Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΣ ΔΙΟΝ. ΣΟΛΩΜΟΣ

Ὁ ἐθνικὸς ὕμνος καὶ ὁ προφητικὸς Δ. Σολωμὸς

Γράφει ὁ Κων. Χολέβας

ἐφημ. «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ», 26.03.13

.         Ἡ ἐθνική μας ἐπέτειος καὶ ὁ «Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν» τοῦ Διονυσίου Σολωμοῦ μὲ ὁδήγησαν σὲ ὁρισμένες σκέψεις, τὶς ὁποῖες θὰ ἤθελα νὰ μοιρασθῶ μαζί σας. Ὁ ὕμνος συνετέθη ἀπὸ τὸν μεγάλο Ζακύνθιο ποιητὴ τὸν Μάιο τοῦ 1823, ὅταν ἔφτανε ὣς τὴ Ζάκυνθο ὁ ἀπόηχος ἀπὸ τὴν πρώτη πολιορκία τοῦ Μεσολογγίου. Μελοποιήθηκε ἀπὸ τὸν Κερκυραῖο Νικόλαο Μάντζαρο καὶ τὸ 1865 καθιερώθηκε ὡς ὁ ἐθνικὸς ὕμνος τῶν Ἑλλήνων, ἐμπνευσμένος ἀπὸ τὴν Ἐθνεγερσία, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴ διαχρονικὴ παράδοση τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας.
.        Πολλὰ μηνύματα τοῦ ὕμνου παραμένουν ἐπίκαιρα σήμερα. Παρατηρώντας τὴν κρίση καὶ τὰ προβλήματα τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Κύπρου, νομίζω ὅτι ὁ Σολωμὸς εἶχε προφητικὴ ἱκανότητα, ὅταν ἔγραφε τὶς περίφημες 158 στροφές του.
.        Ἡ συμπεριφορὰ τῶν σκληρόκαρδων ἑταίρων – δανειστῶν καὶ ἡ ἀνάγκη γιὰ βοήθεια καταγράφεται ἤδη στὶς πρῶτες στροφὲς τοῦ ὕμνου μας.

Μοναχὴ τὸν δρόμο ἐπῆρες
Ἐξανάλθες μοναχὴ
Δὲν εἶν’ εὔκολαις οἱ θύραις
Ἐὰν ἡ χρεία ταῖς κουρταλεῖ.

.        Δὲν σοῦ ἀνοίγουν εὔκολα οἱ πόρτες τῶν ἰσχυρῶν, ὅταν ἱκετεύεις γιὰ βοήθεια, λέει ὁ ποιητὴς καὶ προτείνει νὰ στηριζόμαστε πρωτίστως στὶς δικές μας δυνάμεις:

Ναί, ἀλλὰ τώρα ἀντιπαλεύει
Κάθε τέκνο σου μὲ ὁρμή…

.        Οἱ ἰσχυροὶ κλονίζονται, ὅταν ὁ Ἕλληνας ξεσηκώνεται βασισμένος σὲ προαιώνια ἰδανικά:

Ἐλαφιάσθη τῆς Ἀγγλίας
Τὸ θηρίο καὶ σέρνει εὐθὺς
Κατὰ τ’ ἄκρα τῆς Ρωσίας
Τὰ μουγκρίσματα τσ’ ὀργῆς.

.        Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὰ συμφέροντα τῶν ξένων, ὁ Σολωμὸς ὑποδεικνύει καὶ μία ἄλλη πηγὴ τῶν δεινῶν του Ἑλληνισμοῦ, τὴ διχόνοια, τὴν ἀρχομανία. Δὲν εἶναι τυχαῖο ὅτι καὶ τὸ πρῶτο γραπτὸ ἔργο τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἡ Ἰλιάδα, καὶ ὁ ἐθνικός μας ὕμνος κάνουν ἔντονες ἀναφορὲς στὸ μεγάλο αὐτὸ ἐλάττωμα τοῦ ἔθνους μας (θυμηθεῖτε τὴν ἔριδα Ἀγαμέμνονος καὶ Ἀχιλλέως)!

 Ἡ διχόνοια ὁπού βαστάει
Ἕνα σκῆπτρο ἡ δολερή,
Καθενὸς χαμογελάει
Πάρτο, λέγοντας, καὶ σύ..

.        Ὁ ποιητὴς σπεύδει νὰ δώσει τὸ ἀντίδοτο στὴ διχόνοια: Τὴν ἐθνικὴ συμφιλίωση μὲ πυλῶνες τὰ δύο ἀκατάλυτα ἰδανικὰ ποὺ κρατοῦν ὄρθιο ἐπὶ αἰῶνες τὸν Ἑλληνισμό:

Στὸ αἷμα αὐτὸ ποὺ δὲν πονεῖτε
Γιὰ πατρίδα, γιὰ θρησκειὰ
Σᾶς ὁρκίζω ἀγκαλιασθεῖτε
Σὰν ἀδέλφια γκαρδιακά.

.        Χριστιανικὴ πίστη καὶ ἁγνὸς πατριωτισμὸς εἶναι οἱ ἀξίες ποὺ ὁδήγησαν τοὺς Ἕλληνες στὴν Ἐπανάσταση. Ἡ ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ παράδοση εἶναι διάχυτη καὶ στὴν ψυχὴ τῶν ἀγωνιστῶν καὶ στοὺς στίχους τοῦ ὕμνου μας:

Σοῦ ’λθε ἐμπρὸς λαμποκοπώντας
Ἡ θρησκεία μ’ ἕνα Σταυρὸ
Καὶ τὸ δάκτυλο κινώντας
Ὁπού ἀνεῖ τὸν οὐρανὸ

….

Ἀγροικάει τὴν ψαλμωδία
Ὁπού ἐδίδαξεν αὐτή,
Βλέπει τὴν φωταγωγία
Στοὺς ἁγίους ἐμπρὸς χυτή!

.          Παράλληλα μὲ τὴν ὀρθόδοξη πίστη οἱ Ἕλληνες τοῦ 1821 πιστεύουν καὶ ἐμπνέονται ἀπὸ τὴν ἀδιάσπαστη συνέχεια τοῦ διαχρονικοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ὁ Σολωμὸς τὸ πιστοποιεῖ μὲ τὴν ἐπίκληση στοὺς 300 Σπαρτιάτες τοῦ Λεωνίδα:

Ὦ, τρακόσιοι, σηκωθῆτε
Καὶ ξαναλθετε σ’ ἐμᾶς
Τὰ παιδιὰ σᾶς θέλ’ ἰδεῖτε
Πόσο μοιάζουνε μέ σας.

.        Ἀλλὰ καὶ τὸν ἀρχαῖο ποιητὴ Πίνδαρο ἐπικαλεῖται γιὰ νὰ τονίσει αὐτὴ τὴ συνέχεια:

… Φιλελεύθερα τραγούδια
Σὰν τὸν Πίνδαρο ἐκφωνῶ.

.        Ὁ Σολωμὸς ἀφήνει παρακαταθήκη νὰ τιμοῦμε τὴ θυσία καὶ τοὺς ἀγῶνες τῶν κληρικῶν μας. Γράφει στὸν ὕμνο γιὰ τὴ θυσία τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄:

Ὅλοι κλαῦστε, ἀποθαμμένος
Ὁ ἀρχηγὸς τῆς Ἐκκλησιᾶς
Κλαῦστε, κλαῦστε, κρεμασμένος
Ὡσὰν νάτανε φονιάς!

.        Καὶ φυσικὰ προβλέπει ὅτι καὶ τότε καὶ τώρα τὰ κονκλάβια τῶν ἰσχυρῶν δὲν κρίνουν μὲ βάση τὶς ἠθικὲς ἀρχές, ἀλλὰ τὰ μικροσυμφέροντα, πολιτικὰ καὶ οἰκονομικά:

Τί θὰ κάμετε, θ’ ἀφῆστε
Ν’ ἀποκτήσωμεν ἐμεῖς
Λευθερίαν ἢ θὰ τὴν λύστε
Ἐξαιτίας πολιτικῆς;

.        Προτείνω στὰ σχολεῖα μας νὰ διδάσκεται ὁλόκληρος ὁ «Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν». Εἶναι πιὸ ἐπίκαιρος ἀπὸ ποτέ!