ΚΑΘΕ ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ

Κάθε σπίτι καὶ εἰκόνα!

τοῦ ἀρχιμ. Δανιήλ Ἀερἀκη

.           Ὡραῖο ἀκούγεται τὸ σύνθημα! Μὰ τὸ βαθύτερο καὶ ἱερώτερο νόημά του ἴσως νὰ μὴν τὸ ὑποψιαζώμαστε. Ἔχουμε ἀνάγκη τίς εἰκόνες; Νομίζω, ὄχι! Ἔχουμε ἀρκετές, καὶ στοὺς ναοὺς καὶ στὰ ξωκκλήσια καὶ στὰ σπίτια. Καὶ βέβαια κάθε χριστιανικὸ σπίτι ἔχει τὸ εἰκονοστάσι του. Καὶ τὸ πρέπον εἶναι στὸ κεντρικότερο μέρος τοῦ σπιτιοῦ, στὸ σαλόνι, νὰ δεσπόζει ἡ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ.
.           Κάθε σπίτι καὶ εἰκόνα! Ναὶ, ἔτσι εἶναι. Μήπως ὄμως προτιμοῦμε τὶς ἄψυχες εἰκόνες [Σημ. «Χρ. Βιβλ.»: Οἱ ἅγιες Εἰκόνες ΔΕΝ εἶναι «ἄψυχες». Ἀλλιῶς καταλύεται ὅλη ἡ θεολογία τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου], καὶ δὲν θέλουμε τὶς ἔμψυχες; Κάθε σπίτι κάποτε, ἦταν γεμάτο ἀπό τὶς πιό ὡραῖες εἰκόνες. Καὶ ἡ πιό ὡραία εἰκόνα εἶναι τό παιδί.
.           Κάποτε τὰ σπίτια δὲν εἶχαν τηλεοπτικὴ εἰκόνα, δηλαδὴ τηλεόρασι. Δὲν εἶχαν ἠλεκτρονικὴ εἰκόνα, δηλαδὴ ἰντερνέτ. Δὲν εἶχαν ψηφιακὲς εἰκόνες, ἀπό κινητά. Εἶχαν ὄμως θεϊκὲς εἰκόνες. Εἶχαν παιδιά.
.           Κάθε σπίτι καὶ εἰκόνα! Δὲν τὴν φτύνουμε τὴν εἰκόνα, δὲν τὴν μουτζώνουμε τὴν εἰκόνα, δὲν τὴ ρίχνουμε στὸν ὑπόνομο τὴν εἰκόνα. Τὴν ὡραία εἰκόνα, ποῦ λέγεται παιδί, τὴ σεβόμαστε. Δὲν κακοποιοῦμε τὸ παιδί. Τὸ ἀγαπᾶμε. Τὸ περιποιούμαστε. Τὸ φροντίζουμε.
.           Ρώτησα ἕνα ἀντρόγυνο:
—Πόσες εἰκόνες ἔχετε στὸ σπίτι;
—Πολλές! Σχεδὸν ὅλων τῶν ἁγίων, καὶ τῶν νεοφανῶν, πού τώρα τελευταῖα ἁγιοποιήθηκαν! Καλὰ δὲν κάνουμε;…
Συνέχισα:
—Ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴ συνέχεια τοῦ ἐρωτήματός μου…
Πόσα παιδιὰ ἔχετε;
—«Δύο», μοῦ ἀπαντοῦν. Καὶ ἔσπευσαν νὰ δικαιολογηθοῦν:
«Δὲν μποροῦμε, πάτερ μου! Δὲν θέλουμε ἄλλα παιδιά. Εἶναι ἄγχος τὰ παιδιά…».
Θὰ ἀποκαλύψω κάτι.
Οἱ δικοί μου οἱ γονεῖς, τρεῖς εἰκόνες εἶχαν στὸν τοῖχο. Μὰ γέμισαν τὴ φτωχική τους παράγκα μὲ ἔμψυχες εἰκόνες, μὲ παιδιά.
.           Κάθε σπίτι καὶ εἰκόνες. Κάθε σπίτι καὶ παιδιά, ἂν φυσικὰ χαρίση ὁ Θεὸς παιδιά.
.           Κάθε σπίτι καὶ εἰκόνες. Οἱ γονεῖς εἶναι οἱ καλλιτέχνες, οἱ ζωγράφοι, πού ζωγραφίζουν τὸ χαρακτῆρα τοῦ παιδιοῦ, καὶ παραμένει εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ὅταν κάποτε βάρβαροι ἔμπαιναν σὲ ὀρθόδοξα ἑλληνικὰ μοναστήρια, ἡ μανία τους ξέρετε ποῦ φαινόταν; Στό ὅτι μὲ τὶς ξιφολόγχες τους πήγαιναν στὶς εἰκόνες, τὶς τοιχογραφίες, τίς τρυποῦσαν καὶ ἔβγαζαν τὰ μάτια τῶν εἰκονιζομένων ἁγίων! Σήμερα γίνεται κάτι χειρότερο: Ἀνοίξαμε ἐμεῖς τὰ σπίτια στοὺς βαρβάρους! Μπῆκαν οἱ βάρβαροι, ὄχι πιά μὲ ξίφη, ἀλλά μὲ ἠλεκτρονικά σουβλιὰ καὶ βγάζουν τὰ μάτια ἀπὸ τὶς ὡραῖες εἰκόνες μας, ἀπὸ τὰ παιδιά…
.           Κάθε σπίτι καὶ εἰκόνες. Ἱερὲς εἰκόνες εἶναι τὰ παιδιά. Μὴ μᾶς κοροϊδεύουν: Ὅσες χάρτινες ἢ ξύλινες εἰκόνες κι ἂν προσκυνήσουμε, μόνο ἡ εἰκόνα τῶν παιδιῶν θὰ μᾶς σώση.
.           Ὦ Χριστέ μου! Νὰ γινόταν νὰ γέμιζαν ξανά τὰ σπίτια ἀπὸ τὶς πανέμορφες εἰκόνες τῶν παιδιῶν!

 

ΚΥΡΙΑΚΗ τῆς ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ: «ΣΥΜΠΥΚΝΩΜΕΝΗ καὶ ΑΛΑΘΗΤΗ ἡ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ»

ΚΗ­ΡΥΓ­ΜΑ ΤΗΝ ΚΥ­ΡΙΑ­ΚΗ ΤΗΣ ΟΡ­ΘΟ­ΔΟ­ΞΙΑΣ
17.03.2019

τοῦ Καθηγ. Δημητρίου Τσελεγγίδη

.           Τήν πρώ­τη Κυ­ρια­κή τῶν Νη­στει­ῶν τῆς Μ. Τεσ­σα­ρα­κο­στῆς, ἡ Ἐκ­κλη­σί­α μας ἑ­ορ­τά­ζει τήν Ἀ­να­στή­λω­ση τῶν εἰ­κό­νων της (843). Στήν Ἀ­να­στή­λω­ση αὐ­τή, ἡ Ἐκ­κλη­σί­α μας βλέ­πει τήν συμ­πυ­κνω­μέ­νη καί ἀ­λά­θη­τη ἔκ­φρα­ση τῆς ταυ­τό­τη­τάς της. Βλέ­πει δη­λα­δή τήν ταυ­τό­τη­τά της, ὡς βι­ω­μέ­νη ἀ­λή­θεια καί Ἁ­γι­ο­πνευ­μα­τι­κή ζω­ή, στά εἰ­κο­νο­γρα­φη­μέ­να πρό­σω­πα τό­σο τῆς Θε­αν­θρώ­πι­νης Κε­φα­λῆς της, ὅ­σο καί στά πρό­σω­πα τῶν δο­ξα­σμέ­νων με­λῶν της, τῶν ἁ­γί­ων της.
.           Στήν εἰ­κο­νο­γρα­φί­α τῆς Ὀρ­θο­δο­ξί­ας ἔ­χου­με τήν εἰ­κα­στι­κή ἔκ­φρα­ση τοῦ δο­ξα­σμέ­νου θε­αν­θρω­πί­νου σώ­μα­τος τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας. Γι’ αὐ­τό καί δέν εἶ­ναι κα­θό­λου τυ­χαί­α ἡ ση­με­ρι­νή Εὐ­αγ­γε­λι­κή πε­ρι­κο­πή. Στήν πε­ρι­κο­πή αὐ­τή ἀ­κού­σα­με τήν ἐν Ἁ­γί­ῳ Πνεύ­μα­τι Ὁ­μο­λο­γί­α τοῦ Ἀ­πο­στό­λου Να­θα­να­ήλ πρός τόν Χρι­στό: «Σύ εἶ ὁ Υἱ­ός τοῦ Θε­οῦ» (Ἰ­ω. 1,50). Ἐκ­πλησ­σό­μα­στε καί κα­τα­νυσ­σό­μα­στε πραγ­μα­τι­κά ἀ­πό τήν με­γα­λει­ώ­δη τα­πεί­νω­ση τοῦ Υἱ­οῦ τοῦ Θε­οῦ, ὁ ὁ­ποῖ­ος, ἀ­φοῦ ἐ­πι­βε­βαί­ω­σε τήν Ὁ­μο­λο­γί­α τοῦ ἀ­γα­θοῦ ὄν­τως Ἀ­πο­στό­λου, ὀ­νό­μα­σε τόν ἑ­αυ­τό Του «Υἱ­ό τοῦ ἀν­θρώ­που» (Ἰ­ω. 1,52). Ἐ­πι­βε­βαί­ω­σε αὐ­τό ἀ­κρι­βῶς πού καί ἐ­μεῖς σή­με­ρα ἑ­ορ­τά­ζου­με μέ τήν εἰ­κο­νο­γρά­φη­σή Του, δη­λα­δή τήν τα­πει­νή κά­θο­δό Του ὡς ἀν­θρώ­που γιά τήν σω­τη­ρί­α καί τόν δο­ξα­σμό ὅ­λων ἐ­κεί­νων, πού θά ἐν­τά­σσον­ται καί θά πα­ρα­μέ­νουν ζων­τα­νοί στό μυ­στη­ρια­κό σῶ­μα Του, τήν Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α, τη­ρών­τας τίς ἅ­γι­ες ἐν­το­λές Του καί με­τέ­χον­τας στά θε­ουρ­γά μυ­στή­ριά της.
.           Σή­με­ρα, ἡ Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α δο­ξά­ζει πα­νη­γυ­ρι­κά ἐ­κεί­νους πού ἔ­ζη­σαν μέ εὐ­σέ­βεια καί ἐ­κεί­νους πού δι­α­τύ­πω­σαν συ­νο­δι­κά τά ἅ­για δόγ­μα­τά της, ὅ­σους δη­λα­δή ὀρ­θο­τό­μη­σαν τόν λό­γο τῆς ἀ­λη­θεί­ας καί τῆς εὐ­σε­βεί­ας. Πα­ράλ­λη­λα, ἀ­πο­κη­ρύσ­σει μέ κά­θε ἐ­πι­ση­μό­τη­τα τούς ἐκ­φρα­στές τῆς δυσ­σε­βεί­ας, ὀνομαστικά, ἀλ­λά καί τά ἐ­σφαλ­μέ­να φρο­νή­μα­τά τους, ὅ­πως δι­α­βά­ζου­με στό κα­θι­ε­ρω­μέ­νο Συ­νο­δι­κό τῆς Ὀρ­θο­δο­ξί­ας.
.           Σήμερα, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἑορτάζει τόν θρίαμβο τῆς πίστεώς της ἐναντίον ὅλων τῶν αἱρέσεων. Οἱ πι­στοί εὐ­φραί­νον­ται ψυ­χι­κῶς, ὅ­ταν κοι­νω­νοῦν μέ τόν ἐ­ναν­θρω­πή­σαν­τα Θε­ό καί τούς Ἁ­γί­ους Του, μέ­σω τῶν εἰ­κό­νων τους, οἱ ὁ­ποῖ­ες ὑ­πο­δη­λώ­νουν εἰ­κα­στι­κῶς –κα­τά τό ἀν­θρω­πί­νως δυ­να­τόν- τήν χα­ρι­σμα­τι­κή θέ­ω­ση τοῦ ἀν­θρώ­που, ἡ ὁ­ποί­α ἀ­πο­τε­λεῖ καί τόν κύ­ριο σκο­πό τῆς ἐ­ναν­θρω­πή­σε­ως τοῦ Θε­οῦ Λό­γου.
.           Οἱ ἅ­γι­ες εἰ­κό­νες, «ἐν ἀ­ή­χῳ φω­νῇ», ἐκ­φρά­ζουν ἀ­λα­θή­τως τό πε­ρι­ε­χό­με­νο τῆς πί­στε­ως καί τῆς ζω­ῆς τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, ὅπως τό καθόρισε μέ κάθε ἀκρίβεια ἡ Ζ´ Οἰκουμενική Σύνοδος. Μέ­σῳ αὐ­τῶν, τό ἀ­ό­ρα­το πρω­τό­τυ­πο γί­νε­ται αἰ­σθη­τά πα­ρόν σ’­αὐ­τές καί οἱ πι­στοί τό βλέ­πουν χα­ρι­σμα­τι­κῶς μέ τά πνευ­μα­τι­κά αἰ­σθη­τή­ριά τους, «ἐν ἀ­ΰ­λῳ ὁ­ρά­σει».
.           Στήν Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α, τά πρω­τό­τυ­πα τῶν ἱ­ε­ρῶν εἰ­κό­νων -ὁ Χρι­στός καί οἱ Ἅ­γιοί της- δέν ἀ­πο­τε­λοῦν ἰ­δε­α­τούς τύ­πους, οὔ­τε προ­σω­πο­ποι­η­μέ­νες ἀ­ρε­τές, ἀλ­λά εἶ­ναι ἱ­στο­ρι­κά πρό­σω­πα μέ τά πο­λύ συγ­κε­κρι­μέ­να ἱ­στο­ρι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τους. Εἶ­ναι τά πρό­σω­πα ἐ­κεῖ­να, τά ὁ­ποῖ­α ἐ­ξό­χως προ­βάλ­λει ἡ Ἐκ­κλη­σί­α μας γιά τι­μή, ἀλλά καί γιά μί­μη­ση τῆς ἁ­γί­ας ζω­ῆς τους.
.           Ἡ ἀ­λή­θεια αὐ­τή ἐ­πι­βε­βαι­ώ­νε­ται καί ἀ­πό τήν προ­σω­πι­κή ἐμ­πει­ρί­α πολ­λῶν πι­στῶν, δι­α­χρο­νι­κά, ἐ­νό­σῳ ἡ εὐ­λα­βής θέ­α τῶν ἱ­ε­ρῶν εἰ­κό­νων ἀ­πό αὐ­τούς, τούς ὁ­δη­γεῖ σέ ζων­τα­νή σχέ­ση μέ τά εἰ­κο­νι­ζό­με­να πρό­σω­πα, τά ὁ­ποῖ­α εἶ­ναι χα­ρι­σμα­τι­κῶς πα­ρόν­τα στίς εἰ­κό­νες τους. Ἡ σχέ­ση δη­λα­δή κοι­νω­νί­ας τῶν ἑ­κά­στο­τε πι­στῶν μέ τά εἰ­κο­νι­ζό­με­να πρό­σω­πα γί­νε­ται γι’ αὐ­τούς με­το­χή ὄ­χι μό­νον ἁ­για­σμοῦ, ἀλ­λά καί πραγ­μα­τι­κῆς γνώ­σε­ως τῶν πρω­το­τύ­πων τους. Βέ­βαι­α, ἡ βι­ω­μα­τι­κή καί ἐμ­πει­ρι­κή αὐ­τή με­το­χή δέν ἀ­πο­τε­λεῖ μιά μη­χα­νι­κή δι­α­δι­κα­σί­α, ἀλ­λά προ­ϋ­πο­θέ­τει ἐ­νερ­γά πνευ­μα­τι­κά αἰ­σθη­τή­ρια καί ἁ­γι­ο­πνευ­μα­τι­κή ζω­ή.
.           Ἡ ἰ­δι­ά­ζου­σα σχέ­ση ἀ­νά­με­σα στούς πι­στούς καί τά εἰ­κο­νι­ζό­με­να πρό­σω­πα, ἐκ­φρά­ζε­ται κα­τε­ξο­χήν μέ τήν προ­σκύ­νη­ση τῶν ἱ­ε­ρῶν εἰ­κό­νων τους. Προ­σκυ­νοῦ­με, δη­λα­δή, τόν Χρι­στό ὡς Θε­άν­θρω­πο καί Σω­τῆ­ρα μας, τήν Πα­να­γί­α Μη­τέ­ρα Του, πού Τόν γέν­νη­σε παρ­θε­νι­κῶς, ὡς Θε­ο­τό­κο, καί ἐ­κεί­νους πού Τόν εὐ­α­ρέ­στη­σαν πλή­ρως μέ τήν ζω­ή τους, ὡς δο­ξα­σμέ­να μέ­λη Του.
.           Ἡ προ­σκύ­νη­ση τῶν ἁ­γί­ων εἰ­κό­νων ἐκ­φρά­ζει ὄ­χι ἁ­πλῶς τι­μή, ἀλ­λά καί φι­λί­α, φορ­τι­σμέ­νη μέ ὑ­ψη­λό βαθ­μό ἀ­γα­πη­τι­κοῦ πό­θου πρός τά εἰ­κο­νι­ζό­με­να πρό­σω­πα. Γι­’­ αὐ­τό καί ἡ ἄρ­νη­ση προ­σκυ­νή­σε­ως τῶν ἱ­ε­ρῶν εἰ­κό­νων ἑρ­μη­νεύ­τη­κε ἀ­πό τήν Ἐκ­κλη­σί­α ὡς δι­ά­σπα­ση τῆς θε­αν­θρώ­πι­νης αὐ­τῆς κοι­νω­νί­ας. Αὐ­τός εἶ­ναι καί ὁ κύ­ριος λό­γος πού κα­τα­δι­κά­στη­καν οἱ Εἰ­κο­νο­μά­χοι μέ ἔκ­πτω­ση καί ἀ­πο­κο­πή τους ἀ­πό τήν Ἐκ­κλη­σί­α.
.           Ἡ εἰ­κο­νο­γρα­φί­α τῆς Ὀρ­θο­δο­ξί­ας, ὅ­πως κα­θι­ε­ρώ­θη­κε ἀ­πό τήν ἁ­γι­ο­πνευ­μα­τι­κή Πα­ρά­δο­σή της, μέ τόν «ὑ­ψη­λό» χα­ρα­κτῆ­ρα καί τήν ὅ­λη τε­χνι­κή της, ἐ­πι­χει­ρεῖ νά ἐκ­φρά­σει –κα­τά τό ἀν­θρω­πί­νως δυ­να­τόν- τήν εἰ­σα­χθεῖ­σα μέ τήν ἐ­ναν­θρώ­πη­ση τοῦ Θε­οῦ Λό­γου «και­νή κτί­ση», τήν «ὄ­γδο­η ἡ­μέ­ρα» τῆς νέ­ας δη­μι­ουρ­γί­ας, μέ­σα στήν ὁ­ποί­α κεν­τρι­κή θέ­ση ἔ­χουν τό πρό­σω­πο τοῦ Θε­αν­θρώ­που Χρι­στοῦ καί τά πρό­σω­πα τῶν δο­ξα­σμέ­νων με­λῶν τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας.
.           Ἔ­τσι, στίς εἰ­κό­νες τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, οἱ πι­στοί συ­ναν­τοῦν τήν ἔκ­φρα­ση τῆς πνευ­μα­τι­κῆς ὁ­λο­κλη­ρώ­σε­ως τοῦ ἀν­θρώ­πι­νου προ­σώ­που, πού τήν συν­θέ­τουν ἡ ἀ­σύγ­χυ­τη ἕ­νω­ση τῆς ἀν­θρώ­πι­νης φύ­σε­ως μέ τήν ἄ­κτι­στη Χά­ρη τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος, πρᾶγ­μα πού ἐκ­φρά­ζει στήν πρά­ξη τήν κο­ρυ­φαί­α φα­νέ­ρω­ση τοῦ πο­λι­τι­σμοῦ τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας.
.           Αὐ­τός ὁ πο­λι­τι­σμός τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, πού εἶ­ναι στήν πρά­ξη ὁ ἐν Ἁ­γί­ῳ Πνεύ­μα­τι πο­λι­τι­σμός τῆς ψυ­χῆς τοῦ πι­στοῦ, ἀ­πο­τε­λεῖ στήν πα­ροῦ­σα ζω­ή τόν ἀρ­ρα­βῶ­να καί τήν «ἐν πά­σῃ αἰ­σθή­σει» πρό­γευ­ση τῆς μέλ­λου­σας ἄ­κτι­στης ζω­ῆς τοῦ Τρι­α­δι­κοῦ Θε­οῦ. Κα­τά τόν ἀρ­ρα­βῶ­να αὐ­τόν, ὁ Χρι­στός, «ὁ κάλ­λει ὡ­ραῖ­ος πα­ρά πάν­τας ἀν­θρώ­πους», κο­σμεῖ τόν ἀ­να­και­νι­σμέ­νο πι­στό μέ τήν στο­λή τῆς ἄρ­ρη­της, ἄ­κτι­στης δό­ξας τῆς ὡ­ραι­ό­τη­τάς Του καί τόν ἀ­να­δει­κνύ­ει συν­δαι­τη­μό­να στή μέλ­λου­σα Βα­σι­λεί­α Του.
.           Σ’ αὐ­τήν τήν με­το­χή τῆς μέλ­λου­σας δό­ξας, μᾶς κα­λεῖ ἰ­δι­αί­τε­ρα σή­με­ρα ἡ Ἐκ­κλη­σί­α, καί ἔ­τσι νο­η­μα­το­δο­τεῖ τήν ση­με­ρι­νή πα­ρου­σί­α μας στήν ὀ­νο­μα­στι­κή ἑ­ορ­τή της, στήν ἑ­ορ­τή τῆς Ὀρ­θο­δο­ξί­ας.

 

ΠΗΓΗ: epomeni-tois-agiois-patrasi.blogspot.com

 

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Τοῦ Μητροπολίτου Μάνης Χρυσοστόμου Γ΄

.             Κάθε εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας μας ἐκφράζει τὸν θεῖον καί τὸν ἀνθρώπινον, τὸν ἐγκόσμιον καί τόν ὑπερκόσμιον χαρακτῆρα τῆς Ὀρθοδοξίας μας. Ἡ εἰκόνα ἔχει σκοπό διδακτικό. Μ᾽ αὐτές, ὁ χριστιανός διευκολύνεται στὴν προσωπική του κοινωνία μὲ τὸν Θεό καί μαθαίνει τὴν χριστιανική διδασκαλία.
.             Ἀνέκαθεν δέ οἱ πιστοί ἐξέφραζαν τὴν εὐλάβειά τους πρός τίς ἅγιες εἰκόνες προσκυνοῦντες τό εἰκονιζόμενο καί ὄχι τὸ ξύλο, τὴν ὕλη ἤ τό χρῶμα.
.             Εἰδικότερα, ἡ εἰκόνα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ στηρίζεται σέ ὅσα ἔγραψαν οἱ Εὐαγγελιστές γιά τό μεγάλο αὺτό γεγονός τῆς ἐλεύσεως τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο γιά τήν σωτηρία μας.
.             Ἔτσι κεντρικό πρόσωπο τῆς εἰκόνας εἶναι ὁ Νεογέννητος Χριστός. Τό Θεῖο Βρέφος, ξαπλωμένο στή πτωχική φάτνη καί τυλιγμένο μέ λευκά σπάργανα. Αὐτά θυμίζουν τήν ταφή τοῦ Χριστοῦ, τό σάβανο καί τίς κορδέλες. Ἔπειτα μέ τό πάθος Του καί τόν θάνατο ὁ Χριστός νίκησε τόν θάνατο καί τόν διάβολο.
.             Τό σπήλαιο εἶναι λιτό, συνήθως σκοτεινό, πού τό σκοτάδι αὐτό θέλει νά δηλώσει ὅτι ἡ ἀνθρωπότητα μέχρι τήν γέννηση τοῦ Χριστοῦ ἦταν στό σκοτάδι τῆς ἄγνοιας. Μέσα ὅμως στό σκοτάδι αὐτό τοῦ σπηλαίου λάμπει ὁ Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης, ὁ Χριστός, πού ἔρχεται νά φωτίσει μέ τήν ἀλήθεια τήν οἰκουμένη.
.             Στήν φάτνη ἡ παρουσία δύο ζώων (συνήθως ἕνα βόδι καί ἕνα γαϊδουράκι) βασίζεται στήν προφητεία τοῦ Ἡσαΐα: «ἔγνω βοῦς τόν κτησάμενον καί ὄνος τήν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ, Ἰσραήλ δέ με οὐκ ἔγνω καί ὁ λαός με οὐ συνῆκεν». (Ἡσ. α´ 3)
.             Μή ἒχοντας βρεῖ θέση ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους καί τίς πολύβουες πολιτεῖες, γιατί δέν τόν δέχθηκαν, ὁ Χριστός καταδέχεται, ταπεινά, ἁπλά, κενωτικά, νά βρεῖ θέση κοντά στά ἄλογα ζῶα, μέσα στή φάτνη.
.             Κοντά στό θεῖο Βρέφος εἶναι ἡ Μητέρα Του, ἡ Θεοτόκος, ἡ Παναγία. Εἶναι συνήθως ξαπλωμένη ἢ γονατιστή. Ἀποτελεῖ τό δεύτερο βασικό πρόσωπο τῆς Εἰκόνας. Εἶναι ντυμένη στά κόκκινα, γιατί τό κόκκινο συμβολίζει ὅτι εἶχε τόν Θεό μέσα της. Δηλώνει τήν συμμετοχή τοῦ ἀνθρωπίνου γένους στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.
.             Στό κάτω μέρος τῆς εἰκόνας εἶναι ὁ δίκαιος Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος εἶναι σκεπτικός γιατί δέν μπορεῖ νά καταλάβει, πῶς ἔγινε αὐτό τό θαῦμα. Μπροστά του ἕνας ἄσχημος γέρος ἄνθρωπος πού συμβολίζει τόν Πειρασμό, ὁ ὁποῖος προσπαθεῖ νά σπείρει ἀμφιβολίες στήν ψυχή τοῦ Ἰωσήφ σχετικά μέ τήν καθαρότητα τῆς Παναγίας, νά σπείρει ἀπιστία στό μέγα Μυστήριο τῆς Σαρκώσεως τοῦ Λόγου, πού συντελέσθηκε ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Παρθένου Μαρίας. Σχεδόν πάντα ὁ Ἰωσήφ βρίσκεται χωριστά ἀπό τήν Παναγία καί τό Θεῖο Βρέφος, γιατί δέν εἶναι ὁ πατέρας τοῦ Βρέφους, ἀλλά ἀπλά ὁ προστάτης Του κατά τό θεῖο θέλημα.
.             Στό ἐπάνω μέρος τῆς εἰκόνας, εἰκονίζεται ὁ χορός τῶν Ἀγγέλων. Οἱ Ἄγγελοι δέν σκεπάζουν τό πρόσωπο τους μπροστά στό Θεό, ἀλλά ἒκπληκτοι καί μέ ἀνέκφραστη χαρά κοιτοῦν τό Νήπιον. Ἀκοῦμε στούς Χαιρετισμούς! «Πᾶσας φύσις Ἀγγέλων κατεπλάγη τό Μέγα τῆς Σῆς ἐνανθρωπήσεως ἔργον». Οἱ Ἄγγελοι ἀνέρχονται στόν οὐρανό καί κατεβαίνουν στή γῆ καί ψάλλουν τόν ὕμνο «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. β´14). Ἕνας ἄγγελος ξεχωρίζει στά δεξιά καί πηγαίνει νά ἀναγγείλει τό χαρμόσυνο γεγονός στούς ποιμένες.
.             Οἱ ποιμένες, ἁπλοϊκοί ἄνθρωποι, συμβολίζουν τούς ἁπλοϊκούς, πτωχούς καί ἀγραμμάτους ἀνθρώπους. Κοντά σ᾽ αὐτούς καί οἱ σοφοί Μάγοι μέ τά Δῶρα τους, πού συμβολίζουν τούς ἐπιστήμονες, τούς μορφωμένους ἀνθρώπους. Καί αὐτοί ταπεινώνονται μπροστά στόν νεογέννητο Χριστό. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι οἱ Μάγοι δέν ἔχουν τήν ἴδια ἡλικία οὔτε εἶναι ἀπό τήν ἴδια φυλή, ἀπόδειξη ὅτι ὁ Χριστός καλεῖ ὅλους τούς ἀνθρώπους κοντά του, κάθε ἡλικία καί κάθε φυλή.
.             Ὁδηγό τους οἱ Μάγοι ἔχουν τό ἀστέρι, τό ὁποῖο συνήθως ἔχει τρεῖς ἀκτῖνες πού καταλήγουν στό θεῖο Βρέφος, δηλώνει τῆς συμμετοχῆς καί τῶν τριῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τήν σωτηρία καί ἑπάνοδο τοῦ ἀνθρώπου στό χαμένο Παράδεισο μέ τήν πτώση τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας. Γι᾽ αὐτό καί ὁ Χριστός εἶναι ὁ «νέος Ἀδάμ» καί ἡ Παναγία ἡ «νέα Εὔα».
.             Συχνά, ἀκόμη, κάτω-κάτω εἰκονίζεται εἰκονίζεται καί τό πρῶτο λουτρό τοῦ Νηπίου, γεγονός πού δείχνει ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἐκτός ἀπό Θεός ἦταν καί ἄνθρωπος τέλειος. Ὁ Χριστός εἶναι ὁ Θεάνθρωπος
.             Ἡ ἴδια λοιπόν ἡ εἰκόνα μας ἀφηγεῖται τό ἱδιαίτερο γεγονός τῆς Γέννησης τοῦ Χριστοῦ. Αὐτή ἡ εἰκόνα, εἰδικά, μαρτυρεῖ τήν ἐγγύτητα Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο. Ἐπιβεβαιώνει τό βασικότατο γεγονός, πὼς ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά μᾶς λυτρώσει ἀπό τήν ἀμαρτία, τό κακό. Γιά νά θεωθοῦμε ἐμεῖς, τά πλάσματά Του.
.             Ἂς προσκυνοῦμε, λοιπόν, μέ εὐλάβεια καί πίστη τήν εἰκόνα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ μας καί ἄς προσευχώμεθα νά γεννηθεῖ ὁ Χριστός μέσα μας, στή φάτνη τῆς ψυχῆς μας .

ΠΗΓΗ: im-manis.gr

ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ [Νέα ἔκδοση]

«Θαυματουργὲς εἰκόνες τῆς Παναγίας στὴ Ρωσία»

ἐκδ. Ἱ . Μονῆς Παρακλήτου ,
Ὠρωπὸς Ἀττικῆς Ἰούλιος 2018,
σελ. 256

Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ Εἰσαγωγικὸ Σημείωμα

.                  Ἡ εἰκονογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι μιὰ ἀπὸ τὶς φανερώσεις τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεώς της, ὅπως εἶναι ἐπίσης ὁ λόγος τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τῶν θεοφόρων Πατέρων.
.                  Οἱ ἱερὲς εἰκόνες ἑπομένως τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, τῆς Κυρίας Θεοτόκου, τῶν ἀγγέλων καὶ τῶν ἁγίων εἶναι ἰδιόμορφα βιβλία τῆς Ἐκκλησίας, τὰ ὁποῖα θεολογοῦν μὲ τὴν σιγή τους.
.                  Γι᾽ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία, μὲ ἀπόφανση τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου παραγγέλλει νὰ τοποθετοῦμε τὶς ἱερὲς εἰκόνες στοὺς ναούς, στὰ σπίτια, ἀκόμα καὶ στοὺς δρόμους, προκειμένου ν᾽ ἀντικρίζουμε τὰ πρότυπα τῆς Ἁγιότητος ἀλλὰ καὶ νὰ ἁγιαζόμαστε μὲ τὴν χάρη τους.
.                  Ἔτσι ἐξηγεῖται καὶ ἡ ἀποστολικὴ παράδοση τῆς προσκυνήσεως τῶν ἱερῶν εἰκόνων.
.                  Ἂν σ᾽ ὅλους τοὺς Ἁγίους πρέπει τιμητικὴ προσκύνηση, πολὺ περισσότερο στὴν Θεομήτορα καὶ Παρθένο Μαρία. Αὐτὴ εἶναι ἁγιότερη ἀπὸ κάθε ἅγιο, εἶναι ἡ κορυφὴ καὶ ἡ τελείωση τῶν Ἁγίων, ἀλλὰ καὶ ἡ μεγαλύτερη εὐεργέτιδα τῆς ἀνθρωπότητος, καθὼς ἔγινε ἡ αἰτία τῆς ἐνανθρωπήσεως καὶ ἑπομένως τῆς σωτηρίας μας.
.                  Ἀναρίθμητες εἰκόνες τῆς Παναγίας ὑπάρχουν σ’ ὅλον τὸν ὀρθόδοξο κόσμο καὶ πολλές ἀπ’ αὐτὲς ἔχουν τὴν χάρη τῆς θαυματουργίας. Στὴν Ρωσία, εἰδικότερα, μόνο οἱ ἐπώνυμες εἰκόνες της, μέ πολυάριθμα ἀντίγραφα ἡ καθεμιά, ὑπολογίζονται σὲ ἑπτακόσιες, ἀπὸ τὶς ὁποῖες, σύμφωνα μέ τό Ἡμερολόγιο τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, διακόσιες ὀγδόντα περίπου εἶναι θαυματουργὲς καὶ ἑορτάζονται λειτουργικά.
.                  Ἀπέραντη εἶναι ἡ εὐλάβεια τοῦ ρωσικοῦ λαοῦ πρὸς τὶς εἰκόνες τῆς Θεοτόκου, ποὺ βρίσκονται διάσπαρτες στοὺς ναοὺς καὶ στὰ μοναστήρια τῆς ἀπέραντης χώρας του. Ὁρισμένες ἔπαιξαν σπουδαιότατο ρόλο στὸν ἐκκλησιαστικό, κοινωνικὸ καὶ ἐθνικὸ βίο τῶν Ρώσων. Μέσα ἀπὸ τὰ ἱστορικά τους συχνὰ παρελαύνουν γνωστά πρόσωπα καί σημαντικά γεγονότα τῆς ρωσικῆς ἱστορίας –ἡγεμόνες καί τσάροι, ἱεράρχες καί ἀσκητές, πολιορκίες καί μάχες, θεομηνίες καί καταστροφές. Σὲ κάθε περίπτωση, ὅλοι κινοῦνται καὶ ὅλα διαδραματίζονται γύρω ἀπό κάποιαν εἰκόνα τῆς Παναγίας, ἡ ὁποία σὲ κρίσιμες στιγμές ἐπεμβαίνει γιὰ νὰ σώσει τὸν λαὸ τοῦ Υἱοῦ της.
.                 Στὸ μικρὸ τοῦτο βιβλίο, στό ὁποῖο παρουσιάζονται τριάντα τέσσερις θαυματουργὲς εἰκόνες τῆς Παναγίας μας στὴν Ρωσία, διαπιστώνεται γι’ ἄλλη μιὰ φορὰ ἡ χάρη, ἡ δύναμη καὶ ἡ εὐεργετικότητα τῆς πανάχραντης Μητέρας τοῦ Χριστοῦ καὶ δικῆς μας Μητέρας.

ΛΙΤΑΝΕΥΕΤΑΙ ΑΡΑΓΕ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ;

Ὁ θεολογικός σύμβουλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μάνης καθηγητής τῆς Λειτουργικῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Γ. Φίλιας, στόν ὁποῖο θέσαμε τό παραπάνω ἐρώτημα, ἔδωκε τήν παρακάτω ἀπάντησιν, τήν ὁποίαν καί προσυπογράφουμε.

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Γ´

 

Η ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

.             §1 Ἡ ἀπεικόνισις τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι ἀπότοκος τῆς θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας καὶ καταγράφει τὶς σχέσεις μεταξὺ τῶν τριῶν Προσώπων. Εἶναι γνωστὸν ὅτι εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Εἰκονολογίαν ἐπιτρεπτὴ εἶναι ἡ ἀπεικόνισις μόνον ὅσων εἴδαμεν καὶ συνέβησαν ἱστορικῶς, τῶν προφητικῶν ὁράσεων καὶ συμβόλων τοῦ σαρκωθέντος Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, τῆς Θεοτόκου καὶ τῶν Ἁγίων.
.             Εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ἡ ἀπεικόνισις τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἀπαγορευμένες, ἐπειδὴ ἡ Ἁγία Γραφὴ ἀπαγορεύει σὲ πολλὰ ἐδάφια τὶς ἀπεικονίσεις τῆς ἀόρατης Θεότητας1. Σύμφωνα μὲ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ἡ Ἐνσάρκωσις τοῦ Λόγου δίδει τὴν δυνατότητα ἀπεικονίσεως μόνον τοῦ Υἱοῦ, καὶ μόνον κατὰ τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν Του. Μὲ τὴν πάροδον τοῦ χρόνου, κατὰ τὴν τελευταίαν βυζαντινὴν περίοδον καὶ ἑξῆς, ἤρχισε νὰ ὑποστηρίζεται ἡ ἄποψις ὅτι καὶ ὁ ἄναρχος Πατὴρ πρέπει νὰ ζωγραφίζεται καθὼς ἐφάνη εἰς τὸν προφήτην Δανιὴλ ὡς «Παλαιὸς τῶν Ἡμερῶν».
.             Ἡ ἀπεικόνισις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὡς περιστεριοῦ ἐπιτρέπεται μόνον εἰς τὴν εἰκόνα τῶν Θεοφανείων, ὅπου τὸ Ἅγιον Πνεῦμα ἐμφανίστηκε «ἐν εἴδει περιστερᾶς». Ἐπιτρέπεται, ἐπίσης, ἡ ἀπεικόνισις τῆς καθόδου τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κατὰ τὴν Πεντηκοστήν, ὅταν «διεμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός» ἦλθον καὶ ἐστάθηκαν ἐπάνω τῆς κεφαλῆς τῶν Ἀποστόλων (Πράξεις 2, 3).

.             §2 Εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ὑπάρχουν δύο ἀπεικονίσεις τοῦ συνόλου τῆς Ἁγίας Τριάδος: ἡ πρώτη εἶναι ἡ παράστασις τῶν τριῶν Ἀγγέλων καὶ φέρει τὴν ἐπιγραφὴν «Ἡ Ἁγία Τριάς» ἤ «Ἡ φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ». Ἡ ἀπεικόνισις αὐτὴ τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι ἡ παραδοσιακὴ καὶ γενικῶς ἡ πλέον ἀποδεκτή.
.             Ἡ δευτέρα ἀπεικόνισις εἶναι ἡ παράστασις τῶν τριῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, δηλαδὴ τοῦ Πατρὸς ὡς γέροντος μὲ λευκὰ μαλλιὰ καὶ γένια, τοῦ Υἱοῦ ποὺ εἰκονίζεται καθισμένος εἰς τὰ δεξιά Του καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μὲ τὴ μορφὴν περιστερᾶς νὰ ἵπταται ἀνάμεσά τους. Ὁ τύπος αὐτὸς τῆς ἀπεικονίσεως τῆς Ἁγίας Τριάδος μαρτυρεῖται (ὅπως προανεφέρθη) εἰς τοὺς ἔσχατους βυζαντινοὺς καὶ ἰδιαιτέρως εἰς τοὺς μεταβυζαντινοὺς χρόνους ἐξ αἰτίας δυτικῆς ἐπιδράσεως.
.             Ὑπάρχει καὶ μία τρίτη ἀπεικόνισις, εἰς τὴν ὁποίαν παρουσιάζεται ὁλόκληρη ἡ Ἁγία Τριάς, χωρὶς ὡστόσο τὸ ἀντικείμενον τῆς εἰκόνος νὰ ἀναφέρεται εἰς Αὐτήν. Εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς Βαπτίσεως τοῦ Κυρίου, ποὺ ἴσως νὰ εἶναι καὶ ἡ πλέον ἀντιπροσωπευτικὴ τῆς Ἁγίας Τριάδος.

.             §3 Νὰ ἐπιμείνομεν εἰδικότερον περὶ τῆς ἀπεικονίσεως τῆς Ἁγίας Τριάδος μέσῳ τοῦ γεγονότος τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ.
.             Διὰ τὸ δόγμα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ρητὲς μαρτυρίες τῆς Καινῆς Διαθήκης, μαρτυροῦνται καὶ ὑπαινιγμοὶ εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς εἶναι καὶ ἡ εμφάνισις τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν Ἀβραὰμ ὑπὸ τὴν μορφὴν τριῶν ἀνδρῶν.
Εἰς τὴν Γένεσιν (18,1)  ἀναφέρεται ὅτι ἐνῶ ὁ Ἀβραὰμ ἐκάθητο πλησίον τῆς δρυὸς τοῦ Μαμβρῆ, ὅπου εἶχε κατασκηνώσει, τὸν ἐπεσκέφθηκαν τρεῖς ἄγνωστοι ἄνδρες. Ὁ Ἀβραὰμ τοὺς ὑπεδέχθη μὲ ἐγκαρδιότητα καὶ ἀγάπη, ἐν συνεχείᾳ δὲ τοὺς παρέθεσε πλούσιον γεῦμα. Κατὰ τὴν συζήτησιν οἱ ἄγνωστοι ἐπισκέπται ἀνήγγειλαν εἰς τὸν Ἀβραὰμ ὅτι ἡ γυναίκα του, Σάρρα, θὰ ἀποκτήσει συντόμως παιδί, ὅπως καὶ ἔγινε.
.             Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας εἰς τὸ βιβλικὸν αὐτὸ γεγονὸς εἶδον μίαν προτύπωσιν τοῦ μυστηρίου τῆς Ἁγίας Τριάδος, τὸ ὁποῖον ἀπεκαλύφθη πλήρως εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην. Ἐπειδὴ- εἰς τὴν συνέχειαν τῆς βιβλικῆς διηγήσεως- οἱ δύο ἀπὸ τοὺς τρεῖς ἄνδρας ἐμφανίζονται ὡς Ἄγγελοι, ἐπεκράτησε νὰ εἰκονίζονται καὶ οἱ τρεῖς μὲ τὴν ἀγγελικὴν μορφήν. Παρόμοια εἰκόνα ὑπῆρχε καὶ ἐτιμᾶτο εἰς τοὺς ἀρχαίους καιροὺς εἰς τὸν τόπον, ὅπου ἔγινε ἡ φιλοξενία τοῦ Ἀβραὰμ κατὰ τὴν μαρτυρίαν τοῦ Εὐσεβίου Καισαρείας. 

Ἡ ὑπεροχὴ τοῦ μέσου Ἀγγέλου ἐπεκράτησε εἰς πολλὰς εἰκόνας τῆς φιλοξενίας. Αὐτὸ ὀφείλεται εἰς τὴν ἑρμηνείαν, τὴν ὁποίαν ἔδωσαν ὁρισμένοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας (Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός) εἰς τὸ γεγονός.
.             Οἱ Πατέρες εἶδαν (εἰς τὸ γεγονὸς τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ) τὴν ἐμφάνισιν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ συνοδευομένου ὑπὸ δύο Ἀγγέλων, ἐνῶ ἄλλοι Πατέρες (Κύριλλος ὁ Ἀλεξανδρείας, Ἀμβρόσιος ὁ Μεδιολάνων) ἑρμήνευσαν τὴν ἐπίσκεψιν τῶν τριῶν ἀνδρῶν ὡς προτύπωσιν ὁλοκλήρου τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Εἶναι ἄξιον παρατηρήσεως, ὅτι ὁ μέσος Ἄγγελος ὄχι μόνον ὑπερέχει εἰς μέγεθος τῶν δύο ἄλλων, ἀλλὰ εἶναι καὶ ὁ μόνος ποὺ κρατᾶ εἰλητάριον. Αὐτὸ ἀποτελεῖ χαρακτηριστικὸν στοιχεῖον τῆς εἰκονογραφίας τοῦ Χριστοῦ, ἤδη ἀπὸ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς χρόνους· διὰ τοῦτο καὶ ὑπεστηρίχθη ὅτι, ἐπειδὴ μάλιστα ἔχει καὶ ἔνσταυρον φωτοστέφανον, συμβολίζει τὸν Χριστὸν ἤ κατ᾿ ἄλλους τὸν Θεὸν Πατέρα.
Εἰς τὴν δευτέραν περίπτωσιν (κατὰ τὴν ὁποίαν οἱ Ἄγγελοι εἰκονίζονται ὡς ἰσοκέφαλοι, χωρὶς δηλαδὴ διάκρισιν μεγέθους καὶ ἄλλων χαρακτηριστικῶν), ἡ εἰκόνα θέλει νὰ δηλώσει τὴν ἰσοτιμίαν τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος.
.             Ἡ πατερικὴ ἑρμηνεία τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραὰμ ὡς συμβολισμοῦ τῆς Ἁγίας Τριάδος ἐπηρέασε καὶ τὰ τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἔτσι, ἕνα τροπάριον τῆς Κυριακῆς τοῦ Παραλύτου παρουσιάζει ὡραιότατα τὸν συμβολισμόν: «Μέτοικος ὑπάρχων ὁ Ἀβραάμ, κατηξιώθη τυπικῶς ὑποδέξασθαι, ἑνικὸν μὲν Κύριον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν, ὑπερούσιον, ἀνδρικαῖς δέ μορφώσεσιν» (Κανὼν Μεσονυκτικοῦ, ᾠδὴ ϛ´).

.             §4 Ἄς ἐπιμείνομεν περισσότερον εἰς τὴν θεολογικὴν ἑρμηνείαν τοῦ γεγονότος τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραὰμ ὡς ἀπεικονίσεως τῆς Ἁγίας Τριάδος.
.             Ποῖα τὰ σημάδια ὅτι οἱ τρεῖς ξένοι εἶναι ὁ Θεός; Ὁ Ἀβραὰμ τρέχει καὶ τοὺς προσκυνᾶ ὡς τὸ ἔδαφος. Προσκύνησις καὶ μάλιστα ἐδαφιέα, οἱ Ἑβραῖοι ἐπεφύλασσαν μόνον εἰς τὸν Θεόν. Ἄς θυμηθοῦμε τοὺς τρεῖς παίδας ἐν καμίνῳ, οἱ ὁποῖοι ἐμαρτύρησαν διότι δὲν προσεκύνησαν τὸν Ναβουχοδονόσωρα καὶ τὴν εἰκόνα του. Συνεπῶς, ἡ ἐδαφιέα προσκύνησις μαρτυρεῖ ὅτι τὸ πρόσωπον ποὺ προσκυνεῖται εἶναι ὁ Θεός. Ὁ Ἀβραὰμ ἀποκαλεῖ τὸν ἕναν ἀπὸ τοὺς τρεῖς ὡς «Κύριο». Εἰς τὴν Π. Διαθήκην, «Κύριος» εἶναι μόνον ὁ Γιαχβέ, ὁ Θεός. Συνεπῶς, ὁ Ἀβραὰμ ἔχει θεοφάνειαν καὶ ἀναγνωρίζει εἰς τὸ πρόσωπον τοῦ ἑνὸς Ἀγγέλου τὸν Θεόν.
.             Τὸ δεύτερον ἐρώτημα, τὸ ὁποῖον προκύπτει ἀπὸ τὴν διήγησιν εἶναι τὸ ἀκόλουθον: οἱ τρεῖς αὐτοὶ ἄνδρες εἶναι τὰ τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος; Σαφῶς καὶ ὄχι. Ὁ Τριαδικὸς Θεὸς εἶναι μόνον ὁ ἕνας (ὁ μεσαῖος ἄνδρας). Γιατὶ αὐτὸν ἀπεκάλεσεν ὡς «Κύριον» ὁ Ἀβραάμ. Εἰς τὸ κείμενον ὑπάρχουν τρεῖς ἄνδρες, ὁ Ἀβραὰμ ὅμως ἀπευθύνεται μόνον πρὸς τὸν ἕνα καὶ τὸν ἀποκαλεῖ ὡς «Κύριον». Ποιοὶ εἶναι αὐτοὶ οἱ τρεῖς ἄνδρες; Ὅπως θὰ ἀποκαλυφθεῖ εἰς τὸ κείμενον ἀπὸ τὴν διήγησιν τῶν Σοδόμων καὶ τῶν Γομόρων (τὸ ὁποῖον ἀκολουθεῖ μετὰ τὴν διήγησιν περὶ τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ), οἱ δύο ἀπὸ τοὺς τρεῖς εἶναι Ἄγγελοι. Ὁ τρίτος εἶναι ὁ ἄσαρκος Λόγος, τὸ δεύτερον Πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος. Διότι, οἱ προφῆται καὶ οἱ θεούμενοι (εἰς τὴν Π. Διαθήκην), καθὼς καὶ οἱ Ἀπόστολοι εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην, βλέπουν μόνον τὸν Λόγον· ἄσαρκον εἰς τὴν Παλαιὰν καὶ σαρκωμένον εἰς τὴν Καινήν. Ὁ «μελέκ-Γιαχβέ» («Ἄγγελος Κυρίου»), ὁ «Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος» εἰς τὴν Π. Διαθήκην, εἶναι ὁ ἄσαρκος Λόγος.
.             Ἔτσι, ὁ θεόπτης Μωυσῆς, μέσα εἰς τὴν φλεγομένην καὶ μὴ καιομένην βάτον, συνομιλεῖ μὲ τὸν «μελέκ-Γιαχβέ», τὸν ἄσαρκον Λόγον, τὸν Υἱὸν τοῦ Πατρός. Ἔτσι καὶ ὁ Ἀβραὰμ βλέπει καὶ προσκυνεῖ τὸν ἄσαρκον Λόγον, τὸν Υἱὸν τοῦ Πατρός. Ὅμως, ὅπως γνωρίζομεν ἀποκαλυπτικῶς πλέον ἀπὸ τὴν Καινὴν Διαθήκην, μέσα εἰς τὸν Υἱὸν εὑρίσκεται καὶ ὁ Πατὴρ καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα. Ὅταν ὁ Φίλιππος λέγει εἰς τὸν Χριστόν: «Δεῖξε μας τὸν Πατέρα», ὁ Χριστὸς τοῦ ἀπαντᾶ: «Τόσον καιρὸ εὑρίσκεσαι μαζί μου Φίλιππε καὶ δὲν βλέπεις τὸν Πατέρα; Ὁ ἐμὲ ἑωρακώς, ἑώρακε καὶ τὸν Πατέρα» (Ἰω. ιδ´: 8-9). «Ἐγὼ ἐν τῷ Πατρὶ καὶ ὁ Πατὴρ ἐν ἐμοί εστι» (Ἰω. ιδ´: 10). Δηλαδή, λέγει ὁ Χριστὸς: «Αὐτὸς ποὺ βλέπει ἐμένα, βλέπει καὶ τὸν Πατέρα. Γιατὶ ἐγὼ εὑρίσκομαι μέσα εἰς τὸν Πατέρα καὶ ὁ Πατέρας μέσα σὲ ἐμένα». Καὶ ὁ ἀπ. Παῦλος γράφει πρὸς τοὺς Κολασσαεῖς: «Μέσα στον Χριστὸ κατοικεῖ ὅλο τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς» (β´: 9). Δηλαδή, μέσα εἰς τὸν Χριστὸν κατοικεῖ ὁλόκληρη ἡ Ἁγία Τριάς. Ἔτσι, οἱ θεούμενοι καὶ οἱ προφῆται τῆς Π. Διαθήκης ἔβλεπαν τὸν Πατέρα καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα μέσα εἰς τὸν ἄσαρκον Λόγον. Βλέποντας τὸν ἄσαρκον Λόγον, ἀντιλαμβάνονταν καὶ τὴν ὕπαρξιν τῶν ἄλλων δύο Προσώπων. Ἔτσι καὶ ὁ Ἀβραάμ, ἀξιώθηκε νὰ φιλοξενήσῃ τὴν Ἁγίαν Τριάδα εἰς τὸ Πρόσωπον τοῦ ἄσαρκου Λόγου.

.             §5 Εἰς τὴν εἰκόνα τῆς Βαπτίσεως τοῦ Κυρίου παρουσιάζεται ὁλόκληρος ἡ Ἁγία Τριάς, χωρὶς ὡστόσο τὸ ἀντικείμενον τῆς εἰκόνος νὰ ἀναφέρεται εἰς Αὐτήν. Εἰς τὸ ἄνω τμῆμα τῆς εἰκόνος ὑπάρχει ἕνα ἡμικύκλιον, τὸ ὁποῖον συμβολίζει τὸ ἄνοιγμα τῶν οὐρανῶν. Ἀπὸ αὐτὸ ἐξέρχονται ἀκτίνες καὶ κατεβαίνει τὸ Ἅγιον Πνεῦμα εἰς τὴν κεφαλὴν τοῦ Χριστοῦ «ἐν εἴδει περιστερᾶς». Οἱ οὐρανοὶ εἶναι ὁ τόπος τοῦ Θεοῦ-Πατέρα, ὁ ὁποῖος εἰς ὁρισμένας εἰκόνας τῆς Βαπτίσεως (ὅπως π.χ. εἰς τὴν Βάπτισιν τῆς Μονῆς τοῦ Δαφνίου καὶ τῆς Μονῆς τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ εἰς τὴν Φωκίδα) σημαίνεται μὲ ἕνα χέρι ποὺ εὐλογεῖ. Ἡ φανέρωσις τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι τὸ σημαντικότερο σὲ σημασία στοιχεῖο εἰς τὴν εἰκόνα τῆς Βαπτίσεως.
.             Ἡ εἰκόνα τῆς Βαπτίσεως ἀποτελεῖ μίαν ὀρθὴν ἀπεικόνισιν τῆς Ἁγίας Τριάδος (ἄν καὶ ὄχι τὴν πλέον ἐνδεδειγμένην), διότι εἰς τὴν εἰκόνα ἀπεικονίζεται ὁ Ἰησοῦς Χριστός, τὸ Ἅγιον Πνεῦμα μὲ τὴ μορφὴν περιστερᾶς καὶ ὁ Πατέρας εἰς τὸν οὐρανόν, εἴτε εὐλογῶν διὰ τῆς χειρός, εἴτε ὄχι. Ἄλλωστε, ἡ μορφὴ τοῦ Πατρὸς δὲν μαρτυρεῖται εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφήν, παρὰ μόνον ἡ παράστασις τοῦ Θεοῦ Πατέρα ὡς «Παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν», εἰς τὸ προφητικὸν βιβλίον τοῦ Δανιήλ (7,9).

.             §6 Ὁ δεύτερος τύπος τῆς εἰκόνος εἶναι ἡ παράστασις τῶν τριῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, δηλαδὴ τοῦ Πατρὸς ὡς γέροντος, τοῦ Υἱοῦ ποὺ εἰκονίζεται ἀπὸ τὰ δεξιά Του καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μὲ τὴν μορφὴν περιστερᾶς. Ὁ τύπος αὐτὸς τῆς ἀπεικονίσεως τῆς Ἁγίας Τριάδος ἀναφέρεται (ὅπως προαναφέρθηκε) εἰς τοὺς ἐσχάτους βυζαντινοὺς καὶ ἰδιαιτέρως εἰς τοὺς μεταβυζαντινοὺς χρόνους ἐξαιτίας δυτικῆς ἐπιδράσεως.
.             Εἰς τὴν βυζαντινὴν ἁγιογραφίαν ὁ Πατὴρ δὲν εἰκονίζεται, ἀλλ᾿ ἀντιπροσωπεύεται κατὰ κανόνα ἀπὸ τὸν Υἱὸν γιὰ δύο λόγους: πρῶτον, διότι ὁ Πατὴρ δὲν σαρκώθηκε, ὅπως ὁ Υἱὸς μὲ τὴν Ἐνανθρώπησίν Του καὶ συνεπῶς οὐδεὶς ἔχει δεῖ τὸν Θεὸν Πατέρα. Δεύτερον, διότι ἕκαστον Πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι ὁλόκληρος ὁ Θεός. Ἐξαίρεσιν ἀπὸ τὸν κανόνα αὐτὸν ἀποτελεῖ (ὅπως προανεφέρθη) ἡ παράστασις τοῦ Θεοῦ Πατρὸς ὡς «Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν (Δανιήλ, ζ´: 9).
.             §7 Εἰς τὸν ναὸν τῆς Παναγίας Κουμπελίδικης εἰς τὴν Καστο-ριά (περίπου 1260-1280) ὑπάρχει μία πολὺ ἐνδιαφέρουσα καὶ σπάνια ἀπεικόνισις τῆς Ἁγίας Τριάδoς. Ἡ ἀπεικόνισις αὐτὴ καταλαμβάνει τὸν θόλον τοῦ ἐσωνάρθηκος τοῦ ναοῦ καὶ ὁ εἰκονογραφικός της τύπος εἶναι αὐτός «τῆς Πατρότητος». Ὁ Θεὸς Πατέρας, ὁλόσωμος, μὲ τὴν μορφὴν τοῦ «Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν», κάθεται ἐπὶ ἑνὸς οὐρανίου τόξου κρατώντας εἰς τὴν ἀγκαλιάν του ἕνα γενειοφόρον Χριστὸν εἰς ὥριμον ἡλικίαν. Τὸ Ἅγιον Πνεῦμα μὲ τὴν μορφὴν περιστερᾶς ἔχει τοποθετηθεῖ εἰς τὰ χέρια τοῦ Χριστοῦ μέσα σὲ ἕνα «μετάλλιο» φωτός. Ὁ Θεὸς Πατέρας φέρει φωτοστέφανον σὲ σχῆμα σταυροῦ.
.             Αὐτὸ τὸ εἶδος τῆς ἀπεικονίσεως, ὅπου τὰ τρία Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος ἀναπαριστῶνται σὲ κάθετον ἄξονα, εἶναι σπάνιον εἰς τὴν Δυτικὴν καὶ Ἀνατολικὴν χριστιανικὴν τέχνην πρὶν ἀπὸ τὸν 13ο αἰώνα.

.             §8 Σύμφωνα μὲ τὴν ἑρμηνείαν τοῦ «Πηδαλίου» (σσ. 320-321), «καὶ ὁ ἄναρχος Πατὴρ πρέπει νὰ ζωγραφίζεται καθὼς ἐφάνη εἰς τὸν προφήτην Δανιὴλ ὡς παλαιός ἡμερῶν» καὶ «τὸ Ἅγιον Πνεῦμα πρέπει νὰ ζωγραφίζεται ἐν εἴδει περιστερᾶς».

.             Συμπερασματικῶς

1. Εἰς τὴν ὀρθόδοξον ἁγιογραφίαν ἡ εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι ἡ φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ. Ἡ ἁγιογραφία δὲν εἶναι ζωγραφική, ἀλλὰ εἶναι θεολογία. Ὁ ἁγιογράφος θεολογεῖ μέσα ἀπὸ τὴν εἰκόνα.
.             Ἡ ἀπεικόνισις τῆς Ἁγίας Τριάδος διὰ τοῦ γέροντος Πατρός, τοῦ νεώτερου Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὡσεὶ περιστερᾶς εἶναι εἰκόνα ξένη πρὸς τὴν διδασκαλίαν τῶν Πατέρων, μεταφερθεῖσα εἰς τὸν ὀρθόδοξον χῶρον ἀπὸ τὴν Δύσιν, μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντι-νουπόλεως καὶ ἐμπερικλείει σοβαρὲς ἀνακολουθίες θεολογίας καὶ πίστεως.
Πρῶτον λάθος, ὅτι τὰ πρόσωπα δὲν εἶναι ὅμοια, ἐφόσον οἱ δύο εἶναι ἄνθρωποι καὶ τὸ τρίτον εἶναι πτηνόν. Ἑπομένως, δὲν ὑπάρχει ὁμοουσιότητα εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα. Ἄλλο λάθος εἶναι ὅτι ὁ Πατὴρ εἰκονίζεται μὲ ἄσπρα μαλλιὰ καὶ ὁ Υἱὸς μὲ μαῦρα. Συνεπῶς, ὁ ἕνας εἶναι γεροντότερος καὶ ὁ ἄλλος νεώτερος. Τοῦτο σημαίνει ὅτι τοποθετοῦμε κτιστὸν χρόνον εἰς τὴν ἄκτιστον Ἁγίαν Τριάδα (ὅπως ἔπραξεν ὁ Ἄρειος καὶ διακηρύσσουν οἱ νεο-Ἀρειανοὶ Μάρτυρες τοῦ Ἱεχωβᾶ). Ἄλλο λάθος εἶναι ὅτι εἰκονίζονται ὁ Πατέρας καὶ τὸ Πνεῦμα μὲ σάρκα. Ἐμεῖς γνωρίζομεν, ὅμως, ἀπὸ τὴν διδασκαλίαν τῆς Καινῆς Διαθήκης, ὅτι μόνον ὁ Υἱὸς σαρκώθηκε. Ἐὰν ἐσαρκοῦντο καὶ τὰ ἄλλα δύο Πρόσωπα, τότε θὰ εἴχομεν πρόβλημα εἰς τὰ ὑποστατικὰ ἰδιώματα, δηλαδὴ εἰς τὰ προσωπικὰ γνωρίσματα τῶν τριῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ὁ Πατὴρ γεννᾶ τὸν Υἱὸν καὶ ἐκπορεύει τὸ Ἅγιον Πνεῦμα. Ἐὰν σαρκώνονται, δηλαδὴ γεννῶνται καὶ τὰ ἄλλα δύο Πρόσωπα, τότε ἔχομεν σύγχυσιν Προσώπων μέσα εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα, μὲ πολυθεϊστικὲς προεκτάσεις.
.             Ἀλλά, ἐπίσης, ἡ ἀπεικόνισις αὐτὴ ἀποτελεῖ συγκεκαλυμμένην εἰδωλολατρίαν, καθὼς μέσα ἀπὸ ὀρθολογιστικὲς διαδικασίες περιθέτει σωματικὰ σχήματα εἰς τὴν θεότητα. Ἡ ἀποτύπωσις τῶν ἐνδοτριαδικῶν σχέσεων εὐνοεῖ τὴν παπικὴν ἀντίληψιν περὶ τοῦ τρόπου ὑπάρξεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δηλαδὴ ἐκπορευομένου ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱόν (ἡ γνωστὴ πλάνη του filioque).

2. Ἡ Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος ἀσχολήθηκε, ὡς γνωστόν, ἀποκλειστικῶς μὲ τὸ θέμα τῶν εἰκόνων. Τὸ θέμα τῆς ἀπεικονίσεως τοῦ Θεοῦ Πατέρα ὡς «Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν» ὑπῆρξε ἀντικείμενον ἐξετάσεως κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἐκεῖ οἱ Πατέρες τῆς Συνόδου ἐρωτοῦν: «Διὰ τὶ τὸν πατέρα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ οὐχ ἱστοροῦμεν καὶ ζωγραφοῦμεν;»· διὰ νὰ δώσουν ἀμέσως τὴν ἀπάντησιν: «Ἐπειδὴ οὐκ οἴδαμεν τὶς εστιν (…) καὶ εἰ ἐθεασάμεθα καὶ ἐγνωρίσαμεν καθὼς τὸν Υἱὸν Αὐτοῦ, κακεῖνον ἄν εἴχομεν ἱστορῆσαι καὶ ζωγραφῆσαι».
.             Ἐπίσης, διὰ τὴν ἀπεικόνισιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ἴδια ἡ Σύνοδος ἀναφέρει: «… καίτοι τῶν εὐαγγελικῶν οὐδαμῶς παραδεδοκότων γραμμάτων, ὅτι γέγονε περιστερὰ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, ἀλλ᾽ ὅτι ἐν εἴδει περιστερᾶς ὤφθη ποτέ».
.             Πρέπει νὰ σημειωθοῦν ἐδῶ δύο στάσεις συμπληρωματικὲς τῶν ἀνωτέρω κειμένων τῆς Ζ΄ Οἰκ. Συνόδου, δύο ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ ἁγίου Μακαρίου Καλογερᾶ ἐκ Πάτμου καὶ τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ ἁγιορείτου. Ὁ πρῶτος, ἐπικρίνοντας τοὺς Ρωμαιοκαθολικοὺς ἐρωτᾶ: «Εἶναι χριστιανοὶ αὐτοί, ποὺ ἀντίθετα πρὸς τὴν Ζ΄ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον ἀναπαριστάνουν τὸν ἀόρατον Πατέρα;». Ἀπὸ τὴν πλευράν του, ὁ ἅγιος Νικόδημος παρατηρεῖ: «Συμπεραίνεται ὅτι ὁ ἄναρχος Πατὴρ πρέπει νὰ ζωγραφίζεται καθὼς ἐφάνη εἰς τὸν προφήτην Δανιὴλ ὡς παλαιὸς τῶν ἡμερῶν. Εἰ δὲ καὶ Πάπας Γρηγόριος ἐν τῇ πρὸς τὸν Ἴσαυρον Λέοντα ἐπιστολὴν λέγει, ὅτι δὲν ἱστοροῦμεν τὸν Πατέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ τοῦτο λέγει ἁπλῶς, ἀλλ’ ὅτι δὲν ἐζωγραφοῦμεν αὐτὸν κατὰ τὴν θείαν φύσιν» (Πηδάλιον, σελ. 320).
.             Ἀλλὰ τὸ θέμα τῆς ἀπεικονίσεως  τῆς Ἁγίας Τριάδος ἔχει λήξει τελεσιδίκως εἰς τὴν Μεγάλην Σύνοδον τῆς Μόσχας τὸ 1666, τῆς ὁποίας τὸ κεφάλαιον 43 εἶναι ἀφιερωμένον εἰς τὸ θέμα τῆς ἀπεικονίσεως τοῦ Θεοῦ Πατέρα. Αὐτὸ τὸ κεφάλαιον ἔχει τὸν τίτλον: «Περὶ τῶν εἰκονογράφων καὶ τοῦ Σαβαώθ».
.           Εἰς τὰς ἀποφάσεις τῆς Συνόδου περὶ τοῦ συγκεκριμένου θέματος ἀναφέρονται τὰ ἑξῆς: «Ἐντελλόμεθα νὰ μὴν ζωγραφίζεται στὸ ἑξῆς ἡ εἰκόνα τοῦ Κυρίου Σαβαὼθ σύμφωνα μὲ μὴ λογοκριμένες ὁράσεις καὶ ἀνάρμοστες, διότι οὐδεὶς ἔχει δεῖ τὸν Κύριο Σαβαώθ (δηλαδὴ τὸν Θεὸ Πατέρα) μὲ σάρκα. Μόνος ὁ Χριστὸς ἔχει εἰκονιστεῖ, ὅπως τὸν εἶδαν σαρκωμένο, δηλαδὴ ἀναπαριστανόμενο μὲ τὸ σῶμα Του καὶ ὄχι κατὰ τὴν θεότητά Του… Εἶναι ἐντελῶς παράλογο νὰ εἰκονογραφοῦν τὸν Κύριο Σαβαώθ (δηλαδὴ τὸν Πατέρα), μὲ ἄσπρα γένια, μὲ τὸν μονογενὴ Υἱὸ στὸ στῆθος Του καὶ ἕνα περιστέρι ἀνάμεσά Τους, διότι οὐδεὶς εἶδε τὸν Πατέρα μέσα εἰς τὴν Θεότητά Του. Ὁ Πατέρας, πράγματι, δὲν ἔχει σάρκα καὶ ὁ Υἱὸς δὲν ἐγεννήθη κατὰ σάρκα ἀπὸ τὸν Πατέρα πρὸ τῶν αἰώνων. Κι’ ἄν ὁ προφήτης Δαβίδ λέει: «ἐκ γαστρὸς πρὸ ἑωσφόρου ἐγέννησά σε» (Ψαλμ. ΡΘ΄ 3), αὐτὴ ἡ γέννηση, σίγουρα, δὲν εἶναι σωματική· αὐτὴ ἦταν ἀνέκφραστη καὶ ἀπερινόητη. Διότι, ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς λέγει εἰς τὸ Εὐαγγέλιο: «οὐδεὶς γινώσκει τὸν Πατέρα εἰ μὴ ὁ Υἱός». Καὶ ὁ προφήτης Ἠσαΐας ζητᾶ εἰς τὸ 40ο κεφάλαιο: «τίνι ὡμοιώσατε κύριον καὶ τίνι ὁμοιώματι ὡμοιώσατε αὐτόν; μὴ εἰκόνα ἐποίησεν τέκτων ἤ χρυσοχόος χωνεύσας χρυσίον περιεχρύσωσεν αὐτὸν ὁμοίωμα κατασκεύασεν αυτόν; (18-19)». Τὸ ἴδιο καὶ ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος λέγει εἰς τὸ κεφάλαιο 17 τῶν Πράξεων: «γένος οὖν ὑπάρχοντες τοῦ Θεοῦ οὐκ ὀφείλομεν νομίζειν χρυσῷ ἤ ἀργύρῳ ἤ λίθῳ χαράγματι τέχνης καὶ ἐνθυμήσεως ἀνθρώπου τὸ θεῖον εἶναι ὅμοιον».

.             3. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς λέγει ἐπίσης (Περὶ οὐρανοῦ, κεφ. 20): «Μόνον δὲ τὸ Θεῖον ἀπερίγραπτόν ἐστι πάντα πληροῦν καὶ πάντα περιέχον καὶ πάντα περιορίζον ὡς ὑπὲρ πάντα ὄν καὶ πάντα δημιουργήσαν». Ἐξ ἄλλου, εἰς τὴν θείαν Λειτουργίαν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσόστομου χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ εὐχή, στὴν ὁποία ὑποδηλώνεται τὸ ἀδύνατον τῆς ἀναπαραστάσεως τοῦ Κυρίου Σαβαώθ: «Σὺ γὰρ εἶ Θεὸς ἀνέκφραστος, ἀπερινόητος, ἀόρατος, ἀκατάληπτος…..«.
.             Καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα δὲν εἶναι ἀπὸ τὴ φύση Του ἕνα περιστέρι, ἀλλὰ Θεός. Οὐδείς, λοιπόν, εἶδε τὸν Θεόν, καθὼς μαρτυρεῖ ὁ ἅγιος εὐαγγελιστὴς καὶ θεολόγος Ἰωάννης. Ὡστόσο, εἰς τὴν ἁγίαν Βάπτισιν τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸν Ἰορδάνην ποταμόν, τὸ Ἅγιον Πνεῦμα ἐφάνη μὲ τὴν μορφὴν περιστερᾶς καὶ γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς μποροῦμε νὰ τὸ ἀναπαριστάνουμε μὲ τὴν μορφὴν αυτὴν εἰς τὴν ἀπεικόνισιν τῆς Βαπτίσεως.
.             Συνεπῶς, ἡ μόνη ὀρθὴ ἀπεικόνισις τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι ἡ ἀπεικόνισις τῆς Φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ.
.             Κατόπιν τῶν ἀνωτέρω, ἀποφαινόμεθα ὅτι μπορεῖ νὰ λιτανευθῇ ἡ εἰκὼν τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ, ἐφόσον τὸ θρησκευτικὸν συναίσθημα τοῦ λαοῦ μας ἔχει συνδέσει τὴν λιτάνευσιν μὲ τοὺς πανηγυρίζοντας ἱεροὺς Ναούς, τοὺς ἀφιερωμένους εἰς τιμὴν τῆς Ἁγίας Τριάδος.

 

1 Ἐνδεικτικῶς ἀναφέρομεν τὰ ἀκόλουθα:

«οὐκ εἴδετε ὁμοίωμα ἐν τῇ ἡμέρᾳ, ᾗ ἐλάλησε Κύριος πρὸς ὑμᾶς ἐκ μέσου τοῦ πυρός» (Δευτ. δ΄: 15-17). «Γένος οὖν ὑπάρχοντες τοῦ Θεοῦ, οὐκ ὀφείλομεν νομίζειν χρυσῷ ἤ ἀργύρῳ ἤ λίθῳ, χαράγματι τέχνης καὶ ἐνθυμήσεως ἀνθρώπου, τὸ θεῖον εἶναι ὅμοιον» (Πράξεις ιζ΄: 29.) «Τίνι ὡμοιώσατε Κύριον καὶ τίνι ὁμοιώματι ὡμοιώσατε αὐτόν;” (Ἠσαΐα μ΄: 18). «Οὐχ ὅτι τὸν Πατέρα τις ἑώρακεν» (Ἰω. ϛ΄: 46). «Τὶς ἑώρακεν αὐτὸν καὶ ἐκδιηγήσεται;» (Σοφία Σειράχ μγ΄: 31). «Ὅν εἶδεν οὐδεὶς ἀνθρώπων, οὐδὲ ἰδεῖν δύναται”. (Α΄ Τιμ., ϛ΄: 16). «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πόποτε» (Ἰω. α΄: 18).

 

ΠΗΓΗ: im-manis.gr

 

ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΠΙΣΤΩΘΕΙ ΑΝ ΤΕΛΕΣΤΗΚΕ ΤΟ ΑΔΙΚΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΘΥΒΡΙΣΕΩΣ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΟΣ

Εἰσαγγελέας γιὰ τὸ στέλεχος τοῦ ΣΥΡΙΖΑ
ποὺ πέταξε τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας στὰ σκουπίδια

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΠΙΣΤΩΘΕΙ
ΑΝ ΤΕΛΕΣΤΗΚΕ ΤΟ ΑΔΙΚΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΘΥΒΡΙΣΕΩΣ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΟΣ

.           Τὴ διενέργεια προκαταρκτικῆς ἐξέτασης προκειμένου νὰ διαπιστωθεῖ ἐὰν πράγματι ἡ διευθύνουσα σύμβουλος τοῦ Ὀργανισμοῦ Πιστοποίησης Προσόντων καὶ Ἐπαγγελματικοῦ Προσανατολισμοῦ πέταξε εἰκόνα τῆς Παναγίας στὰ σκουπίδια, ζήτησε ἡ Εἰσαγγελία Πρωτοδικῶν τῆς Ἀθήνας. Ἡ ἔρευνα διατάχθηκε μὲ ἀφορμὴ καταγγελίες ἐργαζομένων, ποὺ εἶδαν τὸ φῶς τῆς δημοσιότητας καὶ ἐμφανίζουν τὴν κυρία Γιαννακοπούλου νὰ ἀντιδρᾶ στὴν ὕπαρξη θρησκευτικῶν συμβόλων στὰ γραφεῖα τῶν ὑπαλλήλων.
.           Ἡ ἴδια ἀρνεῖται τὶς κατηγορίες καὶ μιλᾶ γιὰ στοχοποίησή της. Ἀντικείμενο τῆς ἔρευνας εἶναι νὰ διαπιστωθεῖ, ἐὰν ἔχει τελεστεῖ τὸ ἀδίκημα τῆς καθύβρισης θρησκεύματος καὶ τυχὸν ἄλλα ἀδικήματα.
.           Ἡ διευθύνουσα τοῦ ΕΟΠΠΕΠ κατηγορεῖται ὅτι παραμονὲς Δεκαπενταύγουστου πέταξε εἰκόνες τῆς Παναγίας στὸ καλάθι τῶν ἀχρήστων, ἐνῶ προσπάθησε νὰ ἀφαιρέσει σταυρὸ ἀπὸ τὸν λαιμὸ ὑπαλλήλου τῆς ρωτώντας τή: «Θὰ σὲ σώσει αὐτὸ ποὺ φορᾶς στὸ λαιμό σου;».
.           Σύμφωνα πάντα μὲ τὰ ὅσα καταγγέλλονται, ἔφτασε στὸ σημεῖο νὰ ἀποκαλέσει «π@@@ριες» τὶς θρησκευτικὲς εἰκόνες καὶ νὰ ζητήσει ἀπὸ τὸ προσωπικό τοῦ Ὀργανισμοῦ νὰ ἀποχωριστεῖ τὰ θρησκευτικὰ σύμβολα ποὺ ἔχει ἐντὸς τοῦ ἐργασιακοῦ χώρου.
.              Μὲ βάση πάντα τὶς καταγγελίες, ἡ διευθύνουσα σύμβουλος τοῦ ΕΟΠΠΕΠ, Ὀργανισμοῦ ποὺ ὑπάγεται στὸ ὑπουργεῖο Παιδείας ἐξέδωσε ἀπόφαση γιὰ μετακίνηση καὶ τοῦ γραφείου τῆς προϊσταμένης Διεύθυνσης Διοικητικῶν καὶ Οἰκονομικῶν Ὑπηρεσιῶν ἀπὸ τὸν 2ο ὄροφο τοῦ κτιρίου στὸ ἰσόγειο, ὅπως ὅριζε ἡ ἀπόφαση τοῦ διοικητικοῦ συμβουλίου τοῦ Ὀργανισμοῦ ποὺ εἶχε ληφθεῖ στὶς 27/7. Ἡ διευθύνουσα σύμβουλος μετακίνησε τὴν προϊσταμένη χωρὶς τὴν μεταφορὰ τοῦ ἀρχείου της, ὅπως ἀναφέρεται στὸ περιεχόμενο τῆς καταγγελίας της.
.           Ἐν συνεχείᾳ ἐπισκέφθηκε τὸ γραφεῖο Τμήματος/Διεύθυνσης Διοικητικῶν καὶ Οἰκονομικῶν Ὑπηρεσιῶν μὲ σκοπὸ νὰ ἐπιληφθεῖ τῆς μετακομίσεως, ὅπως ἀναφέρει στὴν καταγγελία της ἡ προϊσταμένη τῆς ἐν λόγῳ Διευθύνσεως.

Τὰ κείμενα τῶν καταγγελιῶν σοκάρουν

.           Τὰ ὅσα ἀκολουθοῦν στὸ περιεχόμενο τῆς καταγγελίας ἀκούγονται ἀπίστευτα, ἀλλὰ διατυπώνονται ἐπωνύμως καὶ ἐνυπογράφως ἀπὸ δύο ὑπαλλήλους:
.           «Τὴ στιγμὴ ποὺ διαπίστωσε τὴν ὕπαρξη τῆς ἱερῆς εἰκόνας τῆς Παναγίας Θεοτόκου πάνω στὸ γραφεῖο της, τὴν ἅρπαξε καὶ τὴν πέταξε σὲ καλάθι σκουπιδιῶν, λέγοντας ὅτι ἐδῶ εἶναι ὑπηρεσία καὶ δὲν ἐπιτρέπονται εἰκόνες στὰ γραφεῖα. Στὴ συνέχεια κατευθύνθηκε πρὸς τὸ μέρος μου καὶ μόλις διαπίστωσε ὅτι φέρω σταυρὸ στὸ λαιμό μου φώναξε: Τί εἶναι αὐτὰ ποῦ φορᾶς; Ἅρπαξε τὸν σταυρὸ ποὺ φοροῦσα, ρωτώντας με ἂν νομίζω ὅτι θὰ μὲ σώσει αὐτὸ ποὺ φορῶ. Συνεχίζοντας προχώρησε στὸ γραφεῖο ἐργασίας μου, λέγοντας νὰ μαζέψω τὶς εἰκόνες ἀπὸ δῶ μέσα (τὶς ὁποῖες ἀποκάλεσε «π@@@ιὲς») ἀναφερόμενη στὶς μικρὲς εἰκόνες ποὺ ἔχω πάνω στὸ γραφεῖο ἐργασίας μου, ὅτι ἐδῶ εἶναι ὑπηρεσία καὶ δὲν ἐπιτρέπονται».

ΠΗΓΗ: newsbomb.gr

 

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΙΚΟΝΑ: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ καὶ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΜΕΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (Μητρ. Ναυπάκτου ἱερόθεος)

Θεολογία καί ἱστορία

Λόγος κατά τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας,
20.03.16, στόν Ἅγιο Διονύσιο Ἀρεοπαγίτη Ἀθηνῶν
Τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἐξοχώτατε Πρόεδρε τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας,
Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος,

.             Ἡ σύνδεση τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας μέ τήν ἀναστήλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων, πού ἔγινε τό ἔτος 843, καί στό βάθος ἡ σύνδεσή της μέ τήν ἀπόφαση τῆς Ζ΄  Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τό ἔτος 787, ἡ ὁποία ἀπεφάνθη γιά τήν τιμητική προσκύνηση τῶν ἱερῶν εἰκόνων, γιά ἰσχυρούς θεολογικούς λόγους, εἶναι ἕνα σημαντικό γεγονός πού ἔχει μεγάλη διαχρονική σημασία, ἀλλά καί καταπληκτική ἐπικαιρότητα.
.             Κατ’ ἀρχάς, ὅπως μπορεῖ νά παρατηρήση κανείς, ἡ ἑορτή αὐτή συνδέει στενά τήν θεολογία μέ τήν ἱστορία. Πρόκειται γιά ἕνα ἱστορικό γεγονός πού πραγματοποιήθηκε τόν 8ο καί 9ο αἰώνα, καί γιά μιά θεολογία πού εἶναι συνέχεια τῆς Χριστολογικῆς θεολογίας τῶν πρώτων αἰώνων.
.             Ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, ἤτοι ἡ θεολογία τῆς οἰκονομίας καί τῆς φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ, τῆς ἑνώσεως κτιστοῦ καί ἀκτίστου στό πρόσωπο τοῦ Λόγου, ἔγινε σέ συγκεκριμένο τόπο καί χρόνο, μέσα στήν ἱστορία. Ἔτσι, ἡ θεολογία περί τοῦ Χριστοῦ, τήν ὁποία διακηρύσσουν οἱ ἱερές εἰκόνες, διακηρύσσεται καί ἀπό τήν Ζ΄  Οἰκουμενική Σύνοδο κατά τόν 8ο αἰώνα, πού σημαίνει ὅτι ἡ θεολογία συνδέεται μέ τήν ἱστορία καί ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας εἶναι «θεολογία γεγονότων» καί ὄχι ἀφηρημένων στοχασμῶν καί διαλεκτικῶν συλλογισμῶν. Καί ἐπειδή ἡ ἱστορία ἐμπλέκεται μέ τήν πολιτική, γι’ αὐτό, δυστυχῶς, μερικές φορές ἡ πολιτική ἐπηρεάζει καί τήν θεολογία καί δημιουργεῖ σημαντικές παραχαράξεις καί παραποιήσεις τῆς ἀληθείας.
.             Ἔτσι, ἡ ἀναστήλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων πού ἑορτάζεται τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, ὡς νίκη τῆς Ὀρθοδόξου θεολογίας ἐναντίον τῶν παραχαράξεων τῆς Ἀποκαλυπτικῆς ἀληθείας, δείχνει ἔντονα τήν σύνδεση μεταξύ θεολογίας καί ἱστορίας.
.             Ὅμως, μετά τήν Ζ´ Οἰκουμενική Σύνοδο, ἡ ὁποία θεολόγησε γιά τήν σπουδαιότητα τῶν ἱερῶν εἰκόνων καί θέσπισε τήν σύνδεση τῆς θεολογίας μέ τήν ἱστορία, ἤτοι τήν ἐνσάρκωση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, καί ὄχι μέ τόν στοχασμό, τίς φαντασιώσεις, τίς ἰδέες καί τούς διαλεκτικούς συλλογισμούς, παρατηρήθηκε ἡ ἐκτροπή τῆς συνδέσεως τῆς θεολογίας μέ τήν πολιτική, τήν ἐγκοσμιοκρατική σκοπιμότητα σέ Δύση καί Ἀνατολή, πού διασώζεται μέχρι σήμερα. Θά γίνη μιά μικρή ἀναφορά στό θέμα αὐτό, δηλαδή τό τί ἐπακολούθησε τόσο στήν Δύση ὅσο καί στήν Ἀνατολή μετά τήν Ζ΄  Οἰκουμενική Σύνοδο, ἡ ὁποία καθιέρωσε τήν ἀξία καί τήν θεολογία τῶν ἱερῶν εἰκόνων.
.             Κατ’ ἀρχάς, στό δυτικό τμῆμα τῆς τότε ἑνιαίας Χριστιανικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας κυριαρχοῦσε ἡγετικά, κυρίως στό κέντρο τῆς Εὐρώπης, ὁ Βασιλεύς τῶν Φράγκων, Κάρολος Μέγας ἤ Καρλομάγνος. Αὐτός βρῆκε τήν εὐκαιρία, μέ ἀφορμή τήν σύγκληση τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, νά διαφοροποιηθῆ ἀπό τήν πολιτιστική καί θεολογική παράδοση τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολῆς. Ἔτσι, ἀνέθεσε σέ θεολόγους καί κυρίως τόν Θεοδοῦλφο, νά μελετήσουν τά Πρακτικά τῆς Ζ΄  Οἰκουμενικῆς Συνόδου, καί αὐτός συνέταξε τά λεγόμενα Libri Carolini (βιβλία Καρόλου), στά ὁποῖα παραποιήθηκαν τά Πρακτικά τῆς μεγάλης αὐτῆς Συνόδου καί τήν παρουσίασαν ὅτι δῆθεν δογμάτισε γιά τήν λατρευτική προσκύνηση τῶν εἰκόνων, καί ὄχι γιά τήν τιμητική προσκύνησή τους, ὅπως ἦταν τό σωστό. Δηλαδή, τήν λέξη τιμητική προσκύνηση τήν μετέτρεψαν σέ λατρευτική. Τά Libri Carolini διαβάστηκαν στήν Σύνοδο τῆς Φραγκφούρτης τό 794, δηλαδή ἑπτά χρόνια μετά τήν Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο, μέ ἀποτέλεσμα οἱ Χριστιανοί τοῦ ἀνατολικοῦ τμήματος τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας νά χαρακτηρισθοῦν γιά πρώτη φορά Γραικοί, δηλαδή Ἕλληνες μέ τήν ἔννοια τοῦ εἰδωλολάτρου. Ἔτσι, μετά τήν παραποίηση τῶν Πρακτικῶν τῆς Ζ´  Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἀκολούθησε καί ἡ πλαστογράφηση τοῦ ὀνόματος τῶν Ἀνατολικῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν ἀπό Ρωμαίους σέ Γραικούς.
.             Ἀπό ἐκεῖ ἄρχισε μιά ἐσκεμμένη διαφορετική πολιτιστική καί θεολογική παράδοση στήν Δύση, μέ τήν ἐμφάνιση τοῦ σχολαστικισμοῦ, ὁ ὁποῖος στηρίχθηκε κυρίως στούς διαλεκτικούς συλλογισμούς, στήν φιλοσοφία καί φθάνει μέχρι τόν διαφωτισμό, τόν ὑπαρξισμό καί τόν γερμανικό ἰδεαλισμό. Ἀπό πλευρᾶς θεολογικῆς αὐτή ἡ πολιτιστική διαφοροποίηση ἐκδηλώθηκε κατ’ ἀρχάς μέ τήν κατασκευή ἀγαλμάτων στούς Ναούς, στήν συνέχεια μέ τίς θρησκευτικές τέχνες τῆς Ἀναγεννήσεως καί τήν ἀπόρριψη τῶν εἰκόνων ἀπό τούς Ναούς, ὅπως ἔγινε μέ τούς Μεταρρυθμιστές Προτεστάντες.
.             Ἔπειτα, ὑπάρχει μιά θεολογική καί πολιτιστική διαφοροποίηση καί στό ἀνατολικό τμῆμα τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Εἶχαν ἀπωθηθῆ πρός τά ἀνατολικά ὅρια τῆς Αὐτοκρατορίας ὅσοι καταδικάστηκαν ἀπό τίς Οἰκουμενικές Συνόδους, ἤτοι οἱ ἀρειανοί, οἱ νεστοριανοί, οἱ μονοφυσίτες καί οἱ μονοθελῆτες, ἀπό τούς ὁποίους οἱ Ἰσλαμιστές προσέλαβαν διάφορα χριστιανικά στοιχεῖα. Ὁ ἀναπτυσσόμενος τότε Ἰσλαμισμός,  ἐπηρεασμένος στό θέμα αὐτό ἀπό τούς αἱρετικούς Χριστιανούς ἀπέβαλε τήν κατασκευή τῶν εἰκόνων.  Ἔτσι, στό Κοράνιο γίνεται ἀναφορά στόν Χριστό ὡς Λόγο τοῦ Θεοῦ, ὄχι ὅμως ὡς Υἱό τοῦ Θεοῦ, καί θεσπίζεται τό ἀνεικόνιστο. Τό Κοράνιο ἀπαρτίσθηκε ἀπό στοιχεῖα προϊσλαμικά, ἰουδαϊκά καί τόν αἱρετικό Χριστιανισμό, μαζί μέ ἄλλα στοιχεῖα. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Ἰσλαμισμός στήν ἀρχή δέν παρουσιάσθηκε ὡς ἰδιαίτερη θρησκεία, ἀλλά ὡς αἵρεση τοῦ Χριστιανισμοῦ, γι’ αὐτό ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός τόν συμπεριέλαβε στό βιβλίο του κατά τῶν αἱρέσεων μέ τόν ὅρο Ἀγαρηνοί καί Ἰσμαηλίτες. Μάλιστα δέ τότε οἱ Ἰσλαμιστές ἔτρεφαν μεγάλη ἀγάπη πρός τούς Χριστιανούς Ρωμαίους καί ἀντέγραφαν τόν πολιτιστικό τρόπο ζωῆς τους. Ὅταν, ὅμως, ὁ Ἰσλαμισμός ἐπεκτάθηκε πρός ἀνατολάς, στήν Περσία, τότε τό ἐθνικό μίσος τῶν Περσῶν ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων μετατράπηκε σέ θρησκευτικό μίσος ἐναντίον τῶν Ὀρθοδόξων Ρωμηῶν.
.             Τό γεγονός εἶναι ὅτι οἱ αἱρετικές Χριστιανικές ἀπόψεις ἐναντίον τῶν ἱερῶν εἰκόνων πέρασαν στήν Ἰσλαμική Θρησκεία, γι’ αὐτό ἀπαγορεύεται ἡ κατασκευή εἰκόνων τοῦ Θεοῦ καί τιμωροῦνται οἱ ποιηταί εἰκόνων. Ἔτσι, ἀρκέσθηκαν στά περίφημα ἀραβουργήματα, «τά ὁποῖα ἔφθασαν σέ καλλιτεχνικά ὕψη».
.             Τά δύο αὐτά παραδείγματα ἀπό τήν Δύση καί τήν Ἀνατολή δείχνουν ὅτι ἡ Ζ´  Οἰκουμενική Σύνοδος, τό 787, καί ἡ ἀναστήλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων, τό 843, εἶναι σημαντικά γεγονότα κεντρικῆς σημασίας πού συνδέουν τό μεγαλεῖο τοῦ κάλλους τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου μέ τήν μυστική ἀποφατική διδασκαλία τοῦ Χριστιανισμοῦ. Αὐτός εἶναι ὁ ἄξονας τῆς ἑλληνορθοδόξου παραδόσεως πού διαφέρει σαφῶς ἀπό τόν σχολαστικισμό τῆς Δύσεως, ἀλλά καί τόν ἀπρόσωπο μυστικισμό τῆς Ἀνατολῆς. Γι’ αὐτό ὁμίλησα στήν ἀρχή ὅτι ἡ σημερινή ἑορτή τῆς Ὀρθοδοξίας συνδέει τήν θεολογία μέ τήν ἱστορία, καί δείχνει τήν διαφοροποίησή της ἀπό τόν δυτικό ὀρθολογισμό καί τόν ἀνατολικό μυστικισμό.
.             Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας πού συγκρότησαν τίς Οἰκουμενικές Συνόδους ἐδογμάτισαν ἀσφαλῶς καί Θεοπνεύστως, ἀφοῦ ἀντιμετώπισαν μέ τήν «σφενδόνην τοῦ Πνεύματος» τόσο τόν δυτικό ὀρθολογισμό ὅσο καί τόν ἀνατολικό μυστικισμό καί ἀνέπτυξαν τήν θαυμάσια ὀρθόδοξη εἰκονογραφία πού προκαλεῖ δέος καί σεβασμό. Ἡ ὀρθόδοξη εἰκόνα μέ ὅλη τήν θεολογία της δείχνει ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία δέν εἶναι οὔτε σχολαστική καί ὀρθολογιστική οὔτε μυστικιστική, ἀλλά ἀποδέχεται τόν ἀποδεικτικό συλλογισμό ἀντί τοῦ διαλεκτικοῦ, καί τόν μυστικό ἀποφατικό τρόπο ζωῆς, ἀντί τοῦ ἀπρόσωπου μυστικισμοῦ. Ἡ ὀρθόδοξη εἰκόνα ἐκφράζει μιά ἱστορική πραγματικότητα καί ὄχι φανταστική, παρουσιάζει τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ στήν ἱστορία, τήν Θεοτόκο Μητέρα Του, ἀλλά καί τούς τραυματίες τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ πού εἶναι οἱ ἐράσμιοι φίλοι Του. Συγχρόνως, ἁγιογραφεῖ τήν μεταμορφωμένη ἱστορία, δηλαδή τήν μεταμόρφωση τοῦ σώματος καί τήν ἀλλαγή τῆς κτίσεως ἀπό τήν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, γι’ αὐτό ἡ ὀρθόδοξη εἰκόνα πλέει μέσα στήν δόξα πού εἶναι τό φῶς τοῦ Θεοῦ, καί εἶναι ἡ μέθεξη ἀπό τώρα τῆς μέλλουσας οὐράνιας δόξας.
.             Ἐπί πλέον ἡ ὀρθόδοξη εἰκόνα δέν ἀπολυτοποιεῖ τό ἐξωτερικό κάλλος, δέν παραμένει σέ μιά ἔστω ἐξωτερική μεταμορφωμένη ἱστορία, ἀλλά ἐκφράζει ἀποφατικά τό ἐσωτερικό βάθος τῶν φίλων τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ, τό βάπτισμα τοῦ οὐρανίου πυρός, δείχνει τήν κίνηση τοῦ νοῦ πρός τήν καρδία, ὅπως τήν θεολογεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν Β´ πρός Κορινθίους Ἐπιστολή: «ὁ Θεός ὁ εἰπών ἐκ σκότους φῶς λάμψαι, ὅς ἔλαμψεν ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν πρός φωτισμόν τῆς γνώσεως τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ ἐν προσώπῳ Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Β´ Κορ. δ´ 6). Τό ἴδιο παρουσιάζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος σέ ἄλλο σημεῖο τῆς ἐπιστολῆς του: «λογισμούς καθαιροῦντες καί πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατά τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, καί αἰχμαλωτίζοντες πᾶν νόημα εἰς τήν ὑπακοήν τοῦ Χριστοῦ» (Β´ Κορ. ι´ 5).
.             Ἑπομένως, ἡ ἱερά εἰκόνα συνδέει στενώτατα τήν ἱστορία μέ τήν ὀρθόδοξη διαχρονική ἐσχατολογία, ἡ ὁποία ἀναδύεται ἀπό τό βάθος τῆς μεταμορφωμένης καρδιᾶς καί κάνει τόν ἄνθρωπο πού τήν ἀσπάζεται τιμητικά νά ἀναφωνῆ, κατά τόν λόγο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «μετά χαρᾶς εὐχαριστοῦντες τῷ Θεῷ καί πατρί τῷ ἱκανώσαντι ἡμᾶς εἰς τήν μερίδα τοῦ κλήρου τῶν ἁγίων ἐν τῷ φωτί» (Κολ. α´ 12).
.             Ὅλα αὐτά δείχνουν ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη θεολογία εἶναι μιά σταθερή δύναμη στόν σύγχρονο μεταβαλλόμενο καί ἀνισόρροπο κόσμο, μέ τίς σκληρές ἰδεολογίες, ἀκόμη καί Χριστιανικές, καί τούς μισαλλόδοξους φανατισμούς ἀπό ὁποιονδήποτε καί ἄν προέρχονται. Συνδέει σταθερά τήν θεολογία μέ τήν ἱστορία, θεολογεῖ στήν ἱστορία, μέσα ἀπό τήν δόξα τῆς Βασιλείας καί ἱστορεῖ τήν θεολογία μέσα στήν δόξα τῆς Βασιλείας, καταγράφει τά ἄκτιστα ρήματα τῆς ἀποκαλυπτικῆς ἐμπειρίας μέ τά κτιστά ρήματα, νοήματα καί εἰκονίσματα τῆς ἱστορικῆς πραγματικότητας. Ἡ Ὀρθόδοξη θεολογία γιά ὅσους τήν γνωρίζουν καί τήν ζοῦν εἶναι τό οὐράνιο κάλλος στήν γῆ, τό τέλειο μέτρο τῶν πραγμάτων, ὁ ἔρως τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου, ὁ «ἀχόρταγος χορτασμός τοῦ θείου ἐλέους», «ἡ τελεία τῶν τελείων ἀτέλεστος τελειότης», ἡ «σκιαγραφία τοῦ οὐρανοῦ στήν γῆ» καί ἡ βίωση τῶν ἐσχάτων, ὁ ἐκκλησιασμός τῶν πάντων στό ἀνέσπερο φῶς τῆς Βασιλείας.
.             Τό λυπηρό εἶναι ὅτι πολλοί δέν γνωρίζουν τόν πλοῦτο τῆς Ὀρθοδόξου θεολογίας καί παραδόσεως, διότι ἔχουν γνώση τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπό παραχαράξεις πού μαθαίνουν ἀπό τά μικρά τους χρόνια, καί ὅμως στρέφονται ἐναντίον της. Ἄλλοι ἀποδίδουν στήν Ὀρθόδοξη θεολογία τήν λογικοκρατία τοῦ σχολαστικισμοῦ, ἄλλοι ταυτίζουν τήν Ὀρθόδοξη θεολογία μέ τόν δυτικό πουριτανισμό-ἠθικισμό, καί ἄλλοι ἐκφράζονται γιά τήν Ὀρθοδοξία μέσα ἀπό σχήματα τοῦ εὐδαιμονικοῦ Ἰσλαμισμοῦ.
.             Ὅμως, ὁ ὀρθόδοξος θεολόγος ἀποσχολαστικοποιεῖ τόν Χριστιανισμό καί ἀποϊσλαμοποιεῖ τόν ἀνθρώπινο βίο. Ἡ Ὀρθόδοξη θεολογία δέν συνδέεται οὔτε μέ τόν σχολαστικισμό, οὔτε μέ τόν πουριτανισμό, οὔτε μέ τόν εὐδαιμονισμό. Εἶναι ἡ γαμήλια σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Χριστό, τόν Νυμφίο τῆς Ἐκκλησίας.
.             Καί ἐπειδή ἐφέτος, τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς, θά συνέλθη ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος στήν Κρήτη, εὐχή ὅλων μας εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη θεολογία τῶν εἰκόνων καί ἡ θεολογική γλώσσα τῶν πραγμάτων νά διαποτίσουν τίς ἀποφάσεις της, καί νά φανῆ ἡ πληρότητα τοῦ κόσμου στό φῶς τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας. Πρέπει νά φανῆ ἡ σύνδεση θεολογίας καί ἱστορίας στό φῶς τῆς ἐσχατολογίας τῆς δόξας καί ὄχι ἡ σύνδεση θεολογίας καί πολιτικῆς στό σκοτάδι τῆς κοσμικῆς ἀδοξίας.
.             Ἡ Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ἀπόρριψη τῆς μισαλλοδοξίας, ἀποβολή τῆς ὑποκρισίας, ἔκφραση τῆς οὐράνιας Βασιλείας, βίωση τῆς δοξαστικῆς παρουσίας, μεταμόρφωση τῆς ἱστορίας, εἰκόνα τῆς οὐράνιας θείας Λειτουργίας, ἁγιογράφιση τῆς φωτεινῆς καί ἀνεκφράστου κοινωνίας, τῆς ἔνδοξης Συνοδικῆς Εὐχαριστίας, τῆς οὐράνιας ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας. Ἀμήν.

ΠΗΓΗ: ecclesia.gr