«ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΑΚΡΟΤΗΤΕΣ»

Μήνυμα Χριστουγέννων 2021
τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος Ἱερωνύμου

Ἀδελφοί μου καὶ παιδιά μου ἀγαπητά,

«Δι᾽  ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεὸς»

.                    Πανηγυρίζει σήμερα ὁλόκληρη ἡ κτίση τὴ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ μας κι ἐμεῖς ὅλοι καλούμαστε νὰ συλλάβουμε μία νέα πραγματικότητα σὲ σχέση μὲ τὴν κατανόηση τοῦ ἀνθρώπου καὶτῆς ἱστορίας του: «Χριστὸς ἐνηνθρώπησεν, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν», διακηρύσσει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος. Ὁ Θεὸς γίνεται ἄνθρωπος, ὥστε νὰ καταστήσει ἐμᾶς ὅλους κατὰ χάριν θεούς. Γεννιέται ἀνάμεσά μας, ὅπως κάθε ἄνθρωπος, μὲ τὴ μορφὴ τοῦ νεογέννητου βρέφους.
.                    Ὁ Ἅγιος Ρωμανὸς ὁ Μελωδὸς περιγράφει τοῦτο τὸ γεγονὸς στὸ ἐφύμνιο τοῦ Κοντακίου τῶν Χριστουγέννων: «Παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός». Οἱ λέξεις αὐτές, «παιδίον νέον» καὶ«Θεός», εἶναι οἱ πλέον ἀποκαλυπτικὲς γιὰ τὸ μυστήριο τῶν Χριστουγέννων. Τὸ παιδὶ ποὺ γεννιέται στὸν κόσμο μας δὲν εἶναι ἄλλο ἀπὸ τὸν «πρὸ αἰώνων Θεόν», δηλαδὴ τὸν Δημιουργὸ τοῦ σύμπαντος κόσμου. Ἡ ποιητικὴ εὐαισθησία τοῦ ὑμνωδοῦ δὲν ἀρκεῖται στὸ νὰ πεῖ ἁπλῶς ὅτι ὁ Θεὸς γεννήθηκε ὡς ἄνθρωπος. Προτάσσει τὴν ἰσχυρότατη εἰκόνα τοῦ παιδιοῦ ἐκείνου, τοῦ νηπίου (ποὺ δὲν ἐκφέρει ἔπος), ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ μιλήσει. Ὁ Θεὸς εἰσέρχεται στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου δίχως νὰ στηρίζεται στὴ δύναμη τοῦ κύρους καὶ τῆς ἐξουσίας, διότι ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ εἶναι προϊὸν τῆς θείας ἀγάπης.
.                    Δυστυχῶς, ὅμως, ὁ ἄνθρωπος, ἀκόμη καὶ ὅταν εὑρίσκεται σὲ ὁριακὲς καταστάσεις, στὶς ὁποῖες συχνὰ ὁ ἴδιος ἔχει ὁδηγήσει τὸν ἑαυτό του, ὅπως εἶναι αὐτὲς τῶν συγχρόνων καιρῶν, ἐπιζητᾶ διαρκῶς νὰ ἔχει ἐξωτερικὴ δύναμη καὶ ἰσχύ. Θέλει νὰ στηρίζεται στὸ κύρος τῆς ὅποιας θέσης του καὶ ἐπιδιώκει τὴν κάθε μορφῆς ἐξουσία, χρησιμοποιώντας τὴν ἀνάγκη καὶ τὸν φόβο μὲ μοναδικὸ σκοπὸ νὰ κυριαρχήσει στὸν συνάνθρωπό του. Ἡ τραγωδία του, ὅμως, εἶναι αὐτὴ ἀκριβῶς: νὰ ζεῖ στὴν αὐταπάτη ὅτι ἡ ὑποταγή του στὴ δύναμη τοῦ φόβου καὶ τῆς ἀνάγκης, καὶ ἡ ταυτόχρονη χρησιμοποίησή τους ἐναντίον τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, μπορεῖ νὰ τὸν κάνει παντοδύναμο. Καὶ δὲν διστάζει νὰ ἐκποιεῖ ὁ,τιδήποτε,  ἀκόμη καὶ ἱερό, γι᾽ αὐτὴν τὴν αὐταπάτη, ἀκόμη κι αὐτὴν τὴν ἴδια τὴζωή του καὶ τὴ ζωὴ τῶν συνανθρώπων του.
.                    Τὸ «παιδίον Θεός», ὅμως, ἔρχεται γιὰ νὰ μᾶς ἀπελευθερώσει ἀπὸ κάθε ἀπάτη καὶαὐταπάτη. Ὁ Ἴδιος δὲν ἀγωνίζεται νὰ ὑπερασπισθεῖ τὸ κύρος καὶ τὴν ἐξουσία Του: «οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ», ἀλλὰ προσφέρεται καὶ προσφέρει: «ἑαυτὸν ἐκένωσεν μορφὴν δούλου λαβών». Δὲν ὑπολογίζει κόστος καὶ γι᾽ αυτὸ δὲν παραμένει κλεισμένος καὶ ἀπομονωμένος στὴν ἀποκλειστικότητα τοῦ μεγαλείου τῆς Θεότητός Του, ἀλλὰ συγκαταβαίνει. «Συγκαταβαίνων ὁ Σωτήρ, τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων», προσλαμβάνει τὴν ἀνθρώπινη φύση, τὴν ἀνακαινίζει μὲ τὴ θεότητά Του, τὴν ἀναπλάθει καὶ τῆς χαρίζει «τὸ περισςὸν τῆς ζωῆς». Ἡ θεία ταπείνωση λειτούργησε ὡς ἰσχυρὸ ἀντίδοτο κατὰ τῆς ἀνθρώπινης ἔπαρσης, ἡ ὁποία εἶναι ἡ ρίζα τῆς ἁμαρτίας. Συγκλονιστικὸς εἶναι ὁλόγος τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, ὅταν περιγράφει αὐτὴν τὴ συγκατάβαση ὡς ἄδειασμα – κένωση τοῦ Θεοῦ στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ: «Ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος εἶναι γεμάτος ἀδειάζει· διότι ἀδειάζει ἀπὸ τὴν δόξα του γιὰ λίγο καιρό, ὥστε νὰ γευθῶ ἐγὼ τὴν πληρότητά του». Χωρὶς αὐτὴν τὴν κένωση τοῦ Θεοῦ, τὴν ἀσύλληπτη γιὰ τὸν πεπερασμένο ἀνθρώπινο νοῦ, δὲν θὰ μποροῦσε νὰ συντελεσθεῖ ἡπλήρωση – θέωση τοῦ ἀνθρώπου.

Ἀδελφοί μου καὶ παιδιά μου,

.                    Ἡ θεία κένωση ἀπὸ τὸ ταπεινὸ σπήλαιο τῆς Βηθλεὲμ πρέπει ν’ ἀποτελεῖ τὸ ἀσφαλές μας πρότυπο στὴ σχέση μας μὲ τοὺς ἄλλους. Χρειάζεται διαρκὴς ἀγώνας γιὰ προσφορὰ ἀγάπης, θυσίας,  ἀποδοχῆς τοῦ ἄλλου καὶ τῶν ἀναγκῶν του, ἔκ – σταση ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας γιὰ χάρη τῶν ἄλλων.
.                    Ἰδιαίτερα στὶς δύσκολες ἡμέρες ποὺ διανύουμε, στὴν ἀνασφάλεια, τὸν πόνο, τὴ θλίψη, τὸν φόβο καὶ τὸν θάνατο, ἂς μὴν παύσουμε νὰ παραμένουμε ὁ ἕνας δίπλα στὸν ἄλλον μὲ ἀγάπη, ἐλπίδα, κατανόηση καὶ ὑπομονή, στηρίζοντας, προσέχοντας καὶ διαφυλάσσοντας «ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους», κυρίως ὅμως, ἐναποθέτοντας τὴν ἐλπίδα μας στὸν Γεννηθέντα Κύριο.
.                    Ἂς ἀγωνισθοῦμε γιὰ τὴ διαφύλαξη τῆς μεταξύ μας ἑνότητος, παραμένοντας μακριὰ ἀπὸ κάθε εἴδους ἀκρότητες καὶ φανατισμοὺς καί, πρωτίστως, ἂς παραμένουμε ἑνωμένοι μὲ τὸν Προαιώνιο Θεό, τὸν Παλαιὸ τῶν Ἡμερῶν, ὁ ὁποῖος νηπιάζει γιά μᾶς, παραμένει μαζί μας καὶ μᾶς προσφέρεται μέσα ἀπὸ τὴ συμμετοχή μας στὸ Πανάγιο Σῶμα Του, τὴν Ἁγία Ἐκκλησία.
.                    Μόνο ἔτσι θὰ ἑορτάσουμε ἀληθινὰ Χριστούγεννα, προσεγγίζοντας τὸ «καινὸ» καὶ μέγα μυστήριο καὶ ἀνακαινίζοντας τὴν ζωή μας.
.                    Σᾶς εὔχομαι χρόνια πολλά, ἁγιασμένα καὶ πανευφρόσυνα, γεμάτα ἀπὸ τὴ Χάρη τοῦ Σαρκωθέντος Χριστοῦ μας.

Μὲ πολλὴ πατρικὴ ἀγάπη
Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ

ΠΗΓΗ: iaath.gr

ΤΟ ΜΕΤΡΟ, Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ (Ἀμετρία καὶ ἀκρότητες παντοῦ. Ἀκόμη καὶ στὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο)

Τὸ μέτρο, ἡ διάκριση καὶ οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες

Γράφει ὁ π. Βασίλειος Καλλιακμάνης

ἐφημ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», 27.01.2013

α) Οἱ ἄνθρωποι τοῦ Πνεύματος ἀναζητοῦν, σὲ κάθε ἐποχή, τὸ μέτρο. Ὅμως, τὸ μέτρο δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴ μετριότητα, ἀλλὰ μὲ τὴν ἄριστη ποιότητα. Χρησιμοποιεῖται στὴν ἀρχιτεκτονική, τὴ μουσική, τὴ φιλοσοφία, τὴν τέχνη, ἀλλὰ καὶ ἄλλες ἐπιστῆμες.
.         Στὴν παροῦσα συνάφεια ἐνδιαφέρει περισσότερο ἡ φιλοσοφικὴ καὶ θεολογικὴ διάσταση τοῦ θέματος, ποὺ μπορεῖ νὰ ἐπηρεάσει τὴν πολιτικὴ σκέψη καὶ εὐρύτερα τὴν κοινωνία.

β) Ὁ Ἀριστοτέλης ὁρίζει τὴν ἀρετὴ ὡς μεσότητα. Ἐννοεῖ τὴ μεσότητα, ὄχι μὲ τὴ μαθηματικὴ ἔννοια τοῦ ὄρου -δηλαδή, τὸ μιςὸ τοῦ 100 εἶναι τὸ 50- ἀλλὰ τὴν πρακτικὴ φιλοσοφία. Μεσότητα εἶναι ἡ ἰσορροπία, ποὺ βρίσκεται ἀνάμεσα στὶς ἀκρότητες τῆς ὑπερβολῆς καὶ τῆς ἔλλειψης. Λ.χ. ἡ ἀλαζονεία καὶ ἡ μικροπρέπεια -ὡς ἀκρότητες- εἶναι κακίες, ἐνῶ ἡ μετριοφροσύνη εἶναι μεσότητα, δηλαδὴ ἀρετή. Ἀνάμεσα στὸ θράσος καὶ τὴ δειλία βρίσκεται τὸ θάρρος καὶ ἡ ἀνδρεία. Ἀνάμεσα στὴν παρόρμηση καὶ τὴν ἀδράνεια βρίσκεται ἡ σύνεση.

γ) Ἡ μεσότητα υἱοθετεῖται ἀπὸ τὴν ἁγιοπατερικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας ὡς ἀρετὴ καὶ τελειότητα. Γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: Ἀνάμεσα στὶς κακίες βρίσκεται ἡ ἀρετή, ὅπως τὸ τριαντάφυλλο μεταξὺ στυγερῶν καὶ ὀξύτατων ἀγκαθιῶν. Ἐνῶ ἀλλοῦ τονίζει: «Μεσότητα ὅταν εἴπω, ἀλήθειαν λέγω». Ὁ Μ. Βασίλειος ἐπίσης, ἀκολουθώντας τὴν ἀριστοτελικὴ σκέψη διδάσκει: «Ἡ μεσότης καὶ συμμετρία εἶναι ἀρετή, οἱ ὑπερβολὲς καὶ ἐλλείψεις καταντοῦν ἀμετρία καὶ αἶσχος». Ἐνῶ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, ποὺ ἐθεωρεῖτο «ἀκραῖος», ὑπολόγιζε πάντοτε χωρὶς «ἴδιον ὄφελος» καὶ ἀπέβλεπε στὴ σωτηρία ἀκόμη καὶ τῶν διωκτῶν του, διακρινόμενος ἀπὸ ὑπερβολὴ ἀγάπης καὶ ἔλλειψη ἐκδικητικότητας!

δ) Συναφὴς ὅρος στὴ θεολογία καὶ θεμελιώδης ποιμαντικὴ ἀρχὴ εἶναι ἡ «θεαυγεστάτη διάκρισις», ἡ ὁποία ὡς διαυγὴς ὀφθαλμὸς τῆς ψυχῆς συνδυάζει ἄριστα προσωπικὴ καὶ κοινωνικὴ εὐθύνη. Τὸ ὅτι χάθηκε τὸ μέτρο σὲ παγκόσμιο ἐπίπεδο, διαπιστώνεται εὔκολα ἀπὸ τὶς ἐτήσιες ἐκθέσεις Ἀνθρώπινης Ἀνάπτυξης τοῦ ΟΗΕ, ὅπου περιγράφονται τὰ δεινὰ τῆς ἀνθρωπότητας. Καὶ μπορεῖ στὴ χώρα μας νὰ βιώνουμε ἔντονα τὴν κρίση,  ἀλλοῦ ὅμως τὰ παιδιὰ πεθαίνουν ἀπὸ ἔλλειψη πόσιμου νεροῦ, ἐμβολίων καὶ γάλακτος!

ε) Εἶναι ἐπίσης ἐμφανέστατο, ὅτι τὸ μέτρο χάθηκε καὶ σὲ ἐθνικὸ ἐπίπεδο. Μὲ τὶς ἀκρότητες ποὺ παρατηροῦνται στὸ δημόσιο βίο καὶ τὴν εὔκολη ἀναπαραγωγή τους ἀπὸ τὰ λεγόμενα Μέσα Ἐνημέρωσης, εἶναι δύσκολο νὰ ἐπικρατήσει ἡ νηφαλιότητα, ἡ κοινὴ λογικὴ καὶ τὸ μέτρο. Ἀμετρία καὶ ἀκρότητες παντοῦ. Ἀκόμη καὶ στὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο. Κι αὐτὸ συμβαίνει, διότι ὁ ἀκραῖος λόγος διεγείρει τὸ θυμικὸ τοῦ ἀνθρώπου καὶ θέλει νὰ ἐντυπωσιάσει. Προκαλεῖ πρόσκαιρο ἐνδιαφέρον καὶ δημιουργεῖ ὀπαδούς. Δὲν ἔχει οὐσία καὶ δὲν λειτουργεῖ παιδευτικά, ἀλλὰ ὠφελιμιστικὰ καὶ καταχρηστικά.

Ϛ) Ὅταν τὸ 1842 ἡ Σύγκλητος τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ὅριζε τὴν τριακοστὴ Ἰανουαρίου ὡς ἑορτὴ τῶν Γραμμάτων καὶ τῆς Παιδείας, ἤθελε προφανῶς νὰ ἀποτρέψει τὶς ἀκρότητες τῶν νεωτέρων χρόνων. Διότι, στὴ συνέχεια καὶ κάτω ἀπὸ δυσχερεῖς ἱστορικὲς συγκυρίες, ὁ ἑλληνικὸς λαὸς βίωνε ἕναν ἰδιότυπο πολιτιστικὸ διχασμὸ καὶ αἰωρεῖτο ἀνάμεσα στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα καὶ τὴ βυζαντινὴ Ἑλλάδα.

ζ) Κι ἐπειδὴ -κατὰ κανόνα- ἡ ἄρχουσα τάξη, ἀλλὰ καὶ μεγάλο μέρος τῆς ἑλληνικῆς διανόησης θέλησαν, ἂν ὄχι νὰ διαγράψουν, ἀλλὰ νὰ ὑποβαθμίσουν τὴ βαθιὰ ριζωμένη στὸ λαό μας χριστιανικὴ παράδοση ἀπὸ τὴν παιδεία καὶ νὰ θεωρήσουν τοὺς Νεοέλληνες ὡς κατ᾽ εὐθείαν ἀπόγονους τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, ὁδηγηθήκαμε σὲ πολλὰ ἀπὸ τὰ σημερινὰ ἀδιέξοδα. Ἄραγε, σὲ ποιὰ σχολεῖα μαθήτευσαν ὅσοι ἐπαγγέλλονται σήμερα τὸν νεοπαγανισμό, τὸ δωδεκαθεϊσμὸ καὶ τὴν τυφλὴ βία; Σὲ ποιά σχολεῖα διδάχτηκαν ἱστορία, ὅσοι πρεσβεύουν τὸ νεο-μηδενισμὸ καὶ ἀπαξιώνουν τὴ χριστιανικὴ παράδοση, ποὺ εἶναι συνυφασμένη μὲ τὴ ζωὴ τοῦ λαοῦ μας; Μήπως, τελικά, χρειάζεται νὰ ἀναστοχασθοῦμε τὸ μήνυμα τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, γιὰ νὰ βροῦμε τὸ μέτρο;