ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο Ε´, Ο ΠΡΩΤΟΚΑΘΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ

• Μνήμη τοῦ κατασυκοφαντημένου Ἁγ. Γρηγορίου Ε´: 10 Ἀπριλίου

ΜΑΡΙΑ – ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Γ. ΓΙΑΤΡΑΚΟΥ
Δρ. Ἱστορίας Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο Ε΄
(1745-1821)
Ο ΠΡΩΤΟΚΑΘΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ

.     Ἡ ἑλληνικὴ Ἱστορία στὴν διαχρονική της ροὴ ἔχει νὰ ἐπιδείξει ἀναστήματα μεγάλα, κοσμημένα μὲ ἀρετές, πνεῦμα ἡρωϊσμοῦ καὶ αὐτοθυσίας, ποὺ ἐλάμπρυναν μὲ τὸ ἦθος, τὴν παιδεία, τὴν πίστη τους, τὸ θυσιαστικό τους πνεῦμα, τὶς σελίδες της, ὡς οὐράνιον τόξον. Ἀλλ’ ὅπως ὅλες οἱ ὑψηλὲς κορφὲς εἶναι ἐκτεθειμένες σ’ ὅλες τὶς δυσμενεῖς καιρικὲς συνθῆκες, καταιγίδες, θύελλες, ἀνέμους ἔτσι καὶ οἱ ὑπέροχες ἱστορικὲς προσωπικότητες δέχονται διαρκῶς τὰ πυρὰ καὶ τοὺς μύδρους τῆς λεγομένης ἀρνητικῆς κριτικῆς ἱστορικῆς Σχολῆς, ποὺ προσπαθεῖ νὰ παραχαράξει τὴν προσωπικότητα καὶ τὸ ὑψηλὸ καὶ μοναδικό τους ἔργο.
.       Στὴν κατηγορία τῶν ἱστορικῶν προσωπικοτήτων τῶν «μεγαλωστὶ μεγάλων», ποὺ σημάδεψαν τὸν χρόνο μὲ τὸ πνευματικό τους ἀνάστημα, τὴν παιδεία τους, τὸ ἦθος, τὴν ἀρετή, τὸ ἔργον, τὴν προσφοράν τους στὴν Ὀρθοδοξίαν καὶ τὸ Γένος καὶ ποὺ σφράγισαν τὴν λαμπρὴ βιοτροχιά τους μὲ τὸ μαρτύριον καὶ τὴν θυσίαν τους, ἀνήκει ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος ὁ Ε΄ (1745-1821). Τὸ «τσοπανόπουλο τῆς Δημητσάνας» ποὺ μὲ τὰ ὑπέρτακτα χαρίσματα καὶ τὸ ἔργον του ἀνῆλθεν ἐπαξίως στὸν πατριαρχικὸ θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τὸν καθαγίασε μὲ τὸν μαρτυρικόν του θάνατον δι’ ἀγχόνης. Ἡ παρουσία του στὸ «ἱστορικὸ γίγνεσθαι» θὰ εἶναι φωτεινὴ παρὰ τὴν παραχάραξη ποὺ ὑφίσταται ἀπὸ πρόσωπα προφανῶς μὴ ἐπαρκῶς ἐνημερωμένα. Ἐπειδὴ ἡ προσωπικότητά του θὰ παραμένει πάντοτε ἐπίκαιρη καὶ ἰδιαιτέρως στοὺς καιροὺς ποὺ διερχόμαστε, κατεβλήθη προσπάθεια συγκεντρώσεως ἱστορικῶν στοιχείων μὲ βάση καὶ τὶς ἱστορικὲς πηγὲς καὶ τὰ διπλωματικὰ ἔγγραφα ποὺ συμβάλλουν στὴν ἐπαν­εκτίμηση τῆς μεγάλης αὐτῆς μορφῆς καὶ τοῦ ἔργου της, ὥστε δικαίως νὰ παραμένει ὁ πρῶτος ἱερόαθλος τοῦ ἀγώνα καὶ ὁ Πρωτοκάθεδρος τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τοῦ Γένους. Μέσα ἀπὸ τὶς σελίδες τῆς παρούσας μελέτης ποὺ δὲν διεκδικεῖ τὰ εὔσημα τῆς τελειότητος, ἐκδιπλώνεται ἡ πνευματικὴ καὶ ἠθικὴ μεγαλογραφία τοῦ δι’ ἀγχόνης μαρτυρήσαντος γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ τὸ Γένος, Γρηγορίου τοῦ Ε΄ τοῦ ἐκ Δημητσάνης τῆς εὐάνδρου Ἀρκαδίας.