέ τόν Θεό. Ἱερές στιγμές μέ ἰδιαίτερο μυστικό, ἐκστατικό νόημα. Μετά τόν παρακολουθοῦσε νά βγαίνει μέσα ἀπό μιά ἄλλου χαρακτήρα καί πέραν τῆς αἰσθητῆς φύσεως κατάσταση, μέ νοῦ καθαρό σάν κρύσταλλο, ἑνωμένο μέ τήν καρδιά. Ἀπαλλαγμένο ἀπό τίς ἀπαιτήσεις αὐτοῦ τοῦ κόσμου, ἀποδεσμευμένο ἀπό τή φαντασία καί τή γνώση. Ἀπελευθερωμένο ἀπό τά δεσμά αὐτῆς τῆς ζωῆς καί τά ζητήματα πού μᾶς καῖνε. Ὁ νοῦς ὁλοφάνερα εἶχε συναντήσει κάτι ἀνώτερο, εἶχε συνδεθεῖ μέ τήν ἀληθινή γνώση. Τήν τέλεια γνώση. Γι’ αὐτό παρέμενε ἀτάραχος, σίγουρος, γαλήνιος, χωρίς καθημερινούς συλλογισμούς, χωρίς τό φόβο τοῦ θανάτου. Ἡ μάνα του τόν ἔβλεπε μέ θαυμασμό γιά τή δύναμη ψυχῆς πού ἐξέπεμπε, γιά τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο τῆς μιλοῦσε, γιά μιά ἐνέργεια ἐσωτερική, ἄλλου βεληνεκοῦς, ἀκατανόητη». 
Ἡ οἰκογένεια χρησιμοποιώντας τίς δυνατότητες πού δίνει ἡ ἰατρική ἐπιστήμη, ἀλλά καί οἱ ἐναλλακτικές θεραπεῖες ἔδωσε τήν δυνατότητα νά γίνουν διάφορες ἐσωτερικές διεργασίες. Γράφει: 
«Ὄντως ὅμως ἀπαλλαγμένος ἀπό τίς φρικτές σωματικές ὀδύνες, ὁ νοῦς του παρέμενε εἰρηνικός καί ἔψαχνε προσευχόμενος. Δέν ἱκανοποιοῦνταν ἀπό τίς λογικές ἀπαντήσεις καί τόν παρακολουθοῦσα νά ἀποζητᾶ τήν ἡσυχία πολλές φορές καί μετά νά ἐπιστρέφει στή φυσιολογική ζωή ἤρεμος, δημιουργικός, δυνατός. Συγκεντρωνότανε σίγουρα σέ μιά προσωπική ἐνδοσκόπηση καί πήγαινε παραπέρα. Ἀκολουθοῦσε μέ καθαρή καρδιά πνευματικά μονοπάτια, ἀναζητώντας τήν πηγή πού θά τοῦ πρόσφερε τήν ἀληθινή γνώση. Ὁ Βανῆς ἀνέπτυξε μιά ἐκπληκτική ἐσωτερική διαύγεια καί πρέπει νά ἄρχισε μέσα του μιά σπάνια ἐσωτερική διεργασία. Εἶχε μιά καθαρή συνειδητότητα γιά τήν ἀσθένειά του, τόν κόσμο, ὅσα συνέβαιναν γύρω του, γιά τό Θεό. Ἔδειχνε ἀκλόνητος ἀπό τίς ὑποτροπές καί τά βάσανά του. Ὁ νοῦς του ἦταν καθαρός, ὑγιής, χωρίς ἀλλοιώσεις μέ ἀπωθημένες ἐπιθυμίες ἤ ἄλυτα προβλήματα. Ἀπαλλαγμένος ἀπό τίς δυσκολίες καί πάνω ἀπ’ ὅλα ἀπό τό φόβο. Τό σῶμα του ἦταν ἄρρωστο ὁ νοῦς του ὅμως καί ἡ καρδιά του δέν ἀρρώστησαν. Τήν ἀλλαγή του αὐτή δέν τήν ὁμολογοῦσε οὔτε εἶχε φαίνεται τήν ἀνάγκη νά τήν συζητάει. Τίς σκέψεις του ὅμως τίς ἔγραφε. Καί βέβαια μόνο μιά μάνα μπορεῖ νά αἰσθανθεῖ καί νά καταλάβει ὅτι κάτι διαφορετικό συμβαίνει στό παιδί της». 
Μετά τήν περιπέτεια αὐτή ἡ μάνα κατάλαβε τήν ἀξία τοῦ πόνου, ὅταν ὁδηγῆται ὁ ἄνθρωπος στήν νοερά προσευχή. «Οἱ ἄνθρωποι, οἱ ἀσθενεῖς οἱ πολύ πονεμένοι, πού καταφέρνουν καί ἐπιτυγχάνουν, μέσω τῆς νοερᾶς προσευχῆς, αὐτήν τήν ἕνωση, μεταμορφώνονται σ’ ἄλλου εἴδους ἀνθρώπων. Ἀλλά αὐτό γίνεται μέσα ἀπό τόν πολύ πόνο. Μόνο ὁ ἀβάσταχτος, ὁ βαθύς πόνος φέρνει τήν ἀναγέννηση, τό νέο ἄνθρωπο». 
Ἡ μάνα αὐτή καί μετά τόν θάνατο τοῦ παιδιοῦ της ἀνακάλυψε «τή δυνατότητα θεραπείας τοῦ νοῦ πού εἶναι δυνατόν νά ἐπιτευχθεῖ, μόνον ὅταν ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου “ἀποκαλυφθεῖ”». Αὐτό γίνεται μέ τήν «ἀδιάλειπτη μνήμη τοῦ Θεοῦ», ὅταν ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου «εἶναι συνδεδεμένος μέσω τῆς νοερᾶς προσευχῆς μέ τό Θεό, ὅπως λένε οἱ νηπτικοί πατέρες τοῦ Χριστιανισμοῦ». Ἔμαθε «ὅτι τό βασικό πρόβλημα στήν ζωή μας εἶναι ἡ ἀσθένεια τοῦ νοῦ»· ὅτι ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἐκτός ἀπό τήν λογική ἐνέργεια ἔχει καί τήν νοερά ἐνέργεια καί ὅτι καλλιεργοῦμε «ἔντονα τή λογική» καί ἀναπτύσσουμε «ὑπερβολική δράση» καί ὅτι «ἔχουμε παραμελήσει τήν ἄλλη ἐνέργεια τῆς ψυχῆς, τό νοῦ, πού εἶναι τό κέντρο ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου». Γνώρισε «τή θεραπευτική ἀγωγή πού ἔχει ὁ Χριστιανισμός καί ἰδιαίτερα ἡ Ὀρθόδοξη Διδασκαλία καί παράδοση τῶν νηπτικῶν πατέρων τῆς πίστης μας, κάτι πού σήμερα ἔχει χαθεῖ», «τό θεραπευτικό χαρακτήρα καί τή σωτηριολογική σημασία πού ἔχει ἡ Χριστιανική πίστη, πού εἶναι ἀποκεκαλυμμένη πίστη», ὅτι ἐκτός ἀπό τούς φυσικούς νόμους «πού προάγουν τό φυσικό ὑλικό κόσμο καί πού ἀποδεικνύονται συνεχῶς ἀνεπαρκεῖς νά ἐπιλύσουν λεπτότερα θέματα, ὅπως προανέφερα, ἠθικῆς, ζωῆς, θανάτου», «πρέπει νά ὑπάρχουν καί πνευματικοί νόμοι πού λειτουργοῦν καί ρυθμίζουν τήν ὑλική μέ τήν πνευματική μας ὑπόσταση».
.                      Τό σημαντικό εἶναι ὅτι τό παιδί εἶχε ἕναν ἤρεμο θάνατο, ἀλλά τό σημαντικότερο εἶναι ὅτι ἡ ἴδια ἡ μάνα μετέτρεψε τόν πόνο της σέ ἐλευθερία, ἀγάπη καί δημιουργικότητα, ὅπως τό παρουσιάζει ἐκπληκτικά […] «Δέν αἰσθάνομαι ἡρωίδα γιά τόν ἀγώνα πού δώσαμε σάν οἰκογένεια καί πού τόσες ἄλλες οἰκογένειες δίνουν. Ὅμως, ἡ διδασκαλία καί ὁ λόγος τῆς χριστιανικῆς πίστης σάν θεραπευτικῆς ἀγωγῆς πού διατυπώνετε μέσα ἀπό τό ἔργο σας μ’ ἔσωσαν πνευματικά καί ψυχικά, τά μετέδωσα καρδιακά στό ἄρρωστο παιδί μου κι αὐτό μέ τήν σειρά του μοῦ τό ἀνταπέδωσε στήν πράξη. […] ».
.                      Πολλοί ἄνθρωποι σήμερα, ἀκόμη καί Κληρικοί πού ζοῦν στήν Ἐκκλησία, ἔχουν μιά κακή ἀντίληψη γιά τήν Ἐκκλησία. Ἄλλοι τήν ἐκλαμβάνουν ὡς μιά Θρησκεία πού ἱκανοποιεῖ τά θρησκευτικά συναισθήματα τῶν ἀνθρώπων, ἄλλοι τήν θεωροῦν ὡς ἕνα ἰδεολογικό σύστημα πού ἀντιτάσσεται σέ ἄλλα ἰδεολογικά συστήματα, ἄλλοι ὡς μιά κοινωνική ὀργάνωση πού ἀσχολεῖται μόνον γιά τήν ἀντιμετώπιση διαφόρων κοινωνικῶν ἀναγκῶν. Ὅμως, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει πολλές θεραπευτικές δυνατότητες πού παραμένουν ἄγνωστες ἤ ἀναξιοποίητες, κυρίως δίνει νόημα στήν ζωή τῶν ἀνθρώπων, θεραπεύει τόν ἐσωτερικό κόσμο τοῦ ἀνθρώπου, καί κάνει τόν ἄνθρωπο νά ἀντιμετωπίζη σωστά ὅλα τά προβλήματά του καί νά ὑπερβαίνη καί αὐτόν τόν θάνατο. Τόν θάνατο ἤ μπορεῖ νά τόν ἀγνοήση κανείς ἤ νά βρεθῆ κάτω ἀπό τήν ἀσφυκτική πίεσή του ἤ νά τόν ὑπερβῆ, νά νικήση τόν φόβο πού προξενεῖ. Ἡ Ἐκκλησία ἀποβλέπει σέ αὐτό τό τελευταῖο, στήν ὑπέρβαση τοῦ φόβου τοῦ θανάτου καί αὐτοῦ τοῦ ἰδίου τοῦ θανάτου, ἀρκεῖ νά βρεθοῦν οἱ κατάλληλοι ἄνθρωποι νά κάνουν αὐτό τό ἔργο.
 […]

ΠΗΓΗ: parembasis.gr

«ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ» (Ἅγ. Νικόλαος ἐπ. Ἀχρίδος)

Πρέπει νὰ φοβόμαστε τὸν θάνατο;

Ἀπὸ τὸ βιβλίο
Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
«Δρόμος δίχως Θεὸ δὲν ἀντέχεται»,
ἐκδ. «Ἐν πλῷ»,
δ´ ἔκδ.,  Ἀθῆναι 2010, σελ. 269- 272

.             Ἔχεις ἀκούσει γιὰ τὸν μακάριο διάκο Ἀββακούμ; Ὅταν τὸν ὁδηγοῦσαν οἱ Τοῦρκοι μέσῳ τοῦ Βελιγραδίου, στὰ δεσμά, γιὰ νὰ τὸν καρφώσουν στὸν πάσσαλο, αὐτὸς ὁ ἰπποτικὸς Βόσνιος τραγουδοῦσε: «Ὁ Σέρβος εἶναι τοῦ Χριστοῦ, χαίρεται τὸν θάνατο»! Αὐτὰ τὰ λόγια ἀκούγονται ἐντελῶς σύμφωνα μὲ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ὁ ὁποῖος γράφει στοὺς Φιλιππησίους: «Συνέχομαι δὲ ἐκ τῶν δύο, τὴν ἐπιθυμίαν ἔχων εἰς τὸ ἀναλύσαι καὶ σὺν Χριστῷ εἶναι· πολλῷ γὰρ μᾶλλον κρεῖσσον τὸ δὲ ἐπιμένειν ἐν τῇ σαρκὶ ἀναγκαιότερον δι’ ὑμᾶς» (Φιλιπ. α´ 23-24). Ὁ ἀπόστολος δὲν μιλᾶ κἂν περὶ τοῦ θανάτου ἀλλὰ μόνο περὶ τῆς μετάβασης ἀπ᾽ αὐτὴ τὴν ζωὴ στὴν ἄλλη ζωή. Καὶ χαίρεται περισσότερο ἐκείνη τὴν ζωὴ παρὰ αὐτήν.
.             Ρώτησα πρόσφατα ἕναν ὑγιῆ γέρο: «Τί θὰ ἐπιθυμοῦσες ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ σοῦ δώσει περισσότερο στὸν κόσμο;» Ἔβαλε τὸ χέρι στὴν καρδιὰ καὶ ἀπάντησε: «Τὸν θάνατο καὶ μόνο τὸν θάνατο»! «Πιστεύεις στὴν ζωὴ μετὰ ἀπὸ τὸν θάνατο;» «Ἀκριβῶς λόγῳ αὐτῆς τῆς πίστης ἐπιθυμῶ ὅσο πιὸ γρήγορα τὸν θάνατο», εἶπε ὁ γέρος.
.             Οἱ ἄπιστοι φοβοῦνται τὸν θάνατο, ἀφοῦ θεωροῦν ὅτι ὁ θάνατος εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου καταστροφὴ τῆς ζωῆς. Πολλοὶ ἄνθρωποι, ποὺ πιστεύουν, πάλι φοβοῦνται τὸν θάνατο, ἐπειδὴ νομίζουν ὅτι δὲν ὁλοκλήρωσαν τὸ καθῆκον τους σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο: Δὲν ἔβαλαν τὰ παιδιὰ στὸν ὀρθὸ δρόμο ἀκόμα, ἢ δὲν ὁλοκλήρωσαν ὅ,τι ἄρχισαν. Ἀκόμα καὶ κάποιοι ἅγιοι ἄνθρωποι εἶχαν φόβο τὴν ὥρα τοῦ θανάτου. Ὅταν κατέβηκαν οἱ ἄγγελοι νὰ πάρουν τὴν ψυχὴ τοῦ ἁγίου Σισώη (Σίσογιε Σιναΐτου, 14ος αἰ.), αὐτὸς ὁ ἀγγελικὸς ἄνθρωπος προσευχόταν, νὰ τὸν ἀφήσουν ἀκόμα λίγο στὴν ζωὴ ἕνεκεν μετανοίας καὶ προετοιμασίας γιὰ τὴν ἄλλη ζωή. Οἱ ἅγιοι, λοιπόν, δὲν φοβόντουσαν τὸν θάνατο ἀλλὰ τὴν κρίση τοῦ Θεοῦ μετὰ τὸν θάνατο. Καὶ αὐτὸς εἶναι ὁ μόνος δικαιολογημένος φόβος τοῦ χριστιανοῦ, ὁ ὁποῖος πιστεύει σταθερὰ στὴν ἄλλη ζωὴ καὶ στὴν κρίση τοῦ Θεοῦ. Ἐνῶ χωρὶς τὴν πίστη στὴν ἄλλη, τὴν οὐράνια ζωή, ὁ φόβος εἶναι τὸ σχοινὶ γύρω ἀπὸ τὸν λαιμό, μὲ τὸ ὁποῖο ὁ θάνατος τραβᾶ τοὺς καταδικασμένους στὰ ἔγκατά του.
.             Ἡ ζωὴ γιὰ τὸν ἄπιστο δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο παρὰ ὁ ἄνεμος τοῦ θανάτου, ὁ ἄνεμος ποὺ σηκώνει καὶ ρίχνει τὴ νεκρὴ στάχτη του, ἀνακατεύει αὐτὴ τὴν στάχτη καὶ τὴν ἠρεμεῖ. Ἐὰν ὁ ἄπιστος ἕως τὸ τέλος σκεφτόταν λογικά, θὰ ἔπρεπε νὰ πεῖ ὅτι ἡ ζωὴ στὴν πραγματικότητα δὲν ὑπάρχει. Γι’ αὐτὸν ἡ μόνη του πίστη εἶναι ὁ θάνατος, μόνη αἰώνια δύναμη ὁ θάνατος, μοναδικὸς Θεός, ὁ θάνατος. Γιὰ μᾶς τοὺς χριστιανούς, ὅμως, ὁ θάνατος εἶναι ὁλοκλήρωση ἑνὸς σχολείου, τὸ σῆμα γιὰ τὸ τέλος τῆς ὑπηρεσίας στὸν στρατό, καὶ γέφυρα γιὰ τὴν ἐπιστροφὴ στὴν πατρίδα. Στὴν πραγματικότητα ὁ θάνατος δὲν ὑπάρχει καθαυτὸς γιὰ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι πιστεύουν στὸν Χριστό. Αὐτὸς εἶπε στὴν Μάρθα -καὶ τοῦτο τὸ λέει καὶ σὲ μᾶς σήμερα- «ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή. Ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, κἂν ἀποθάνῃ, ζήσεται, καὶ πᾶς ὁ ζῶν καὶ πιστεύων εἰς ἐμὲ οὐ μὴ ἀποθάνῃ εἰς τὸν αἰῶνα» (Ἰωάν. ια´ 25-26), Σὲ ποιὸν θὰ πιστεύουμε, ἐὰν ὄχι στὸν Χριστό, ἀδελφὲ Σταῦρο; Στοὺς ἀνθρώπους δὲν μπορεῖς νὰ πιστεύεις, οὔτε ὅταν λένε τὸ ὄνομά τους, ἀκόμα λιγότερο ὅταν λένε: «Θὰ σὲ πληρώσω αὔριο», καὶ ἐλάχιστα, ὅταν μιλοῦν γιὰ βαθιὰ καὶ ὑψηλὰ πράγματα. Ἑκτὸς τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ κανεὶς δὲν ξέρει τίποτα οὔτε περὶ τοῦ θανάτου οὔτε περὶ ἐκείνου ποὺ μᾶς περιμένει μετὰ τὸν θάνατο. Ἀλλὰ Αὐτὸς ἤξερε καὶ φανερώθηκε καὶ ἔδειξε. «Κατεπόθη ὁ θάνατος εἰς νῖκος» (Α´Κορ. ιε´ 54), κατὰ τὰ λόγια τοῦ ἀποστόλου. Τότε τί ἔχουμε νὰ φοβόμαστε ἀπ᾽ ἐκεῖνο ποὺ κατεπόθη μὲ τὴν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ; Δὲν συμβαδίζει ὁ φόβος τοῦ θανάτου γιὰ τοὺς προσκολλημένους στὸν Χριστό, τὸν νικητὴ τοῦ θανάτου καὶ Ζωοδόχο.
.             Ὅμως, ἕνας φόβος παραμένει, ἐντελῶς ἀμετακίνητος καὶ δικαιολογημένος. Εἶναι ἐκεῖνος ὁ φόβος, ποὺ τὸν αἰσθάνονταν καὶ οἱ ἅγιες ψυχὲς στὴν ὄψη τοῦ θανάτου. Τοῦτος εἶναι φόβος ὄχι ἀπὸ τὸν θάνατο ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἀνετοιμότητα γιὰ ἐκείνη τὴν ἀθάνατη ζωή. Ὁ φόβος ἀπὸ τὴν ἀκαθαρσία τῆς ψυχῆς μας. Ἀφοῦ οἱ ἀκάθαρτοι δὲν θὰ δοῦν τὸν Θεό, οὔτε τὴν πραγματικὴ ζωὴ στοὺς ἅγιους οὐρανούς.
.             Ὁ Κύριος νὰ εἶναι τὸ θάρρος καὶ ἡ παρηγοριά σου.

 ΠΗΓΗ ἠλ. κειμ.: vatopaidifriend

ΟΙ ΦΟΒΙΕΣ ΚΑΙ Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥΣ

ΟΙ ΦΟΒΙΕΣ ΚΑΙ Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥΣ

τοῦ π. Γ. Δορμπαράκη

.              Ἑξήμισυ χιλιάδες φοβίες, δηλαδὴ παράλογοι καὶ ἐπιτεταμμένοι φόβοι,  ἔχουν καταγραφεῖ μέχρι σήμερα, πληροφορηθήκαμε πρὸ καιροῦ ἀπὸ ἰατρικὸ συνέδριο. Φοβίες ποὺ ἀναφέρονται σὲ πολυποίκιλα ἐπίπεδα τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς καὶ ποὺ ταλαιπωροῦν χιλιάδες συνανθρώπων μας. Ἀπὸ τὴν πιὸ συνηθισμένη τῆς ἀγοραφοβίας, τῆς ἔκθεσής μας δηλαδὴ στὸν κόσμο, μέχρι καὶ τὴν πιὸ ἴσως περιπτωσιακή, ὅπως τὸν τρόμο μπροστὰ σὲ μία λευκὴ σελίδα.
.              Ἡ ἀναζήτηση τῶν αἰτίων, κατὰ τοὺς εἰδικούς, δὲν εἶναι εὔκολη ὑπόθεση. Μπορεῖ νὰ ἀναζητηθοῦν σὲ φόβους τῆς παιδικῆς ἡλικίας, στὴν ἀγωγὴ ποὺ ἔδωσαν οἱ γονεῖς στὰ παιδιά τους, σὲ ἀπωθημένες κατ᾽ ἄλλους ἐπιθυμίες. Ὅποια κι ἂν εἶναι ὅμως τὰ αἴτια, ἐκεῖνο ποὺ ἔχει ἰδιαίτερη σημασία εἶναι ὅτι οἱ φοβίες ἀποτελοῦν τροχοπέδη στὴ ζωὴ καὶ δημιουργοῦν ἕνα αἴσθημα κόλασης καὶ μεγάλης ταλαιπωρίας. Διότι μὲ τὶς φοβίες δὲν βλέπει ὁ ἄνθρωπος στὶς ὀρθὲς διαστάσεις τὰ πράγματα τῆς ζωῆς. Ἄλλα τὰ μεγαλοποιεῖ καὶ τὰ κάνει θεόρατα, ἐνῶ ἄλλα τὰ ἐλαχιστοποιεῖ. Κι ἐκεῖνο ποὺ συνήθως ἐλαχιστοποιεῖ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ ἐαυτός του καὶ οἱ δυνατότητές του, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ βουλιάζει μέσα στὸν ἑαυτό του, δημιουργώντας του ἕνα αἴσθημα ἀνισορροπίας.
.              Ὑπάρχουν βεβαίως καὶ ἐκεῖνοι ἀπὸ τοὺς ἀσχολουμένους μὲ τὸ θέμα ποὺ βλέπουν καὶ τὴ θετικὴ διάσταση τῶν φοβιῶν. Μὲ τὶς φοβίες του ὁ ἄνθρωπος ἀναπτύσσεται κι ἂν δὲν ὑπῆρχαν αὐτὲς στὴν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας, ὁ ἄνθρωπος δὲν θὰ εἶχε ἐπιτύχει τόσα πράγματα στὸν τομέα τῆς ἐπιστήμης καὶ γενικὰ τοῦ πολιτισμοῦ. Οἱ φοβίες εἶναι συνεπῶς δύναμη ἐξυψωτικὴ καὶ δὲν πρέπει νὰ τὶς βλέπουμε μόνον ἀρνητικά.
.              Οἱ ψυχίατροι καὶ οἱ ψυχολόγοι εἶναι εὐνόητο ὅτι ἔχουν προσπαθήσει καὶ συνεχῶς προσπαθοῦν νὰ βροῦν λύση καὶ διέξοδο στὴ μάστιγα αὐτή. Καὶ ὣς ἕνα σημεῖο ἡ προσφορά τους εἶναι ἀρκετὰ θετική: καὶ μὲ φαρμακευτικὴ ἀγωγή, κυρίως ὅμως μὲ μεθόδους ψυχοθεραπείας. Πολλοὶ συνάνθρωποί μας μὲ τὴ συμπαράσταση τοῦ ἰατροῦ καὶ τοῦ ψυχολόγου μπόρεσαν καὶ ἐπανεντάχθηκαν στὴν πορεία τῆς ζωῆς, κάτι ποὺ δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ἀμφισβητήσει.
.              Πιστεύουμε ὅμως ὅτι τὴ μεγαλύτερη βοήθεια γιὰ τὴν ὑπέρβαση τῶν φοβιῶν τὴν προσφέρει ἡ ὀρθόδοξη χριστιανικὴ πίστη μας καὶ ἡ ὀρθὴ ἔνταξη τοῦ ἀνθρώπου στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ τοῦτο γιατί ἡ χριστιανικὴ πίστη καὶ ζωὴ κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ βλέπει τὰ πράγματα πάντοτε στὶς ὀρθὲς διαστάσεις, στὶς διαστάσεις δηλαδὴ ποὺ μᾶς ἔδειξε ὁ ἴδιος ὁ Δημιουργός μας, ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ἐνῶ παράλληλα τὸν θωρακίζει μὲ δυνάμεις ποὺ λειτουργοῦν ὡς προστατευτικὴ ἀσπίδα ἀπέναντι σὲ κάθε πραγματικὸ ἢ φανταστικὸ κίνδυνο.
.              Καὶ κατ᾽ ἀρχὰς ἡ χριστιανικὴ πίστη δὲν ἀμφισβητεῖ τὴν ὕπαρξη τοῦ φόβου στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου. Τὸν ἀποδέχεται ὡς πραγματικότητα ἀλλὰ καὶ τὸν ἑρμηνεύει. Κατ᾽αὐτὴν ὁ φόβος εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πτώσης τοῦ ἀνθρώπου στὴν ἁμαρτία. Ἐνῶ πρὶν ἀπὸ τὴν πτώση οἱ ἄνθρωποι ζοῦσαν μὲ ἀπόλυτη ἰσορροπία καὶ ἁρμονία μὲ τὸν Θεὸ καὶ μεταξύ τους καὶ μὲ ὅλη τὴ φύση, μετὰ τὴν πτώση τους λόγῳ τῆς ἀνυπακοῆς τους οἱ ἰσορροπίες χάθηκαν: τὸν Θεὸ ἄρχισαν νὰ Τὸν βιώνουν ὄχι ὡς τὸν φίλο καὶ Πατέρα τους, ἀλλ᾽ ὡς ἀπειλὴ καὶ τιμωρία, τὸν συνάνθρωπο ὄχι ὡς τὸν σύντροφο καὶ ἀδελφὸ ἀλλ᾽ ὡς σφετεριστὴ τῆς ζωῆς τους καὶ ἀντίπαλο, ἐνῶ τὴν ἀδελφή τους φύση τὴν θεώρησαν ὡς ἐνάντια στὴν ἴδια τους τὴν ὕπαρξη. Ἡ ἁμαρτία λοιπὸν τοῦ ἀνθρώπου τοῦ ἄνοιξε τὴ δίοδο γιὰ κάθε εἴδους φόβο στὴ ζωή του καὶ ἄρα γιὰ τὴν τραγικότητα τῆς ἐπὶ γῆς πορείας του.
.              Ἔκτοτε ὁ ἄνθρωπος πορεύθηκε μαζὶ μὲ τοὺς φόβους καὶ τὶς φοβίες του, μέχρις ὅτου ἦλθε ὁ λυτρωτὴς τοῦ κόσμου, ὁ Χριστός, ποὺ σήκωσε πάνω Του τὸ φράγμα τῆς ἁμαρτίας καὶ ἔδωσε τὴν οὐσιαστικὴ καὶ ἀποτελεσματικὴ ὤθηση γιὰ τὴν ὑπέρβαση καὶ τῶν διαφόρων φοβιῶν. Ἐν Χριστῷ ὁ ἄνθρωπος ξαναβρῆκε τὴν κανονικὴ πορεία του καὶ ἔνιωσε καὶ πάλι ὅτι ἡ ἀγάπη καὶ ἡ φιλία τὸν περιβάλλουν ἀπὸ παντοῦ. Ὁ Χριστὸς ἔχυσε ἄπλετο φῶς στὴ ζωή του γιὰ νὰ δεῖ ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι ἀκριβῶς ὁ φίλος καὶ ὁ Πατέρας του, ὁ συνάνθρωπος ὁ ἀδελφός του, ἡ φύση ἡ ἀδελφή του. Στὴν πραγματικότητα μετὰ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Χριστοῦ τίποτε δὲν μπορεῖ νὰ ἀπειλήσει τὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος ἔγινε καὶ γίνεται πάλι αὐτὸ ποὺ ὁ Θεὸς τοῦ ἔδωσε ἀπαρχῆς: νὰ εἶναι τέκνο Του, μὲ ὅλες τὶς δυνάμεις Ἐκείνου.  Ὅσοι ἔλαβον Αὐτὸν (τὸν Χριστὸ) – μᾶς λέει ὁ Ἰωάννης στὸ Εὐαγγέλιό του – ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι (1, 12). Κι ἀλλοῦ, στὴν Α´Καθολικὴ ἐπιστολή του, θὰ σημειώσει: «Νῦν τέκνα Θεοῦ ἐσμεν καὶ οὔπω ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα» (γ´ 2). Εἴμαστε λοιπόν, γίναμε καὶ πάλι, παιδιὰ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Χριστὸς μᾶς προσέλαβε στὸν ἑαυτό Του καὶ ἔγινε τὸ ἔνδυμά μας. «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε» (Γαλ. γ´ 27). Εἴμαστε καλυμμένοι καὶ ἀσφαλισμένοι μέσα στὸν ἴδιο τὸν παντοδύναμο καὶ πανάγαθο Θεό. Αὐτὸς ἀποτελεῖ τὸ σπίτι μας, καὶ τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματός μας. Κι ἀκόμη: γίνεται ὁ Ἴδιος ὁ μυστικὸς ἔνοικος τῆς ψυχῆς μας. Ἐκεῖνος ὑποσχέθηκε ὅτι θὰ κατοικήσουμε μέσα Του κι Αὐτὸς μέσα μας.  «Ἐνοικήσω ἐν αὐτοῖς καὶ ἐμπεριπατήσω» (πρβλ. Β´ Κορ. ϛ´ 16).  «Ὁ  τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἐν ἐμοὶ μένει κἀγὼ ἐν αὐτῷ» (Ἰωάν. ϛ´ 56).  Ὁ τηρῶν τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ ἐν αὐτῷ μένει καὶ αὐτὸς ἐν αὐτῷ» (Α´ Ἰωάν. γ´ 24).
.              Ὁ ἅγιος Χρυσόστομος μὲ λυρισμὸ θὰ σημειώσει πάνω σ᾽ αὐτό: «Ἐγὼ πατήρ, φησὶν ὁ Χριστός, ἐγὼ ἀδελφός, ἐγὼ νυμφίος, ἐγὼ οἰκία, ἐγὼ τροφή, ἐγὼ ἱμάτιον, ἐγὼ ρίζα, ἐγὼ θεμέλιος, πᾶν ὅπερ ἂν θέλοις ἐγώ…Ἐγὼ φίλος καὶ μέλος καὶ κεφαλὴ καὶ ἀδελφὸς καὶ ἀδελφὴ καὶ μήτηρ, πάντα ἐγώ. Μόνον οἰκείως ἔχε πρὸς ἐμέ«.
.              Ἂν εἴχαμε πνευματικὰ μάτια ἀνοικτὰ θὰ βλέπαμε ὅτι πλημμυριζόμαστε διαρκῶς ἀπὸ τὸ φῶς, τὴν ἀλήθεια, τὴ ζωὴ καὶ τὴν ἀγάπη. Θὰ βλέπαμε στὸν ἑαυτό μας, στὸν κάθε συνάνθρωπο, σὲ ὅλη τὴ δημιουργία τὴν πανάγαθη παρουσία τοῦ Θεοῦ! Κι ὄχι μόνον αὐτό. Θὰ μπορούσαμε νὰ νιώσουμε τὴν εὐεργετικὴ παρουσία καὶ στὴν ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα μας τοῦ φύλακα ἀγγέλου μας. Γιατί ὁ Θεὸς μᾶς ἔθεσε προστάτη, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ βαπτιστήκαμε, ἄγγελο φωτεινὸ νὰ μᾶς περιτειχίζει καὶ νὰ μᾶς σκέπει. «Τείχισον ἡμᾶς ἁγίοις Σου ἀγγέλοις», λέμε κάθε βράδυ στὸ ἀπόδειπνο.  «Ἅγιε ἄγγελε, ὁ ἐφεστὼς τῆς ἀθλίας μου ψυχῆς καὶ ταλαιπώρου μου ζωῆς» προχωροῦμε παρακάτω στὴν ἴδια προσευχή, καὶ  «ὁ φύλαξ καὶ σκεπαστὴς τῆς ἀθλίας μου ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος». Γι᾽ αὐτὸ καὶ κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ βλάψει τὸν Χριστιανό, εἴτε θηρίο εἶναι αὐτὸ εἴτε πονηρὸς ἄνθρωπος εἴτε ὁ ἴδιος ὁ ἀρχέκακος διάβολος. Γιατί προστάτη ἔχει ὅλον τὸν κόσμο τῶν ἀγγέλων, κυρίως ὅμως τὸν Χριστὸ καὶ τοὺς ἁγίους Του.  «Εἰ ὁ Θεὸς ὑπὲρ ἡμῶν, τίς καθ᾽ ἡμῶν;», θὰ φωνάξει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Ρωμ. η´ 31).
.              Δὲν εἶναι ὑπερβολὴ λοιπὸν αὐτὰ ποὺ διαβάζουμε στοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως γιὰ παράδειγμα στὸν ἅγιο Ἰσαὰκ τὸν Σύρο: Μὴν σὲ ταράξει καθόλου – γράφει στὸν τρίτο λόγο του – ὁ λογισμὸς τοῦ φόβου… ἀλλὰ μᾶλλον πίστευε ὅτι ἔχεις φύλακα τὸν ἴδιο τὸν Θεὸ ποὺ εἶναι μαζί σου, καὶ τὴν ἀκρίβεια γι᾽ αὐτὸ ἂς σὲ πληροφορήσει ἡ φρόνησή σου, ὅτι σὺ μὲ ὅλη τὴ δημιουργία εἶστε δοῦλοι ἑνὸς καὶ τοῦ ἰδίου δεσπότη, ὁ Ὁποῖος μὲ ἕνα μόνο νεῦμα Του κινεῖ καὶ σαλεύει, καὶ ἡμερώνει καὶ οἰκονομεῖ τὰ πάντα, καὶ κανεὶς δοῦλος δὲν μπορεῖ νὰ βλάψει κανέναν ἀπὸ τοὺς συνδούλους του, χωρὶς νὰ τὸ παραχωρήσει Ἐκεῖνος ποὺ προνοεῖ καὶ κυβερνᾶ τὰ πάντα…Καθότι οὔτε οἱ δαίμονες οὔτε τὰ βλαπτικὰ θηρία οὔτε οἱ κακοὶ ἄνθρωποι μποροῦν νὰ ἐκπληρώσουν τὸ κακό τους θέλημα γιὰ ἀφανισμὸ καὶ ἀπώλεια τοῦ ἄλλου, ὅταν δὲν θέλει ὁ κυβερνῶν τὰ πάντα Θεός. Ἀλλὰ καὶ ὅταν θέλει, δίνει καὶ ὅρια σ᾽ αὐτό, κατὰ πόσο πρέπει νὰ βλάψουν.
.              Λοιπὸν γιὰ τὸν Χριστιανὸ φόβος δὲν ὑπάρχει. Πολὺ περισσότερο δὲν μπορεῖ νὰ ἀναπτυχθεῖ φοβία, παράλογος δηλαδὴ καὶ ἐπιτεταμμένος φόβος, ὅπως εἴπαμε. Ἐκτὸς κι ἂν δὲν ὑπάρχει ἡ προϋπόθεση τῆς ζωῆς του, ἡ πίστη στὸν Χριστό. Ὅλα τὰ παραπάνω ποὺ ἀναφέραμε γιὰ τὴν ὑπέρβαση τοῦ φόβου καὶ τῶν φοβιῶν προϋποθέτουν τὴ μεγάλη καὶ ζωντανὴ πίστη ποὺ πρέπει νὰ ἔχει ὁ Χριστιανός. Ἀνάλογα μάλιστα μὲ τὸ ποσοστὸ τῆς πίστης του αὐτῆς ἀπαλλάσσεται καὶ ἀπὸ τοὺς φόβους. Ἔτσι ἂν ἐξακολουθοῦμε καὶ ἔχουμε φόβους ἢ φοβίες οἱ Χριστιανοί, εἶναι γιατί εἴμαστε ὀλιγόπιστοι. Ὀλιγοπιστία καὶ ἀπιστία συνυπάρχουν πάντοτε μὲ τὸν φόβο. Ὁ Χριστὸς τὸ ξεκαθάρισε: τὸ ἀντίδοτο τοῦ φόβου εἶναι ἡ πίστη. «Μὴ φοβοῦ, μόνον πίστευε» (Μάρκ. ε´ 36) λέει στὸν καθένα μας μέχρι σήμερα. Μὴ ταρασσέσθω ἡμῶν ἡ καρδία μηδὲ δειλιάτω. Πιστεύετε εἰς τὸν Θεὸν καὶ εἰς ἐμὲ πιστεύετε (Ἰωάν. ιδ´ 1.27).
.              Καὶ μαζὶ μὲ τὴν πίστη βεβαίως πρέπει νὰ συνυπάρχει ἡ ἀγάπη. Γιατί μόνον τότε ἡ πίστη εἶναι ζωντανή.  «Πίστις δι᾽ ἀγάπης ἐνεργουμένη» κατὰ τὸν ἀπόστολο (Γαλ. ε´ 6). Ἄρα ὅσο πιστεύω καὶ ἀγαπῶ, τόσο καὶ δὲν φοβᾶμαι. «Φόβος οὐκ ἔστιν ἐν τῇ ἀγάπῃ», θὰ πεῖ καὶ πάλι ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης,  ἀλλ᾽ «ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τὸν φόβον» (Α´ Ἰωάν. δ´ 18).
.              Δὲν ἔχουμε λοιπὸν παρὰ νὰ δοκιμάσουμε ἤδη ἀπὸ σήμερα, γιὰ νὰ τὸ ἐπιβεβαιώσουμε στὴ ζωή μας. Γιὰ σήμερα μόνο, ν᾽ αὐξήσουμε τὴν πίστη καὶ τὴν ἀγάπη μας. Αὐτὸ ποὺ φοβόμαστε καὶ μᾶς διαλύει ἐσωτερικά, ἂς τὸ δοῦμε μέσα στὸν Θεὸ καὶ κάτω ἀπὸ τὸ πατρικό Του βλέμμα. Ἀμέσως θὰ ἔρθει στὶς φυσιολογικές του διαστάσεις. Καὶ στὴ συνέχεια ἂς τὸ ἀγαπήσουμε. […] Ἡ διέξοδος εἶναι ἡ πίστη καὶ κυρίως ἡ ἀγάπη.

ΠΗΓΗ: «ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΝ»

ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥΣ Η ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΦΟΒΟΥ ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΥ: «21 ΜΑΡΤΥΡΙΚΟΙ ΜΗΝΕΣ ΕΞΑΘΛΙΩΣΕΩΣ ΚΙ ΟΜΩΣ ΑΦΩΝΙΑ»

Τρομοκρατοῦν τὸν λαὸ
γιὰ νὰ περάσουν τὸ Μνημόνιο-τερατούργημα 

Τοῦ Μιχάλη Ἰγνατίου

.          Τοὺς πρώτους μῆνες τοῦ 2010, ὅταν ἡ κυβέρνηση τοῦ Γιώργου Παπανδρέου «προετοίμαζε» τὸν ἑλληνικὸ λαὸ γιὰ νὰ ἀποδεχθεῖ ἀδιαμαρτύρητα τὴν προσφυγὴ στὸν μηχανισμὸ τοῦ ΔΝΤ καὶ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, τὸ βασικὸ ἐπιχείρημα ἦταν ἡ δῆθεν ἐπερχόμενη στάση πληρωμῶν, ποὺ θὰ ὁδηγοῦσε μὲ μαθηματικὴ ἀκρίβεια στὴν πτώχευση. Εἶχαν ὑποστηρίξει, ἐπίσης, ὅτι τὰ ταμεῖα τοῦ κράτους δὲν θὰ εἶχαν χρήματα γιὰ νὰ πληρωθοῦν οἱ συντάξεις καὶ οἱ μισθοὶ τῶν κρατικῶν ὑπαλλήλων.
.            Ὅσοι μίλησαν τότε γιὰ ἐκβιασμὸ καὶ καλλιέργεια φόβου στὸν λαό, ἀντιμετωπίστηκαν -στὴν καλύτερη περίπτωση- ὡς γραφικοί, διότι ἀκούστηκαν καὶ κατηγορίες ἐναντίον τους, μὲ πιὸ χαρακτηριστικὲς ὅτι ἐπεδίωκαν ἐπιστροφὴ στὴν δραχμὴ ἢ ὅτι δὲν ἤθελαν νὰ ἀλλάξει ἡ χώρα, ποὺ ἦταν τὸ προσφιλὲς ἀλλὰ κενὸ σὲ οὐσία σύνθημα τοῦ κ. Παπανδρέου. Ἔχουν περάσει ἀπὸ τότε 21 μαρτυρικοὶ μῆνες γιὰ τὶς Ἑλληνίδες καὶ τοὺς Ἕλληνες… Ὄχι μόνο δὲν ἔχουν δεῖ σημάδι ἐλπίδας στὸν ὁρίζοντα, ἀλλὰ πληροφορήθηκαν ὅτι ἔχει ἀποτύχει τὸ πολυδιαφημισμένο «Πρόγραμμα Σταθερότητας», ποὺ ἐκπόνησαν ἀπὸ κοινοῦ ὁ πρώην ὑπουργὸς Οἰκονομικῶν Γιῶργος Παπακωνσταντίνου καὶ οἱ ἐπικεφαλῆς τῆς Τρόϊκας. Ἐν τῷ μεταξύ, τοὺς 21 αὐτοὺς μῆνες, οἱ πολίτες τῆς χώρας ἔχασαν τὸ 30-40% καὶ πλέον τῶν ἐσόδων τους, οἱ φόροι αὐξήθηκαν δραματικὰ μὲ ἀποτέλεσμα ἀρκετοὶ νὰ ἔχουν ὁδηγηθεῖ σὲ πτώχευση, ἐνῶ ἡ χώρα …ἄλλαξε, ἀλλὰ πρὸς τὸ χειρότερο.
.          Δυστυχῶς, ἡ ὁμολογία γιὰ τὴν ἀποτυχία τοῦ πρώτου Μνημονίου ἀντιμετωπίστηκε μὲ κατανόηση ἀπὸ τὴν πλειοψηφία τοῦ λαοῦ, ἀντὶ τῆς ὀργῆς γι’ αὐτοὺς ποὺ τὸ σχεδίασαν καὶ ἀπέτυχαν νὰ τὸ ὑλοποιήσουν. Καὶ τὸ λάθος τῆς μὴ ἀντίδρασης, τὸ πληρώνουμε ὅλοι πολὺ ἀκριβὰ –ἐκτὸς τῶν πολιτικῶν φυσικὰ ποὺ εὐημεροῦν καὶ συνεχίζουν νὰ ζοῦν, νὰ δροῦν καὶ νὰ ἀντιδροῦν, ὡς ἡ Ἑλλάδα νὰ εἶναι Σαουδικὴ Ἀραβία.
.          Ὁ ἑλληνικὸς λαὸς βρίσκεται πάλι ὑπὸ ἐκβιασμὸ ἀπὸ τοὺς ἴδιους ἀνθρώπους ποὺ ὁδήγησαν τὴν Ἑλλάδα στὴν μέγγενη τοῦ Ταμείου. Καθημερινὰ ἀκοῦμε ὅτι, ἐὰν δὲν γίνουν ἀποδεκτὲς οἱ ἀπαράδεκτες θέσεις τῆς Τρόϊκα, ἡ Ἑλλάδα θὰ πτωχεύσει. Αὐτὴ τὴν φορὰ δὲν πρόκειται γιὰ μία ἁπλὴ καλλιέργεια τρόμου, καὶ δὲν γίνεται μὲ συγκεκαλυμμένο τρόπο, ὅπως τὴν Ἄνοιξη τοῦ 2010. Ἡ ἀπειλὴ εἶναι συγκεκριμένη: Ἢ δανειακὴ σύμβαση ἢ καταστροφή. Δὲν εἶναι μόνο ἀπαράδεκτοι, καὶ λυπᾶμαι ποὺ ἀνάμεσα στοὺς ἐκβιαστὲς ξεχωρίζουν ἑλληνικὰ ὀνόματα. Ἐγκληματοῦν ἐναντίον τοῦ λαοῦ καὶ τῆς χώρας καὶ κατασκευάζουν φοβικοὺς ἀνθρώπους, ποὺ θὰ ἀποδέχονται τὶς ἀποφάσεις τῆς «οἰκονομικῆς δικτατορίας», ποὺ ἐπιχειρεῖ νὰ χαλιναγωγήσει καὶ νὰ κυβερνήσει τὴν Ἑλλάδα.

.          Εἶναι σημαντικὸ καὶ ἐνθαρρύνει τοὺς δανειστὲς καὶ τοὺς ὑποστηρικτές τους, τὸ γεγονὸς ὅτι ἐνῶ ἔχουμε ξεπεράσει τὸ σημεῖο τῆς ἀπόλυτης ἐξαθλίωσης, δὲν ἀντιδροῦμε, δὲν βγάζουμε φωνὴ μεγάλη γι’ αὐτοὺς ποὺ ὁδήγησαν τὴν χώρα στὸν γκρεμὸ καὶ συνεχίζουν νὰ ποδοπατοῦν τὸ πτῶμα τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας. Μιλοῦν γιὰ μάχες ποὺ δίνουν γιὰ νὰ μᾶς σώσουν, χωρὶς νὰ προσφέρουν τὴν παραμικρὴ πληροφορία γιὰ τὴν οὐσία τῶν διαπραγματεύσεων. Ἡ ἐνημέρωση τοῦ λαοῦ γίνεται μέσῳ τῶν διαρροῶν πρὸς τοὺς «ἀχόρταγους» γιὰ εἰδήσεις συναδέλφους μου, οἱ ὁποῖοι καὶ τὶς μεταδίδουν μὲ «πολεμικὸ» τρόπο, ὡς νὰ ἔρχεται τὸ τέλος τοῦ κόσμου. Καὶ ἐν τῷ μεταξύ, οἱ κυβερνῶντες κάνουν τὴν δουλειά τους, ποὺ εἶναι ἡ διασπορὰ φόβου καὶ τρόμου, γιὰ νὰ μὴν ἀντιδράσει ὁ λαός. Ἔχουμε μεγάλη εὐθύνη καὶ ἐμεῖς οἱ δημοσιογράφοι. Ναὶ μὲν εἶναι δύσκολη ἡ ἐξακρίβωση τῶν πληροφοριῶν, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ τὶς δημοσιοποιοῦμε, ἐπειδὴ ἡ πηγὴ εἶναι κάποιος ὑπουργός, ποὺ ἐξυπηρετεῖ τὰ συμφέροντα τοῦ αὐτόκλητου «σωτήρα».
.          Πέστε μου ἂν κάνω λάθος… Δὲν ἔπρεπε ὁ διορισμένος πρωθυπουργός, οἱ πολιτικοὶ ἀρχηγοί, ὁ ὑπουργὸς τῶν Οἰκονομικῶν καὶ οἱ συνεργάτες τους νὰ ἐνημερώσουν τοὺς πολίτες γιὰ τὶς ἀπαιτήσεις τῆς Τρόϊκα, γιὰ τὰ νέα χαράτσια, γιὰ τὶς ἐπιπλέον περικοπὲς τῶν μισθῶν καὶ τῶν συντάξεων; Τὰ μέτρα τὸν λαὸ ἀφοροῦν. Δὲν ἀφοροῦν τὸν κ. Παπαδῆμο, τὸν κ. Παπανδρέου, τὸν κ. Σαμαρᾶ, τὸν κ. Καρατζαφέρη, τὸν κ. Βενιζέλο καὶ τὴν πλειοψηφία τῶν πολιτικῶν, ποὺ ΔΕΝ ἔχουν ἐπηρεαστεῖ ἀπὸ τὴν κρίση. Ὅλοι αὐτοί, ὅπως καὶ τὰ παιδιὰ καὶ τὰ ἐγγόνια τους, «καλὰ θὰ τὴν ἔχουν». Συζητοῦν γιὰ τὸ μέλλον τοῦ λαοῦ οἱ ἄνθρωποι ποὺ εὐθύνονται γιὰ τὸ δράμα του. Καὶ εἶναι οἱ ἴδιοι, ποὺ θὰ ἐφαρμόσουν ἕνα πρόγραμμα-λαίλαπα, γιὰ τὸ ὁποῖο δὲν ζήτησαν κἂν τὴν γνώμη τῶν πολιτῶν, τοὺς ὁποίους ἤδη ἔχουν ὁδηγήσει στὴν ἐξαθλίωση. Εἶναι οἱ ἴδιοι ἄνθρωποι, ποὺ ἀποδείχθηκαν ἐντελῶς ἀνίκανοι νὰ ἐφαρμόσουν τὸ πρῶτο πρόγραμμα… Πῶς θὰ ἐφαρμόσουν τὸ δεύτερο, ποὺ εἶναι πιὸ σκληρὸ καὶ ἐξαιρετικὰ δύσκολα θὰ ὑλοποιηθεῖ;

.          Ἴσως, ὅταν διαβάζετε αὐτὲς τὶς γραμμές, ὁ διορισμένος πρωθυπουργὸς καὶ οἱ πολιτικοὶ ἀρχηγοὶ ποὺ τὸν στηρίζουν, νὰ ἔχουν ἀποδεχθεῖ τὸ νέο Μνημόνιο. Εἶναι δικαίωμά τους νὰ κάνουν ὅ,τι θέλουν, ὅταν ἀφορᾶ τοὺς ἴδιους καὶ τὰ δικά τους παιδιά. Ὅμως, δὲν ἔχουν κανένα ἀπολύτως δικαίωμα νὰ ἐπιβάλουν στὸν ἑλληνικὸ λαό ἕνα πρόγραμμα ποὺ θὰ ἀπέρριπταν ὅλοι οἱ ἡγέτες καὶ οἱ λαοὶ τοῦ κόσμου. Ἐὰν ὁ κ. Παπαδῆμος καὶ οἱ πολιτικοὶ ἀρχηγοὶ ποὺ τὸν ἐγκατέστησαν στὸ Μέγαρο Μαξίμου εἶναι τόσο βέβαιοι γιὰ τὸ πρόγραμμα-τερατούργημα τῶν δανειστῶν, ἂς τὸ θέσουν σὲ Δημοψήφισμα. Εἶμαι βέβαιος ὅτι παρὰ τοὺς ἐκβιασμοὺς καὶ τὶς ἀπειλές, ὁ σοφὸς ἑλληνικὸς λαὸς θὰ ἀρνηθεῖ νὰ αὐτοκτονήσει…

 ΠΗΓΗ: aixmi.gr

Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ… ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΛΙΑ ΜΑΣ!

.          Σέ ἕνα τροπάριο τῆς Ἱερᾶς Ἀκολουθίας τοῦ Ἑσπερινοῦ τοῦ Μ. Βασιλείου ἀναφέρεται ὅτι ὁ ἐν λόγῳ μέγας ἅγιος – ἐφύλαξε – «ἐτήρησεν ἀδούλωτον τό τῆς ψυχῆς ἀξίωμα». Εἶναι δέ ἐξ ἴσου χαρακτηριστικό ὅτι στά 49 χρόνια τῆς ἐπίγειας ζωῆς του, μᾶλλον δέ στά μισά περίπου ἀπό αὐτά, ὁπότε ἦταν καί κληρικός, ἐπιτέλεσε ἔργο ἀξιοθαύμαστο, ὄχι μόνο κοινωνικό ἤ θεολογικό, γιατί ὅλοι γνωρίζουμε τήν Βασιλειάδα καί τά συγγράμματα τοῦ Καππαδόκου Πατρός, ἀλλά μᾶς κληροδότησε συγχρόνως ἦθος, βίο καί πολιτεία βαθειᾶς καί ἐξαίρετης πνευματικότητας.
.        Δέν γνωρίζω πόσοι ξέρουν γιά τήν Ἑξαήμερο τοῦ Μ. Βασιλείου ἤ κάποια ἄλλα συγγράμματα. Ὅλοι ὅμως ἔχουν ἀκούσει γιά τήν γενναία στάση του τρεῖς φορές, δυό φορές μάλιστα στόν ἀνώτατο ἄρχοντα, τόν αὐτοκράτορα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, δηλ. τή μία φορά στόν Ἰουλιανό τόν Παραβάτη καί τήν ἄλλη στόν αἱρετικό Οὐάλεντα καί μία φορά στήν κατάχρηση ἐξουσίας τῆς ἐκκλησιαστικῆς προϊσταμένης ἀρχῆς του. Συνέβη δέ ὄντας κάποτε φυλακή ὁ ἅγιος Πατέρας, νά ξεσηκωθεῖ ὁ κόσμος καί νά πάει νά τόν ἀποφυλακίσει βίαια, γεγονός τό ὁποῖο ἐκθείασε καί ἐπαίνεσε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Σά νά λέγαμε σήμερα νά πήγαινε ὁ κόσμος στόν Κορυδαλλό νά ἀποφυλακίσει  τόν Ἡγούμενο Εὐφραίμ…
.          Ἴσχυε γιά τόν Μ. Βασίλειο ὁ λόγος τοῦ ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου «οὐδέν ἰσχυρότερον τῶν πάντα παθεῖν ἑτοίμων». Δέν ὑπάρχει τίποτε πιό φοβερό καί ἀνίκητο ἀπό τούς ἀνθρώπους πού εἶναι ἕτοιμοι γιά ὅλα, ἀπό ἕναν ἄνθρωπο πού δέν λογαριάζει τίποτε, ἀκόμη καί τόν θάνατο. Αὐτός πού ξεπέρασε τόν φόβο τοῦ θανάτου αὐτός εἶναι ἱκανός γιά ὅλα, αὐτός ὀρθοτομεῖ τήν ἀλήθεια, αὐτός ὑπηρετεῖ ἀλύγιστα τό δίκαιο, αὐτός ἐνώπιον βασιλέων καί ἀρχόντων τραβάει τήν ὁδό τῆς συνειδήσεως καί τοῦ μαρτυρίου. Καί τό εἴδαμε αὐτό ὡς γεγονός στήν περίπτωση τοῦ Μ. Βασιλείου.
.           «Δέν φοβᾶμαι τίποτε, εἶπε στό Μόδεστο, στόν ἀπεσταλμένο τοῦ αὐτοκράτορα Οὐάλεντα! Ἡ ἐξορία; δέν μοῦ προξενεῖ ἐντύπωση, «τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς». Ἡ δήμευση; οὔτε κι αὐτή, διότι δέν ἔχω τίποτε παρά τό ράσο καί τά βιβλία μου. Τά βασανιστήρια; μέ τό πρῶτο χτύπημα θά καταρρεύσει τό ἀράχνιο τοῦτο, δηλ. τό σῶμα του. Ὁ θάνατος; θά μέ πάει μία ὥρα ἀρχύτερα στό Χριστό. Ἀπείλησε κάτι ἄλλο, ἄν ἔχεις… Ἐγώ ὑπακούω στό δικό μου βασιληᾶ. Ἀκουέτω ταῦτα καί ὁ βασιλεύς».
.          Στόν Ἰουλιανό δέ ὁ ἅγιος Πατέρας εἶπε τό ἑξῆς ἀμίμητο, ὅταν ἐκεῖνος περιφρονητικά δέν δέχτηκε τά ψωμιά τῆς Καισάρειας καί πέταξε ἕνα δεμάτι τριφύλλι μπροστά στόν Βασίλειο: «Βασιλιά, ἐμεῖς σοῦ δώσαμε ἀπό αὐτά πού τρῶμε, σάν ἄνθρωποι. Φαίνεται ὅτι καί σύ μᾶς ἔδωκες ἀπό αὐτά πού τρῶς, δηλ. χορτάρια, ὅπως τό ζῶο, ἐννοοῦσε».
.          Ἂς ἀπομακρυνθοῦμε μερικούς αἰῶνες… Μία ἀπό τίς 10 καλύτερες φωτογραφίες τοῦ 20οῦ αἰώνα ἦταν καί ἡ φωτογραφία ἐνός κινέζου φοιτητή στήν μεγαλύτερη πλατεία τοῦ Κόσμου, στήν Τιέν ἄν Μέν τοῦ Πεκίνου, τόν Ἰούνιο τοῦ 1989, 3-4/6/1989, ὅπου ἕνας νέος, ἕνα πλάσμα τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, πού εἶχε μέσα του τή λογική καί τό αὐτεξούσιο, τήν ἐλευθερία τῆς συνειδήσεως καί τῆς γνώμης, τάβαλε μέ μιά φάλαγγα ἀπό ἅρματα μάχης. Στάθηκε ἀγέρωχα καί ἀκίνητα μπροστά στό καταπιεστικό σύστημα, δέν ἄφησε νά περάσει ἡ φάλαγγα, στούς ἐλιγμούς μάλιστα τοῦ πρώτου ἅρματος, ἐλισσόταν κι αὐτός ἀποτρεπτικά, κάποια στιγμή πήδηξε ἐπάνω καί διαλεγόταν, προφανῶς γιά νά πείσει… Ἔβλεπε κάποιος ἕνα ὑπερκόσμιο θέαμα, ἡ ψυχή νά νικᾶ τό ἀτσάλι, ἡ ἐλευθερία νά νικᾶ τόν ὁλοκληρωτισμό, τό πνεῦμα νά νικᾶ τήν ὕλη, τό πλάσμα τοῦ Θεοῦ νά νικᾶ τό δαιμονικό στοιχεῖο καί ἡ ἄνοιξη τῆς ζωῆς νά νικᾶ τό σκοτάδι τῶν ἀπάνθρωπων μηχανισμῶν. Αὐτή ἀκριβῶς εἶναι ἡ δυναμική του προσώπου. Ὁ δυναμισμός του. Ἐκεῖνες τίς ἡμέρες μάλιστα γύρω στίς 7000 νέων ἔχασαν τή ζωή τους στήν ἡρωϊκή πλατεία Τιέν ἄν Μέν. Λεπτομέρειες δέν θά μάθουμε ποτέ.
.          Ἀλήθεια, γιατί καί μεῖς σήμερα σέ ἠπιότερες μορφές σύγκρουσης καί σέ εὐνοϊκότερες συνθῆκες νά μή μποροῦμε νά ἀρθρώσουμε λόγο ἀνατρεπτικό τῆς μιζέριας καί νά ὀρθώσουμε ἀρνητικό τό παράστημά μας στήν βλακεία πού ἀπειλεῖ τή λογική μας καί τή ζωή μας τελικά;  Πράγματι πόσο χρειαζόμαστε σήμερα αὐτή τή συμπεριφορά, τή στάση ζωῆς, τό φρόνημα τό ἀντιστασιακό, τό καθαρά συνειδησιακό. Ἕνας ἀπό τούς παλιούς προέδρους τῆς Ἀμερικῆς ἔγραψε ἕνα βιβλίο μέ τίτλο: «Ἡ σκιαγραφία τῶν Γενναίων» καί ἀνέφερε ἐκεῖ μέσα περιπτώσεις βουλευτῶν καί γερουσιαστῶν, ἀκόμη καί προέδρων, πού θυσίασαν τή θέση τους καί τό πολιτικό τους μέλλον, ἀλλά δέν παρέκαμψαν τήν συνείδησή τους. Ἀλήθεια, γιατί σήμερα δέν ὑπάρχει αὐτή καταγραφή; Γιατί μία εἰδησεογραφική ἔρευνα δέν ἀποτυπώνει πουθενά, μά πουθενά, σχεδόν, τέτοια περιστατικά; Πῶς γίναμε ὅλοι ἀνθρωπάκια καί ὀσφυοκάμπτες καί συμφεροντολόγοι καί ζοῦμε μέ σκοπιμότητες καί ἐλιγμούς, μέ ἀβαρίες στίς ἀρχές καί τά πιστεύω μας;
.          Κάνει ἐντύπωση πώς ἡ μυστική δύναμη τοῦ προσώπου δέν βρίσκεται τόσο στή ἰσχύ τῶν ἐπιχειρημάτων ἤ στήν γενναιότητα τῶν ἀποφάσεων ἤ στή  ἀξία τῶν ἰδεῶν πού ἐκπροσωπεῖ. Βρίσκεται κυρίως στήν ἀφοβία τοῦ θανάτου. Πρόσφατα παραδείγματα τῆς πολιτικῆς ζωῆς τοῦ τόπου μας ἀποδεικνύουν «τοῦ λόγου τό ἀσφαλές». Ὁ θάνατος εἶναι ὁ ἔσχατος ἐχθρός, τό ὅριο τῆς ἀντοχῆς μας καί τό μεγαλύτερο κύμα πού ζητάει νά μᾶς καταπιεῖ. Μόνο ὅποιος κυττάζει κατάματα τό θάνατο, αὐτός εἶναι ἐλεύθερος καί πιστός στίς ἀρχές του καί χαράζει ὄντως δυναμική πορεία – προσωπική πορεία πρός τό πεπρωμένο καί τά ἰδανικά του.
.          Τό βλέπουμε αὐτό σέ ὅλους τοὺς μεγάλους ἄνδρες. Στούς μεγάλους ἁγίους καί στούς μεγάλους μάρτυρες. Ὅσοι νίκησαν στήν εἰρηνική ζωή τους, ἀλλά καί στόν  πόλεμο, ἀκόμη καί ἀπό τούς ἐθνικούς μας ἥρωες, ἦταν ἄνθρωποι πού περιγελοῦσαν τόν θάνατο. Ἡ περιφρόνηση τοῦ θανάτου ὅμως, πράγμα ἀντίθετο μέ τή φύση μας, δέν ἐξασφαλίζεται στίς ὑπεραγορές τῆς σύγχρονης ματαιότητας καί δουλικότητας. Βρίσκεται στίς ἅγιες ἀποθῆκες τοῦ Πνεύματος. Στό οὐράνιο καί αἰώνιο θησαυροφυλάκιο τῆς Ἁγ. Γραφῆς. Εἶναι μίμηση τοῦ παραδείγματος τοῦ Χριστοῦ καί ὑπόσχεση – προσδοκία τοῦ Παραδείσου. Δέν ξεπερνᾶμε ἀλλοιῶς τή φύση μας πού φοβᾶται δικαιολογημένα τό θάνατο. Θέλουμε ἕνα παράδειγμα. Τό ᾽χουμε: στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Θέλουμε καί μία προοπτική. Τήν ἔχουμε: στή συνέχεια τῆς πορείας μας σέ οὐράνιες τροχιές.
.          Ἀλήθεια πόσο διαφορετικά θά ἦταν τά πράγματα στή ζωή μας ἄν δέν κοιτάγαμε μόνο τή ζωούλα μας. Στήν πολιτική, κοινωνική, οἰκογενειακή, στρατιωτική καί οἰκονομική ζωή. Πόσο ὡραία θά ἦταν τά νειάτα μας ἄν μεγάλωναν μέ αὐτή τήν ἡρωϊκή καί ἱερή θεώρηση τοῦ μοναδικοῦ καί ἀνεπάληπτου ἀνθρωπίνου προσώπου. «Τά νειάτα εἶναι πλασμένα γιά τόν ἡρωϊσμό», λέγει ὁ Πώλ Κλωντέλ. Ἀλήθεια πόσο φταῖμε πού καταδικάσαμε τά γενναĩα παιδιά τῆς Ἑλλάδας μας στό μαρασμό τῆς ὑποτέλειας καί τῆς ἐξάρτησης καί πλέον δέν μποροῦν νά περπατήσουν στούς δρόμους τῆς ἱστορίας τῆς φυλῆς μας.
.          Στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ βρίσκουμε ἀληθινά αὐτό πού θέλουμε. Στόν Κῆπο τῶν Ἐλαιῶν ὁ Χριστός νικᾶ τόν φόβο τοῦ θανάτου. Μετά προχωράει πρός τούς ἐχθρούς Του κατά πρόσωπο. Ἀντιμετωπίζει νηφάλια τόν προδότη, ψύχραιμα τή σπείρα, μέ πόνο ψυχῆς τόν ἀρνητή, μέ λύπη τούς λιποτάκτες, μέ γενναιότητα τούς βασανιστές, μέ ἀπάθεια τούς κατηγόρους, μέ σιωπή τήν ἐξουσία, μέ συγχωρητικότητα τούς σταυρωτές, μέ ἐλεημοσύνη τόν μετανοοῦντα ληστή, μέ ἀγάπη τόν ἁπλό κόσμο, μέ ὑπομονή τήν ἐγκατάλειψη, μέ κυριαρχία τή δίψα, μέ αὐταπάρνηση τό χωρίς ἀναισθητικό σταύρωμα. Βλέπει κατάματα τόν θάνατο. Προχωρεῖ στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Νικᾶ τόν θάνατο καί τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο. Ἐλευθερώνει τόν κόσμο ἀπό τόν φόβο τοῦ θανάτου καί τήν δουλεία τῆς ἐνοχῆς. Ἐλευθερία καί Ἀνάσταση μᾶς ἔφερε ἡ ὑπέρβαση τοῦ θανάτου τοῦ ἀναμάρτητου Χριστοῦ.
.          Μή φοβόμαστε ἀπό τήν ἐπίθεση λοιπόν τοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ στίς μέρες μας. Ὁ ἕνας ἄνθρωπος μπορεῖ νά κάνει τή διαφορά. Ὁ Μ. Βασίλειος τήν ἔκανε. Στήν ἐποχή του. Καί μεῖς μποροῦμε τώρα. Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες σήμερα. Ἀπέναντι στήν ἰσοπεδωτική συμπεριφορά τῶν οἰκονομικῶν παραγόντων καί τή δικτατορία τῶν ἀγορῶν, ἀπέναντι στήν ὁμοιομορφία τοῦ κόσμου καί τῆς ἐπιβαλλόμενης πολιτικῆς καί κομματικῆς πειθαρχίας, στόν ἰδεολογικό ὁλοκληρωτισμό τῶν ΜΜΕ, ἀπέναντι στή λεγόμενη ἐφιαλτική λογοκρισία τῶν εἰδήσεων καί τῶν ἀπόψεων καί τόν ἀποκλεισμό τῆς Ἐκκλησίας, ἀπέναντι σέ μιά «μιλημένη» δικαιοσύνη μέ προειλημμένες ἀποφάσεις, ἀπέναντι σέ ἕνα ἐπιστημονικό, δηλ. ἠλεγμένο, ἐλεγχόμενο, μεθοδευμένο καί προσχεδιασμένο, κακό, ἐμεῖς ἄς χαράξουμε μία προσωπική δυναμική πορεία μέ ἀφοσίωση στήν ἀλήθεια, ἀκεραιότητα στό ἦθος καί σεβασμό στή συνείδησή μας.
.          Ἀφοῦ θά κριθοῦμε καί θά κριθοῦμε μία μέρα, γιατί νά μή προτιμήσουμε τήν ἀλάθητη καί διαγνωστική κρίση  τοῦ Θεοῦ καί τῆς φωνῆς μέσα μας, ἀπό τήν πρόσκαιρη, ἀμφίβολη, ἐπιφανειακή, μέ ἡμερομηνία λήξεως κρίση τῶν ἀνθρώπων. Ἡ μέν παραμένει αἰώνια καί οὐράνια, ἡ ἄλλη μεταβαλλόμενη καί προσωρινή. Αὐτό ὅμως χρειάζεται χάρη καί πρότυπο, Χριστοκεντρικά καί τά δυό. Χρειάζεται κάθε μέρα κάποιος νά πεθαίνει γιά τήν ἀλήθεια καί τήν συνείδησή του. Νά ἐλευθερώνεται πρῶτα μέσα του ἀπό τόν τύραννο, πού λέγεται κοσμοκράτορας διάβολος, τόν τυραννίσκο, πού λέγεται κόσμος καί νοοτροπία τῆς μάζας καί ἀπό τό «ταγκαλάκι» πού λέγεται σάρκα καί σαρκικό φρόνημα. Ὅλα αὐτά ὑπερνικῶνται «διά τοῦ ἀγαπήσαντος ἡμᾶς» καί ἐφ᾽ ὅσον ἀφομοιώσουμε ὡς ἀρχή ζωῆς καί γνώμονα τό σταυρικό φρόνημα καί ὄχι τό σαρκικό θέλημα.

ΠΗΓΗ: ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΛΑΜΙΑΣ
(sites.google.com/site/xrestia/anartiseisall/70)

OI ΘΡΗΣΚΟΛΗΠTOI ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Ἡ ἀφοσίωση στὸ χρῆμα

Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο
τοῦ Γιώργου Μπάρλα, Θεολόγου-Φιλολόγου
«ΦΥΛΑΚΑΣ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ ΜΟΥ»
ἐκδόσεις «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ»

.           ΕΙΣ. ΣΧ. ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ «Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ»: «Τί κρίμα ποὺ ἀπόψεις σὰν καὶ αὐτὴ ποὺ καταγράφεται παρακάτω, δὲν ἔγιναν ἔγκαιρα συνείδηση, σὲ μία κρίσιμη μάζα πολιτῶν! Ἴσως μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ εἴχαμε ἀποφύγει τὰ χειρότερα, ποὺ δυστυχῶς ἦρθαν. Τώρα πιὰ εἶναι ὥρα γιὰ μετάνοια». 

.          Τὸ ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι προσκολλημένος μόνο σὲ τούτη τὴ ζωὴ δὲν χρειάζεται νὰ τὸ ἀποδείξουμε μὲ λόγια, τὸ βλέπουμε στὶς ἐπιδιώξεις του. Ἄλλωστε ὅ,τι εἶναι ὁ καθένας καθορίζεται ἀπ᾽ αὐτὸ ποὺ θέλει. Αὐτὲς οἱ ἐπιδιώξεις ἔχουν καθαρὰ ὑλιστικὸ χαρακτήρα κι αὐτό, ἀνάμεσα στὰ ἄλλα, φανερώνεται καὶ ἀπὸ τὴν ὑπερχρέωση τῶν ἑλληνικῶν νοικοκυριῶν σὲ δάνεια καὶ πιστωτικὲς κάρτες. Πολλὲς μάλιστα ἀπ᾽ αὐτὲς βρίσκονται ἤδη στὸ «κόκκινο», δηλαδὴ οἱ κάτοχοί τους δυσκολεύονται πολὺ νὰ τὶς ξεχρεώσουν. Τὸ πλαστικὸ χρῆμα διευκολύνει πολὺ τὸν καταναλωτὴ νὰ καταναλώνει ὁλοένα καὶ περισσότερα πράγματα χωρὶς νὰ αἰσθάνεται ὅτι χάνει χρήματα…
.          Ἡ ἐποχή μας καὶ ἡ ἐλεύθερη οἰκονομία ἔχουν πείσει τοὺς ἀνθρώπους πὼς δὲν ὑπάρχει πιὰ διάκριση πλουσίων καὶ φτωχῶν, ὅτι ὅλοι μποροῦν νὰ ἀγοράσουν τὰ πάντα. Καὶ εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἀκριβὰ ροῦχα, αὐτοκίνητα καὶ κινητὰ ἀγοράζουν πλέον ὅλοι. Μέχρι πότε ὅμως; Ἀπὸ πότε μποροῦν νὰ καταναλώνουν τόσα πολλὰ καὶ τὰ φτωχότερα στρώματα τῆς κοινωνίας ἄνευ συνεπειῶν; Εἶναι ἕνα ἐρώτημα ποὺ θὰ ἀπαντηθεῖ ἀπὸ τὰ ἴδια τὰ γεγονότα ἀλλὰ ἐμᾶς μᾶς ἐνδιαφέρει αὐτὴ ἡ μανία τῶν ἀνθρώπων γιὰ κατανάλωση μέσῳ τῆς ὁποίας ὁ ἄνθρωπος νιώθει ἕνα εἶδος αὐτάρκειας. Νιώθει ὅτι ἀφοῦ καταναλώνει, δὲν κινδυνεύει ἀπὸ τίποτα, εἶναι ὑγιὴς καὶ ἀθάνατος. Σκοπὸς ζωῆς ἔχει γίνει ἡ διὰ τῆς καταναλώσεως αὐτοεπιβεβαίωση τοῦ ἀνθρώπου.
.          Σ᾽ αὐτὸ ἀποσκοποῦν καὶ ὅσα λένε συνήθως στοὺς νέους ἀνθρώπους οἱ μεγαλύτεροι, γονεῖς, δάσκαλοι καὶ ἄλλοι. Τὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα σήμερα, ὅταν ἀποφασίζει νὰ ζορίσει τοὺς νέους ἀνθρώπους -αὐτὸ στὴν πραγματικότητα συμβαίνει μόνο στὴν τελευταία τάξη τοῦ Λυκείου-, δὲν τὸ κάνει γιὰ νὰ τοὺς βγάλει ἀπὸ μία κατάσταση ἄγνοιας καὶ νὰ τοὺς εἰσαγάγει στὸν χῶρο τῆς γνώσης καὶ τῆς μόρφωσης ἀλλὰ γιὰ νὰ τοὺς βοηθήσει στὴν ἐπαγγελματικὴ ἀποκατάσταση καὶ δι᾽ αὐτῆς στὴν οἰκονομικὴ ἐπιτυχία. Μιλοῦν γιὰ δύναμη, γιὰ προσπάθεια νὰ ὑπερνικηθοῦν τὰ ἐμπόδια, γιὰ ἀνάγκη νὰ ἰσχυροποιηθεῖ ὁ χαρακτήρας, γιὰ ἄνοδο καὶ πρόοδο στὴν ζωὴ καὶ τὰ σχετικά. Ἡ ἐπιτυχία σήμερα χρειάζεται ὅλα τοῦτα καὶ μάλιστα, ὅταν αὐτὰ κατακτηθοῦν μὲ τρόπο «ἔντιμο», δὲν ὑπάρχει τίποτα κακό. Τὸ ὅτι ὅλα αὐτὰ ὅμως ἔχουν ὡς σκοπό τους κυρίως τὴν ὑλικὴ εὐμάρεια καὶ τὴ δόξα τοῦ κατόχου αὐτῆς τῆς ἐπιτυχίας δὲν προβληματίζει πολλούς. Δὲν περνάει κἂν ἀπὸ τὸ μυαλὸ τῶν περισσοτέρων ἀνθρώπων.
.          Μ᾽ αὐτὰ τὰ πρότυπα μεγαλώνουν τὰ παιδιά τους οἱ γονεῖς σήμερα. Τὸν πρῶτο καὶ τὸν τελευταῖο λόγο ἔχει στὴν διαπαιδαγώγηση ἡ λέξη «ἐπιτυχία», ὅπου αὐτὴ μεταφράζεται σὲ κατίσχυση ἐπὶ τῶν ἀντιπάλων σ᾽ ὅλα τὰ ἐπίπεδα καὶ κυρίως σ᾽ αὐτὰ ποὺ φαίνονται, δηλαδὴ στὴν οἰκονομικὴ ἐπιφάνεια. Στὴν θέση τοῦ Θεοῦ ἔβαλαν οἱ ἄνθρωποι περισσότερο ἀπὸ ποτέ, μὲ τρόπο συστηματικὸ καὶ μαζικὰ ἀποδεκτό, τὴν κοινωνικὴ ἄνοδο καὶ τὴν δυνατότητα καταναλώσεως.

.         Ὅλα τοῦτα δὲν κρύβουν ἀπὸ πίσω τίποτα ἄλλο πέρα ἀπὸ τὸν ἐγωισμὸ τοῦ ἀνθρώπου ἀλλὰ καὶ τὸν φόβο τοῦ θανάτου. Αὐτὸ ποὺ μᾶς κάνει –συνειδητὰ ἢ ἀσυνείδητα δὲν ἔχει σημασία– νὰ ἀγκιστρωνόμαστε στὸ χρῆμα, στὴν δόξα ποὺ αὐτὸ συνεπάγεται καὶ στὴν διαδικασία ἀπόκτησής του λίγο ἀπέχει ἀπὸ ἕνα εἶδος θρησκοληψίας: μία κακῶς νοούμενη πίστη σὲ κάτι ποὺ ἀδυνατεῖ νὰ σὲ ἀπελευθερώσει ἀπὸ τὰ βασικὰ προβλήματα τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς  καὶ τὴν θεμελιώδη στὸν ἄνθρωπο ἀβεβαιότητα καὶ ἀνασφάλεια. Γι᾽ αὐτὸ καὶ δὲν παύει ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀγωνίζεται γιὰ τὸ χρῆμα ἀκόμα κι ὅταν φτάσει σὲ μεγάλη ἡλικία ἢ εἰδικὰ τότε. Καὶ τελικὰ δὲν ξεφεύγει ποτὲ καθότι πρῶτα φεύγει ἡ ψυχή μας καὶ μετὰ τὰ χούγια μας…

 ΠΗΓΗ: alopsis.gr