Ο ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΤΑΤΖΗΣ, Η ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΚΑΙ Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ 1922 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Ὁ Ἰωάννης Βατάτζης,
ἡ παρὰ τὸ Σίπυλον ὄρος Μαγνησία
καὶ ἡ τραγωδία τῶν ἐκεῖ  Ἑλλήνων
κατὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ 1922

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

(Ὁμιλία στὸ Διδυμότειχο στὶς 4 Νοεμβρίου 2022, στὸ πλαίσιο τῶν «Βατατζείων 2022», ἐκδηλώσεων μνήμης, τὶς ὁποῖες διοργανώνει γιὰ 12ο χρόνο ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Διδυμοτείχου, Ὀρεστιάδος καὶ Σουφλίου πρὸς τιμήν τοῦ στὸ Διδυμότειχο γεννηθέντος Ἁγίου Αὐτοκράτορα Νικαίας Ἰωάννη Δούκα Βατάτζη, τοῦ ἐλεήμονα καὶ θαυματουργοῦ).

.                 Οἱ πόλεις τοῦ Διδυμοτείχου καὶ τῆς Μαγνησίας τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἔχουν στενοὺς δεσμούς, πνευματικοὺς καὶ πατριωτικούς. Τὶς συνδέει ὁ Ἅγιος καὶ Μεγάλος στὴν ἀξία αὐτοκράτορας τῆς Νικαίας Ἰωάννης Γ΄ Δούκας, ὁ Βατάτζης. Εἶναι γνωστὸ ὅτι γεννήθηκε στὸ Διδυμότειχο καὶ πὼς ἀγάπησε τὴν Μαγνησία τὴν παρὰ τὸ Σίπυλον ὄρος, στὴν ὁποία τὸ σκήνωμά του ἐναπετέθη,  ἀνακομισθὲν ἀπὸ τὴν ἱδρυθεῖσα ἀπὸ τὸν ἴδιο πατριαρχικὴ Μονὴ Σωσάνδρας. Στὴ Μαγνησία γεννήθηκε ἡ μητέρα μου Ἀγγελική. Γονεῖς της ὁ παπὰς καὶ δάσκαλος π. Γεώργιος Ψαλτόπουλος καὶ μητέρα της ἡ παπαδιὰ καὶ δασκάλα Βασιλεία.

Στοιχεῖα γιὰ τὸ ἱερὸ λείψανo το[y Βατάτζη καὶ τὴ Μονὴ Σωσάνδρας

 .                 Γιὰ τὴν τύχη τῶν Ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Βατάτζη γράφει σχετικὰ ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στὸ Συναξαριστή του: «Κυβερνήσας λοιπὸν θεοφιλῶς τὸ καράβι τῆς παγκοσμίου βασιλείας του ὁ τρισμακάριστος βασιλεὺς Ἰωάννης δοῦξ ὁ Βατάτζης, παρέδωκεν ἐν εἰρήνῃ τὴν ψυχήν του εἰς χεῖρας Θεοῦ, χρόνων ὤντας ἑβδομήκοντα δύω, τὸ δὲ τίμιον αὐτοῦ σῶμα ἐνταφιάσθη εἰς τὸ μοναστήριον τοῦΣωτῆρος Χριστοῦ, τὸ ὁποῖον ἔκτισεν ὁ ἴδιος αὐτὸς βασιλεὺς καὶ ἐπωνόμασεν αὐτὸ Σώσανδρα. Ὕστερον δὲ δι’ ἀποκαλύψεως τοῦ ἰδίου βασιλέως, μετεκομίσθη τὸ τούτου ἅγιον σῶμα εἰς τὴν πόλιν τῆς Μαγνησίας. Θαῦμα δὲ μέγα ἐφάνη, ὅταν ἀνεκομίσθη ἐκ τοῦ τάφου τὸ τούτου ἅγιον λείψανον καὶ μετεκομίσθη εἰς τὴν Μαγνησίαν. Διότι ὅταν ὁ τάφος ἀνοίχθη, δὲν εὐγῆκεν καμμία δυσώδης ἀποφορά, ἀλλὰ ἐξῆλθε μία εὐωδία καὶχάρις.… Ἀπὸ τότε δὲ καὶ ὕστερον, ἐνήργει τὸ τίμιον αὐτοῦ λείψανον ἐν τῇ Μαγνησίᾳ θαύματα πάμπολλα. Ἰατρεῦον ἀσθενείας, διῶκον δαίμονας καὶ ἄλλα πάθη θεραπεῦον, διὰ τῆς ἐν αὐτῷ κατοικούσης τοῦ Θεοῦ χάριτος, πάντων τῶν μετὰ πίστεως αὐτῷ προστρεχόντων…» (Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτη «Συναξαριστής», Ἐκδόσεις «Δόμος», Τόμος Α΄, σελ. 424).
.                 Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης, ὁ ἐλεήμων, βοήθησε πολὺ τοὺς πτωχοὺς καὶ ἀνήμπορους ὑπηκόους του, μὲ τὴ δίκαιη φορολογία καὶ μὲ τὸἄνοιγμα ἐργασιῶν, ἀνέπτυξε τὴν οἰκονομία, ἐπεξέτεινε τὰ ἐδάφη τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Νικαίας καὶ τὴν προφύλαξε ἀπὸ τοὺς ἐπιθετικοὺς Μογγόλους. Ἐνίσχυσε  τὸν κλῆρο καὶ τὸν μοναχισμὸ καὶ τὸν προστάτευσε ἀπὸ αὐθαιρεσίες κρατικῶν λειτουργῶν, κοίταξε ἰδιαιτέρως καὶπροώθησε τὸν ἑλληνορθόδοξο πολιτισμό, καὶ προετοίμασε τὸ ἔδαφος γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Φράγκους, ἡὁποία, ὡς γνωστόν, συνέβη τὸ 1261, λίγα χρόνια μετὰ τὸν θάνατό του, τὸ 1254.
.                 Μέσα ἀπὸ τὸ ἐγκώμιο τοῦ Θεοδώρου  Β΄ Λάσκαρη πρὸς τὸν πατέρα του Ἅγιο Ἰωάννη  Βατάτζη μαθαίνουμε τὶς δράσεις ποὺ αὐτὸς εἶχε γιὰ τὴ δημιουργία φυτωρίου σπουδαστῶν καὶ προετοιμασία πολιτικῶν ὑπαλλήλων. (Πολύμνια Κατσώνη, ΑΠΘ, παρουσίαση εἰς Byzantine Review 03.2021 (σελ. 16) τῆς μελέτης τοῦ Dimiter Angelov “The Byzantine Helene: The life of Emperor Theodore Laskaris and Byzantium in the Thirteenth Century”, Cambridge University Press, 2019)
.                 Ὁ Βατάτζης  μερίμνησε  γιὰ τὴν Παιδεία  τῶν νέων, μὲ πρῶτο ἁπτὸ παράδειγμα τὸν ἴδιο τὸν υἱό του Θεόδωρο, ποὺ τὸν διαδέχθηκε στὸν θρόνο. Θὰ ἀναφέρω ἕνα μόνο παράδειγμα ὀρθῆς διαπαιδαγώγησης τοῦ υἱοῦ του καὶ διαδόχου. Τὸ γράφει ὁ πανεπιστήμων κληρικὸς (λόγιος, θεολόγος, φιλόσοφος, ἱστορικὸς καὶ μαθηματικὸς) Γεώργιος Παχυμέρης (1242-1310) καὶ τὸ ἀντιγράφει ὁ Ἀντώνιος Μηλιαράκης:
.                 Πατέρας καὶ υἱὸς – διάδοχος βγῆκαν γιὰ κυνήγι. Ὁ βασιλιὰς ἁπλὰ ντυμένος, ἀντίθετα ἀπὸ τὸν γιό του, ποὺ ἔφερε πολυτελῆ ἀμφίεση.Ὅταν ὁ Θεόδωρος χαιρέτησε τὸν πατέρα του καὶ ἐκεῖνος δὲν ἀνταπέδωσε τὸν χαιρετισμό, ἀντελήφθη ὅτι ἔκανε κάποιο λάθος καὶ τὸν ρώτησε νὰτὸν ἐνημερώσει περὶ αὐτοῦ. Ὁ ἅγιος βασιλιὰς τοῦ ἀπάντησε τότε ὅτι τὸν στενοχώρησε ποὺ δαπανᾶ χρήματα τῶν Ρωμιῶν σὲ ἀνωφελεῖςἀμφιέσεις. « Δὲν γνωρίζεις», τοῦ εἶπε, «ὅτι τὰ χρυσοκέντητα αὐτὰ μεταξωτὰ ὑφάσματα εἶναι ἀπὸ τὸ αἷμα τῶν Ρωμιῶν καὶ πᾶσα ἐκ μέρους σου δαπάνη θὰ ἔπρεπε νὰ ἔχει ἀντίκρισμα σὲ αὐτούς, διότι ὁ πλοῦτος τῶν βασιλέων λογαριάζεται ὅτι εἶναι τῶν ὑπηκόων τους;». (Ἀντ. Μηλιαράκη «Ἱστορία τοῦ βασιλείου τῆς Νικαίας καὶ τοῦ δεσποτάτου τῆς Ἠπείρου (1204-1261», ἐν Ἀθήναις 1898. Ἀνατύπωση ὑπὸ Διον. Νότη Καραβία καὶΕὐαγ. Κων. Λάζου τὸ 1994, σελ. 415-416)
.                 Ὁ Βατάτζης δίδαξε τὸν διάδοχό του Θεόδωρο, ποὺ ἦταν  ἰδιοφυής, διὰ τοῦ παραδείγματος καὶ τῶν συμβουλῶν του, τὸ πῶς νὰ ἀσκεῖκατὰ Θεὸν τὰ καθήκοντά του ὡς βασιλεύς. Ἔβαλε νὰ τὸν διδάξουν ἐπίσης ἄριστοι δάσκαλοι, ὅπως οἱ Ἀκροπολίτης καὶ Βλεμμύδης. Ἀπὸ αὐτοὺς καὶ ἄλλους ἱκανοὺς διδασκάλους ὁ Θεόδωρος διδάχθηκε καὶ μελέτησε τὴν Ἁγία Γραφή, βιογραφίες προσωπικοτήτων τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς καὶτῆς ρωμαϊκῆς ἱστορίας, βίους ἁγίων, λογική, ρητορική, μαθηματικά, φυσικὴ καὶ ποίηση. Κυρίως ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης μετέδωσε στὸν υἱὸκαὶ διάδοχό του Θεόδωρο καὶ σὲ ὅλους τους νέους καὶ τὶς νέες της Αὐτοκρατορίας, τὴν ἀγάπη πρὸς τὸ Γένος τους καὶ τὴν ὑπερηφάνεια καὶεὐθύνη, ποὺ  εἶναι Ἕλληνες.
.                 Ὁ Ἀγγέλοφ γράφει πὼς τὸ 1246  ὁ Θεόδωρος,  ὡς διάδοχος καί, ἀπουσιάζοντος τοῦ βασιλιᾶ Βατάτζη, ἄτυπος ἀντιβασιλεὺς τοῦθρόνου, δέχθηκε τὸν Βερτόλντο ντὶ Χόχενμπουργκ, πρέσβυ στὴ Νίκαια τοῦ αὐτοκράτορα Φρειδερίκου Β΄. Ἡ συζήτησή τους ἐξελίχθηκε «σὲὑπερπήδηση τῶν ἐμποδίων τῆς γλώσσας καὶ σὲ ἀνταγωνισμὸ στὶς μαθηματικὲς γνώσεις, ὁ δὲ Θεόδωρος ἐξέφρασε μίαν ὑπερηφάνεια γιὰ τὴνὑπεροχὴ τῶν Ἑλλήνων ἔναντι τῶν Ἰταλῶν» (Πολύμνιας Κατσώνη βλ. πίσω. σελ. 32).
.                 Ἡ Αἰκατερίνη Μήτσιου (Μεταδιδακτορικὴ ἐρευνήτρια στὸ πανεπιστήμιο τῆς Βιέννης) ἔγραψε μία πολὺ ἀξιόλογη μελέτη γιὰ τὴ Μονὴτῆς Σωσάνδρας, μὲ πολὺ πλούσια βιβλιογραφία  («The Monestery of Sosandra: a contribution to its history, dedication and localization – Ἡ Μονὴτῆς Σωσάνδρας: Μία συμβολὴ στὴν ἱστορία της, στὸ ποῦ ἦταν ἀφιερωμένη καὶ στὴν τοποθεσία της»). Σὲ αὐτὴν γράφει πὼς ἡ πιὸ πιθανὴτοποθεσία ποὺ βρισκόταν ἦταν κοντὰ στὴ Μαγνησία, στὸ μαγευτικό, ὡς τοπίο, ὀροπέδιο ποὺ σήμερα ὀνομάζεται «Sehzade», ἐπὶ τοῦ ὁποίου οἱὀθωμανοὶ κυβερνῆτες ἔκτισαν τὶς θερινὲς ἐπαύλεις τους… Πρὶν ἀλώσουν τὴ Μαγνησία κατάστρεψαν τὴ Μονὴ τῆς Σωσάνδρας, τὴν ὁποίαἐγκαίρως οἱ μοναχοὶ εἶχαν ἐγκαταλείψει καὶ εἶχαν καταφύγει στὴ Μαγνησία, παίρνοντας μαζί τους, ὡς πολύτιμο θησαυρὸ τὸ λείψανο τοῦ ἉγίουἸωάννου, τοῦ Βατάτζη, ὅπως γράφει ὁ Πελαγονίας Γεώργιος (Λόγιος συγγραφέας τοῦ 14ου αἰώνα, ποὺ ἔγραψε τὸν βίο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη Βατάτζη) στὸ σχετικὸ ἔργο του (Σωτηρίου Μπαλατσούκα «Βυζαντινὰ Ἁγιολογικὰ κείμενα – Παλαιολόγειοι χρόνοι, βίοι – θαύματα – ἐγκώμιαἁγίων -, Τόμος Γ΄ Τρίκαλα 2015, σελ. 163). Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στὸν «Συναξαριστή» του, μὲ ὅσα ἀνεφέρθησαν προηγουμένως, διαφοροποιεῖται κάπως  ἀπὸ τὸν Πελαγονίας Γεώργιο. Κατὰ τοὺς Δούκα, Χαλκοκονδύλη καὶ ἄλλους  ἐρείπια τῆς Μονῆς Σωσάνδρας ἦσαν ἀκόμηὁρατὰ ἕως τὸν 15ο αἰώνα… (Ἡ μελέτη τῆς Αἰκ. Μήτσιου στὰ ἀγγλικὰ εἰς ἰστοσελίδα Academia, p. 680). 

Τὰ βιώματά μου γιὰ τὸν Ἅγιο Ἰωάννη Βατάτζη

.                 Τὰ βιώματά μου γιὰ τὸν Ἅγιο Ἰωάννη Βατάτζη ἔρχονται διὰ μέσου τῆς γιαγιᾶς μου Βασιλείας Ψαλτοπούλου, πού, ὅπως σημείωσα στὴνἀρχή,  ἦταν παπαδιὰ καὶ δασκάλα καὶ ζοῦσε στὴν Μαγνησία μαζὶ μὲ τὸν παππού μου, τὸν παπὰ Γιώργη, ἐφημέριο τοῦ Μητροπολιτικοῦ ΝαοῦἉγίου Ἀθανασίου τῆς Μητροπόλεως Ἐφέσου καὶ ἐπίσης δάσκαλο. Ἡ γιαγιά μου ἀπεβίωσε, ὅταν ἤμουν δεκατεσσάρων ἐτῶν. Ὁ παππούς μου ἐκοιμήθη ὁσιακὰ τὸ 1922, πρὶν ἀπὸ τὴν καταστροφή, θυσιασθεὶς γιὰ ἑτοιμοθάνατη γυναίκα τοῦ ποιμνίου του.
.                 Θυμᾶμαι ὅτι ἡ γιαγιά μου τιμοῦσε πάντα τὸν Ἰωάννη Βατάτζη, ἰδιαίτερα τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του, καὶ μοῦ εἶχε μιλήσει γιὰ τὴνἱστορία του καὶ γιὰ τὸ λείψανό του, ποὺ τὸ εἶχαν οἱ Μαγνησαλῆδες ὡς πολύτιμη εὐλογία γιὰ ὀκτὼ αἰῶνες. Μοῦ εἶχε δημιουργήσει μίαν εἰκόνα ἀποκρύψεώς του σὲ κρύπτη τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου, ἀπὸ τὸν φόβο τῶν Τούρκων, ποὺ τὸν μισοῦσαν. Δὲν ἤξερε τὴν τύχη τοῦ λειψάνου κατὰ τὴν καταστροφή. Μέσα στὴν ἀντάρα φαίνεται ὅτι οὐδεὶς σκέφθηκε νὰ τὸ πάρει καὶ νὰ τὸ μεταφέρει στὴν Ἑλλάδα, ὅπως ἔγινε μὲ τὰσκηνώματα τῶν Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ρώσου  καὶ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. Εἶχε ἡ γιαγιά μου μίαν ἐλπίδα μήπως κάποιος εἶχε τουλάχιστον σώσει τὸν Σταυρὸ ποὺ φοροῦσε ὁ Βατάτζης καὶ ἦταν καὶ αὐτὸς πρὸς προσκύνηση στὸν Ναὸ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου. Εἶχε ἀκούσει ὅτι εἶχε δοθεῖστὸ Βυζαντινὸ Μουσεῖο τῶν Ἀθηνῶν, ἀλλὰ ἡ πληροφορία δὲν ἦταν ἀκριβής. Ἔτσι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης μένει μόνο στὶς καρδιές μας ὡς ζωντανὸς θρύλος, ὅπως ὁ Κωνσταντῖνος ὁ Παλαιολόγος.

Ἡ κατάσταση στὴ Μαγνησία τὸν Αὔγουστο τοῦ 1922

.                 Τώρα ἐπιγραμματικὰ θὰ σᾶς μιλήσω περὶ τῆς καταστροφῆς τοῦ 1922, μὲ βάση πάντα τὰ βιώματά μου ἀπὸ τὴν γιαγιά μου, τὴν μητέρα μου καὶ θειάδες μου, ὅπως αὐτὰ ἀναλυτικὰ γράφονται στὶς 515 σελίδες τοῦ ἱστορικοῦ μυθιστορήματος ποὺ ἔγραψα μὲ τίτλο  «Μέρες Ἀποκάλυψης στὴν Ἰωνία – Τὸ δράμα τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἰωνίας, ἀπὸ τὸ 1914 ἕως τὸ 1922» (Ἐκδόσεις Ἀρχονταρίκι). Ὅπως προεῖπα, ἡ μητέρα μου Ἀγγελικὴ καὶἡ οἰκογένειά της ζοῦσαν στὴ Μαγνησία τῆς Ἰωνίας. Στὴν καταστροφὴ ἡ μητέρα μου, δέκα πέντε ἐτῶν, βρέθηκε στὴν Πάρσα, χωριὸ κοντὰ στὴΜαγνησία, στὸ σπίτι τῆς πλούσιας ἐξαδέλφης της Εὐαγγελίας. Ἡ μητέρα της καὶ γιαγιά μου Βασιλεία ἦταν στὴ Μαγνησία μὲ τὰ ὑπόλοιπα  τρία παιδιά της, τὴν Χρυσηίδα δέκα ἐτῶν, τὸν Γιαννάκη ἑπτὰ καὶ τὸν Ἀντωνάκη, μωρὸ δύο ἐτῶν.
.                 Ἡ Μαγνησία τὸν Αὔγουστο τοῦ 1922 ἦταν ἀνάστατη. Οἱ Ἕλληνες ἀλλόφρονες ἔτρεχαν πρὸς τὸν σιδηροδρομικὸ σταθμὸ νὰ σωθοῦν.Ἡ Μαγνησία ἀπέχει περίπου πενήντα χιλιόμετρα ἀπὸ τὴ Σμύρνη. Ἡ πόλη, κυρίως στοὺς μαχαλάδες τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν Ἀρμενίων,  καιγόταν. Οἱστρατιῶτες κοίταγαν νὰ μὴν πιαστοῦν αἰχμάλωτοι. Ἡ γιαγιὰ Βασιλεία  μὲ τὰ δύο παιδιά, νὰ κρατᾶνε τὸ φόρεμά της, γιὰ νὰ μὴν χαθοῦνε, τὸ μωρὸνὰ τὸ ἔχει  ἀγκαλιὰ στὸ ἕνα χέρι καὶ μὲ τὸ ἄλλο χέρι νὰ κρατᾶ στὴν πλάτη της ἕναν μπόγο μὲ τὰ ἀπαραιτήτως χρειαζούμενα καὶ μίαν εἰκόνα, τοῦἉγίου Ἐλευθερίου, κατευθύνθηκε καὶ αὐτὴ πρὸς τὸν σταθμό. Σὲ αὐτὴ τὴν κατάσταση οὐδεὶς βρισκόταν νὰ τὴν βοηθήσει νὰ ἀνέβει στὸ τρένο. Ὅλοι τὴν προσπερνοῦσαν καὶ σπρώχνονταν ποιὸς θὰ προλάβει νὰ ἀνέβει. Πολλοὶ ἀνέβαιναν στὴν ὀροφὴ τοῦ τρένου… Ὁ Θεὸς τὴν βοήθησε καὶβρέθηκε ἕνας ἀξιωματικὸς ποὺ γνώριζε καὶ ἀγαποῦσε τὸν παπὰ Γιώργη. Αὐτὸς ἔβγαλε τὸ σπαθί του καὶ μὲ αὐτὸ ἄνοιξε διάδρομο γιὰ νὰ περάσει καὶ νὰ ἀνέβει στὸ τρένο… Στριμώχτηκε μὲ τὰ παιδιά της κοντὰ σὲ ἕνα παράθυρο. Τραγικὲς ἦσαν οἱ στιγμές, ὅταν τὸ τρένο ξεκινοῦσε καὶ ἡ γιαγιὰΒασιλεία εἶδε τὴ Μαγνησία καὶ σκέφτηκε πὼς ἴσως ἄφηνε γιὰ πάντα τὸν ἔνδοξο γιὰ τοὺς Ἕλληνες τόπο ποὺ γεννήθηκε, ποὺ μεγάλωσε, ποὺἔκαμε οἰκογένεια, ἄφηνε τὸ μικρὸ ἀλλὰ ὄμορφο σπιτάκι της, ἄφηνε τὸ ἀμπελάκι της, στὸ ὁποῖο πήγαιναν μὲ τὸν παπὰ Γιώργη καὶ τὰ παιδιὰ γιὰξεκούραση καὶ προσευχὴ μακριὰ ἀπὸ τὴν πολυεθνικὴ πόλη καὶ μέσα σὲ ἕνα παραδεισένιο περιβάλλον… Σκέφθηκε, ποιὸς ξέρει ἂν θὰ σωθεῖ ἀπὸτοὺς τσέτες καὶ ἂν σωθεῖ, ποῦ θὰ βρεθεῖ καὶ πῶς θὰ μπορέσει νὰ ἐπιβιώσει, μία χήρα γυναίκα χωρὶς στὸν ἥλιο μοίρα, μὲ τρία παιδιὰ καὶ μὲ ἕνα χαμένο;… Ὁ λυγμός της χάθηκε στὶς φωνὲς τῶν διωκομένων Ἑλλήνων. Ἡ θερμὴ προσευχὴ ἦταν ἡ καταφυγή της…
.                 Ἔφτασε στὴ Σμύρνη. Ἐκεῖ βρέθηκε σὲ ἀτμόσφαιρα πανικοῦ. Αἰσθανόταν χαμένη μέσα στὸ πλῆθος ποὺ ἔτρεχε πρὸς τὴν παραλία γιὰνὰ γλυτώσει, ποὺ φώναζε, ποὺ ἔκλαιγε γοερά, ποὺ ἦταν ὑπὸ τὸ κράτος πανικοῦ, ὅταν κάποιος φώναξε «τσέτες – τσέτες». Ἡ γιαγιά μου μέσα σὲαὐτὸ τὸν χαμὸ κοίταζε μὴ χάσει κάποιο ἀπὸ τὰ δύο παιδιά της, ποὺ τῆς ἔπιαναν τὸ μακρὺ φουστάνι. Ἡ φωτιά, ποὺ οἱ τσέτες ἔβαλαν ὀργανωμένα στὴ Σμύρνη, ἐπέτειναν τὸν φόβο καὶ τὸν πανικό. Ἡ γιαγιὰ ἄρχισε νὰ τρέχει. Ὁ Γιαννάκης δὲν ἄντεξε. Κούραση καὶ φόβος τὸν κατέβαλαν καὶκάποια στιγμὴ ἄφησε τὸ φόρεμα. Τὸ πῆρε εἴδηση ἡ γιαγιά, ἀλλὰ ἦταν ἀργά. Τὸ πλῆθος ἐκινεῖτο ὡς χείμαρρος, ποὺ παρέσυρε τὰ πάντα στὸπέρασμά του… Ἡ κυρὰ Βασιλεία προσπάθησε μὲ τὴν προσευχὴ νὰ ἐξουδετερώσει τὴν ἀπελπισία της, κοντὰ στὸ βιός της καὶ χωρὶς νὰ ξέρει ποὺβρισκόταν τὸ ἕνα της παιδί, ἡ μητέρα μου, νὰ χάσει καὶ ἕνα ἀκόμη. Ὁ ποταμὸς τῶν δακρύων καὶ ἡ φωνή της μὲ ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς της«Γιαννάκη – Γιαννάκη» ἦταν ἡ ἀντίδρασή της. Καὶ τὸ θαῦμα ἔγινε, ὁ Γιαννάκης ὅταν αἰσθάνθηκε ὅτι κινδυνεύει νὰ χάσει τὴν μητέρα του, κάθισε σὲ μία γωνιὰ καὶ φώναζε «Μαμά, μαμά…». Κείνη τὴν ὥρα περνοῦσε ὁ Παῦλος Δεσποτόπουλος, ἕνας Μαγνησαλής,  πνευματικοπαίδι τοῦ παπᾶΓιώργη, τὸν γνώρισε καὶ τὸν παρηγόρησε, λέγοντάς του ὅτι θὰ βροῦν τὴ μητέρα του, κάτι ποὺ ἔγινε, πρὸς μεγάλη χαρὰ καὶ ἀνακούφιση τῆς γιαγιᾶς μου…
.                 Στὴν παραλία ἡ κυρὰ Βασιλεία  σκέφθηκε νὰ ἐπιχειρήσει νὰ πάει στὸ Κορδελιό, δεύτερη ἕδρα τῆς Μητροπόλεως Ἐφέσου, ἕνα γραφικὸ προάστιο τῆς Σμύρνης ποὺ εἶχε ὄνειρο κάποτε ἐκεῖ νὰ κατοικήσουν, κοντὰ στὴν ὄμορφη «Γκιαοὺρ Σμύρνη». Μετὰ ἀπὸ περιπέτειες, ποὺγράφονται στὸ βιβλίο μου, ἔφτασε στὸ Ἐπισκοπεῖο, ὅπου ἦταν πελιδνὸς ἀπὸ τὴν τραγωδία ὁ Ἐφέσου Χρυσόστομος (Χατζησταύρου), ὁ μετὰΜητροπολίτης  Φιλίππων καὶ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν. Τοῦ φίλησε τὸ χέρι καὶ ἐκεῖνος μὲ δάκρυα τῆς περιέγραψε τὰ τοῦ μαρτυρίου τοῦΜητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου. Ἀπ᾽ ἔξω ἀκούγονταν φωνὲς γρήγορα νὰ φύγει ὁ Δεσπότης, γιὰ νὰ μὴν ἔχει τὴν τύχη τοῦ γέροντά του, Ἁγίου Χρυσοστόμου καὶ τῶν ἄλλων Μητροπολιτῶν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας… Βγῆκε καὶ ἡ γιαγιά μου στὴν προκυμαία, ἐκεῖ τὴν εἶδε ἕνας ναύτης ἀπὸπλοῖο ποὺ ἦταν ἄροδο, τὴν ἔβαλε στὴ βάρκα του, μαζὶ μὲ ἄλλους Ἕλληνες ποὺ ἔτρεξαν καὶ αὐτοὶ νὰ μποῦν, καὶ ἀνέβηκε στὸ καράβι. Ἦταν ράκος ψυχικὸ καὶ σωματικό, ὅμως εὐχαρίστησε τὸν Θεὸ ποὺ σώθηκε καὶ τῆς ἔδωσε μίαν ἀχτίδα ἐλπίδας… Τὴν κατέβασαν στὸν Πειραιὰ καὶ  ἄρχισε ἡτραγικὴ περιπέτειά της, νὰ βρεῖ τὴν χαμένη κόρη, νὰ ἑνωθεῖ ἡ οἰκογένεια καὶ νὰ ἐπιβιώσει…
.                 Τῆς μητέρας μου Ἀγγελικῆς ἡ πορεία ἦταν παράλληλη μὲ ἐκείνη τῆς μητέρας της, ἀλλὰ καὶ διαφορετική. Ὅταν ἔγινε ἡ καταστροφή,βρέθηκε στὸ χωριὸ Πάρσα, στὸ σπίτι  τῆς πρώτης ἐξαδέλφης της Εὐαγγελίας, νέας στὴν ἡλικία, περὶ τὰ τριάντα, δασκάλας καὶ χήρας προύχοντα τῆς περιοχῆς. Τρένο δὲν ὑπῆρχε ἐκεῖ καὶ ξεκίνησαν πρὸς τὴ Σμύρνη μὲ τὸν ἀραμπὰ ποὺ διέθετε ἡ Εὐαγγελία. Πάνω σ’ αὐτὸν τὸ βιός της καὶπολλὰ ἄτομα ποὺ προστάτευε, πέντε παιδιά, ἕως καὶ ἕνα βυζανιάρικο στὴν ἀγκαλιά της, τὴ μητέρα της, δύο μικρότερα ἀδέλφια καὶ τὴν ἐξαδέλφη της καὶ μητέρα μου.
.                 Ἐπειδὴ ὁ ἄντρας της ἦταν γνωστὸς πλούσιος ρωμιός, ἡ Εὐαγγελία φοβόταν μήπως οἱ τσέτες τὴν ἀναζητήσουν, καὶ τῆς πάρουν τὸ βιὸς καὶ τὴ ζωή της. Κοίταξε νὰ ἀνακατευθεῖ μὲ τὸ πλῆθος, ποὺ πήγαινε ἀλλόφρον πρὸς τὴ Σμύρνη, ἔβαλε χῶμα στὸ πρόσωπο καὶ προσευχόταν. Ἔφτασαν στὴ Σμύρνη κατάκοποι. Κατευθύνθηκαν πρὸς τὸ σπίτι ποὺ εἶχε ἡ Εὐαγγελία στὴ Σμύρνη καὶ τὸ εἶχε νοικιασμένο σὲ γαλλικὴ οἰκογένεια. Οἱ Γάλλοι πρὶν φύγουν, εἶχαν σηκώσει στὸ μπαλκόνι τὴ γαλλικὴ σημαία καὶ αἰσθάνθηκε ὅτι θὰ ἔχουν ἀσφάλεια μέχρι νὰ κατευθυνθοῦν πρὸς τὰκαράβια. Βρῆκαν τὸ σπίτι γεμάτο ἀπὸ ἀπελπισμένους Ἕλληνες. Ἀπέξω ἀκούγονταν κραυγὲς «οἱ τσέτες σφάζουν», οἰμωγές, ποδοβολητά. Κάποια στιγμὴ τὸ βυζανιάρικο ἄρχισε νὰ κλαίει δυνατά. Ἡ Εὐαγγελία θέλησε νὰ τὸ θηλάσει μήπως καὶ τὸ σταματήσει. Δὲν τὰ κατάφερε. Κάποιοι πῆγαν ἀπειλητικὰ πρὸς αὐτὴν καὶ τῆς εἶπαν ἢ νὰ κάνει τὸ μωρὸ νὰ σταματήσει, ἢ θὰ τὸ σκοτώσουν… Πῆγε νὰ τοὺς πεῖ ὅτι εἶναι δικό της τὸ σπίτι καὶ αὐτοὶ γέλασαν χλευαστικὰ καὶ πῆγαν νὰ τῆς πάρουν τὸ μωρό… Ἀναγκάστηκαν νὰ φύγουν. Βγῆκαν ἔξω. Ποῦ νὰ πᾶνε τόσα ἄτομα. «Πᾶμε στὸχριστιανικὸ νεκροταφεῖο. Ἐκεῖ δὲν πατᾶνε οἱ τοῦρκοι» σκέφθηκε ἡ Εὐαγγελία καὶ ἐκεῖ πῆγαν. Ἡ μητέρα μου σμούρωσε σὲ ἕνα ἄδειο τάφο. Ἀπὸτότε εἶχε μία φοβία μὲ τὰ νεκροταφεῖα.
.                 Μετὰ ἀπὸ μίαν ἑβδομάδα ἀποφάσισαν νὰ  κινήσουν πρὸς τὸ λιμάνι. Ἐξαντλημένες ἀπὸ τὴν πείνα, τὴ θλίψη καὶ τὴν ταλαιπωρία περπατοῦσαν ἀνάμεσα σὲ πλῆθος ἀλλοφρόνων ἀνθρώπων. Βρέθηκαν σὲ σημεῖο τῆς προκυμαίας, ὅπου μέγα πλῆθος ἦταν κοντὰ σὲ λέμβους τοῦ ἀμερικανικοῦ ναυτικοῦ καὶ κάποια στιγμὴ ἀπὸ τὸ πολὺ σπρώξιμο χώρισε ἡ μητέρα μου ἀπὸ τὴν Εὐαγγελία.  Κάποιος γεροδεμένος ναύτης ἅρπαξε τὴν μικροκαμωμένη μητέρα μου στὰ στιβαρὰ χέρια του καὶ τὴν πέταξε σὰ μπάλα σὲ ἕναν ἄλλο ναύτη, ποὺ ἦταν στὴ λέμβο. Τὴν ἔπιασε πανικὸς ποὺ εἶχε χάσει τὴν ἐξαδέλφη της. Σφάδαζε ἀπὸ τὸν πόνο καὶ τὸ κλάμα. Ἀπὸ τὴ λέμβο πέρασαν τὴ μητέρα μου στὸ πλοῖο. Τὴν ἔριξαν στὸ ἀμπάρι, ποὺ εἶχε γίνει πρόχειρο κατάλυμα, γιὰ νὰ δέχεται περισσότερους διωκόμενους Ἕλληνες. Τὸ κλάμα καὶ ὁ σπαραγμὸς τῆς μητέρας μου σταμάτησε, μόνο ὅταν εἶδε ὅτι στὸ ἴδιο ἀμπάρι ἦταν ἡ Εὐαγγελία μὲ τοὺς συγγενεῖς της…

Ἡ προσφυγιὰ

.                 Τὴ μητέρα μου μὲ τὴν ἐξαδέλφη της καὶ τὴν οἰκογένειά της μὲ βιάση οἱ ναῦτες τὶς ἀποβίβασαν στὴ Μυτιλήνη, γιὰ νὰ ξαναγυρίσει γρήγορα τὸ πλοῖο πίσω καὶ νὰ παραλάβει καὶ ἄλλους δυστυχεῖς Ἕλληνες… Δὲν βρῆκαν καλὸ κλίμα ἐκεῖ καὶ λίγες ἡμέρες μετὰ πῆραν ἄλλο πλοῖο γιὰ τὴν Κρήτη. Ἐκεῖ βρῆκαν θερμὴ φιλοξενία. Ἡ Εὐαγγελία καὶ ἡ μητέρα μου ἄρχισαν νὰ ἐργάζονται στὴν περιοχὴ τῶν Χανίων.  Ἡ μητέρα μου ἀπὸ τὰ δεκαπέντε της χρόνια καὶ ἀπόφοιτη του Σχολαρχείου ἐπιδόθηκε στὸ νὰ μάθει τὴ νέα μεγάλη ἀνακάλυψη τῆς ἐποχῆς, τὴ γραφομηχανή. Ἐξελίχθηκε σὲ ἀρίστη γραμματέα καὶ δακτυλογράφο.
.                 Στὴν Κρήτη ἦταν χαμένη ἀπὸ τὴ μητέρα της καὶ τὰ ἀδέλφια της. Διὰ μέσου τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ καὶ μὲ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ μετὰἀπὸ δύο περίπου χρόνια ἑνώθηκε στὴν Ἀθήνα μὲ τὴ μητέρα καὶ τὰ ἀδέλφια της. Εἶχε ἤδη ἀρχίσει ἡ περιπέτεια τῆς προσαρμογῆς της στὴ νέα  κατάσταση, στὴν προσφυγιά. Καὶ δὲν ἦταν καθόλου εὔκολη… –

«Ο ΑΓΙΟΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΙΩΑΝΝΗΣ Γ´ ΒΑΤΑΤΖΗΣ ὁ Ἐλεήμων καὶ ΤΑ ΘΡΥΛΟΥΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ»

ΑΓ. ΙΩ. ΒΑΤΑΤΖΗΣ: ΠΡΟΤΥΠΟ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΕΛΛΗΝΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ

Ἰω. Βατάτζης: Πρότυπο γιὰ κάθε Ἕλληνα κυβερνήτη!

Κωνσταντῖνος Χολέβας

ἐφημ. «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ», 05.11.2013

.                Στὶς 4 Νοεμβρίου ἡ Ἐκκλησία μας ἑόρτασε τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου Ἰωάννη Βατάτζη, αὐτοκράτορα τῆς Νίκαιας ἀπὸ τὸ 1222 ἕως τὸ 1255. Ἰδιαίτερες ἐκδηλώσεις, τὰ «Βατάτζεια», πραγματοποιήθηκαν στὴ γενέτειρά του, στὸ Διδυμότειχο, ὅπου λειτουργεῖ καὶ ἐνοριακὸς ναὸς πρὸς τιμὴν τοῦ ἁγίου. Ἕως τὸ 1922 καὶ τὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ οἱ Ἕλληνες τῆς Μαγνησίας, στὰ παράλια της Ἰωνίας, τιμοῦσαν τὸν ἅγιο αὐτοκράτορα, ὁ ὁποῖος εἶχε ταφεῖ ἐκεῖ κοντά, στὴ Μονὴ τῶν Σωσάνδρων. Ὅμως, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας, καλὸ θὰ ἦταν νὰ τιμοῦν τὸν σπουδαῖο αὐτὸ ὀρθόδοξο Ἕλληνα καὶ ἡ Πολιτεία καὶ ὁ Στρατὸς καὶ οἱ θεράποντες τῶν φιλολογικῶν καὶ πολιτικῶν ἐπιστημῶν. Θὰ ἐξηγήσω τοὺς λόγους.
.                Ὁ Ἰωάννης Γ´Δούκας Βατάτζης διαδέχτηκε στὸν θρόνο τὸν πεθερό του Θεόδωρο Α´ Λάσκαρη. Ἦταν ἡ περίοδος κατὰ τὴν ὁποία οἱ δυτικοὶ Σταυροφόροι εἶχαν καταλάβει τὴν Κωνσταντινούπολη καὶ εἶχαν διαμοιράσει μεταξύ τους τὰ ἱμάτια τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, τῆς Ρωμανίας. Ὁ νόμιμος διάδοχος τοῦ αὐτοκράτορα καὶ ὁ κανονικὸς πατριάρχης μεταφέρθηκαν στὴ Νίκαια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ἡ Νίκαια, ἡ Τραπεζούντα καὶ ἡ Ἤπειρος ἀποτέλεσαν τὰ ἑλληνικὰ κράτη, τὰ ὁποῖα διατήρησαν τὸ ἑλληνορθόδοξο φρόνημα. Μάλιστα, ἡ Αὐτοκρατορία τῆς Νίκαιας εἶχε τὸ προνόμιο νὰ ἀπελευθερώσει τὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 1261 μὲ τὸν Μιχαὴλ Παλαιολόγο.
.                Ὁ Ἰωάννης Βατάτζης διακρίθηκε ὡς εὐσεβὴς καὶ δίκαιος κυβερνήτης, ὡς στρατιωτικὸς ποὺ πολέμησε Τούρκους καὶ Σταυροφόρους, ὡς λόγιος, ὡς διπλωμάτης καὶ ὡς γνήσιος Ἕλληνας μὲ ἐθνικὴ ἀξιοπρέπεια. Ἀποκλήθηκε ἐλεήμων, διότι φρόντιζε μὲ ἔργα καὶ μὲ νόμους νὰ ἐλαφρύνει τὰ βάρη τῶν φτωχῶν καὶ νὰ ὑπηρετεῖ πάντα τὰ δίκια τοῦ ἁπλοῦ λαοῦ. Μερίμνησε γιὰ τὴ συγκέντρωση πολλῶν διδασκάλων τοῦ Γένους στὴ Νίκαια, μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Νικηφόρο Βλεμμύδη. Τοὺς ζήτησε νὰ περισυλλέξουν καὶ νὰ κωδικοποιήσουν ὅλα τὰ κείμενα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γραμματείας, τὰ ὁποία εἶχαν διασωθεῖ, κι ἔτσι βοήθησε στὴν προβολὴ τῆς συνέχειας τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἀπαγόρευσε τὶς εἰσαγωγὲς ἀγαθῶν ἀπὸ τὸ ἐξωτερικό, πράγμα τὸ ὁποῖο σήμερα δὲν εἶναι ἐφικτὸ λόγῳ τῆς διεθνοποιήσεως τοῦ ἐμπορίου καὶ τῆς οἰκονομίας, τότε ὅμως ἦταν μία συνετὴ πράξη προστασίας τῆς ἑλληνικῆς παραγωγῆς. Ἐνοχλεῖτο ἀπὸ τὶς πλούσιες ἐνδυμασίες καὶ ἐπέπληττε ὅσους τὶς φοροῦσαν. Μεταξὺ αὐτῶν ποὺ δέχτηκαν τὶς ἐπιπλήξεις του ἦταν καὶ ὁ γιός του Θεόδωρος Β´ Λάσκαρης.
.                Ὅταν ὁ Πάπας Γρηγόριος Θ´ τοῦ ἔστειλε μία θρασεία ἐπιστολὴ καὶ τοῦ ζητοῦσε νὰ ξεχάσει τὸ ὄνειρο τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὁ Βατάτζης ἀπάντησε μὲ ἀπαράμιλλη ἀξιοπρέπεια συνδυασμένη μὲ ἐλαφρὰ εἰρωνεία. Ὁ ἡγέτης τοῦ τότε ἡττημένου ἀπὸ τοὺς Δυτικοὺς Ἑλληνισμοῦ ἔγραψε στὸν πλανητάρχη τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ὡς ἴσος πρὸς ἴσον. Ὁ Ἕλληνας αὐτοκράτορας τόνισε στὸν Πάπα ὅτι οἱ Βυζαντινοὶ μπορεῖ νὰ ἀποκαλοῦνται Ρωμαῖοι, ἀλλὰ εἶναι ἀπόγονοι τοῦ ἀρχαίου γένους τῶν Ἑλλήνων, ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀνθησε καὶ μεταδόθηκε ἡ σοφία σὲ ὅλον τὸν κόσμο. Τοῦ ὑπογράμμισε ὅτι καὶ ἄλλοι αὐτοκράτορες πρὶν ἀπὸ αὐτὸν εἶχαν ἑλληνικὴ καταγωγὴ καὶ ὅτι στὸ γένος τῶν Ἑλλήνων δώρισε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος τὴ Βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη. Καὶ κατέληγε μὲ φράσεις ποὺ ἐπαναλάμβαναν τὸν παιάνα τῶν Σαλαμινομάχων καὶ τὶς αἰώνιες παρακαταθῆκες τῶν ἀγωνιζομένων Ἑλλήνων. «Δὲν θὰ παύσουμε ποτὲ νὰ πολεμοῦμε ὑπὲρ τῶν ἱερῶν καὶ τῶν ὁσίων, δὲν θὰ σταματήσουμε νὰ ἀγωνιζόμαστε ἐναντίον ἐκείνων ποὺ κατέχουν τὴν Κωνσταντινούπολη», ἐννοώντας τὸν παράνομο αὐτοκράτορα ποὺ ἔστεψαν οἱ Φράγκοι Σταυροφόροι.
.                Στὶς δύσκολες στιγμὲς ποὺ ζοῦμε εἶναι χρήσιμο νὰ γνωρίζουμε καὶ νὰ διδάσκουμε στοὺς νέους μας τέτοια πρότυπα ἡγετῶν, οἱ ὁποῖοι σεβάστηκαν τὸν Θεὸ καὶ τὴν πατρίδα, ἐφάρμοσαν τὴν κοινωνικὴ δικαιοσύνη, ἐλευθέρωσαν ἑλληνικὰ ἐδάφη, κατεῖχαν καλὰ τὴν ἑλληνικὴ παιδεία καὶ στάθηκαν μὲ ἀγέρωχο ὕφος ἀπέναντι σὲ αὐθάδεις ξένους. Τιμώντας τὸν Ἰωάννη Βατάτζη διακηρύσσουμε τὴ διαχρονικὴ συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

Ο ΠΑΤΡΙΩΤΗΣ ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΤΑΤΖΗΣ: «Οὐδέποτε θὰ παύσουμε νὰ ἀγωνιζόμαστε καὶ νὰ πολεμοῦμε κατὰ τῶν κατακτητῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως».

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης καὶ ἡ ἑλληνικὴ συνείδησή του

Γράφει ὁ Κων. Χολέβας

ἐφημ. «Ὀρθόδοξος Τύπος»,
ἀρ. φύλ. 1948, 2 Νοεμβρίου 2012 

.       Σὲ πολλοὺς μελετητὲς προξενεῖ ἐντύπωση ἡ ὀνομασία «βασιλεὺς Ρωμαίων», τὴν ὁποία χρησιμοποιοῦσαν οἱ αὐτοκράτορες τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἡ ὁρολογία «Ρωμανία», τὴν ὁποία συναντοῦμε σὲ πολλὰ ἔγγραφα τῆς ἐποχῆς ὡς ὀνομασία τοῦ κράτους. Εἶναι γεγονὸς ὅτι ἡ ὀνομασία «Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία» εἶναι μεταγενέστερη καὶ δημιουργήθηκε τὸ 1562 ἀπὸ τὸν Γερμανὸ ἱστορικὸ Ἱερώνυμο Βόλφ. Σήμερα τὴν χρησιμοποιοῦμε γιὰ νὰ γινόμαστε κατανοητοὶ στοὺς πολλούς. Ὅμως ἀπὸ σεβασμὸ πρὸς τὶς ἱστορικὲς πηγὲς πρέπει νὰ ἐξηγοῦμε στοὺς νεωτέρους ὅτι οἱ ὅροι Ρωμαῖος καὶ Ρωμανία ἀναφέρονται στὴ Νέα Ρώμη-Κωνσταντινούπολη καὶ ὄχι στὴν Παλαιὰ Ρώμη. Ἄλλωστε στὸ βυζαντινὸ κράτος ἡ παιδεία βασιζόταν στὸν Ὅμηρο καὶ οὐδέποτε ἐδιδάχθη τὸ λατινικὸ ἔπος τοῦ Βιργιλίου, ἡ Αἰνειάδα, ποὺ ἀναφέρεται στὴν πρεσβυτέρα Ρώμη. Ἡ ἑλληνικὴ συνείδηση ἦταν διαδεδομένη μεταξὺ ἀρχόντων καὶ ἀρχομένων στὸ βυζαντινὸ κράτος ἰδίως μετὰ τὸν 7ο αἰώνα, ἂν καὶ τὸ κράτος ἦταν πολυεθνικὸ καὶ τὸ συνδετικὸ στοιχεῖο ἦταν ἡ Ὀρθοδοξία. Ἀπὸ τὰ ὀνόματα Ρωμαῖος καὶ Ρωμανία προῆλθε καὶ ὁ ὅρος Ρωμηός, ὁ ὁποῖος στὴν νεώτερη ἱστορία μας σημαίνει ὑπὸ εὐρεία ἔννοια κάθε Ὀρθόδοξο καὶ ὑπὸ στενὴ ἔννοια τὸν Ἕλληνα.

.       Γιὰ νὰ ξεκαθαρίσουμε τὸ θέμα τῆς ἑλληνικῆς συνειδήσεως τῶν Βυζαντινῶν Αὐτοκρατόρων, ἰδιαιτέρως δὲ κατὰ τοὺς τελευταίους αἰῶνες, καλὸν εἶναι νὰ μελετήσουμε ἕνα ἐκπληκτικὸ κείμενο ἑλληνορθοδόξου ἀξιοπρεπείας καὶ πατριωτικῆς παρρησίας γραμμένο ἀπὸ τὸν Αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Ἰωάννη Γ´ Δούκα Βατάτζη καὶ ἀπευθυνόμενο στὸν Πάπα Γρηγόριο Θ´. Ὅπως γνωρίζουμε μετὰ τὴν Δ´ Σταυροφορία καὶ τὴν ἐπιβολὴ τῆς Λατινοκρατίας στὸν χῶρο τοῦ Ἑλληνισμοῦ (1204) ἡ αὐτοκρατορία τῆς Νικαίας μὲ ἕδρα τὴ Νίκαια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ὑπῆρξε ἕνα ἀπὸ τὰ ἐλεύθερα ἑλληνικὰ κράτη ἀπ’ ὅπου προῆλθε καὶ ἡ ἐκδίωξη τῶν Φράγκων ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 1261. Ὁ Ἰωάννης Βατάτζης βασίλευσε ἀπὸ τὸ 1222 ἕως τὸ 1254 διαδεχόμενος τὸν πεθερό του Θεόδωρο Λάσκαρι, τὸν ποιητὴ τοῦ Μεγάλου Παρακλητικοῦ Κανόνος πρὸς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον. Ὁ Ἰωάννης Βατάτζης γεννήθηκε τὸ 1193 στὸ Διδυμότειχο τῆς Θράκης καὶ σήμερα τιμᾶται ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Διδυμοτείχου, Ὀρεστιάδος καὶ Σουφλίου ὡς τοπικὸς Ἅγιος (4 Νοεμβρίου, ἡμέρα τοῦ θανάτου του τὸ 1254). Λόγῳ τῆς βαθυτάτης πίστεώς του καὶ τῆς φιλανθρώπου καὶ ἐλεήμονος πολιτείας του κατετάγη μετὰ τὴν κοίμησή του στὸ ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ὀνομάσθηκε Ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης ὁ Ἐλεήμων. Ὡς Αὐτοκράτωρ τῆς Νικαίας ὁ Ἰωάννης Βατάτζης ἐργάσθηκε γιὰ τὴν ἀνακατάληψη τῶν ἑλληνικῶν ἐδαφῶν καὶ πολέμησε κατὰ τῶν Φράγκων Σταυροφόρων καὶ κατὰ τῶν Τούρκων τοῦ Ἰκονίου. Καλλιέργησε τὴν μελέτη τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων, εἶχε δὲ καὶ ὁ ἴδιος στερεὰ κλασσικὴ παιδεία καὶ ἑλληνικὴ συνείδηση.

 .       Τὸ συγκλονιστικὸ κείμενο, τὸ ὁποῖο διαφωτίζει τὴν ἑλληνικὴ καὶ ὀρθόδοξη συνείδηση τῶν «Ρωμαίων βασιλέων», διασώζει ὁ ἀείμνηστος καθηγητὴς τῆς Ἱστορίας Ἀπόστολος Βακαλόπουλος [1] καὶ ἔχει τίτλο «Τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως κυροῦ Ἰωάννου τοῦ Δούκα πρὸς τόν τε (γράφε ἴσως: “τὸν τότε”) Πάπαν Γρηγόριον». Ὁ Βακαλόπουλος γράφει στὸν Πρόλογό του: «Ἡ παρατιθέμενη ἐπιστολὴ τοῦ Ἰωάννου Γ. Βατάτζη (1222-1254) πρὸς τὸν πάπα Γρηγόριο Θ´ (1227-1241) εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὴ γιὰ τὶς ἰδέες ποὺ ἐπικρατοῦν στοὺς βασιλεῖς τῆς Νικαίας μετὰ τὸ 1204. Ἔντονη εἶναι ἡ ἑλληνολατρία καὶ ἡ ἐθνικὴ ἑλληνικὴ συνείδησή τους, ποὺ βαθμιαία ταυτίζεται μὲ τὴν Ὀρθοδοξία. …. Ἐδῶ παρατηροῦμε καθαρὰ πὼς γεννιοῦνται καὶ δροῦν οἱ πολιτικὲς ἐκεῖνες ἀντιλήψεις, ποὺ ἀποβλέπουν στὴν ἀπελευθέρωση τῶν σκλαβωμένων ἑλληνικῶν χωρῶν, καὶ οἱ ὁποῖες προσαρμοσμένες ἐπιζοῦν ἐπὶ Τουρκοκρατίας μέσα σὲ νέες συνθῆκες. Καὶ τελικὰ πὼς διαμορφώνουν τὸ περιεχόμενο τῆς λεγόμενης Μεγάλης Ἰδέας».
.       Τὸ κείμενο ξεκινᾶ μὲ τὴν ἔκπληξη τοῦ Βατάτζη πῶς τόλμησε ὁ Πάπας νὰ τοῦ ζητήσει νὰ παύσει νὰ διεκδικεῖ τὴν Κωνσταντινούπολη ἀπὸ τὸν Φράγκο ἡγεμόνα, ὁ ὁποῖος τὴν κατέχει ἀπὸ τὸ 1204. Γράφει μὲ ἑλληνικὴ ἀξιοπρέπεια καὶ διπλωματικὴ εἰρωνεία ὁ Βατάτζης, ἀφοῦ προσδιορίσει στὴ ἀρχὴ ποιὸς εἶναι ὁ γράφων: «Ἰωάννης ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ πιστὸς βασιλεὺς καὶ αὐτοκράτωρ Ρωμαίων ὁ Δούκας τῷ ἁγιωτάτῳ πάπᾳ τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης Γρηγορίῳ σωτηρίας καὶ εὐχῶν αἴτησιν». Ἀποδίδουμε στὴν νεοελληνικὴ ὁρισμένα ἀπὸ τὰ κυριώτερα σημεῖα τῆς ἐπιστολῆς: «Ἐγὼ ὡς βασιλεὺς θεωρῶ ἄτοπα τὰ ὅσα μοῦ γράφεις καὶ δὲν ἤθελα νὰ πιστεύσω ὅτι εἶναι δικό σου τὸ γράμμα, ἀλλὰ ἀποτέλεσμα τῆς ἀπελπισίας κάποιου ποὺ βρίσκεται κοντά σου, καὶ ὁ ὁποῖος ἔχει τὴν ψυχή του γεμάτη κακότητα καὶ αὐθάδεια. Ἡ ἁγιότητά σου κοσμεῖται ἀπὸ φρόνηση καὶ διαφέρει ἀπὸ τοὺς πολλοὺς ὡς πρὸς τὴν σωστὴ κρίση. Γι’ αὐτὸ δυσκολεύθηκα πολὺ νὰ πιστεύσω ὅτι εἶναι δικό σου τὸ γράμμα, ἂν καὶ ἔχει σταλεῖ πρὸς ἐμέ.» Ἀξίζει νὰ θαυμάσουμε τὴν ἔλλειψη δουλικότητος τοῦ Βατάτζη πρὸς τὸν Πάπα, ἂν καὶ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη οἱ Ἕλληνες τῆς Νικαίας ἦσαν οἱ ἀδύναμοι καὶ ὁ Πάπας ἦταν ἡ ὑπερδύναμη τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν.

.       Καὶ συνεχίζει ὁ Ἰωάννης Βατάτζης διατρανώνοντας τὴν ἐθνικὴ συνείδησή του: «Γράφεις στὸ γράμμα σου ὅτι στὸ δικό μας γένος τῶν Ἑλλήνων ἡ σοφία βασιλεύει… Ὅτι, λοιπόν, ἀπὸ τὸ δικό μας γένος ἄνθησε ἡ σοφία καὶ τὰ ἀγαθά της καὶ διεδόθησαν στοὺς ἄλλους λαούς, αὐτὸ εἶναι ἀληθινό. Ἀλλὰ πῶς συμβαίνει νὰ ἀγνοεῖς, ἢ ἂν δὲν τὸ ἀγνοεῖς πῶς καὶ τὸ ἀπεσιώπησες, ὅτι μαζὶ μὲ τὴν βασιλεύουσα Πόλη καὶ ἡ βασιλεία σὲ αὐτὸν τὸν κόσμο κληροδοτήθηκε στὸ δικό μας γένος ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο, ὁ ὁποῖος ἐδέχθη τὴν κλήση ἀπὸ τὸν Χριστὸ καὶ κυβέρνησε μὲ σεμνότητα καὶ τιμιότητα; Ὑπάρχει μήπως κανεὶς ποὺ ἀγνοεῖ ὅτι ἡ κληρονομιὰ τῆς δικῆς του διαδοχῆς (σ.σ. τοῦ Μ. Κωνσταντίνου) πέρασε στὸ δικό μας γένος καὶ ἐμεῖς εἴμαστε οἱ κληρονόμοι καὶ διάδοχοί του; Ἀπαιτεῖς νὰ μὴν ἀγνοοῦμε τὰ προνόμιά σου. Καὶ ἐμεῖς ἔχουμε τὴν ἀντίστοιχη ἀπαίτηση νὰ δεῖς καὶ νὰ ἀναγνωρίσεις τὸ δίκαιό μας, ὅσον ἀφορᾶ στὴν ἐξουσία μας στὸ κράτος τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὸ ὁποῖο ἀρχίζει ἀπὸ τῶν χρόνων τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου καὶ … ἔζησε ἐπὶ χίλια χρόνια, ὥστε ἔφθασε μέχρι καὶ τὴν δική μας βασιλεία. Οἱ γενάρχες τῆς βασιλείας μου, ἀπὸ τὶς οἰκογένειες τῶν Δουκῶν καὶ τῶν Κομνηνῶν, γιὰ νὰ μὴν ἀναφέρω τοὺς ἄλλους, κατάγονται ἀπὸ ἑλληνικὰ γένη. Αὐτοὶ λοιπὸν οἱ ὁμοεθνεῖς μου ἐπὶ πολλοὺς αἰῶνες κατεῖχαν τὴν ἐξουσία στὴν Κωνσταντινούπολη. Καὶ αὐτοὺς ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης καὶ οἱ προϊστάμενοί της τοὺς ἀποκαλοῦσαν Αὐτοκράτορες Ρωμαίων… Διαβεβαιοῦμε δὲ τὴν ἁγιότητά σου καὶ ὅλους τοὺς Χριστιανοὺς ὅτι οὐδέποτε θὰ παύσουμε νὰ ἀγωνιζόμαστε καὶ νὰ πολεμοῦμε κατὰ τῶν κατακτητῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Θὰ ἀσεβούσαμε καὶ πρὸς τοὺς νόμους τῆς φύσεως καὶ πρὸς τοὺς θεσμοὺς τῆς πατρίδος καὶ πρὸς τοὺς τάφους τῶν πατέρων μας καὶ πρὸς τοὺς ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Θεοῦ, ἐὰν δὲν ἀγωνιζόμασταν γι’ αὐτὰ μὲ ὅλη μας τὴν δύναμη… Ἔχουμε μαζί μας τὸν δίκαιο Θεό, ὁ ὁποῖος βοηθεῖ τοὺς ἀδικουμένους καὶ ἀντιτάσσεται στοὺς ἀδικοῦντας…».
.       Ἕνας «βασιλεὺς Ρωμαίων», ὁ Ἰωάννης Βατάτζης μᾶς ἄφησε ἕνα ἐξαιρετικὸ γραπτὸ μνημεῖο ἑλληνορθόδοξης αὐτοσυνειδησίας. Τέτοια κείμενα ἀξίζει νὰ διδάσκουμε στοὺς νέους μας. Ἂς ἔχουμε τὴν εὐλογία τοῦ εὐλαβοῦς Χριστιανοῦ καὶ πατριώτου Ἁγίου Ἰωάννου Γ´ Δούκα Βατάτζη [2].

Σημειώσεις:

(1) Ἀπ. Βακαλοπούλου, Πηγὲς Ἱστορίας τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ, Α´τόμος, Θεσσαλονίκη 1965, σέλ. 50-53.

(2) Τὸ Συναξάρι τοῦ Βατάτζη ὡς Ἁγίου ἔχει συγγράψει ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στὸν δίτομο Συναξαριστή του. Ὁ ἴδιος συνέθεσε καὶ τὴν Ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Βατάτζη. Στὸ Διδυμότειχο ὑπάρχει καινούργιος Ἱερὸς Ναὸς στὸ ὄνομα τοῦ Ἁγίου Αὐτοκράτορος καὶ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Διδυμοτείχου, Ὀρεστιάδος καὶ Σουφλίου ὀργανώνει κάθε χρόνο τὰ «Βατάτζεια» μὲ ἐπίκεντρο τὴν ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου στὶς 4 Νοεμβρίου.

 ΠΗΓΗ ἠλ. κειμ.: pemptousia.gr

«Η ΑΓΙΑ ΕΚΕΙΝΗ ΗΜΕΡΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ Η ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ – ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Γ´ ΒΑΤΑΤΖΗΣ»

«Ἡ ἁγία ἐκείνη ἡµέρα ποὺ περιµένει ἡ Ρωµιοσύνη
καὶ ὁ ἅγιος Βασιλεὺς Ἰωάννης Γ´ ὁ Βατάτζης» 

Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἰωάννου Σαρσάκη:
«Ἰωάννης Γ´ Βατάτζης, ὁ ἅγιος Αὐτοκράτορας τοῦ Βυζαντίου»
(ἐκδ. «Ὀρθοδ. Κυψέλη», Θεσ/νίκη 2008, σελ. 145-147)

Στοιχειοθεσία: «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ»

«ΙΩΑΝΝΗΝ ΤΟ ΚΛΕΟΣ ΑΝΑΚΤΩΝ ΤΙΜΩ»
(Ἅγ. Νικόδημος Ἁγιορείτης)

Βλ. σχετ. : https://christianvivliografia.wordpress.com/2011/11/04/πῶς-μπορεῖς-νὰ-ξοδεύεις-ἔτσι-τὸ-χρῆ/

.          Τὸ τίµιο σῶµα τοῦ εὐσεβεστάτου, δικαίου, γενναίου καὶ ἐλεήµονος βασιλέως, ἐνταφιάστηκε σὲ ἕνα µοναστήρι τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, ποὺ εἶχε κτίσει ὁ ἴδιος, καὶ τὸ ὀνόµασε Σώσανδρα. Τὰ ἑπόµενα χρόνια διὰ θαυµαστῆς ἀποκαλύψεως ὁ ἴδιος ὁ Ἰωάννης, ζήτησε νὰ µεταφερθεῖ τὸ λείψανό του στὴ Μαγνησία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ὅταν ὄµως πῆγαν νὰ ἀνοίξουν τὸν τάφο, γιὰ νὰ ἐκτελέσουν τὴν µετακοµιδή, ἀντὶ νὰ βγεῖ ἡ γνωστὴ δυσωδία, µιὰ γλυκιὰ εὐωδία ἁπλώθηκε τριγύρω, σὰν νὰ εἶχε ἀνθίσει ἀπότοµα κῆπος ἀρωµατικός! Ἀλλὰ δὲν ἦταν µονάχα αὐτό. Ὁ κεκοιµηµένος φαινόταν σὰν νὰ κάθεται ἐπὶ τοῦ βασιλικοῦ θρόνου, χωρὶς νὰ ἔχει καµιὰ µελανότητα, καµιὰ δυσωδία, κανένα ἀπολύτως σηµεῖο ποὺ νὰ φανέρωνε πὼς ἦταν νεκρός. Ἑπτὰ χρόνια ἦταν µέσα στὸν τάφο καὶ τὸ χρῶµα τοῦ σώµατός του ἦταν ὅπως κάθε φυσιολογικοῦ ἐν ζωῇ ἀνθρώπου! Ἔµοιαζε πραγµατικὰ σὰν ἕνας ὁλοζώντανος, ἀλλὰ «ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ» µάλιστα καὶ αὐτὰ ἀκόµη τὰ ροῦχα του εἶχαν διατηρηθεῖ ἐπὶ ἑπτὰ χρόνια ἀδιάφθορα καὶ ἔµοιαζαν σὰν νὰ εἶχαν µόλις ραφτεῖ!!! Ἔτσι ἀντιδοξάζει ὁ Θεὸς ἐκείνους ποὺ Τὸν δοξάζουν στὴ γῆ.
.          Μάλιστα ἀπὸ τότε τὸ τίµιο λείψανο τοῦ Ἁγίου βασιλέως Ἰωάννη Βατάτζη τοῦ ἐλεήµονος, ἔδωσε πάµπολλα θαύµατα, γιατρεύοντας θαυµατουργικὰ Χάριτι Θεοῦ ἀσθένειες, διώκοντας δαίµονες καὶ θεραπεύοντας ἕνα σωρὸ πάθη, µὲ τὴν κατοικοῦσα ἐν αὐτῷ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος.
.          Ὁ Παχυµέρης ἐξιστορεῖ ὅτι κατὰ τὶς ἐπιδροµὲς τῶν Τούρκων στὴ Μαγνησία ἐπὶ βασιλείας τοῦ Ἀνδρονίκου Β´ Παλαιολόγου, ὁ καστροφύλακας ποὺ εἶχε ὁρισθεῖ γιὰ τὴν ἀναχαίτιση τῶν ἐπιθέσεων τῶν Τούρκων, παρατήρησε πολλὲς φορὲς µία ἀναµµένη λαµπάδα νὰ περιφέρεται στὰ τείχη. Ἀφοῦ διαπίστωσε ὅτι δὲν ἦταν ἕνα τυχαῖο περιστατικό, ἔστειλε ἀνθρώπους νὰ δοῦνε ἀπὸ κοντὰ τί συµβαίνει. Παρ᾽ ὅλο ποὺ ἐστάλησαν πολλοί, δὲν κατάφεραν νὰ διαφωτίσουν τὴν κατάσταση. Σὰν τελευταία ἀπέλπιδα λύση γιὰ νὰ ἐξιχνιάσουν τὸ γεγονός, ἐστάλη ὁ κωφάλαλος ἐκ γενετῆς ἀδελφός τοῦ καστροφύλακα. Παραδόξως σὲ αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο ἔγινε ἡ ἀποκάλυψη τοῦ θαυµαστοῦ γεγονότος. Καὶ ὄχι µόνο αὐτό, ἀλλὰ ἂν καὶ γεννηθεὶς κωφάλαλος, ἐπιστρέφοντας στοὺς ὑπολοίπους διηγήθηκε ὅτι στὸ µέρος ἐκεῖνο ποὺ φαινόταν τὸ φῶς, βρῆκε ἄντρα µεγαλοπρεπῆ µὲ βασιλικὸ παράστηµα, ὁ ὁποῖος προέτρεπε µεγαλοφώνως νὰ συνεχίσουν τὴν ἄµυνα τῆς πόλεως. Ἡ µορφὴ αὐτὴ ἀναγνωρίσθηκε ὅτι ἦταν ὁ ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης ὁ Ἐλεήµων. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἔγινε ἡ αἴτια νὰ ἀναγνωρισθεῖ ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἀπὸ ὅλους τοὺς κατοίκους τῆς Βιθυνίας ὁ Ἰωάννης ὡς ἅγιος.
.          Μεγάλο µυστήριο ὑπάρχει γιὰ τὸ τί ἀπέγινε ὁ Ναὸς ποὺ ἔκτισε ὁ ἴδιος ὁ Ἰωάννης στὴ Μαγνησία καθώς, ὅπως µᾶς πληροφορεῖ τὸ ἡµερολόγιο – ἀφιέρωµα στὸν Ἅγιο Ἰωάννη Βατάτζη, ποὺ ἐξέδωσε τὸ 2001 ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Διδυµοτείχου, Ὀρεστιάδος καὶ Σουφλίου – µέχρι τὸ 1922, δηλαδὴ µέχρι τὴν µικρασιατικὴ καταστροφή, ἡ µνήµη τοῦ αὐτοκράτορα Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήµονος ἐτιµᾶτο κάθε χρόνο στὴν ἐκκλησία τῆς Μαγνησίας, καθὼς καὶ στὸ Νυµφαῖο, τὴν ἀγαπηµένη του κατοικία. Τὸ παράδοξο εἶναι ὅτι σήµερα δὲν γνωρίζουµε τί ἀπέγινε ἡ ἐκκλησία καὶ κατὰ συνέπεια δὲν ξερουµε καὶ τί ἀπέγινε τὸ τίµιο καὶ ἄφθαρτο λείψανο τοῦ «Μαρµαρωµένου Βασιλιᾶ». Φαίνεται νὰ ἔχει κάποια σχέση µὲ τὸν θρύλο καὶ µὲ τὶς προφητεῖες γιὰ τὴν ἀνάκτηση τῆς Βασιλεύουσας, ποὺ τόσο εἶχε πασχίσει ἐν ζωῇ. Ἕνας θρύλος ἀναφέρει ὅτι τὸ τίµιο λείψανο τοῦ Ἁγίου Βασιλέα ἔχει µεταφερθεῖ σὲ κατακόµβες τῆς Κωνσταντινούπολης «ὅτι µαζί του ὑπάρχει καὶ ἡ σπάθη του µέσα στὸ θηκάρι της, καὶ ὅτι κάθε χρόνο ἡ λεπίδα τοῦ σπαθιοῦ ξεπροβάλλει µερικὰ χιλιοστὰ ἀπὸ τὴν θήκη, καὶ ὅταν φτάσει ἡ στιγµὴ νὰ γυµνωθεῖ ὁλόκληρη ἡ σπάθη, τότε θὰ ἔρθει ἡ ἁγία ἐκείνη ἡµέρα ποὺ περιµένει ἡ ρωµιοσύνη», τῆς ἀνακτήσεως δηλαδὴ τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες.
.          Ὁ Ὅσιος Ἀνδρέας ὁ διὰ Χριστὸν σαλὸς (6ος αἰώνας µ.Χ.), προφητεύοντας στὸν µαθητή του Ἐπιφάνιο γιὰ τὴν µελλοντικὴ τύχη τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὅταν ἔφθασε στὸ σηµεῖο τῆς κατακτήσεως τῆς πόλεως, καὶ τῆς ἀνακτήσεως αὐτῆς ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες, ἀνέφερε ὅτι θὰ βασιλεύσει στὴν πόλη γιὰ τριάντα δύο χρόνια ἕνας βασιλιὰς κάνοντας θαυµαστὰ πράγµατα, ποὺ τὸ ὄνοµά του θὰ εἶναι Ἰωάννης. Οἱ µετέπειτα προφητεῖες Ἁγίων καὶ Γερόντων ἀναφέρουν ὅτι ὁ βασιλιὰς αὐτὸς θὰ εἶναι εἰς τύπον τοῦ Ἰωάννη Βατάτζη, ὁ ὁποῖος (ὅπως ἀναφέρουµε στὸν βίο του) βασίλευσε τριάντα δύο χρόνια! (συµπωµατικό;). Ὑπάρχει ἀκόµα καὶ ὁ θρύλος ὅτι ὁ βασιλιὰς Ἰωάννης θὰ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Ἰωάννης Βατάτζης, ὁ ὁποῖος θὰ ἐγερθεῖ τὴν κατάλληλη στιγµή, γιὰ νὰ σώσει τὸν Ἑλληνισµὸ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία,
.          Ὅλοι αὐτοὶ οἱ θρύλοι καὶ ὅλες οἱ προφητεῖες ἠχοῦν παράξενα στὰ αὐτιά µας, εἰδικὰ σὲ ὅσους δὲν ἔχουν ἀσχοληθεῖ ἐκτενῶς µὲ τὴν Ὀρθόδοξη παράδοση καὶ τοὺς ἔχει καταβάλει ὁ νεοεποχίτικος ὀρθολογισµός. Σαφῶς καὶ δὲν πρέπει νὰ πάρουµε τοὺς παραπάνω θρύλους κατὰ γράµµα, ἐκεῖνο ὅµως ποὺ πρέπει νὰ ἀποκοµίσουµε µὲ µεγάλη σιγουριά, εἶναι ὅτι ὅλα αὐτὰ πρέπει νὰ τὰ θέσουµε ὡς βάση ἀξιολόγησης τῆς προσωπικῆς ἀξίας τοῦ Ἁγίου µας, ἡ ὁποία συνετέλεσε καταλυτικά, ὥστε νὰ τὸν ἀκολουθοῦν ὅλοι αὐτοὶ οἱ θρύλοι.

Στοιχειοθεσία «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ»

«ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΞΟΔΕΥΕΙΣ ΕΤΣΙ ΜΑΤΑΙΑ ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΤΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΣΟΥ;» (Ἅγ. Ἰω. Βατάτζης ὁ Ἐλεήμων)

ΣΧ. «ΧΡ. ΒΙΒΛΙΟΓΡ.»: Οἱεσδήποτε συγκρίσεις καὶ ἀντιστοιχίσεις μὲ ἐκείνους, ποὺ ξεπουλᾶνε τὸ Οἰκόπεδο καὶ κερδίζουν ἀπὸ τὰ ἀσφάλιστρα κινδύνου (CDS), μόνον βαθειὰ θλίψη προκαλοῦν καὶ εἰδικότερα, ὅταν ἀναλογισθεῖ καθένας ὅτι τότε κυρίαρχη ἦταν ἡ Μοναρχία καὶ ὄχι ἡ διαβόητη Δημοκρατία! «Πῶς μπορεῖς νὰ ξοδεύεις ἔτσι τὸ χρῆμα τῶν ὑπηκόων σου σὲ τέτοιες μάταιες ἀσχολίες; Δὲν γνωρίζεις ὅτι τὰ πολύτιμα τοῦτα ὑφάσματα καὶ τὰ κεντήματα αὐτὰ γίνονται ἀπὸ τὸ αἷμα τῶν Ρωμαίων, καὶ ὅτι πρέπει νὰ δίνεις σὲ αὐτοὺς λογαριασμὸ γιὰ ὅ,τι ξοδεύεις, ἀφοῦ ὁ πλοῦτος τῶν βασιλέων εἶναι ὁ πλοῦτος τῶν ὑπηκόων τους;» 

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Γ´ ΔΟΥΚΑΣ ΒΑΤΑΤΖΗΣ,
Ο ΕΛΕΗΜΩΝ

.            Ὁ εὐσεβὴς καὶ φιλόχριστος αὐτὸς αὐτοκράτορας γεννήθηκε στὰ 1193 καὶ ἦταν γόνος τῆς ἐπιφανοῦς οἰκογένειας τῶν Δουκῶν. Τὸ 1204, μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τοὺς Φράγκους σταυροφόρους, ἡ βυζαντινὴ αὐτοκρατορία διαιρέθηκε σὲ τέσσερα ἀντίπαλα βασίλεια: τὴ λατινικὴ αὐτοκρατορία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὴν αὐτοκρατορία τῆς Νικαίας στὴ Μικρὰ Ἀσία, ὅπου κατέφυγε ὁ νόμιμος αὐτοκράτορας καὶ ὁ οἰκουμενικὸς πατριάρχης, τὸ δεσποτάτο τῆς Ἠπείρου, στὴν δυτικὴ Ἑλλάδα, καὶ τὸ βουλγαρικὸ βασίλειο τοῦ Ἰωάννη Β΄ τοῦ Ἀσάνη.  Στὰ 1222, ὁ Ἰωάννης διαδέχθηκε τὸν θεῖο του Θεόδωρο Λάσκαρη ποὺ εἶχε πεθάνει ἄτεκνος καὶ ὁ ὁποῖος χάρις στὴν πολιτική του ἱκανότητα εἶχε κατορθώσει νὰ ἀναδιοργανώσει τὶς βυζαντινὲς δυνάμεις κατὰ τὰ πρότυπα τῆς παλαιᾶς αὐτοκρατορίας.

.            Ὁ Ἰωάννης ἐπέδειξε ἀμέσως τὶς ἐξαιρετικὲς ἰδιότητες ἑνὸς πολιτικοῦ καὶ τὶς ἀρετὲς ἑνὸς χριστιανοῦ αὐτοκράτορα.  Ὑπῆρξε ὁ μέγιστος τῶν ἡγεμόνων τῆς Νίκαιας καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ θαυμαστοὺς αὐτοκράτορες τοῦ Βυζαντίου.  Χάρη σὲ μία σειρὰ λαμπρὲς στρατιωτικὲς νίκες καὶ ἔξυπνους χειρισμοὺς στὴ σύμπηξη συμμαχιῶν, ἐξασφάλισε μέσα σὲ λίγα χρόνια τὸν ἔλεγχο τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ ἀνέκτησε τὸ μεγαλύτερο μέρος τῶν ἐδαφῶν ποὺ βρίσκονταν στὰ χέρια τῶν Λατίνων.  Κατέλαβε μάλιστα καὶ τὴν Ἀνδριανούπολη, κοντὰ στὴν Κωνσταντινούπολη· ἔτσι ὅταν πέθανε τὸ 1254, ἡ αὐτοκρατορία τῆς Νικαίας περιελάμβανε στὴν πραγματικότητα τὰ ἐδάφη τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας πρὶν τὴ φραγκικὴ κατάκτηση.  Δὲν ἀπέμενε πιὰ παρὰ ἡ κατάληψη τῆς Βασιλεύουσας· πράγμα ποὺ ἐπιτεύχθηκε ἀπὸ τὸν διάδοχό του Μιχαὴλ Η΄ Παλαιολόγο, τὸ 1261.
.            Ἐμφορούμενος ἀπὸ φλογερὸ ζῆλο γιὰ τὸ καλό τῆς ἐκκλησίας, ὁ Ἰωάννης Γ΄ διεξήγαγε πολλὲς φορὲς διαπραγματεύσεις μὲ τὸν πάπα τῆς Ρώμης Γρηγόριο Θ΄ μὲ σκοπὸ τὴν ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν.  Στὰ 1232, συνεκλήθη μία Σύνοδος στὴν πρωτεύουσα τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Νικαίας, τὸ Νυμφαῖον.  Οἱ ὀρθόδοξοι ἀντιπρόσωποι, ἐπικεφαλῆς τῶν ὁποίων ἦταν ὁ πατριάρχης Γερμανὸς Β΄ (1222-1241) καὶ ὁ περίφημος Νικηφόρος Βλεμμύδης (1197-1272), ἐπέδειξαν συμφιλιωτικὴ στάση καὶ συμφώνησαν νὰ ἀποδεχθοῦν μία συμβιβαστικὴ διατύπωση ὅσον ἀφορᾶ στὸ πρόβλημα τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος («ἐκ τοῦ Πατρὸς διὰ τοῦ Υἱοῦ ἐκπορευόμενον»).   Ματαίως, ὅμως, διότι ὁ πάπας ἐπέμενε νὰ ὑποστηρίζει τὴν λατινικὴ αὐτοκρατορία τῆς Κωνσταντινουπόλεως.  Οἱ συζητήσεις συνεχίσθηκαν ἐπὶ τοῦ διαδόχου του, Ἰννοκεντίου Δ΄, καὶ ὁ πάπας ἔδειξε διατεθειμένος νὰ ἐγκαταλείψει τὶς ἀξιώσεις του ἐπὶ τῆς Κωνσταντινουπόλεως.  Τὰ πράγματα ἔδειχναν ὅτι ἡ Ἕνωση ἦταν κοντά· δὲν ἀποφασίσθηκε ὅμως ποτέ, ἐξ αἰτίας τῆς ἀντίθεσης τοῦ πατριάρχου Γερμανοῦ Β΄, ὁ ὁποῖος κράτησε μία αὐστηρότερη στάση ὅσον ἀφορᾶ στὰ πατρῷα δόγματα.
.             Ὁ εὐσεβὴς αὐτοκράτορας εἶχε ἤπιο χαρακτήρα, ἁπλὸ καὶ φιλήσυχο.  Ὅλοι μποροῦσαν νὰ τὸν πλησιάσουν καὶ νὰ βροῦν σὲ αὐτὸν στήριξη καὶ κατανόηση.  Ἦταν ἔνθερμος προστάτης τῶν ἀδικημένων καὶ ἰδιαιτέρως τῶν ἀγροτῶν ποὺ καταπιέζονταν ἀπὸ τοὺς μεγάλους γαιοκτήμονες.  Καταπιάσθηκε μὲ τὴν ἀναδιοργάνωση τῆς γεωργίας καὶ τῆς κτηνοτροφίας γιὰ νὰ ἐξασφαλίσει τὴν εὐημερία τῶν ὑπηκόων του καὶ τὴ δικαιοσύνη.  Μία ἡμέρα ποὺ συνάντησε τὸν ἴδιο του τὸν γιό ντυμένο μὲ ἀκριβὰ ροῦχα νὰ πηγαίνει στὸ κυνήγι, τὸν ἐπιτίμησε αὐστηρὰ λέγοντας: «Πῶς μπορεῖς νὰ ξοδεύεις ἔτσι τὸ χρῆμα τῶν ὑπηκόων σου σὲ τέτοιες μάταιες ἀσχολίες; Δὲν γνωρίζεις ὅτι τὰ πολύτιμα τοῦτα ὑφάσματα καὶ τὰ κεντήματα αὐτὰ γίνονται ἀπὸ τὸ αἷμα τῶν Ρωμαίων, καὶ ὅτι πρέπει νὰ δίνεις σὲ αὐτοὺς λογαριασμὸ γιὰ ὅ,τι ξοδεύεις, ἀφοῦ ὁ πλοῦτος τῶν βασιλέων εἶναι ὁ πλοῦτος τῶν ὑπηκόων τους;»
.             Ὁ Ἰωάννης ἦταν ἀληθινὴ πηγὴ εὐσπλαχνίας καὶ ἐλεημοσύνης καὶ γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ τοῦ ἀποδόθηκε ὁ τίτλος Ἰωάννης ὁ Ἐλεήμων.  Ἀνήγειρε καὶ ἐξωράισε πολλοὺς ναοὺς πρὸς δόξαν τοῦ Θεοῦ καὶ ἔδειξε βαθὺ σεβασμὸ γιὰ τοὺς μοναχοὺς καὶ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱεραρχία.
.             Ἐκοιμήθη ἐν εἰρήνῃ τὸ 1254 καὶ ἐνταφιάσθηκε στὴν ἐκκλησία ποὺ εἶχε κτίσει στὴ Μαγνησία.  Ὅταν μετὰ ἀπὸ ἑπτὰ χρόνια ἄνοιξαν τὸν τάφο του, ἀνακάλυψαν ὅτι τὸ σῶμα του παρέμενε ἄφθαρτο καὶ ἀνέδιδε γλυκειὰ εὐωδία.

ΠΗΓΗ: «Νέος Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Ἐκδ. ΙΝΔΙΚΤΟΣ, σελ. 49-51)
Διαδίκτυο: mkka.blogspot.com

Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΤΑΤΖΗΣ ΚΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ

Ὁ Ἰωάννης Βατάτζης καὶ ἡ Ἐθνική μας ἀξιοπρέπεια

Κωνσταντῖνος Χολέβας-Πολιτικὸς Ἐπιστήμων

 .          Μία ὁμάδα διανοητῶν καὶ δημοσιογράφων ἐπιχειρεῖ νὰ μᾶς πείσει πόσο καλὸ πράγμα εἶναι ἡ ἀπώλεια τῆς ἐθνικῆς μας κυριαρχίας. Συνιστοῦν  νὰ εἴμαστε εὐγνώμονες στὴν τρόικα ποὺ θὰ φέρει ξένους ἐπιτρόπους στὰ ὑπουργεῖα μας, γιὰ νὰ μᾶς κάνουν σωστοὺς Εὐρωπαίους καὶ νὰ μᾶς φέρουν τὰ φῶτα τους. Φαίνεται ὅτι τὰ παπαγαλάκια τῆς ἐξάρτησης καὶ τῆς ὑποτέλειας δὲν θέλησαν ποτὲ νὰ διαβάσουν τὴν ἑλληνικὴ Ἱστορία ἢ ἂν τὴν διάβασαν, δὲν μπόρεσαν νὰ τὴν καταλάβουν. Διότι στὶς πάμπολλες σελίδες αὐτῆς τῆς Ἱστορίας ὑπάρχουν παραδείγματα Ἑλλήνων ἡγετῶν ποὺ βρέθηκαν μὲν σὲ δυσχερῆ θέση, ἀλλὰ δὲν ἀπώλεσαν τὴν ἀξιοπρέπειά τους καὶ δὲν λησμόνησαν τὰ ἱστορικὰ δικαιώματα καὶ τὶς ἱστορικὲς ὑποχρεώσεις τοῦ Ἔθνους μας.
.          Μία τέτοια σημαντικὴ μορφὴ πατριώτη, ἱκανοῦ καὶ ἐντίμου κυβερνήτη τιμᾶ στὶς 4 Νοεμβρίου ἡ Ἐκκλησία μας. Πρόκειται γιὰ τὸν Ἅγιο Ἰωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη, αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας, ὅπου εἶχε μεταφερθεῖ προσωρινὰ ἡ ἕδρα τῶν Βυζαντινῶν Αὐτοκρατόρων. Ἀπὸ τὸ 1204 ἕως τὸ 1261 ἡ Αὐτοκρατορία τῆς Νικαίας μαζὶ μὲ τὴν Αὐτοκρατορία τῆς Τραπεζούντας καὶ τὸ Δεσποτάτο τῆς Ἠπείρου ἀποτέλεσαν τὰ πρῶτα ἑλληνικὰ ἐθνικὰ κράτη μετὰ ἀπὸ  τὸν κατακερματισμὸ τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας (Ρωμανίας) ἀπὸ τοὺς Δυτικοὺς Σταυροφόρους. Στὴ Νίκαια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ὁ Θεόδωρος Λάσκαρις, ὁ γαμπρός του Ἰωάννης Βατάτζης καὶ ὁ γιὸς τοῦ Βατάτζη Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις, μαζὶ μὲ τὸν ἑλληνοκεντρικὸ φιλόσοφο Νικηφόρο Βλεμμύδη ὀνόμασαν γιὰ πρώτη φορὰ τὸ κράτος τους Ἑλληνίδα Ἐπικράτειαν καὶ ἀγωνίσθηκαν γιὰ νὰ ἀπελευθερώσουν τὴν Κωνσταντινούπολη ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους. Τὸ ἐπέτυχε ὁ διάδοχός τους Μιχαὴλ Παλαιολόγος τὸ 1261. Ἀξίζει νὰ σταθοῦμε λίγο περισσότερο στὸν εὐλαβῆ στρατηγὸ ἀπὸ τὸ Διδυμότειχο Ἰωάννη Βατάτζη, τὸν ὁποῖο τιμᾶ ὡς Ἅγιο ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία λόγῳ τοῦ ἐλεήμονος χαρακτήρα του καὶ διότι μοίρασε δίκαια τὸν κρατικὸ πλοῦτο, ὥστε νὰ ὠφεληθοῦν οἱ φτωχότεροι.
.          Ἂς σκεφθοῦμε τὶς ἀναλογίες μὲ τὴν ἐποχή μας. Ὁ Βατάτζης τὸ 1234 κυβερνᾶ ἕνα μικρὸ κομμάτι τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἐνῶ ἡ πρωτεύουσα τοῦ Γένους κατέχεται ἀπὸ Λατίνο Βασιλιά. Ὁ Ἑλληνισμὸς εἶναι ταπεινωμένος καὶ διαμοιρασμένος σὲ φραγκικὰ βασίλεια καὶ δουκάτα. Ὁ Πάπας, ποὺ κρυβόταν πίσω ἀπὸ τὶς Σταυροφορίες, ἦταν ὁ πλανητάρχης τῆς ἐποχῆς. Τότε, λοιπόν,  ἕνας συγκεκριμένος Πάπας, ὁ Γρηγόριος Θ΄ ἔστειλε μία προκλητικὴ ἐπιστολὴ στὸν Ἰωάννη Βατάτζη καὶ τοῦ ζήτησε νὰ ξεχάσει διὰ παντὸς τὴν Κωνσταντινούπολη καὶ νὰ ἐγκαταλείψει τὸν  βυζαντινὸ τίτλο «Βασιλεὺς καὶ Αὐτοκράτωρ Ρωμαίων». Ὁ Ἰωάννης Βατάτζης, ἂν καὶ ἦταν σὲ δυσμενέστερη θέση ἀπὸ πλευρᾶς πολιτικῆς καὶ οἰκονομικῆς, ἔστειλε μία ἐκπληκτικὴ ἐπιστολὴ –ἀπάντηση ποὺ ἀποτελεῖ μνημεῖο ἑλληνικῆς ὑπερηφάνειας καὶ ἐθνικῆς ἀξιοπρέπειας. Μακάρι νὰ ἐδιδάσκοντο ἀπὸ αὐτὴν οἱ σημερινοὶ κυβερνῆτες μας, οἱ φιλομνημονιακοὶ ἀρθρογράφοι καὶ ὁρισμένοι ἡγέτες τῶν εὐρωπαίων ἑταίρων μας,  ἐπίγονοι τῶν Σταυροφόρων τοῦ 1204. Ἀντιγράφω μερικὲς φράσεις σὲ νεοελληνικὴ γλώσσα, ὅπως δημοσιεύονται –μαζὶ μὲ τὸ πρωτότυπο- στὸ βιβλίο τοῦ Ἰωάννη Σαρσάκη «Ἰωάννης Γ΄  Βατάτζης-ὁ Ἅγιος Αὐτοκράτορας τοῦ Βυζαντίου» (ἔκδ. Ὀρθοδόξου Κυψέλης, Θεσσαλονίκη 2008):

 «… Μᾶς γράφεις ὅτι ἀπὸ τὸ δικό μας, τὸ Ἑλληνικὸ γένος, ἄνθησε ἡ σοφία καὶ τὰ ἀγαθά της διαδόθηκαν στοὺς ἄλλους λαούς. Αὐτὸ σωστὰ τὸ γράφεις. Πῶς ὅμως ἀγνόησες, ἢ καὶ ἂν ὑποτεθεῖ ὅτι δὲν τὸ ἀγνόησες, πῶς ξέχασες νὰ γράψεις ὅτι, μαζὶ μὲ τὴ σοφία, τὸ γένος μας κληρονόμησε ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο καὶ τὴ βασιλεία;… Σὺ ἀπαιτεῖς νὰ μὴν ἀγνοήσουμε τὸν θρόνο σου καὶ τὰ προνόμιά του. Ἀλλὰ ἐμεῖς ἔχουμε νὰ ἀνταπαιτήσουμε νὰ δεῖς καθαρὰ καὶ νὰ μάθεις τὰ δικαιώματα ποὺ ἔχουμε ἐμεῖς ἐπὶ τῆς ἐξουσίας καὶ τοῦ κράτους τῆς Κωνσταντινούπολης, τὸ ὁποῖο ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο διατηρήθηκε γιὰ μία χιλιετία καὶ ἔφτασε σὲ μᾶς . Οἱ γενάρχες τῆς βασιλείας μου εἶναι ἀπὸ τὸ γένος τῶν Δουκῶν καὶ τῶν Κομνηνῶν, γιὰ νὰ μὴν ἀναφέρω ἐδῶ καὶ ὅλους τοὺς ἄλλους βασιλεῖς, ποὺ εἶχαν ἑλληνικὴ καταγωγὴ καὶ γιὰ πολλὲς ἑκατοντάδες χρόνια κατεῖχαν τὴ βασιλικὴ ἐξουσία τῆς Κωνσταντινούπολης. …. Ἐμεῖς ἐξαναγκαστήκαμε ἀπὸ τὴν πολεμικὴ βία καὶ φύγαμε ἀπὸ τὸν τόπο μας. Ὅμως δὲν παραιτούμαστε ἀπὸ τὰ δικαιώματά μας τῆς ἐξουσίας καὶ τοῦ κράτους τῆς Κωνσταντινούπολης…… Ποτὲ δὲν θὰ πάψουμε νὰ δίνουμε μάχες καὶ νὰ πολεμοῦμε αὐτοὺς ποὺ τὴν κατέκτησαν καὶ τὴν κατέχουν. Γιατί, ἀλήθεια, πῶς δὲν θὰ διαπράτταμε ἀδικία ἀπέναντι στοὺς νόμους τῆς φύσης καὶ στοὺς θεσμοὺς τῆς πατρίδας μας καὶ στοὺς τάφους τῶν προγόνων μας καὶ στὰ θεία καὶ ἱερὰ τεμένη, ἂν δὲν πολεμήσουμε γιὰ ὅλα αὐτὰ μὲ τὴν δύναμή μας;…..Ὡστόσο νὰ ξέρει ἡ ἁγιότητά σου ὅτι ὑποδεχτήκαμε χωρὶς λύπη τὸ ἀγροῖκο ὕφος τοῦ γράμματός σου καὶ φερθήκαμε μὲ ἠπιότητα στοὺς κομιστές του, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ διατηρήσουμε τὴν εἰρήνη μαζί σου»!
.          Ἂν ἀντικαταστήσουμε τὴ λέξη «Πάπας» μὲ τὴ λέξη «τρόϊκα» καὶ τὴ λέξη «Κωνσταντινούπολη» μὲ τὴ λέξη «ἐθνικὴ κυριαρχία» κατανοοῦμε ποιὰ ἀπάντηση ἐπιβάλλεται νὰ δίδουν οἱ ἑκάστοτε κυβερνῆτες μας σὲ προκλητικές  ἀπαιτήσεις τῶν διαφόρων δανειστῶν μας. Τὸ ὅτι δανειζόμαστε δὲν σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ δώσουμε γῆν καὶ ὕδωρ ἐξευτελιζόμενοι ἐθνικά. Ὁ Ἰωάννης Βατάτζης διοικοῦσε ἕνα καθημαγμένο τμῆμα τοῦ ἡττημένου τότε Ἑλληνισμοῦ, ἀλλὰ ἀπήντησε μὲ θαυμαστὴ παρρησία στὸν πανίσχυρο Πάπα. Τιμώντας τὴ μνήμη του στὶς 4 Νοεμβρίου ἂς διδαχθοῦμε ἀπὸ τὸ ἦθος του.

 Κ.Χ. 28.10.2011

ΠΗΓΗ: «ΑΝΤΙΒΑΡΟ»