ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ἡ στάση τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας
ἔναντι τῆς ἑλληνικῆς παιδείας
(ἀπόσπασμα Ὁμιλίας
τοῦ Μητροπολίτου Περγάμου Ἰωάννου
γιὰ τὴν ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν
στὴν αἴθουσα Τελετῶν τοῦ Ἀριστοτελείου Παν/μίου Θεσσαλονίκης
στὶς 30.01.1998)

α) Στάση ἐκλεκτικότητας καὶ ἐπιλογῆς. Στὸ γνωστὸ ἔργο του «Πρὸς τοὺς νέους, ὅπως ἂν ἐξ ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων», ὁ Μ. Βασίλειος παροτρύνει τοὺς νέους νὰ ἐπιλέγουν ἀπὸ τὴν κλασσικὴ παιδεία ὅπως οἱ μέλισσες τὰ ἄνθη καὶ τοὺς χυμούς, ποὺ θὰ τοὺς εἶναι ὠφέλιμα, καὶ νὰ ἀπορρίπτουν ὅσα εἶναι βλαβερά. Ἡ διακριτικὴ αὐτὴ διεργασία δὲν εἶναι εὔκολη, ὑπονοεῖ πάντως ὅτι ὑπάρχουν καὶ πολλὰ καλὰ καὶ ὠφέλιμα, στὴν κλασσικὴ ἑλληνικὴ παιδεία, τὴν ὁποία ὁ Βασίλειος παρομοιάζει μὲ τὴ φοίτηση τοῦ Μωϋσέως στὴ σοφία τῶν Αἰγυπτίων πρὶν νὰ προσέλθει «τὴ θεωρία τοῦ ὄντος», δηλαδὴ στὴ θέα τοῦ Θεοῦ στὸ ὅρος Σινᾶ. Τὴν ἴδια στάση τηρεῖ καὶ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ἡ ἀρχή του ὡς πρὸς τὴν χρήση τῆς ἑλληνικῆς παιδείας εἶναι: κράτα τὸ ρόδον, ἀπόφευγε τὸ ἀγκάθι. Παρόμοιες εἶναι καὶ οἱ ἀπόψεις τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου: «Εἰ γὰρ καὶ μή, καθὼς προσῆκε περὶ ἀναστάσεως, φιλοσοφοῦσιν ἅπαντες (οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες), ἀλλ’ ὅμως περὶ τῆς κρίσεως καὶ τῆς κολάσεως καὶ τῶν ἐκεῖ δικαστηρίων ἅπαντες συμφωνοῦσιν, ὅτι ἔσται τις τῶν ἐνταῦθα γινομένων ἀντίδοσις ἐκεῖ».
.                  Ἡ κλασσικὴ μόρφωση δὲν ἀπορρίπτεται ἐντελῶς ἀπὸ τὸν Χρυσορρήμονα: «Τί οὖν; κατασκάψομεν τὰ διδασκαλεῖα (τῶν εἰδωλολατρῶν Ἑλλήνων), φησίν; Οὐ τοῦτο λέγω, ἀλλ᾽ ὅπως μὴ τὴν τῆς ἀρετῆς καθέλωμεν οἰκοδομὴν καὶ ζῶσαν κατορύξωμεν τὴν ψυχήν».

β) «Καινοτομεῖν τὰ ὀνόματα». Ὅλες οἱ λέξεις ποὺ χρησιμοποιοῦμε στὴ γλῶσσα μας εἶναι σχετικὲς καὶ ἀνίκανες νὰ ἐκφράσουν πλήρως τὸ νοούμενο. Καμιὰ γλῶσσα δὲν εἶναι «ἱερή», οὔτε ἡ Ἑλληνικὴ οὔτε ἡ Ἑβραϊκή, ἂν καὶ ὁ Μ. Βασίλειος σημειώνει ἰδιαίτερα τὸ ὅτι οἱ Ἑβδομήκοντα δὲν μετέφρασαν, ἄλλα ἁπλῶς μεταγραμμάτισαν στὰ ἑλληνικὰ λέξεις, ποὺ ἀναφέρονται στὸ Θεό, ὅπως οἱ λέξεις Σαβαώθ, Ἀδωνάϊ, Ἐλωὶ κ.λπ. Παρὰ ταῦτα τόσον ὁ Βασίλειος ὅσον καὶ ὁ θεολόγος Γρηγόριος, ὑποστήριξαν μὲ ἐπιμονὴ τὸν ὅρο “ὁμοούσιος” τοῦ Συμβόλου τῆς Νικαίας, ἂν καὶ γνώριζαν ὅτι δὲν ὑπῆρχε στὴν Ἁγία Γραφή, καὶ ὅτι ἦταν δάνειο ὄχι μόνον ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ φιλοσοφία. Ἔτσι οἱ Πατέρες αὐτοί, ἀλλὰ καὶ ἡ ὅλη Ἐκκλησία, ὅπως μαρτυρεῖ ἡ χρήση τοῦ “ὁμοούσιος” ἀπὸ τὴν Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, δὲν δίσταζαν νὰ χρησιμοποιήσουν φιλοσοφικοὺς ὅρους τῆς ἐποχῆς τους, καὶ μάλιστα νὰ τοὺς ἐπενδύσουν μὲ αὐθεντία δογματική, δηλαδὴ ἀκατάλυτη, καθιστώντας τους κατὰ κάποιο τρόπο ἀναντικατάστατους. Ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ φιλοσοφία, ὡς τὸ κύριο διαθέσιμο στὸν πολιτισμὸ τῆς ἐποχῆς μέσον ἐπικοινωνίας, ἔπρεπε νὰ χρησιμοποιηθεῖ προκειμένου νὰ ἐνσωματωθεῖ στὸ πολιτισμικὸ γίγνεσθαι ἡ ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου.
.                    Ἔτσι ὁ Μ. Βασίλειος ἀποφαίνεται ὅτι εἶναι οὐσιῶδες καὶ ἀπαραίτητο γιὰ ὅσους θεολογοῦν «νὰ θεωροῦν τοὺς ὅρους ποὺ χρησιμοποιοῦνται στὴ θεολογία ὡς πρωταρχικῆς σημασίας, καὶ νὰ προσπαθοῦν νὰ ἐξάγουν ἀπὸ αὐτοὺς τὸ ὑποκρυπτόμενο σὲ κάθε φράση καὶ σὲ κάθε συλλαβὴ νόημα». Ἡ στάση αὐτὴ τῶν Πατέρων ἔναντι τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας καὶ γλώσσης δηλώνει σαφῶς τὴν πρόθεσή τους νὰ μεταφέρουν ὁπωσδήποτε τὴ χριστιανικὴ πίστη στὸν πολιτισμὸ τῆς ἐποχῆς τους, ὅσους κίνδυνους καὶ ἂν αὐτὸ συνεπάγεται. Ἡ Πατερικὴ θεολογία ἀποτελεῖ αὐτὴ καθαυτὴν πολιτισμικὸ γεγονός. Ὄχι μόνο δὲν ἀρνεῖται νὰ χρησιμοποιήσει τὴ γλῶσσα τῆς φιλοσοφίας, ἀλλὰ – αὐτὸ εἶναι τὸ σημαντικό– ἐπιδιώκει καὶ κατορθώνει νὰ τῆς δώσει χριστιανικὸ περιεχόμενο, νὰ τὴν ἐκχριστιανίσει. Ἔτσι χρησιμοποιοῦνται ἀπὸ τοὺς Πατέρες οἱ ὅροι οὐσία, φύση, ἐνέργεια, ὑπόστασις, πρόσωπον κ.λ.π., γιὰ νὰ πάρουν ὅμως ἄλλο περιεχόμενο, σύμφωνο μὲ τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου. Ἡ φιλοσοφία δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ φθάσει στὸν Θεό, ὁ Θεὸς ὅμως μπορεῖ νὰ τὴν χρησιμοποιήσει γιὰ τοὺς σκοπούς Του.

γ) Ἡ τρίτη ἀρχή, ποὺ διέπει τὴ στάση τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ἔναντι τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς σοφίας, εἶναι καὶ ἡ πιὸ σημαντική. Πρόκειται γιὰ τὴν ὑπαρξιακὴ ἀναθεώρηση τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνισμοῦ μὲ βάση τὴ Βιβλικὴ θεώρηση τῆς σχέσεως Θεοῦ καὶ κόσμου, ἀνθρώπου καὶ ἱστορίας. «Τὸ κύριο διακριτικὸ στοιχεῖο τῆς Πατερικῆς θεολογίας ἦταν ὁ ὑπαρξιακός της χαρακτήρας». Ἡ φράση αὐτὴ ἀνήκει στὸν ἀείμνηστο π. Γ. Florovsky, καὶ δικαιώνεται πλήρως ἀπὸ τὰ Πατερικὰ κείμενα. Ὅταν κάνουμε λόγο γιὰ «ὑπαρξιακὴ» ἀναθεώρηση τοῦ Ἑλληνισμοῦ, δὲν ἔχομε κατὰ νοῦν ἕνα συγκεκριμένο φιλοσοφικὸ σύστημα ἀνάλογο μὲ ἐκεῖνο, ποὺ εἶναι σήμερα γνωστὸ ὡς «ὑπαρξισμός». Ἐννοοῦμε τὸ ὅτι ἡ ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας δὲν ἀποβλέπει σὲ τίποτε ἄλλο παρὰ στὴν ἱκανοποίηση τῶν ὑπαρξιακῶν προβλημάτων τοῦ ἀνθρώπου, τὴ λύτρωση καὶ σωτηρία του ἀπὸ τὴν ἀναγκαιότητα, τὴ φθορὰ καὶ τὸ θάνατο μέσα ἀπὸ μία συγκεκριμένη στάση ζωῆς, μία ὁρισμένη σχέση του μὲ τὸν Θεό, τοὺς συνανθρώπους του καὶ τὸν κόσμο. Ἡ θεολογία καὶ τὰ δόγματα δὲν εἶναι διανοητικὰ κατασκευάσματα, ποὺ ἀποβλέπουν στὴν ἱκανοποίηση τοῦ ἀνθρωπίνου λόγου, ἀλλὰ σημεῖα, ποὺ παραπέμπουν σὲ ζητήματα ζωῆς καὶ θανάτου, ὑπάρξεως καὶ ἀνυπαρξίας. Ἔχουν σωτηριολογικὸ περιεχόμενο, ὄχι μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἠθικῆς βελτιώσεως, ἀλλὰ τῆς ὀντολογικῆς καταφάσεως καὶ βεβαιώσεως παντὸς ὅ,τι ὑπάρχει καὶ ἀπειλεῖται ἀπὸ τὴν ἀνυπαρξία καὶ τὸ θάνατο. Σὲ τέτοια θέματα δόθηκε ἡ πνευματικὴ μάχη μεταξὺ Πατερικῆς θεολογίας καὶ ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, καὶ στὸ ἐπίπεδο αὐτὸ κρίθηκε τελικὰ ἡ διαμόρφωση τῆς ἑλληνικῆς ταυτότητας κάτω ἀπὸ τὴν ἐπίδραση τῆς χριστιανικῆς πίστεως.

«Η ΑΡΓΙΑ τῶν ΤΕΜΠΕΛΗΔΩΝ»

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος γιὰ τὴν ἀπόφαση τοῦ ὑπουργείου Παιδείας
ἀναφορικὰ μὲ τὴν ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν

14.01.2020

Ρεπορτὰζ γιὰ τὸ Ραδιόφωνο τῆς Ἐκκλησίας: Μάκης Ἀδαμόπουλος

.                 Τὴν ἀπόφαση τοῦ ὑπουργείου Παιδείας ἀναφορικὰ μὲ τὴν ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, κλήθηκε ἀπὸ δημοσιογράφους νὰ σχολιάσει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος τονίζοντας ὅτι «ἔγινε αὐτὸ ποὺ ἔπρεπε νὰ γίνει. Ὅλα τὰ ἄλλα εἶναι ἀστειότητες καὶ προφάσεις. Ἡ ἀργία εἶναι γιὰ τοὺς τεμπέληδες» καὶ προσέθεσε ὅτι ἡ ἡμέρα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν εἶναι μία σχολικὴ ἑορτή, κατὰ τὴν ὁποία τὰ παιδιὰ σύμφωνα μὲ τὸ πρόγραμμα τοῦ σχολείου τους θὰ παρακολουθήσουν τὶς ἐκδηλώσεις, θὰ πᾶνε στὴν ἐκκλησία καὶ θὰ κάνουν μάθημα.
.                 Σύμφωνα μὲ τὴν χθεσινὴ ἐγκύκλιο τοῦ ὑπουργείου Παιδείας διευκρινίζεται ὅτι:
Α. Ἡ 30ή Ἰανουαρίου κάθε ἔτους, ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ἀποκαθίσταται ὡς ἡμέρα πραγματοποίησης ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων πρὸς τιμὴν τῶν τριῶν Ἁγίων καὶ τῆς Παιδείας, καθὼς καὶ ὅλης τῆς ἐκπαιδευτικῆς κοινότητας, ἀναφέρει ἀνακοίνωση τοῦ ὑπουργείου παιδείας, ἐνῶ τονίζονται τὰ ἑξῆς:
Β. Ἡ ἐν λόγῳ ρύθμιση ἀφορᾶ τόσο τὴν πρωτοβάθμια ὅσο καὶ τὴ δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση, δημόσια καὶ ἰδιωτική.
Γ. Κατὰ τὰ λοιπά, τὸ σχολεῖο θὰ λειτουργεῖ κανονικὰ καὶ θὰ πραγματοποιεῖται τὸ ὡρολόγιο πρόγραμμα τῶν μαθημάτων τῆς ἡμέρας.

ΠΗΓΗ: iaath.gr

ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΑ ΙΕΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΟΣΙΑ

ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΑ ΙΕΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΟΣΙΑ

ἐφημ. Δημοκρατία»,
13.01.2020

.                 Εἶναι πραγματικὰ ἀδιανόητη (Σχ. «ΧΡ. ΒΙΒΛΙΟΓΡ.»: Λάθος. Εἶναι ἀπολύτως “διανοητή». Καὶ κυρίως ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ!) ἡ νέα πρωτοβουλία τῆς ὑπουργοῦ Παιδείας Νίκης Κεραμέως νὰ καταργήσει τὴν ἀργία τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν στὰ σχολεῖα, τόσο στὴν Πρωτοβάθμια ὅσο καὶ στὴ Δευτεροβάθμια Ἐκπαίδευση. Ἀδιανόητη καὶ ἀπίστευτη. Διαβάζοντας καὶ ξαναδιαβάζοντας τὴν ἐπίμαχη διάταξη, ἡ ὁποία τεχνηέντως συμπεριλήφθηκε σὲ νομοσχέδιο μὲ δεκάδες ἄρθρα, δὲν μπορεῖ νὰ πιστέψει εὔκολα κανεὶς ὅτι ἔχει ἀποτυπωθεῖ τέτοια πρόβλεψη…
.                 Ὅποιες δικαιολογίες κι ἂν ἐπικαλεῖται ἡ κυρία Κεραμέως, ὅσο κι ἂν ἐπιχειρεῖ νὰ ἐξωραΐσει τὴν ἀπόφασή της, τὸ μόνο ποὺ ἐπιτυγχάνει εἶναι νὰ ἐκτίθεται ἀκόμη περισσότερο. Δὲν νοεῖται ἡ ὑπουργὸς Παιδείας νὰ ψελλίζει παραπλανητικὲς προφάσεις περὶ δῆθεν «ἐπαναφορᾶς στὸ καθεστὼς ποὺ ἴσχυε προηγουμένως», ὅταν ἡ πραγματικότητα εἶναι ἐντελῶς ἀντίθετη. Τὸ ἀνοσιούργημα ποὺ ξεκίνησε ὁ προκάτοχός της ἐπὶ ΣΥΡΙΖΑ Κ. Γαβρόγλου δυστυχῶς τείνει νὰ ὁλοκληρωθεῖ τώρα μὲ τὴ δική της ὑπογραφή, καθὼς μετὰ τὴν κατάργηση τῆς ἀργίας σταδιακὰ θὰ ἐπιδιωχθεῖ καὶ ἡ ἀποδυνάμωση τῶν «ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων» ποὺ προβάλλονται ὡς ἀντιστάθμισμα.
.                 Τὴν ὥρα ποὺ τὸ ἔθνος, ἡ πατρίδα καὶ ἡ πίστη μας ἀντιμετωπίζουν διαρκεῖς καὶ κλιμακούμενες ἀπειλές, ἡ ἀνάληψη μίας τέτοιας ὑπουργικῆς πρωτοβουλίας, τὴν ὁποία χρεώνεται βεβαίως ἡ κυβέρνηση συνολικά, ἐγείρει σοβαρὲς ὑποψίες. Σὲ αὐτὴ τὴν κρίσιμη συγκυρία δὲν δικαιολογοῦνται τόσο ἐπιπόλαιες ἀποφάσεις, ὡσὰν μάλιστα νὰ μὴν ὑπάρχουν ἄλλες προτεραιότητες γιὰ τὸν χῶρο τῆς ἐκπαίδευσης. Ἐὰν πράγματι ἡ προώθηση τῆς ἀπόφασης αὐτῆς ἔγινε μὲ καλὴ πρόθεση ἢ ἔστω δίχως νὰ ἔχουν σταθμιστεῖ σωστὰ οἱ καταστάσεις, τότε ἡ κυρία Κεραμέως προλαβαίνει ἀκόμη νὰ διορθώσει τὸ λάθος της. Ὀφείλει νὰ ἀποσύρει ἀμέσως τὸ ἄρθρο 56 τοῦ νομοσχεδίου, ὥστε νὰ ἀποδείξει ὅτι δὲν εἶχε σκοπὸ -μὲ τὴν κατάθεσή του, μάλιστα, νύχτα στὴ Βουλὴ- νὰ πιάσει στὸν ὕπνο τοὺς πάντες καὶ εἰδικότερα τὴν πλειονότητα τῶν Ἑλλήνων ποὺ ἀρνοῦνται νὰ δεχτοῦν ἐκπτώσεις στὰ «πιστεύω» καὶ στὶς ἀξίες τους.
.                 Ἐάν, ἀντιθέτως, ἡ κυρία ὑπουργὸς ἐμμείνει στὴν ἀπόφασή της, μπορεῖ νὰ προσφέρει ἱκανοποίηση καὶ χαμόγελα σὲ ὅσους ἀπεργάζονται τὴν ἀποχριστιανοποίηση τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας, ἀλλὰ θὰ πρέπει νὰ γνωρίζει ὅτι ἡ ἴδια θὰ εἶναι ὑπόλογη καὶ βαρύτατα ἐκτεθειμένη. Ἡ κατάργηση τῆς ἀργίας τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν δὲν εἶναι μεμονωμένη, ἀλλὰ θὰ ἔρθει νὰ προστεθεῖ στὴν ἁλυσίδα ἀνάλογων ἐνεργειῶν τῶν προκατόχων της, καθὼς καὶ τῆς ἴδιας, ποὺ στρέφονται κατὰ τῆς ἐθνικῆς ταυτότητάς μας, παίζοντας τὸ παιχνίδι κάθε λογῆς ἐχθρῶν τῆς πατρίδας…

 

 

 

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ὡς διδάσκαλοι τῆς νεότητος (Μητροπολ. Μάνης Χρυσόστομος Γ´)

Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες ὡς διδάσκαλοι τῆς νεότητος

Τoῦ Μητροπολίτου Μάνης Χρυσοστόμου Γ´

.           Οἱ Τρεῖς μέγιστοι φωστῆρες τῆς τρισηλίου Θεότητος, οἱ βαθεῖς γνῶστες τῆς ἑλληνικῆς καί χριστιανικῆς παιδείας, Βασίλειος ὁ Μέγας, ὁ Θεολόγος Γρηγόριος καί Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ὑπῆρξαν κατ᾿ ἐξοχήν παιδαγωγοί τῆς νεότητος.
.           Μεγάλοι σοφοί, πανεπιστήμονες μελέτησαν σέ βάθος τήν φιλοσοφία καί ὅλες τίς ἐπιστῆμες καί ἔγραψαν πολλά συγγράμματα τά ὁποῖα μέχρι σήμερα διαβάζονται ὄχι μόνο στόν ἑλλαδικό χῶρο ἀλλά καί στο ἐξωτερικό, ἰδίᾳ σέ μεγάλα πνευματικά ἱδρύματα στήν Εὐρώπη.
.           Ἀκόμη κήρυξαν μέ φλόγα ψυχῆς, ἑρμήνευσαν τήν Ἁγ. Γραφή, μόρφωσαν καί εὐεργέτησαν τούς ἀνθρώπους.
.           Τό σημαντικότερο ὡστόσο τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἦταν ἡ θεμελίωση τοῦ συνδυασμοῦ τοῦ ἑλληνικοῦ καί χριστιανικοῦ πολιτισμοῦ, ἡ δημιουργία παιδείας στηριγμένης στήν φιλοσοφία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων καί στά θεῖα διδάγματα τοῦ Εὐαγγελίου. Περιώνυμοι ἔχουν μείνει, αἰῶνες τώρα, ἡ συγγραφή τοῦ Μεγ. Βασιλείου «πρός τούς νέους, ὅπως ἄν ἐξ ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων», ἡ φράση τοῦ Γρηγορίου Ναζιανζηνοῦ «ἡ παίδευσις εἶναι τό πρῶτον ἀγαθόν» καί τοῦ Χρυσορρήμονος «μέγα τῆς ψυχῆς ἐφόδιον τά ἱερά μαθήματα».
.           Γι᾿ αὐτό καί ἔχουν καθιερωθεῖ ὡς οἱ προστάτες τῆς ἑλληνικῆς παιδείας καί τῶν γραμμάτων, ἑορτή ἐξόχως σημαντική ἡ ὁποία καί πρέπει ὄχι μόνον νά παραμείνει μέ τό ἑορταστικόν της χρῶμα ἀλλά καί ἀκόμη περισσότερον νά τύχη ἐπισημάνσεως καί προσοχῆς ἀπ᾿ ὅλους μας.
.           Μελετῶντας οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη σέ βάθος καί ἔχοντας πλούσια ἐμπειρία τῆς ἀποκεκαλυμμένης ἀλήθειας τοῦ Χριστοῦ μίλησαν καί γιά τήν νεανική ἡλικία καί παίδευση τοῦ ἀνθρώπου.
.           Ὁ καθένας τους, νοῦς διαυγής, πηγή ἀκένωτος σοφίας, πνεῦμα καθαρόν καί ἅγιον ἀνεδείχθη ἄριστος διδάχος τῆς νεότητος, ἐξαίρετος παιδαγωγός, διακριτικός καθοδηγητής γονέων καί διδασκάλων.
.           Ἀξίζει νά εἰσέλθουμε στον διδακτικό τους κῆπο καί νά λάβουμε πεῖρα ἀπό τά σοφά λόγια τους.
.           Στό ἀγώνισμα γιά τήν διαπαιδαγώγηση τῆς νέας γενιᾶς, τῶν παιδιῶν μας θαυμάσια μποροῦν νά μᾶς χειραγωγήσουν οἱ Τρεῖς αὐτοί κορυφαῖοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.
.           Ὁ Μέγας Βασίλειος τονίζει ὃτι ἡ ἀνθρώπινη προσωπικότητα ἀπαρτίζεται ἀπό δύο στοιχεῖα σέ μία ἁρμονική ἑνότητα, ἡ ψυχή καί τό σῶμα. Καί τά δύο, πολύτιμα δῶρα τοῦ Θεοῦ, πρέπει νά τύχουν εἰδικῆς μεταχείρισης ἀπό τόν ἄνθρωπο κατά τήν προσιδιάζουσα ἀξία τοῦ καθενός. Ὁ σοφός πατήρ γνωρίζει καί ἀντιμετωπίζει τό εὔπλαστον τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς. Μάλιστα τήν νεανική ψυχή «εὔπλαστον οὖσαν καί ἁπαλήν ὡς κηρόν» θεωρεῖ «ταύτην πρός πᾶσαν ἀγαθῶν ἄσκησιν εὐθύς καί ἐξ ἀρχῆς ἐνάγεσθαι. Τονίζει ὅτι πρέπει γιά τούς νέους νά ὑπάρχει ἕνας σωστός διδάσκαλος, πατέρας, πνευματικός καθοδηγός καί αὐτός ὁ ἐπί κεφαλῆς νά εἶναι «ὁ καθ᾿ ἡλικίαν προσήκων καί τήν ἐμπειρίαν ὑπέρ τούς ἄλλους ὤν καί μαρτυρίαν ἔχων ἐν μακροθυμίᾳ ὥστε πατρικῇ μέν εὐσπλαγχνίᾳ, λόγῳ δέ ἐπιστημονικῷ τά ἁμαρτήματα τῶν νέων ἐπανορθοῦσθαι».
.              Κάτοχος τῆς ἀνθρωπογνωσίας διετύπωσε σπουδαῖα παιδαγωγικά ἀξιώματα ὅπως: «Ἔστι δέ ἡ παιδεία ἀγωγή τις ὠφέλιμος τῇ ψυχῇ ἐπιπόνως πολλάκις τῶν ἀπό κακίας κηλίδων αὐτήν ἀποκαθαίρουσα». Ἀκόμη «ἀναγκαία ἡ τῆς παιδείας ἐπίγνωσις πρός τε τήν αἵρεσιν τῆς ὠφελίμου παιδείας καί πρός ἀποφυγήν τῆς ἀνοήτου καί βλαβερᾶς» καί «ἔστι σοφία ἐπιστήμη θείων τε καί ἀνθρωπίνων πραγμάτων». Δέν εἶναι συνεπῶς φρόνιμον νά παραθεωρεῖται καί ἡ τῶν θείων γνώση καί μάθηση. Βασική ἀρχή γιά τόν παιδαγωγό εἶναι κατά τόν Μέγα Βασίλειο καί τό παράδειγμα. Τονίζει: «Οἱ διδάσκοντες διά τό μή ἀπό διαθέσεως τούς λόγους προφέρεσθαι, κενολογοῦσι». Δίνει ἐπί πλέον ἀξία καί σημασία στή ἀνύστακτη μέριμνα τῆς ὅλης οἰκογένειας γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν. Ὑπογραμμίζει ὅτι χρέος τῶν πατέρων εἶναι ἡ πρόνοια γιά τά παιδιά τους καί ὡραιότατα ὁ ἴδιος γράφει γιά τήν διαπαιδαγώγηση πού ἔλαβε ἀπό τό σπίτι του: «Ἥν ἐκ παιδός ἔλαβον ἔννοιαν περί Θεοῦ παρά τῆς μακαρίας μητρός μου καί τῆς μάμμης Μακρίνης, ταύτην αὐξηθεῖσαν ἔσχον ἐν ἐμαυτῷ· οὐ γάρ ἄλλα ἐξ ἄλλων μετέλαβον ἐν τῇ τοῦ λόγου συμπληρώσει, ἀλλά τάς παραδοθείσας μοι παρ᾿ αὐτῶν ἀρχάς ἐτελείωσα».
.           Ὁ ἄλλος Ἱεράρχης, ὁ πρύτανης τῶν ἱεροκηρύκων, ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γνωρίζει ἰδιαίτερα τά προβλήματα τῆς νεότητος. Ἐπισημαίνει πολύ χαρακτηριστικά ὃτι: «Χαλεπόν ἡ νεότης καί εὐρίπιστον, εὐεξαπάτητον, εὐόλισθον καί σφοδροτέρου δεῖται τοῦ χαλινοῦ· πυρά γάρ τις ἐστίν τῶν ἔξωθεν ἐπιλαμβανομένη ἁπάντων, ραδίως ἐκκαιομένη». Γι᾿ αὐτό στόχος τῆς ἀγωγῆς τῆς νεότητος κατά τόν σοφόν Ἱεράρχην εἶναι ἡ καλλιέργεια τῆς ἀρετῆς. Διότι «ἀρετῆς ἀπούσης ἅπαντα περιττά». Δίνει προτεραιότητα στή θρησκευτική διαπαιδαγώγηση καί ὑπογραμμίζει ὅτι «ἐάν τά παιδιά μας τά διαπαδαγωγήσουμε πρωτίστως νά εἶναι φίλοι τοῦ Θεοῦ καί τά διδάξουμε τά πνευματικά μαθήματα, τότε θά ἐκλείψουν τά λυπηρά ἀπό τήν ζωή τους καί ἀπό μύρια κακά θά ἀπαλλαγοῦν».
.           Καί μ᾿ ἄλλα εἰδικότερα θέματα ἀσχολεῖται ὁ Ἱ. Χρυσόστομος: Γιά τήν πειθαρχία στό σχολεῖο ὅπου καυτηριάζει τήν ἀκαταστασία, καί τήν παρομοιάζει μέ «δουλεία», καί γράφει: «Βούλει εἶναι τόν υἱόν πειθήνιον; ἐξ ἀρχῆς αὐτόν ἔκτρεφε ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου». Προτρέπει ἀκόμη οἱ νέοι νά ἀναστρέφονται μέ προσωπικότητες ἐνάρετες καί ἐξαγιασμένες γιά νά μπορέσουν νά τίς μιμηθοῦν, διότι «οἷς τις ὁμιλεῖ συνεχῶς, τούτοις ἀφομοιοῦται τό ἦθος».
.           Ἡ ἀγωγή, λέγει ὁ παιδαγωγός Χρυσόστομος, ὁμοιάζει μέ τόν γλύπτη, πού προσπαθεῖ νά δώσει μορφή στό ἄψυχο μάρμαρο. Ἀπαιτεῖται ἀγωγή γλώσσας, ἀκοῆς, ὀφθαλμῶν, ἄλλοτε μέ τήν ἐφαρμογή τῆς αὐστηρότητος καί ἄλλοτε τῆς ἐπιείκειας. Κύριον βεβαίως προσόν τοῦ παιδαγωγοῦ τῆς νεότητος θεωρεῖ τήν ἀρετή τῆς ἀγάπης. «Καί γάρ πρό τῶν ἄλλων ἁπάντων τοῦτο (τήν ἀγάπην) χρή τόν διδάσκαλον ἔχειν». Εἶναι ἡ παιδαγωγική καί συμβουλευτική τῆς ἀγάπης. Ὑπογραμμίζει μέ σαφήνεια: «Νά καταφεύγεις συνεχῶς στήν ἀγάπη, ἐλαττώνοντας ἔτσι τήν φορτικότητα τῶν συμβουλῶν καί ἐλέγχων. Θέλεις νά διορθώσεις; Δάκρυσε, προσευχήσου στό Θεό, πάρε τόν νέον ἰδιαιτέρως καί παρακίνησέ τον στό καλό. Δεῖξε ἀγάπη». Πολύ ἐπιγραμματικὴ εἶναι ἐν προκειμένῳ ἡ φράση του. «Μεγάλη αὕτη ἡ ἀγάπη διδάσκαλος (στήν ἀγωγή), ἱκανή καί πλάνης ἀπαγαγεῖν καί τρόπον μεταρρυθμίσαι καί πρός φιλοσοφίαν χειραγωγῆσαι καί ἀπό λίθων ἀνθρώπους ἐργάζεσθαι».
.           Σπουδαία θέση στό ὅλο μορφωτικό ἔργο δίνει ὁ Ἱ. Χρυσόστομος στόν ἐκπαιδευτικό. Οἱ καλοί διδάσκαλοι προσφέρουν ὑπηρεσίες πολυτιμότερες καί ἀπ᾿ αὐτούς τούς γονεῖς, διότι ἀπό τούς γονεῖς προέρχεται τό ζῆν, ἐνῶ ἀπό τούς διδασκάλους τό καλῶς ζῆν. Ἐπιφυλάσσει ὡστόσο τιμητικό ρόλο στή μητέρα καί ἀπευθυνόμενος πρός αὐτήν λέγει: «Μητέρα δέν σέ κάνει τό γεγονός ὅτι γέννησες τά παιδιά, τοῦτο εἶναι τῆς φύσεως. Μητέρα σέ κάνει τό ὅτι τά ἀνατρέφεις ὡς θέλει ὁ Θεός».
.           Μόνον ἕνας ἐφάμιλλος τοῦ ρήτορος Δημοσθένους, ὡς ἦταν ὁ Ἱερός Χρυσόστομος θά μποροῦσε τελικά νά πεῖ ὅτι ἡ ψυχή τοῦ παιδιοῦ εἶναι «παντός χρυσίου τιμιωτέρα» καί ὅτι «παιδεία μετάληψις ἁγιότητός ἐστι».
.           Ὁ τρίτος πνευματικός πατέρας καί σοφός διδάσκαλος, ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ὁ Ναζιανζηνός καί αὐτός στήν ἴδια γραμμή βαδίζει καί τονίζει ὑπέροχα ὅτι ἡ ἀγωγή τῆς νεότητος εἶναι «τέχνη τεχνῶν καί ἐπιστήμη ἐπιστημῶν». Ἀπό τά δύο κυρίως παιδαγωγικότατα Ἔπη του, «Παρά Νικοβούλου πρός πατέρα» καί «Νικοβούλου πρός τόν υἱόν» μποροῦμε νά ἀντλήσουμε σπουδαιότατα καί λίαν χρήσιμα παιδαγωγικά πορίσματα.
Ὁ Γρηγόριος ἐπαινῶν τούς Μακκαβαίους παῖδας, προτρέπει τούς νέους νά μιμηθοῦν αὐτούς τούς ἥρωες τῆς πίστεως. Οἱ Μακκαβαῖοι παῖδες τοῦ δίδουν τήν εὐκαιρία νά ὑπογραμμίσει τήν ἀξία τῆς ἀρετῆς καί τήν σημασία τῆς κυριαρχήσεως ἐπί τῶν παθῶν. Ἡ ἐνάρετος ζωή ἀναδεικνύει αὐθεντικούς πνευματικούς ἀθλητές καί αὐτούς ἀναζητεῖ καί ἐπαινεῖ.
.           Ἀξίζει νά ἀναφέρουμε τήν πρακτική πλευρά μιᾶς ὀρθῆς ἀγωγῆς καί βιοτῆς ὅπως τήν ἔζησε ὁ Γρηγόριος μαζί μέ τόν φίλο του Βασίλειο τόν Μέγα. Πρόκειται γιά μία φιλία ἑνός πολιτιστικοῦ καί χριστιανικοῦ ἐπιπέδου ἐξόχως σημαντικοῦ πού ἄρχισε μεταξύ τους στήν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας, θεμελιώθηκε στήν Ἀθήνα ὅταν ἦλθαν γιά σπουδές, ἔμεινε ἀκλόνητη στήν ὑπόλοιπη βιοτή τους καί κατέστη ὑπόδειγμα στήν ἱστορία γιατί ἦταν μία φιλία μέ κοινό πόθο τήν ἀρετή καί τήν παιδεία. Ἦταν κατά Θεόν φιλία.
.           Σιγά-σιγά κοντά στούς δύο νέους αὐτούς ἦλθαν καί ἄλλοι σπουδαστές καί σχηματίστηκε στήν Ἀθήνα τοῦ 4ου αἰώνα ἡ πρώτη χριστιανική φοιτητική συντροφιά. Τό γεγονός αὐτό σηματοδοτεῖ τήν ἰδιαίτερη σημασία πού ἔχει στά νεανικά σπουδαστικά χρόνια ἡ συνάντηση ἰδεῶν καί ἰδεολογιῶν, προσώπων καί συνανθρώπων, διδασκάλων καί σπουδαστῶν.
.           Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες ἀνεδείχθησαν ἄριστοι παιδαγωγοί καί ἀτενίζοντας τίς ἅγιες μορφές τους ἔχουμε πράγματι ψηλαφητή τήν ἀληθινή παιδαγωγική καί συμβουλευτική. Καί σήμερα μᾶς διδάσκουν μέ τήν σοφία τους, τήν ἀγάπη τους, τό ἀγωνιστικό τους φρόνημα, τήν ἱεροπρέπειά τους. Καλούμεθα, συνεπῶς, σ᾿ ἕνα χρέος ὑψηλό καί εὐθυνοφόρο γιά τήν προστασία καί σωτηρία τῶν παιδιῶν μας.
.           Συνελόντ’ εἰπεῖν, ἡ ἀρίστη παιδαγωγία κατά τούς Οἰκουμενικούς Διδασκάλους, Βασίλειον, Γρηγόριον καί Χρυσόστομον εἶναι ἡ γνώση καί τό ἦθος.

ΠΗΓΗ: im-manis.gr

 

ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ: ΑΠΟΒΛΗΤΟΙ, ΑΧΡΗΣΤΟΙ, ΑΝΥΠΟΛΗΠΤΟΙ

Ἔντονη διαμαρτυρία
γιά τήν ἀργία τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν
στά σχολεῖα

Τοῦ Μητροπολίτου Μάνης Χρυσοστόμου Γ΄

.          Μέ πολλή θλίψη διαμαρτύρομαι ἔντονα γιά τήν σχετική ἀπόφαση τῆς ἀργίας τήν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν γι’ ὅλα τά σχολεῖα Πρωτοβάθμιας καί Δευτεροβάθμιας ἐκπαίδευσης. Πρόκειται γιά λάθος. Οὔτε ἑορταστική ἐκδήλωση, οὔτε σχετική ὁμιλία, οὔτε ἐκκλησιασμός. Ὡς οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες νά εἶναι ξένο σῶμα ἀπό τήν ἑλληνική παιδεία. Ἀπόβλητοι, ἄχρηστοι, ἀνυπόληπτοι, ξεχασμένοι, σέ περιφρόνηση.
.              Ποῖοι; Οἱ Τρεῖς «μέγιστοι φωστῆρες τῆς τρισηλίου θεότητος», οἰ ἐξαιρετικές προσωπικότητες τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων καί τῆς παιδείας, μέ τήν σπάνια μόρφωση, τήν πολύπλευρη γνώση καί τό ἦθος, πού τά συγγράμματά τους ἀποτελοῦν ἀκένωτη πηγή σοφῶν διδαγμάτων. Οἱ, Βασίλειος ὁ Μέγας, ὁ φιλοσοφικότερος νοῦς Γρηγόριος, ὁ Δημοσθένης τῆς Ἐκκλησίας Χρυσόστομος, οἱ πιό γνήσιοι ἄνθρωποι, οἱ Οἰκουμενικοί Διδάσκαλοι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἀνοικτούς ὁρίζοντες στή σκέψη καί ἀγωγή.
.             Διερωτᾶται κανείς, τά παιδιά μας δηλαδή, δέν ἔχουν τίποτα νά διδαχθοῦν γιά τήν πορεία τῆς ζωῆς τους ἀπό τίς πολυταλαντοῦχες αὐτές μορφές τοῦ κόσμου τοῦ πνεύματος; Γιατί τούς μεγάλους αὐτούς θεοφόρους Πατέρες τούς ἀποκλείουμε ἀπό τήν γενικότερη παιδεία τῶν νέων μας; Ὅταν ξένα ἐκπαιδευτικά ἱδρύματα ἀναζητοῦν τούς δικούς μας Τρεῖς Ἱεράρχες, τούς μεταφράζουν, τούς μελετοῦν καί προσπαθοῦν νά κατανοήσουν τά σοφά μηνύματά τους, ἐμεῖς ἐπιτρέπεται νά τούς θέτουμε στό περιθώριο;
.           Φαντάζει στό στερέωμα τῆς ἑλληνικῆς ἐκπαιδευτικῆς κοινότητας τραγικό, ἀντί ἑορτῆς καί προβολῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, νά ἐρχόμεθα καί νά καθιερώνουμε ἀργία τήν 30η Ἰανουαρίου. Τήν μόνη δικαιολογία πού ἴσως βρίσκουμε γι’ αὐτή τήν ραστώνη εἶναι ἡ ἄγνοια. Ὡστόσο ἡ διόρθωση τοῦ λάθους μπορεῖ νά ἐπιτευχθεῖ τώρα μάλιστα, πού σέ καιρούς δυσχειμέρους, ὅλοι μας ἔχουμε ἀνάγκη καί πρό παντός οἱ νέοι, τήν ἔνθεη σοφία τους. Τούς εὐεργέτες «δι’ ὧν πρός τό εὖ εἶναι χειραγωγούμεθα» δέν τούς θέτουμε στή γωνία ἀλλά στό κέντρο καί τούς σεβόμεθα, τούς τιμοῦμε καί τούς γιορτάζουμε.

H ΜΥΣΤΙΚH ΔYΝΑΜΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

Ἡ μυστικὴ δύναμη τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν

    .         Προβάλλονται καὶ φέτος ἀπὸ τὴν ἁγία μας Ἐκκλησία, στὸν κοινό τους ἑορτασμό, οἱ μοναδικὲς μορ­­φὲς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, Ἰωάν­νου τοῦ Χρυσοστόμου. Οἱ φωστῆρες τῆς οἰκουμένης, οἱ κήρυκες τῆς μετανοίας, οἱ ὑπέρμαχοι τῆς Ἀληθείας, οἱ βράχοι τῆς πίστεως. Ἐξαίρετα πνεύματα, πολυδύναμες καὶ χαρισματικὲς προσωπικότητες, ποὺ συνεχίζουν νὰ λάμπουν ἀκόμη καὶ θὰ λάμπουν μέχρι τὴ συντέλεια τῶν αἰώνων.
.         Τοὺς τιμᾶμε, τοὺς θαυμάζουμε, συν­άμα καὶ ἀποροῦμε:
.         Πῶς κατάφεραν τόσα πολλά; Πῶς ἔ­φθασαν τόσο ψηλά; Πῶς διέπρεψαν σʼ ὅλους τοὺς τομεῖς τῆς κοινωνικῆς ζωῆς, στὴ φιλανθρωπία, στὴν ἱεραποστολή, στὸ κήρυγμα, στὴ συγγραφή; Ποιό ἦταν τὸ μυστικό τους; Ποῦ ὀφείλεται ἡ ἐπιτυχία τους;
.         Μήπως στὴν εὐγενικὴ καταγωγή τους, στὶς γνώσεις τους, στὶς ἱκανότητές τους ἢ στὸ ἀξίωμα τῆς ἀρχιερωσύνης τους; (ΣΧ. «ΧΡ. ΒΙΒΛΙΟΓΡ.»: Μᾶλλον ὀφείλεται στὸ ὅτι μελετοῦσαν πολὺ τὰ Συγγράμματα καὶ τὶς Ἑγκυκλίους τοῦ Ἐξοχωτάτου κ. Φίλη…!)
.         Ἕνα βλέμμα προσεκτικὸ στὴν ἁγία βιοτή τους θὰ μᾶς βοηθήσει νὰ καταλάβουμε πὼς μία ἦταν ἡ μυστική τους δύναμη. Ἀπὸ ’κεῖ ἀντλοῦσαν ἔμπνευση, φωτισμό, χάρη. Κι αὐτὴ ἦταν ἡ προσευχή! Ἡ ὥρα τῆς ἑνώσεώς τους μὲ τὸν Θεὸ στὶς κατανυκτικὲς μυστικὲς ἱκεσίες τους. Τὸ βεβαιώνουν οἱ ἴδιοι λέ­γοντας: «Οὐ­δὲν γλυκύτερον προσευχῆς» (Ἰωάννης Χρυσόστομος)· «προσευχῆς και­­ρὸς ἔ­στω ἅ­πας ὁ βίος» (Μέγας Βασίλειος)· «μνημονευτέον τοῦ Θεοῦ μᾶλλον ἢ ἀναπνευστέον» (Γρηγόριος Θεολόγος).
.         Καὶ οἱ τρεῖς τους γεννήθηκαν καὶ ἀνατράφηκαν μέσα σὲ οἰκογενειακὰ περιβάλλοντα ποὺ γνώριζαν τὴν προσευχή. Καθοδηγούμενοι κυρίως ἀπὸ τὶς μητέρες τους, ποὺ ἦταν ἄνθρωποι πολλῆς προσ­ευχῆς. Πλησίαζε ὁ θάνατος γιὰ τὴν ἁγία Νόννα, καὶ ἐκείνη τὸν περίμενε προσευχόμενη. Γιὰ νὰ γράψει ὁ γιός της Γρηγόριος: «Λίγη πνοὴ τῆς εἶχε ἀπομείνει, καὶ αὐτὴ τὴν ἔδινε στὸ Θεό, στὴν προσευχή».
.         Στὴν προσευχὴ στήριξαν τὶς ἀποφάσεις τους γιὰ τὸ μέλλον τῆς ζωῆς τους. Γι’ αὐτό, πρὶν ξεκινήσουν νὰ ἐργασθοῦν μέσα στὴν κοινωνία, διάλεξαν τὴν ἔρημο τῆς Συρίας, τοῦ Πόντου. Σκοπός τους ἕνας: νὰ μάθουν τὴν προσευχή, νὰ ἑνωθοῦν μὲ τὸν Θεό, νὰ ἀποκτήσουν τὴν ἐμπειρία τῆς ἑνώσεως μαζί Του καὶ ἔτσι νὰ προχωρήσουν στὴ ζωή τους.
.         Ἀφήνουν τὴν ἔρημο γιὰ νὰ διακονήσουν τὴν Ἐκκλησία κοντὰ στοὺς ἀνθρώπους σὲ μιὰ δύσκολη ἐποχή. Στάθηκαν δίπλα στὸν ἀνθρώπινο πόνο, ὑπερασπίστηκαν τοὺς ἀδικημένους, προστάτευσαν τοὺς πτωχούς. Σύμμαχός τους κανένας ἐπίγειος βασιλιάς, μόνο ὁ ἐπουράνιος Βασιλέας καὶ Πατέρας. Κατέφευγαν σʼ Αὐτὸν πάντοτε, καὶ μάλιστα στὶς πιὸ δύσκολες ὧρες τῶν διωγμῶν, τῶν συκοφαντιῶν καὶ τῆς ἐξορίας.
.         Ταυτόχρονα μέσα ἀπὸ τὴν προσευχὴ μᾶς προσέφεραν τὴ θεολογία τους. Σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ ἡ αἵρεση τοῦ Ἀρειανισμοῦ κατασπάραζε τὴν Ἐκκλησία πα­ρα­σύρον­τας καὶ πολλοὺς ἐπισκόπους, ἐ­κεῖνοι στάθηκαν βράχοι στὰ μανιασμένα κύματα τῶν αἱρέσεων, προσευχόμενοι. Μὲ τὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀνέλυαν βαθύτατα τὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὴν Τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ καὶ τὴ θεότητα τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
.         Ἀπαύγασμα τῶν προσευχῶν τους εἶ­ναι καὶ τὰ ἱερὰ κείμενα τῶν θείων Λειτουργιῶν, ποὺ καὶ οἱ τρεῖς ἀξιώθηκαν νὰ συγγράψουν. Μέσα ἀπὸ τὶς εὐχὲς τῆς Λει­τουργίας καταλαβαίνουμε τὸ μυστικό τους βάθος καὶ τὸν πλοῦτο τῆς διαρκῶς προσ­ευχόμενης ψυχῆς τους. Ζοῦ­σαν τὴ θεία Λειτουργία, ἐνεπνέοντο ἀπὸ αὐτὴν καὶ ἐνέπνεαν ὅσους τοὺς ἔζησαν ὡς λειτουργοὺς τοῦ ἱεροῦ Θυσιαστηρίου.
.         Αὐτοὶ ποὺ γεννήθηκαν, ἀνατράφηκαν, ἐργάσθηκαν, θεολόγησαν μὲ προσ­ευχὴ καὶ συνέγραψαν πλῆθος προσευχῶν, ἀ­ναχώρησαν ἀπὸ τὸν μάταιο αὐτὸ κόσμο μὲ λόγια προσευχῆς στὰ χείλη. Χαρακτηριστικὸ τὸ παράδει­γμα τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, ποὺ ἐπισφραγίζει τὴν ἐπίγεια πορεία του μὲ τὰ δοξολογητικὰ λόγια: «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν».
.         Δυστυχῶς στὴν ἐποχή μας ἡ ἑορτή τους συνεχῶς ὑποβαθμίζεται, καὶ ἐπιθυμία πολλῶν εἶναι νὰ καταρ­γηθεῖ, οἱ ἐκδηλώσεις πρὸς τιμήν τους εἶναι ἐλάχιστες κι αὐτὲς τυπικές, τὰ ὀνόματά τους δύσκολα ἀκούον­ται, καὶ τὰ πρόσωπά τους δὲν προβάλλονται πιὰ ὡς πρότυπα ζωῆς γιὰ μικροὺς καὶ μεγάλους.
.         Αὐτοὶ ὅμως παραμένουν μεγάλοι, δυ­νατοί, Ἅγιοι! Τὸ παράδειγμά τους πάν­τοτε θὰ ἐμπνέει, τὸ φῶς τους θὰ λάμπει, καὶ ἡ προσευχή τους θὰ μᾶς στηρίζει.
.         Ἂς γίνουν πρότυπα προσευχῆς γιὰ ὅ­­λους μας μὲ τὸ ἐξαίρετο παράδειγμά τους. Ν’ ἀγαπήσουμε τὴν προ­σευχὴ καὶ σʼ αὐτὴ νὰ καταφεύγουμε πάντοτε, καὶ αὐτὴ νὰ εἶναι καὶ ἡ δική μας δύναμη καὶ ζωή!

ΠΗΓΗ:osotir.org

ΔΙΑ ΤΗΣ ΠΛΑΓΙΑΣ ΟΔΟΥ ΥΠΟΝΟΜΕΥΟΥΝ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

Νέα «κόλπα» ἀπὸ τὸ ὑπ. Παιδείας!
Μὲ ἐγκύκλιο ὁ Νίκος Φίλης  μετέτρεψε σὲ «προαιρετικὲς»
τὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις  γιὰ τοὺς Τρεῖς Ἱεράρχες σὲ γυμνάσια-λύκεια

Τῆς ἐφημ. «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ», 27.01.16

.               Σὲ ἀκόμη ἕνα φάουλ ὑπέπεσε ὁ ὑπουργὸς Παιδείας Νίκος Φίλης, ὁ ὁποῖος «ξαναχτύπησε» μὲ ἐγκύκλιό του, αὐτὴν τὴ φορὰ γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, στὶς 30 Ἰανουαρίου. Ὑπενθυμίζεται ὅτι ἕνα 24ωρο νωρίτερα, ὁ κ. Φίλης εἶχε προκαλέσει τὸ κοινὸ αἴσθημα μὲ ἐγκύκλιο, μὲ τὴν ὁποία ζητοῦσε νὰ πραγματοποιηθοῦν σήμερα στὰ σχολεῖα ἐκδηλώσεις καὶ ἐκπαιδευτικὲς δραστηριότητες γιὰ τὴν Ἡμέρα Μνήμης τοῦ Ὁλοκαυτώματος, τὴν ὥρα ποὺ γιὰ τὴ Γενοκτονία τῶν Ποντίων ἡ ἄποψή του εἶναι ὅτι πρόκειται γιὰ «αἱματηρὴ ἐθνοκάθαρση»!
.               Χθές, λοιπόν, ὁ ὑπουργὸς Παιδείας, ποὺ δὲν ἔχει κρύψει τὴν ἐπιθυμία του νά… ἀπαλείψει ἀπὸ τὰ σχολεῖα ὁτιδήποτε ἔχει σχέση μὲ τὴ θρησκεία (σ.σ.: ἀπαλλαγὴ τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὰ Θρησκευτικά, ἀκόμη καὶ ἔμμεση κατάργηση τοῦ μαθήματος), μὲ ἐγκύκλιό του μετέτρεψε σὲ «προαιρετικὲς» τὶς ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις γιὰ τοὺς Τρεῖς Ἱεράρχες στὴν Πρωτοβάθμια καὶ Δευτεροβάθμια Ἐκπαίδευση, μὲ τὴ δικαιολογία ὅτι φέτος ἡ 30ή Ἰανουαρίου πέφτει Σάββατο! Ὑπενθυμίζεται ὅτι πέρυσι εἶχε ὁριστεῖ γιὰ ὅλες τὶς σχολικὲς μονάδες τῆς Πρωτοβάθμιας καὶ τῆς Δευτεροβάθμιας Ἐκπαίδευσης ἐκκλησιασμὸς καί, στὴ συνέχεια, δραστηριότητες σχετικὰ μὲ τὴν προσφορὰ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν στὰ γράμματα.
.               Φέτος, ὅμως, στὴ σχετικὴ ἐγκύκλιο ἀναφέρεται χαρακτηριστικὰ «γιὰ τὰ μὲν δημοτικὰ σχολεῖα, ὁ ἑορτασμὸς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν θὰ γίνει τὶς δύο πρῶτες ὧρες τῆς παραμονῆς τῆς ἑορτῆς, δηλαδὴ τὴν Παρασκευὴ 29 Ἰανουαρίου, καὶ μετὰ τὸ πέρας τῶν ἐκδηλώσεων, ὅπου αὐτὲς προβλέπονται, σὲ ὅλες τὶς σχολικὲς μονάδες Πρωτοβάθμιας Ἐκπαίδευσης τῆς χώρας, θὰ συνεχιστεῖ τὸ ὡρολόγιο πρόγραμμα μαθημάτων». Γιὰ τὰ γυμνάσια καὶ τὰ λύκεια, ὅμως, ὑπάρχει ἐξαίρεση καὶ ὁ ἑορτασμὸς μετατρέπεται σὲ «προαιρετικός». Στὴν ἐγκύκλιο ἐπισημαίνεται πὼς «οἱ σχολικὲς μονάδες δύνανται νὰ πραγματοποιήσουν ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις τὴν Παρασκευὴ 29 Ἰανουαρίου, κατὰ τὶς δύο τελευταῖες διδακτικὲς ὧρες». Τὸ γεγονὸς ἔχει προκαλέσει ἔντονες ἀντιδράσεις, καθὼς ἡ ἐγκύκλιος τοῦ κ. Φίλη ἐπιχειρεῖ, διὰ τῆς πλαγίας ὁδοῦ, τὴν κατάργηση τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν.

ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΟΝΟ

ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΟΝΟ

Τοῦ περιοδ. «ο ΣΩΤΗΡ»,

ἀρ. τ. 2103, 15.01.2015

.            Οἱ «Τρεῖς μέγιστοι φωστῆρες τῆς Τρισηλίου Θεότητος», ποὺ δημιούργησαν μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὰ ἔργα τους τὸν «χρυσοῦν αἰῶνα» τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ἱστορίας, διέπρεψαν σ’ ὅλους τοὺς τομεῖς τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Μορφώθηκαν μὲ ὅλη τὴ ­μόρφωση τῆς ἐποχῆς τους καὶ διέθεσαν τὴ μόρφωση αὐτὴ καὶ τὰ φυσικὰ καὶ τὰ ψυχικά τους χαρίσματα, μὲ τὰ ὁποῖα τοὺς εἶχε προικίσει ὁ Θεός, γιὰ τὴ βοήθεια τῶν συν­ανθρώπων καὶ τὴ δόξα τῆς Ἐκκλησίας.
.            Ἀναδείχθηκαν μεγάλοι κοινωνικοὶ ἐρ­γάτες μὲ τὰ συσσίτια ποὺ ὀργάνωσαν, στὰ ὁποῖα ἔτρωγαν καθημερινὰ χιλιάδες φτωχοί. Φρόντισαν γιὰ τὴ ­διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου σὲ χῶρες μακρινὲς μὲ τὴν ὀργάνωση ἱεραποστολῶν. Ἔδιναν καθημερινοὺς ἀγῶνες γιὰ τὴν ­προστασία τῶν Ὀρθοδόξων ἀπὸ τοὺς αἱρετικούς, ἀλ­λὰ καὶ φρόν­τιζαν συνεχῶς γιὰ τὴν ψυ­χικὴ καλλιέργεια τῶν Ὀρθοδόξων πι­στῶν.
.            Πρώτευαν σὲ ὅλα. Ὅπως σημειώνει ὁ ὁμότιμος καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχο­λῆς Ἀθηνῶν κ. Νικόλαος Μπρατσιώτης σὲ μιὰ ἐπιστημονικὴ ἐργασία του γιὰ τὸν Μέγα Βασίλειο, «ἦταν τὸ πρότυπον τῆς ὑποχωρητικότητος, τῆς καρτερίας, τῆς λιτότητος, τῆς ἐγκρατείας, τῆς σωφροσύνης, τοῦ ἀσκητισμοῦ, τῆς ἁγνότητος, τῆς κοινωνικότητος, τῆς φιλανθρωπίας, τῆς ἀγάπης, τῆς πίστεως, τῆς ὑπομονῆς, τῆς ἐλπίδος… τῆς μεγαλοψυχίας, τῆς μακροθυμίας, τῆς πρὸς ἑαυτὸν αὐστηρότητος, τῆς πρὸς τοὺς ἄλλους γλυκύτητος…».
.            Οἱ ἴδιοι ἐγκωμιαστικοὶ χαρακτηρισμοὶ θὰ μποροῦσαν νὰ λεχθοῦν καὶ γιὰ τὸν ἅ­­­γιο Γρηγόριο τὸν Ναζιανζηνὸ καὶ γιὰ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο. Διότι καὶ οἱ τρεῖς ἦσαν «ὁμότροποι», ὅπως τοὺς χαρακτηρίζει ὁ ἐμπνευσμένος ἱερὸς ὑμνογράφος. Παρουσίαζαν δηλαδὴ παρόμοια ἁγία συμπεριφορά.
.            Στὴ συνέχεια θὰ ἀναφερθοῦμε μὲ συν­τομία ἐνδεικτικὰ καὶ στὸ πῶς πρώτευσε καθένας τους καὶ στὴν ἄρση τοῦ ἀτομικοῦ του σταυροῦ. Διότι σήκωσαν πρά­γματι βαρὺ σταυρὸ θλίψεων.
.            Ὁ Μέγας Βασίλειος γράφει σὲ ὁρισμένες ἐπιστολές του: Μὲ τὶς παραμικρὲς κινήσεις μου πονεῖ ὅλο τὸ σῶμα μου, ­πονεῖ τὸ ἧπαρ μου (ἦταν καὶ γιατρὸς καὶ καταλάβαινε), δὲν μπορῶ νὰ κοιμηθῶ ἀπὸ τοὺς πόνους, καὶ ζῶ καὶ γιὰ νὰ ­αἰσθάνομαι ὅτι πονῶ καὶ κυριεύομαι ἀπὸ «λαβρότατον (=πολὺ σφοδρό) ­πυρετόν». Παρὰ ταῦτα δὲν ἐγόγγυσε ποτέ. Ἀντιθέτως, μὲ πολλὴ ὑπομονὴ δεχόταν τὶς ἀσθένειες ποὺ ἐπέτρεπε ὁ Θεὸς νὰ ταλαιπωροῦν τὸ σῶμα του. Καὶ ­ἔβρισκε τὴν ψυχικὴ δύναμη καὶ τὴ σωματικὴ ἀντοχὴ καὶ φρόν­τιζε στὸ ­φιλανθρωπικὸ ἵδρυμα «Βασιλειάς», ποὺ ἵδρυσε ὁ ἴδιος, τοὺς πιὸ βαριὰ ἀσθενεῖς καὶ μάλιστα τοὺς λεπρούς. Καὶ ἀπεβίωσε σὲ ἡλικία μόλις 49 ἐτῶν λέγοντας πρὸς τὸν Κύριο «εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τὸ πνεῦμά μου» (Λουκ. κγ΄ [23] 46).
.            Ὁ δεύτερος τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ὁ ἅ­­­γιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, πολεμήθη­κε πολὺ ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς ποὺ εἶ­­χαν πρόσβαση καὶ στὰ ἀνάκτορα. Εἰσῆλθαν μάλιστα αἱρετικοὶ Ἀρειανοὶ μὲ ρό­παλα τὸ Πάσχα τοῦ 379 στὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας, ὅπου ­λειτουργοῦσε ὁ Ἅγιος, καὶ κακοποίησαν τοὺς πιστοὺς καὶ τραυμάτισαν τὸν Ἅγιο. Στὴ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύν­οδο, ὅπου προήδρευσε μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Ἐπισκόπου Ἀντιοχείας ­Μελετίου, γνώρισε τὴν κακεντρέχεια ­ὁρισμένων ἐ­­πισκόπων ἐναντίον του καὶ ­παραιτήθηκε ἀμέσως, μολονότι εἶχε μὲ τὸ μέρος του τὸν αὐτοκράτορα Θεοδόσιο τὸν Μέγα. Παραι­τήθηκε μάλιστα ἀγόγγυστα λέγον­τας: «Ρίψατέ με ὡς τὸν Ἰωνᾶν εἰς τὴν θάλασσαν, διὰ νὰ κοπάσῃ ὁ ­κλύδων τῆς Ἐκ­κλησίας». Καὶ ἀνεχώρησε στὴν πατρίδα του. Σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ ἐξαίρετα ποιήματά του (ἦταν καὶ σπουδαῖος ποιητής), γράφον­τας γιὰ τὴν ἀσθένειά του, ­ἀπευθύνεται στὸ σατανὰ καὶ λέγει: «Χτύπα τό σῶμα, ἡ ψυχὴ μένει ἀλώβητη, τὴ θεϊκὴ εἰκόνα / θὰ τὴν παρουσιάσω στὸ Χριστὸ ὅπως τὴν ἔλαβα, ἀνθρωποκτόνε. / Καὶ παλαιὰ ἔδεσες τὸν μεγάλο Ἰώβ, ἀλλὰ νικήθηκες». Καὶ ἀλλοῦ: «Ἡ δική μου δόξα εἶναι οἱ πόνοι μου… / ἄλλος Ἰὼβ εἶμαι». Καὶ ἀνεπαύθη ἐν Κυρίῳ ἐντελῶς ἐξασθενημένος, σὲ ἡλικία πιθανῶς 63 ἐτῶν.
.            Ὁ τρίτος τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ποὺ θεωρεῖται ὡς ὁ πρύτανης τῶν χριστιανῶν ἱεροκηρύκων, πόνεσε περισσότερο ἴσως ἀπὸ τοὺς ἄλλους δύο. Σήκωσε ἀγόγγυστα τὸν βαρὺ σταυρὸ δύο ἐξοριῶν καὶ καθαιρέσεως ἀπὸ Σύνοδο Ἐπισκόπων. Τὸν καταδίωξε ἡ αὐτοκράτειρα Εὐδοξία, τὴν ὁποία ἤλεγχε γιὰ τὴ ζωή της. Ὁρισμένοι ἐπίσκοποι συμμάχησαν μαζί της καὶ τελικὰ τὸν καθήρεσαν. Ἦταν φιλάσθενος καὶ πέθανε καθηρημένος μὲ ὑψηλὸ πυρετὸ στὴν ἐξορία, στὰ βάθη τῆς ’Αρμενίας, χωρὶς νὰ βγεῖ λέξη γογγυσμοῦ ἀπὸ τὰ ἅγια χείλη του. Καὶ τὸ ὄνομά του ἐπὶ 30 χρόνια δὲν ἀναφερόταν στὰ δίπτυχα τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ τελευταία φράση τῆς ζωῆς του ἐκεῖ στὴν ἐξορία ἦταν: «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν. Ἀμήν». Καὶ ἦταν τότε 60 ἐτῶν.
.            Ἔτσι ἀντιμετώπισαν τὸν πόνο στὴ ζωή τους οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες. Ἂς ἦταν καχεκτικοὶ σωματικά. Εἶχαν γενναῖες ψυχὲς καὶ ὑπέμειναν μὲ καρτερία κάθε ταλαιπωρία γιὰ τὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ. Τὸ παράδει­γμά τους ἂς ἐμπνέει καὶ μᾶς, καὶ ἂς ζητοῦμε τὶς πρεσβεῖες τους στὶς δύσκολες ὧρες μας.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ ΣΤΗΝ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ (Χαρ. Μπούσιας)

«Ἡ συμβολὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν
στὴν Ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας»

Δρ Χαραλάμπους Μ. Μπούσια
Μεγάλου Ὑμνογράφου τῆς τῶν Ἀλεξανδρέων Ἐκκλησίας

.                  Οἱ ὕμνοι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας ἀποτελοῦν κατὰ κοινὴ ὁμολογία ἀθάνατα μνημεῖα λόγου καὶ τέχνης ὑψηλοτάτου ἐπιπέδου. Κυρίως ὅμως ἀποτελοῦν θησαυρὸ ἀδαπάνητο καὶ πλοῦτο πνευματικὸ ὅλων αὐτῶν ποὺ ὄχι μόνο ἁπλὰ ἀγαποῦν τὴν τέχνη, τὴν ποίηση καὶ τὴ μουσική, ἀλλὰ κυρίως τὴν προσευχὴ καὶ τὴ θεολογικὴ σκέψη. Καὶ τοῦτο, γιατὶ οἱ συγγραφεῖς τῶν ὑπέροχων αὐτῶν ὕμνων ἦταν βεβαίως ρήτορες καὶ ποιητές, κατὰ κύριο λόγο ὅμως ἦταν Θεολόγοι μὲ τὴν εὐρεία ἔννοια τοῦ ὅρου καὶ ὄχι μὲ τὴ στενή, τοῦ ἀποφοίτου κάποιας θεολογικῆς ἀκαδημίας. Ἦταν ὄργανα τοῦ Παρακλήτου Πνεύματος, ἀηδόνες γλυκύφθογγες τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, κάλαμοι καὶ γραφίδες πνευματοκίνητοι, ἀφοῦ ἦταν ἄνθρωποι προσευχῆς καὶ τὰ ὑμνολογικὰ κείμενα ποὺ συνέγραψαν εἶναι καρπὸς θεοπτίας· δηλαδὴ οἱ ἱεροὶ ὑμνογράφοι ἀξιώθηκαν νὰ δοῦν τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ βιώσουν τὴν ἄκτιστη ἐνέργειά Του, ἤτοι τὴν πρόνοια καὶ τὴν ἀγάπη Του στὰ ὅρια τῆς προσωπικῆς τους ζωῆς. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ ποιητικός τους λόγος κατανύσσει τὴν ψυχὴ καὶ δημιουργεῖ διάθεση γιὰ προσευχή, γιὰ πνευματικὲς ἀνατάσεις, γιὰ συνάντηση μὲ τὸ ἀκρότατο τῶν ἐφετῶν, τὸν ἴδιο τὸν Κύριο μας, τὸ Θεάνθρωπο τῆς δόξης, καὶ συζήτηση μαζί Του.
.                 Βέβαια, τὸ νὰ συνομιλεῖς μὲ τὸν Θεὸ δὲν εἶναι εὔκολο πράγμα. Γιὰ συνέχεια πατῆστε ἐδῶ: Ἡ συμβολὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν στὴν Ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας (Χ. Μπούσια)

ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΟΣ
ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ
 Ἀρχιμανδρίτου Χριστοφόρου Μυτιλήνη

Ὁμιλία 29.1.2014, στὸ Παράρτημα Πατρῶν τῆς Π.Ε.Θ. 

.           Δέν εἶναι ὑπερβολή ἄν ποῦμε ὅτι τά τελευταῖα χρόνια οἱ μορφές τῶν Τρι­ῶν Ἱεραρχῶν ἔπαψαν νά ἀποτελοῦν πρότυπα ζωῆς, μορφώσεως καί ἀγωγῆς σέ ἐκπαι­δευτικούς καί ἐκπαιδευομένους. Σάν νά μήν ἔφθα­ναν ὅλα αὐτά ἔρχεται καί τό ὑπουργικό ἔγγραφο, τό ὁποῖο ἀπεστάλη τόν περασμένο Ἰανουάριο πρός τούς Διευθυντές Γυμνασίων καί Λυκείων, μέ τό ὁποῖο ἡ ἑορτή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν χαρακτηρίζεται πλέον ὡς «ἀρ­γία», μέ ἁπλή δυνα­τό­τητα «συμμετοχῆς σέ ἐκκλησιασμό» ἤ «σέ ἑορταστικές ἐκδη­λώ­σεις».
.           Γι᾽ αὐτό εἶναι ἀπόλυτα δικαιολογημένη ἡ πικρία τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας, τήν ὁποία ἐκφράζει μέ τό ἐμπεριστατωμένο ἔγγραφό της (μέ τήν ὑπ’ ἀριθμ. Πρωτ. 4337/15-10-2013), τό ὁποίο ἀπέστειλε πρός τόν Ὑπουργό Παιδείας γιά τήν μετατροπή τῆς σχολικῆς ἑορτῆς τῆς 30ῆς Ἰανουαρίου ὡς ἡμέρα ἁπλῆς σχολικῆς ἀργίας. Καθίσταται σαφές μέ αὐτό τό ἔγγραφο ὅτι ἐπέρχεται πλήρη ἀλλοίωση τοῦ νοήματος τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ὡς προστατῶν τῆς Παιδείας μας. Ἡ ἑορτή αὐτή ἀπό τό «1826 καθιερώνεται ἐπίσημα ὡς ἑορτή τῆς ἑλ­λη­νικῆς καί ἑπτανησιακῆς Παιδείας ἀρχικά γιά νά ἔλθει κατόπιν τό 1843 τό Πανε­πιστήμιο Ἀθηνῶν νά καθιερώσει γιά τό ἐλεύθερο πιά Ἑλληνικό Κράτος τήν ἑορτή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ὡς γιορτή τῆς Παιδείας!
.           Ἦταν τότε πού τό νεοσύστατο Ἑλληνικό Κράτος ἔψαχνε πρότυπα καί προ­στά­τες… Ἦταν τότε πού ἀντιλαμβανόταν πολύ ὀρθά ὅτι ὁ Ἑλληνισμός ἔχει μιά συνέχεια πού ξεκινᾶ ἀπό τήν ἀρχαιότητα καί συνεχίζει μέ τίς μεγάλες μορφές τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Αὐτῶν πού ὄχι μόνο προήγαγαν τή γλώσ­σα καί δημιούργησαν γραμματεία ἐφάμιλλη τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς, ἀλλά κατόρ­θω­σαν νά προσλάβουν στά συγγράμματά τους ὅλα τά ἀγαθά τῆς Ἑλληνικῆς Παι­δεί­ας, ἀφοῦ προηγουμένως τήν ἀποκάθαραν ἀπό τήν κατάπτωση τῆς θρησκευ­τικῆς καί ἠθικῆς ζωῆς τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων. Ἦταν τότε πού μεσα στήν οἰκογέ­νεια ἔκαιγε ἀκοίμητο τό καντήλι -ἔστω κι ἄν τό λάδι ἦταν λιγοστό-καί τό σπίτι μοσχο­μύριζε ἀπό τό θυμίαμα πού ἡ μάνα ἔκαιγε μπρός στά εἰκονίσματα. Ἦταν τότε πού ἡ μικρή πατρίδα μας εἶχε ἱερούς πόθους, ἀνακαινιστικά ὁράματα καί σχεδια­σμούς».
.           Τότε…!! Τώρα; Τώρα ἡ φύτρα τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους, ἡ νεολαία τοῦ τόπου αὐ­τοῦ καταδικάζεται σέ πλήρη ἀποκοπή ἀπό τίς πνευματικές ρίζες. Τώρα παραδι­δό­μαστε ἕρμαια στά στυγερά χέρια τῆς παγκόσμιας διεθνιστικῆς συμμορίας πού ἀκούει στό ὄνομα «Νέα Τάξη Πραγμάτων». Γι’αὐτό ἐσχάτη ὥρα ἐστι! Νά ἐννο­ήσουν οἱ πάντες, ἀπό τόν ἁρμόδιο Ὑπουργό γιά τά θέματα τῆς Παιδείας ἕως τόν πρωτοδιόριστο ἐκπαιδευτικό αὐτό πού λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: ὅτι ἡ «παιδεία μετάληψις ἁγιότητος ἐστι» 2.
.           Καί ἐμεῖς ἀπόψε συναγμένοι ἐπί τῷ αὐτῷ στή μνήμη τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, προστατῶν τῆς Παιδείας, θά προσπαθήσουμε μέ τίς πτωχικές γραμμές πού χαρά­ξαμε νά μεταλάβουμε κάτι ἀπό τό μεγαλεῖο τῆς παιδαγωγικῆς ἱκα­νό­­τητος τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Νά δοῦμε τίς δικές τους παιδα­γω­γικές μεθόδους ὅπως διατυπώ­θη­καν κι ἐμφανίστηκαν σ’ἕναν κόσμο πού παρου­σίαζε παρόμοια παρακμή. Καί ἡ δι­κή τους στάση ἀποτελεῖ ἕνα ἄριστο ἔναυσμα γιά γόνιμο προβληματισμό. Δί­νει τήν εὐκαιρία σέ ὅλους μας νά κάνουμε τήν αὐτοκριτική μας· ὁ καθένας μας: ὁ γο­νιός,ὁ ἐκπαι­δευτικός, ὁ παπάς. Μᾶς βοηθᾶ νά βάλουμε τό δάκτυλο «ἐπί τόν τύπον τῶν ἥλων». Νά δοῦμε κατάματα γιατί μᾶς ἀπέρριψαν οἱ νέοι καί ἀρνιοῦνται τό δι­καί­ωμα νά εἴμαστε παιδαγωγοί τους. Καί νά ἐπιχειρήσουμε νά δώ­σου­με καί πάλι στούς νέους τά ἐφόδια ἐκεῖνα πού θά τούς βοηθήσουν ν’ ἀντέ­ξουν τήν κα­ταιγίδα πού θά ἀκολουθήσει στή δική τους γενιά. Τό ἐγχείρημα δύσκολο. Ἡ πλη­γή πολύ μεγά­λη.
.           Τά παιδιά μας σήμερα ζοῦν στόν εἰκονικό κόσμο τοῦ διαδικτύου. Δέν εἶναι κα­κό αὐτό. Κακό εἶναι ὅτι τά ἀφήνουμε νά διαχειρισθοῦν τόν κόσμο αὐτό χωρίς τήν δική μας στήριξη. Τά ἀφήνουμε μέσα σέ καταιγισμό ἐντυπώσεων καί ἐρεθι­σμῶν. Ποιός σήμερα θά προστατεύσει τήν ἀθωότητα καί τήν παιδικότητα τῶν παι­διῶν μας; Ποι­ός θά ἐνημερώσει τούς νέους ὅτι ἡ βιομηχανία τοῦ διαδι­κτύ­ου εἶναι πο­λύ ἐπι­θετική; Ὅτι θέλει νά ἐξασφαλίσει τά προσωπικά μας δεδομένα γιά νά ἐλέγχει τίς ἐπιθυμίες μας γιά νά μπορεῖ νά μᾶς πουλήσει σύμ­φω­να μέ αὐτές;
.           Ἡ κατάσταση βρίσκεται πλέον ἐκτός ἐλέγχου. Ἡ σοφή παιδαγωγική παρά­δοση καί τό ἦθος τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν μπορεῖ νά ἀποτελέσει τό ἕρμα πού θά συγκρατήσει τήν «εὐόλισθον καί εὐξαπάτητον νεότητα». Τό πνεῦμα τους νά ἀρδεύσει καί πάλι τά ἱερά νάματα τῆς Παιδείας μας…………………
.           Ἐμεῖς ἀπόψε θά περιορισθοῦμε σέ τρεῖς μόνο πτυχές τοῦ θέματος, τίς ὁποίες περιληπτικά θά πα­ρουσιάσουμε. Θά προσπαθήσουμε νά δοῦμε:

Α. Πῶς οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες θά μιλοῦσαν στή σύγχρονη οἰκογένεια πού ἀνα­τρέφει τά νέα βλαστάρια τῆς πατρίδας μας.
 Β.Πῶς θά δίδασκαν τούς διδασκάλους τοῦ ἔθνους μας.
 Γ. Πῶς θά δίδασκαν καί θά παρέδιδαν θρησκευτικά στούς νέους.

.           Κατά τούς τρεῖς Ἱεράρχες ἡ ἀγωγή τῶν νέων δέν εἶναι ἀμελητέο ἔργο, ἀλλά κατά τόν ἔγκυρο λόγο τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου εἶναι «τέχνη τε­χνῶν καὶ ἐπιστήμη ἐπιστημῶν».Κι αὐτό διότι ὁ παιδαγωγός δέν χειρίζεται κά­ποιο ἄψυχο μηχάνημα, ἀλλά χειραγωγεῖ νέους. Βασική καί προσδιοριστική σκέψη εἶναι ὅτι οἱ νέοι εἶναι ἄνθρωποι. Καί ἄνθρωπος κατά τον Ἱερό Χρυσόστομο εἶναι «τῶν ὀρωμένων ἁπάντων τιμιώτερον», ἐνῶ κατά τό Μέγα Βασίλειο «μόνον τῶν ζώων θεόπλαστον». Ὁ παιδαγωγός συνεπῶς εἴτε γονέας εἴτε διδάσκαλος καλεῖ­ται νά διαπλάσει ἄνθρωπο, μέ σῶμα καί ψυχή.Ἡ ἀγωγή μάλιστα κατά τό Μέγα Βασίλειο διαβαθμίζεται σύμφωνα μέ τόν ἡλικιακό δείκτη τῶν τριῶν ἑπτάδων ἐτῶν, τοῦ νηπίου (ἕως 7 ἐτῶν), τοῦ παιδιοῦ (ἕως 14 ἐτῶν) καί τοῦ ἐφήβου (ἕως 21 ἐτῶν).

Α. Πῶς θά μιλοῦσαν στή σύγχρονη οἰκογένεια.  Εἶναι φανερό ὅτι πρῶτος παιδαγωγός εἶναι ὁ γονέας, ὁ ὁποῖος ἔχει στή διά­θεσή του μιά ἄγραφη νηπιακή ψυχή καί καλεῖται νά ἐγγράψει σέ αὐτήν καί νά τή στολίσει μέ ὅτι ὡραιότερο καί ὠφελιμότερο ὑπάρχει στή ζωή, ὥστε νά γίνει ὄν κριτικό, ἀλλά καί ἐπιλεκτικό.
.           Ἡ ἀγωγή εἶναι πιό εὔκολη κατά τή μικρή ἡλικία, τότε πού οἱ ψυχὲς τῶν παι­διῶν, ὅπως ἀναφέρει ὁ Ἱ. Χρυσόστομος εἶναι μαλακὲς καὶ τρυφερές· ἄν τὰ καλὰ διδάγματα ἐντυπω­θοῦν στή ψυχή ἀπὸ τὴν ἀρχή, ἐνῶ ἀκόμη εἶναι ἁπαλή, κανένας δὲν θά μπορέσει κα­τόπιν νὰ τὰ ἐξα­λείψει, διότι οἱ ψυχές πλέον θά ἔχουν πάρει τό σχῆμα τους, σχῆ­μα σκληρό σὰν σφραγίδα, ὅπως συμβαίνει μὲ τὸ κερί. «Ἄν εἰς ἁπαλήν ἔτι οὖσαν τήν ψυχήν ἐντυπωθῇ τά καλά διδάγματα, οὐδείς αὐτά ἐξελεῖν δυνήσεται, ὅταν σκληρά γένηται ὡς τύπος΄ ὥσπερ καί ὁ κηρός». 3.
.           Μοιάζουν ἀκόμη οἱ ψυχὲς τῶν παιδιῶν μὲ πίνακες ζωγραφικῆς ἢ μὲ ἀγάλ­ματα. Χρειάζεται πολλὴ προσοχὴ ἐκ μέρους τῶν ζωγράφων καὶ πολλὴ ἐπιμέλεια γιὰ νὰ φιλοτεχνήσουν ἕνα πίνακα ὡραῖο. Οἱ γλύπτες πάλι μὲ πολλὴ ὑπομονὴ ἀφαι­­ροῦν τὰ περιττὰ καὶ προσθέτουν ὅ,τι πρέπει, γιὰ νὰ παρουσιάσουν τὸ ἔργο ποὺ ἐπιθυμοῦν. Δὲν ὑπάρχει θαυμασιότερο ὑλικὸ γιὰ φιλοτέχνηση ἀπὸ τὶς παι­δι­κὲς ψυχές, ἀρκεῖ αὐτὸ νὰ γίνει ἐγκαίρως. Κατασκευάζουν οἱ γονεῖς ἔμψυχες εἰκό­νες τοῦ Θεοῦ, ζωντανὰ ἀγάλματα.
.           Γι’ αὐτό ἐνῶ ἔχουν τά παιδιά κοντά τους πρίν μεταβοῦν στό σχολεῖο λέγει ὁ Μ. Βασίλειος ἄς ἀφηγοῦνται σ’αὐτά ἁγιογραφικές ἱστορίες, ἀργότερα δέ νά τούς διαβάζουν ἀπό τό ἱερό κείμενο. Αὐτό ἔκανε ἡ μητέρα τους ἡ Ἐμμέλεια, στή Μακρίνα, τήν ὁποία ἀνέθρεψε μέ τά μαθήματα τῆς θε­ο­πνεύ­στου Γραφῆς καί μάλιστα μέ τήν Σοφία Σολομῶντος καί τό Ψαλτήριο, γρά­φει ὁ Ἅγ. Γρηγόριος Νύσσης, ἀδελφός τοῦ Μ. Βασιλείου στό βίο τῆς ὁσίας Μακρί­νας4. Καί ἡ Μακρίνα τό ἴδιο ἔκανε στόν ἀδελφό της τόν Πέτρο τόν ὁποίον «ἐπί πᾶσαν τήν ὑψη­λοτέραν ἤγαγε παίδευσιν, τοῖς ἱεροῖς τῶν μαθημάτων ἐκ νηπίων αὐτόν ἐνα­­σκήσασα» 5. Νά λάβουμε δέ ὑπ’ὄψη ὅτι τότε καταλάβαιναν περισσό­τε­ρο τήν Ἁγία Γρα­φή τά παιδιά ἀπό ὅτι σήμερα.
.           Στά “Ἠθικά” του ὁ Μ. Βασίλειος στόν 76ο ὄρο καλεῖ τούς γονεῖς νά ἐκτρέ­φουν τά τέκνα τους σύμφωνα μέ ὅσα λέγει καί ὁ Ἀπ.Παῦλος στήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή του: «μετά πραότητος καί μακροθυμίας, μηδεμίαν πρόφασιν τὀ ὅσον ἐπ’ αυτοῖς διδόναι ὀργής καί λύπης» 6.
.           Καί ὁ Ἱ. Χρυσόστομος ἰδιαίτερη βαρύτητα δίνει στήν παιδευτική λειτουργία τῆς οἰκογενειακῆς ἀτμόσφαιρας ἡ ὁποία δημιουργεῖται κυρίως ἀπό τήν συμπε­ρι­φο­ρά τῶν γονέων. Παρατηρεῖ: «Ἐάν λοιπόν στό σπίτι σᾶς ἄκουγαν νά μιλᾶτε πά­­ντοτε γιά πνευματικά θέματα καί νά δίνετε καλές συμβουλές, γρήγορα τά παιδιά σας θά παρουσίαζαν ἀπό τά ἀγαθά αὐτά σπέρματα ἐξαιρετικούς καρπούς».
Αὐτό πού προβάλλεται ἔντονα ἀπό τούς σοφούς Ἱεράρχες εἶναι τό πρόσωπο τῶν γονέων καί ἡ παραδειγματική τους θέση ἔναντι ὅσων διδάσκουν.
.           Γονεῖς καί δάσκαλοι δεν ἔχουν παρά νά καθρεπτίσουν τόν ἑαυτό τους μέσα στό ἐργαστήριο τῶν παρακάτω λόγων Γρηγορίου του Θεολόγου: «καθαρθῆναι δεῖ πρῶτον, εἶτα καθᾶραι, σοφισθῆναι καὶ οὕτω σοφίσαι, γενέσθαι φῶς καὶ φω­­­τίσαι, ἐγγίσαι Θεῶ καὶ προσαγαγεῖν ἄλλους, ἁγιασθῆναι καὶ ἁγιάσαι, χει­ρα­­­­γωγῆσαι μετὰ χειρῶν, συμβουλεῦσαι μετὰ συνέσεως».Τά πρότυπα συγκι­νοῦν, καθοδηγοῦν. Συνεχίζει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος:«Ἄφωνον ἔργον κρεῖσσον ἀπρά­­κτου λόγου». Ἡ ἔννοια τοῦ προτύπου εἶναι παλαιά καί θεόσδοτη. Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός τόνισε τήν ἔλλειψη ἀξίας, ὅταν ὑπάρχει διάσταση μεταξύ λόγων καἰ ἔρ­γων και ὅτι διδάσκει περισσότερο τό παράδειγμα παρά ὁ λόγος.
.           Σ’ αὐτό πού ἰδιαίτερα ἐπιμένουν καί οἱ τρεῖς Μεγάλοι Πατέρες στίς κατευ­θύν­σεις πού δίνουν πρός τούς γονεῖς εἶναι ἡ εὐθύνη τῶν γονέων νά ἀναθρέψουν τά παιδιά τους μέ χριστιανικές ἀρχές καί ἀξίες: μέ «φόβο Θεοῦ», μέ καλλιέργεια τῶν ἀρετῶν καί μέ παιδεία τέτοια, πού ὁ νέος νά ἀντιληφθεῖ ὅτι σκοπός τῆς ζωῆς δέν εἶναι νά πασχίζει γιά τήν ἀπόκτηση χρημά­των ἤ διαφόρων καταναλωτικῶν ἀγαθῶν καί μάταιης ἐξουσίας, ἀλλά γιά ὅ,τι συνιστᾶ τήν οὐσία τῆς ζωῆς καί γιά τίς ἀξίες πού πρέπει νά ἐμπνέουν τή ζωή του Χριστιανοῦ (σύνεση, ταπεινοφρο­σύ­νη, ἐγκράτεια, δικαιοσύνη, αὐτογνωσία).
.           Πόσο ἐπίκαιρος εἶναι καί σήμερα ὁ Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὅταν σχο­λιάζει ποιά πρό­τυπα προέβαλαν συνήθως οἱ γονεῖς στά παιδιά τους προκειμένου νά μάθουν γράμματα. Ἡ ἐπιχειρηματολογία τους ἦταν ἀντιχριστιανική, κάτι πού καί σήμερα τό βιώνουμε: «Οἱ πατέρες παροτρύνουν τά παιδιά τους νά σπουδάσουν ρητορική, μέ κοσμικά ἐπιχειρήματα· Ὁ τάδε, ἐνῶ καταγόταν ἀπὸ πτωχὴ καὶ ἄσημη οἰκογένεια, μὲ τή ρητορική ποὺ ἔμαθε κα­τά­φερε νὰ γίνει μέγας καὶ τρανός, νὰ πάρει σπουδαῖες θέσεις, νὰ γίνει πλού­σι­ος, νὰ πάρει μιά πλούσια γυναίκα, νὰ κτίσει πολυτελέστατο σπίτι. Ἄλλος πάλι μὲ τὶς γλῶσσες ποὺ ἔμαθε πῆρε σπουδαία θέση στὰ ἀνάκτορα καὶ ρυθ­μί­ζει αὐτὸς ὅλες τὶς ὑποθέσεις. Οἱ περισσότεροι προβάλλουν σὰν παρα­δείγματα τοὺς ἐπιτυχημένους στὴ ζωή, «τοὺς ἐπὶ γῆς εὐδοκίμους». Κανένας δέ οὔτε μιά φορά δέ θυμᾶται τά οὐράνια πράγματα, κανένας δέν φρόντισε νά γίνει ὁ νέος ἐνάρετος καί εὐσεβής» 8. Ἀντίθετα μάλιστα τὶς ἀρετὲς τὶς θεω­ροῦ­σαν ἐλαττώ­μα­τα καὶ ἀδυναμίες. Ἐπικρατοῦσε μία πλήρης ἀντιστροφὴ τῶν ἀξιῶν. Οἱ κακίες πῆ­ραν τὰ ὀνόματα τῶν ἀρετῶν καὶ οἱ ἀρετὲς τὰ ὀνόματα τῶν κακιῶν. Ὁ πλουτισμός ὀνομαζόταν ἐλευθερία, ἡ αὐθά­δεια ὀνο­μα­ζόταν παρρησία, ἡ ἀδικία ἀνδρεία. Ἀντίθετα ἡ σωφροσύνη θεωροῦνταν χωρια­τιά, ἡ ἐπιείκεια δειλία, ἡ δικαιοσύνη ἀνανδρία, ἡ ἀνεξικακία ἀσθένεια καὶ ἡ ταπεί­νωση δουλοπρέπεια.
.           Ἡ ἠθικὴ ἀσυδοσία καὶ οἱ κοινωνικὲς ἀναταραχὲς ὀφείλονται κατὰ τὸν Ἅγιο Χρυσόστομο στὴν ἐσφαλμένη φροντίδα γιὰ τὰ παιδιά, στὴν παραμέληση τῆς ψυχι­κῆς τους καλλιέργειας· «Τοῦτό ἐστι, ὃ τὴν οἰκουμένην ἀνατρέπει πᾶσαν, ὅτι τῶν οἰκείων ἀμελοῦμεν παίδων, καὶ τῶν μὲν κτημάτων αὐτῶν ἐπιμελούμεθα, τῆς δὲ ψυχῆς αὐτῶν καταφρονοῦμεν». Δὲν διστάζει γι᾿ αὐτὸ νὰ ὀνομάσει ἐγκληματικὴ αὐτὴ τὴν ἀδιαφορία τῶν γονέων γιὰ τὴν καλλιέργεια τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς ψυχῆς τῶν παιδιῶν· εἶναι παιδοκτόνοι, φονεῖς τῶν παιδιῶν τους, ὅσοι τὰ ἐφοδιάζουν μέ τὸν ἔρωτα τῶν χρημάτων, τοῦ πλού­του, μέ τὸν ἔρωτα τῆς κοσμικῆς δόξας, μὲ κακίες ποὺ σκοτώνουν καὶ τυραννοῦν καθημερινῶς τὴν ψυχή τους. Ἡ διαστροφὴ τῶν νέων σ᾿ αὐτὸ ὀφείλεται ἀποκλειστικά, παρατηρεῖ ὁ μέγας παιδαγωγός, στὴ μανία γιὰ τὰ βιωτικὰ ἀγαθά· «Οὐδαμόθεν τὴν διαστροφὴν γίνεσθαι τῶν παίδων, ἀλλ᾿ ἐκ τῆς περὶ τὰ βιωτικὰ μανίας».
.           Δέν σᾶς κάνει ἐντύπωση ὅτι κατά τή συνήθεια τῆς ἐποχῆς ἐκείνης οἱ γονεῖς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἔστειλαν νά σπουδάσουν τά παιδιά τους ἔφηβοι ἀκόμη σέ ἡλι­κία 15-16 χρονῶν, μικρότεροι δηλαδή τῶν σημερινῶν φοιτητῶν καί σπουδα­στῶν. Μόνοι, ἀβάπτιστοι, σέ εἰδωλολατρικές πολύβουες πόλεις, σέ φιλοσοφικές σχολές μέ ἐθνικούς διδασκάλους δηλαδή μέσα σ’ ἕνα περιβάλλον ἀντίθετο ἀπό τό κλίμα τοῦ σπιτιοῦ καί ἀπό τήν ἀτμόσφαιρα τῆς Ἐκκλησίας. Θαυμάζει ὁ Ἅγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως, καί τό προβάλλει ὡς πρότυπο: Πῶς, λέει, τόλμησαν οἱ μητέρες τῶν Τριῶν Ἁγίων Ἱεραρχῶν, νά τούς στείλουν στήν Ἀθήνα, στό κέντρο τῆς εἰδωλολατρίας καί στό κέντρο τῆς ἠθικῆς ἀσυδοσίας; Καί λέει ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, τά ἔστειλαν γιατί γνώριζαν ὅτι οἱ ἴδιες εἶχαν κάνει σπουδαῖο ἔργο ἀγωγῆς. Εἶχαν σμιλεύσει τίς καρδιές τους μέ τήν ἀγάπη γιά τόν Χριστό.
.           Ἐπειδή τά σπίτια τους ἦταν ἑστίες ἀγάπης, πίστεως, διαλόγου καί κατανοή­σεως, δέν ὑπέστησαν τά παιδιά τους καμμιά ἀλλοίωση ἤ σύγχυση.Μπορεῖ νά ἔφυγαν ἀπό τίς πατρικές ἑστίες γιά νά σπουδάσουν τά παιδιά τους ὅμως φύλαξαν ἀκέραιη τήν παρά­δο­ση τῆς οἰκογενείας τους γιατί καί οἱ Τρεῖς ἦσαν δεμένοι μέ ἀκατάλυτους δε­σμούς ἀγάπης μέ διαυγεῖς ἀντιλήψεις πίστεως καί ἠθικῆς, μέ ἁγιότητα βίου. Κάνει ἐντύπωση τό γεγονός ὅτι ἐνῶ εἶναι πλέον ὥριμοι ἄνδρες, θεολόγοι, πρωτοπόροι καί ὁδηγοί τοῦ λαοῦ πρός τά ἄνω, δέν λησμόνησαν νά προβάλλουν μετά δακρύων τίς μητέρες τους. Εἶναι καταπληκτικά τά κείμενα τῶν Ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν πού ἀναφέρονται στούς γονεῖς τους. Ἔχει συγκινητικές ἀναφορές ὁ Ἅγι­ος Γρηγόριος Θεολόγος, μέσα στά ποιήματά του, γιά τή μητέρα του τήν Ἁγία Νόν­­να. Ὁ συναισθηματικός Γρηγόριος συντρίβεται γιά τήν ἀπώλεια τῆς Νόννας. Τόν παρηγορεῖ ὅτι πέθανε προσευχομένη παρά τήν Ἁγία Τράπεζα καί πρεσβεύει γι’αὐτόν. Ὁ Μέγας Βασίλειος λέει πώς ὅ,τι ἔργο ἔχω διασώσει μέχρι τώρα, αὐτό ὀφεί­λεται σέ σπέρματα, πού μοῦ ἔβαλε μέσα ἡ μάνα μου ἡ Ἐμμέλεια καί ἡ γιαγιά μου ἡ Μακρίνα· αὐτά τά σπέρματα αὐξήθηκαν καί μεγάλωσαν. Κλαίει πού ἔχασε τήν Ἐμμέλεια, τήν ἁρμονία καί τό ψυχικό κάλλος. Τό ἴδιο συμβαίνει καί με τη μη­τέρα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Θυμόμαστε ὅλοι μας τόν θαυμασμό τοῦ Λιβανίου γι’ αὐτή τήν πλούσια γυναίκα, τήν Ἀνθοῦσα, ἡ ὁποία ἔμεινε χήρα στά εἴκοσί της, καί ἀφιερώθηκε στήν ἀνα­τρο­φή τοῦ Χρυσοστόμου. Γι’ αὐτήν εἶπε ὁ Λιβάνιος, «βαβαί, οἷαι παρά χριστιανοῖς εἰσί γυναῖκες», δέστε τί γυναῖκες ἔχουν οἱ χριστιανοί! Καί ὁ Χρυ­σορ­ρήμων θυμᾶται πάντοτε τά λόγια καί τά δάκρυα καί τή θυσία τῆς νεαρω­τάτης χήρας Ἀνθούσας, ὅταν ἀποφάσισε νά μονάσει.
.           Ἀλήθεια πόσοι γονεῖς σήμερα ἔχουν τή δυνατότητα καί τήν ἁγιότητα νά χει­ραγωγήσουν τά παιδιά τους μέσα ἀπό τίς συμπληγάδες τῶν ἰδεῶν καί πειρασμῶν καί νά ἐξοστρακίσουν τήν σύγχυση; Δυστυχῶς πολλοί λίγοι.
.           Γι’αὐτό ὁ κλῆρος πέφτει καί πάλι στούς χριστιανούς δασκάλους, στούς ἕλ­ληνες δασκάλους οἱ ὁποίοι βλέπουν περισσότερο τά παιδιά κι ἀπό τούς γονεῖς στό σπίτι κι ἀπό τούς Ἱερεῖς στήν Ἐκκλησία. Καλοῦνται λοιπόν σήμερα οἱ ἐκπαιδευ­τι­κοί πού ἔχουν ἀφιερώσει τή ζωἠ τους στή διακονία τῆς ἑλληνορθοδόξου Παρα­δόσεως καί Παιδείας νά πετύχουν τήν ἀνάταξη τῆς συγχύσεως, τό ξεκαθάρισμα στίς ψυχές τῶν παιδιῶν τῶν διαστρεβλωμένων ἰδεῶν καί φαινομένων, τό πνευ­ματικό βοτάνισμα.

Β. Πῶς θά δίδασκαν τούς διδασκάλους τοῦ ἔθνους μας.
.           Ὅπως ἀναφέραμε γιά τούς γονεῖς ὅτι πρωταρχικό ρόλο παίζει στήν ἀνα­τροφή τῶν παιδιῶν τό παράδειγμά τους, ἡ ἴδια πρωταρχική παιδαγωγική -τό πα­ρά­δειγμα- θά συντελέσει κατά τούς Μεγάλους Πατέρες καί στήν διαπαιδα­γώ­γηση τῶν μαθητῶν. «Τόν δέ παιδεύοντα, οὐ διά ρημάτων μόνον, ἀλλά διά πραγ­μά­των παιδεύειν χρή», λέει ο Ιερός Χρυσόστομος 9.Γιά τόν Ἅγιο Γρηγόριο τό πα­ρά­δειγ­μα εἶναι: «ἐπίβασις θεωρίας»,ἐνῶ ὁ Μέγας Βασίλειος διευκρίνιζε ὅτι κάθε δάσκαλος ὀφείλει νά εἶναι: «ἑαυτοῦ διδάσκαλος» καί «νόμος ἔμψυχος καί κανών ἀρετῆς» γιατί διαφορετικά «ὁ γάρ μή ποιῶν,καί διδάσκων, ἀναξιόπιστός ἐστίν εἰς ὠφέλειαν».Ἡ «πολιτεία» τοῦ δασκάλου, ἡ ζωή καί οἱ πράξεις του, τό παρά­δειγ­­μά του, ὄχι ἡ ἁπλή διδασκαλία του εἶναι αὐτή πού ὁδηγεῖ στήν ἀληθινή παι­δεί­α.
.           Δεύτερη παιδαγωγική ἀρχή εἶναι ἡ ἐπιμονή τῶν Ἁγίων Πατέρων στήν ἀγω­γή τῆς ψυχῆς, καί μάλιστα κατά Χριστόν.
.           Αὐτό βέβαια δέν σημαίνει ὅτι ὑποτιμοῦν τή σημασία τῶν γνώσεων ἤ τή σπουδαιότητα τῶν γραμμάτων. Σημαίνει διαφο­ρε­τική ἱεράρ­χη­ση τῶν ἀναγκῶν τοῦ ἀνθρώπου: πρῶτα τό πνεῦμα καί μετά τό σῶμα, πρῶτα ἡ ἀγωγή και μετά η γνώση. Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος προλαμβάνει ἐνδεχό­με­νες παρε­ξηγήσεις: «Καί μή μέ τίς νομιζέτω νομοθετεῖν ἀμαθεῖς τούς παῖδας γί­νε­σθαι…Οὐ κωλύων παιδεύειν ταῦτα λέγω, ἀλλά κωλύων ἐκείνοις μόνοις προ­σέχειν».10.
Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες ἐπισημαίνουν ὅτι σκοπός τῆς Παιδείας εἶναι η ἀπόκτηση της ἀρετῆς και ἡ ἀποφυγή τῆς κακίας…………..
.           Γράφουν οἱ μεγάλοι μας ποιητές, οἱ τραγικοί, οἱ μεγάλοι μας φιλόσοφοι, ὅτι χωρίς ἀρετή δέν εἶναι νοητή ἡ ἐπιστήμη! Θυμηθεῖτε τό πασίγνωστο τοῦ Πλάτωνος, «Πᾶσα ἐπι­στήμη χωριζομένη ἀρε­τῆς, πανουργία οὐ σοφία φαίνεται». Καί τοῦ Αριστο­τέ­λη τόν λόγο: «Ὦ Ἀρετά, πο­λύμοχθε γένει βροτείω, θήραμα κάλλιστον βίω, σᾶς πέρι, παρθένε, μορφάς καί θανεῖν ζαλωτός ἐν Ἑλλάδι πότμος». Ὦ ἀρετή, πού γιά σένα πασχίζουν οἱ ἄν­θρω­ποι, σπουδαίο ἀπόκτημα τῆς ζωῆς, γιά τή δική σου μορφή, Παρθένα, ὁ θάνα­τος θεωρεῖται ἀπό τούς Ἕλληνες αξιοζήλευτος καί τό νά ὑπομείνει κάποιος πό­νους σφοδρούς καί ἀβάσταχτους.
.           Γι’ αὐτό τρίτη μεγαλειώδης παιδαγωγική ἀρχή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν εἶναι ἡ σύνθεση τῆς ἑλληνικῆς παι­δείας μέ τή χριστιανική διδασκαλία.
.           Ἔρχεται ὁ Μέγας Βασίλειος στό γνωστό του ἔργο «Πρός τούς νέους ὅπως ἄν ἐξ ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων»11.νά διδάξει στούς νέους τῆς ἐποχῆς… ὅτι ὅλη ἡ ποίηση τοῦ Ὁμήρου καί τά ἔργα τοῦ Ἡσιόδου εἶναι «ἀρετῆς ἔπαινος». Τήν ἀρε­τή ἐπαινεῖ καί ὁ Ὅμηρος καί ὁ Ἡσίοδος. Κι ἔχει τοῦ κόσμου τά παραδείγματα μέσα στό ἔργο αὐτό. Παρουσιάζει άκόμη καί τόν μύθο τοῦ Ἡρα­κλῆ. -τόν ξέρουμε ἀπό, παλαιά-. Τότε πού βρέθηκε ὁ Ἡρακλῆς στό μεγάλο δί­λημ­μα: ποιόν δρόμο ν’ ἀκολουθήσει; Καί τοῦ παρουσιάζονται ἐκεῖ δύο γυναῖκες. Ἡ μία ἦταν ἡ Ἀρετή καί ἡ ἄλλη ἡ Κακία. Ἡ Κακία ἦταν ντυμένη μέ ἀκριβά φορέματα κλπ. Ἡ ἄλλη, ἡ Ἀρετή ἦταν σεμνά ντυμένη. Καί ποιά ἀκολούθησε ὁ Ἡρακλῆς; Ἀκολού­θησε τή σεμνή, τήν Ἀρετή, δέν ἀκολούθησε τήν Κακία· Καί οἱ Ἅγιοι Πα­τέρες θά τονίσουν ὅτι τήν στενή καί τεθλιμμένη ὁδό τοῦ Εὐαγγελίου ὀφείλουμε νά ἀκολου­θήσουμε. Δυστυχῶς δέν ἀποτελεῖ αὐτό σήμερα ἰδανικό τῆς παιδευτικῆς μας παραδόσεως.
.           Ὅταν ὁ Ἰουλιανός ὁ Παραβάτης ἐπιχείρησε νά ἀπαγορεύσει στούς χριστι­ανούς διδασκάλους να διδάσκουν στά σχολεία και ἀπαγόρευσε καί στούς χριστια­νούς μαθητές νά παρακολουθοῦν Ἕλληνες δασκάλους, ρήτορες, φιλοσόφους, γιά νά καταδικάσει σέ ἀγραμματοσύνη τούς χριστιανούς ἔρχεται ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Θεολόγος μέ τούς δύο στηλιτευτικούς του λόγους ἐναντίον τοῦ Ἰουλιανοῦ καί κυρι­ολεκτικά τόν κονιορτοποιεῖ. Θά μᾶς ἀπαγορεύσεις νά μαθαίνουμε τήν ἑλληνική γλῶσσα; «Ἑλλάς ἐμή», ἡ Ἑλλάδα εἶναι δική μου. Γιά τόν λόγο αὐτό ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Θεολό­γος ἔγραψε ποιήματα μέ μέτρα ἰαμβικά γιά νά διδάσκονται οἱ χριστιανοί μαθητές ποίηση ἀρχαία Ἑλληνική καί τραγωδία γραμμένα ἀπό τόν Ἅγιο Γρηγόριο Θεολόγο. Και λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος «πᾶσιν ἀνωμολογῆσθαι τόν νοῦν ἐχόντων, παίδευσιν εἶναι τό μεῖζον ἀγαθῶν», ὅλοι ὁμολογοῦν ὅτι ἡ Παι­δεία εἶναι τό μεγαλύτερο ἀγαθό. «Οὐ μόνον δέ ταύτην τήν ἡμετέραν ἀλλά καί τήν θύραθεν, ἦν πολλοί χριστιανοί δια­πτύουσιν κακῶς εἰδότες», ὄχι μόνο τή δική μας, τή χριστιανική παιδεία ἀλλά καί τή θύραθεν, τήν Ἑλληνική Παιδεία, τήν ὁποία μερικοί χριστιανοί τήν ἀποφεύγουν, κακῶς ποιοῦντες, κακῶς εἰδότες.
Ὁ Ἰουλιανός θέλησε νά ξεχωρίσει τή Χριστιανική ἀπό τήν Ἑλληνική Παι­δεία καί οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες εἶπαν, «εἶναι καί δική μας ἡ Ἑλληνική Παιδεία». Ἑπο­μέ­νως, ἡ σύζευξη Χριστιανικῆς καί Ἑλληνικῆς Παιδείας ὅπως λέει κι ὁ θεολόγος π. Γεώργιος Φλορόφσκι εἶναι ἑνωμένος ἀπό τή γέννηση τοῦ χριστιανισμοῦ.  Δέν μπο­ρεῖς νά ξεχωρίσεις χριστιανισμό καί ἑλληνισμό.  Ἄς λέγουν ὅτι θέλουν τώρα οἱ δωδεκα­θεϊ­στές και εἰδωλολάτρες.

.           Τέταρτη παιδαγωγική ἀρχή εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ δασκάλου πρός τούς μαθητές του. Ὁ Ἱ. Χρυσόστομος τόνιζε μέ ἔμφαση: «οὐδέν γάρ οὗτω πρός δι­δασκαλίαν ἐπαγωγόν, ὡς τό φιλεῖν καί φιλεῖσθαι» καί ἀλλοῦ συνιστοῦσε: «μα­κροθυμεῖτε πρός πάντας καί πρός τούς ἀτάκτους σφόδρα, οὐδέν γάρ τού­του φάρμακον ἴσον τῷ διδασκάλω».
Πέμπτη παιδαγωγική εἶναι ἡ ἀπόρριψη τῆς βίας καί τοῦ καταναγκασμοῦ καί ἡ χρήση τῆς πειθοῦς. Λέ­ει ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος στά «Ἔπη εἰς ἑαυτόν» νά χρη­σιμοποιοῦμε τήν πειθώ στούς μαθητές καί ὄχι τόν ἐξαναγκασμό. «Οὐ γάρ κα­τείργειν ἀλλά πείθειν ἔν­νο­μον εἶναι νομίζω καί πρός ἡμῶν τι πλέον, αὐτῶν τ’ἐ­κεί­νων, οὕς Θεῷ προσά­ξομεν». (Σωστό δέν εἶναι νά ἐπιβάλλεις, μά νά πείθεις).12.Γι’ αὐτό ἀκριβῶς, οἱ τρεῖς Ἱεράρχες ἔθιγαν καί τό πρόβλημα τῶν ποινῶν στό σχολεῖο. Ἦσαν άκριβεῖς γιά τό πώς θά πρέπει ὁ παιδαγωγός νά ἐπιβάλλει τίς ποινές……… Ὁ Βασίλειος ἀναφερόταν στόν ἔλεγχο τῶν μαθητῶν πού ἀστοχοῦν, ὁ ὁποῖος πρέπει νά ἐπιχειρεῖται ἀπό τό δάσκαλο μέ πα­τρική ἀγάπη καί μέ ἐπιστημονικά ἐπιχειρήματα. Παράλληλα πρός τίς ποινές ὁ Μ. Βασίλειος ὑπογραμμίζει καί τήν σημασία τῶν ἀμοιβῶν. Πρέπει λέγει: «ἄθλα μνή­μης όνο­μάτων τε καί πραγμάτων» νά προτίθενται εἰς αὐτούς «ὥστε μετά τερπνότητος καί ἀνέσεως ἀλύπως» νά ἐπιτυγχάνεται ὁ σκοπός. 15.
.           Ἕκτη παιδαγωγική ἀρχή εἶναι ἡ ἐπιλογή τῆς ὕλης. Λέγει ὁ Μ. Βασίλειος ὅπως ὁ κηπουρός παραμερίζει τά ἀγκάθια γιά νά κόψει τά τριαντάφυλλα, ἔτσι καί ὁ σωστός δάσκαλος ὀφείλει νά προσέχει τήν προσφορά τοῦ μορφωτικοῦ ὑλικοῦ πρός τούς νέους «καθάπερ τῆς ροδωνιάς τοῦ ἄνθους δρεψάμενοι τάς ἀκάνθας ἐκκλίνομεν, οὕτω καἰ ἐπί τῶν τοιούτων λόγων ὅσον χρήσιμον καρπωσάμενοι, τό βλαβερόν φυλαξόμεθα».

.           Ὁ Χρυσόστομος ἐπισήμαινε ὅτι ὁ δάσκαλος δέν πρέπει νά διδάσκει ὅσο αὐ­τός θέλει, ἀλλά ὅσα μποροῦν, θέλουν καί συμφέρει νά μάθουν οἱ μαθητές. Καί ὁ Μ. Βασίλειος λέει στήν ὁμιλία του «Εἰς τήν ἀρχή τῶν Παροιμιῶν»13ὅτι ὁ δά­σκα­λος πρέπει νά εἶναι σαφής καί σύντομος ὄχι ὅμως τόσο, ὥστε νά μή προλά­βουν νά συγκρατήσουν οἱ μαθητές αυτά πού λέει. Νά μή καταπιάνεται μέ πολλά, νά ἐπα­ναλαμβάνει αὐτά πού λέει, νά χρη­σι­μο­ποιεῖ πολλά παραδείγματα καί γενικά νά διδάσκει ἐποπτικά, δεδομένου ὅτι τά πράγ­ματα εἶναι τῶν ὀνομάτων ἰσχυρότερα.14.

.           Ἐπίσης ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἐπισήμαινε ὅτι εἶναι ἴδιον τοῦ διορατικοῦ δασκά­λου νά διακρίνει ἔγκαιρα τίς κλίσεις τῶν μαθητῶν του καί αὐτές νά καλλιεργεῖ μέ τίς κατάλ­ληλες ὑποδείξεις πού θά κάνει.

.           Ἀλλά ἄς δοῦμε τέλος μπροστά στή μεγάλη πολεμική κατά τῆς διδασκαλίας τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν πού γίνεται στήν ἐποχή μας:

Γ. Πῶς οἱ Ἅγιοι Πατέρες θά δίδασκαν καί θά παρέδιδαν θρησκευτικά στούς νέους.

.           Τό πρόβλημα εἶναι φλέγον, ἄν λάβει μάλιστα κανείς ὑπόψιν τήν κατάσταση πού ἐπικρατεῖ στά σημερινά σχολεῖα τῆς πατρίδος μας. Διότι οἱ σημερινοί μαθητές δυστυχῶς γνωρίζουν ἐλάχιστα πράγματα γιά τήν πίστη τους. Εἶναι θρησκευτικά ἀκατήχητοι, ἀλειτούργητοι, ἀδιάφοροι. Τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν τείνει νά με­τατραπεῖ σ’ ἕνα ἄνοστο, ἀνούσιο συχνά ἀποστεωμένο καί σχολαστικό μάθημα θρησκειο­λογίας ἤ ἔχει συμπιεσθεῖ καί στριμωχθεῖ κάπου μέσα στό σχολικό πρόγραμμα μέ προοπτική τήν συνεχή συρρίκνωση.

.           Οἱ σχολικοί ἐκ­κλη­σιασμοί ὑποβαθμίζονται, καί τά νέα παιδιά ζοῦν σ’ ἕνα χῶρο «ἀγωγῆς» ὅπου οὐσιαστικά δέν γνωρίζουν τήν Ἱστορία τους καί τήν πίστη τους, δέν μαθαίνουν γιατί ζοῦν καί ποῦ πηγαίνουν. Ἀγωγή χωρίς ἰδανικά, ἑορτές χωρίς οὐσία, προσευ­χή παρωδία, ἐκκλησιασμός γιά τούς ἐλάχιστους, θρησκευτικά χωρίς πίστη.
.           Μάθαμε νὰ ἀπομνημονεύν πληροφορίες, ἀλλὰ ὄχι νὰ σκέπτονται. Νὰ δίνουν ἐξετάσεις ἀλλὰ ὄχι νὰ μορφώνονται∙ νὰ ζητοῦν καὶ νὰ διεκδικοῦν, ἀλλὰ ὄχι νὰ δημιουργοῦν∙ νὰ ἀντιδροῦν, νὰ ἀγανακτοῦν, νά καταστρέφουν ἀλλὰ νὰ μήν εἶναι  ἐλεύθεροι.
.           Καί τώρα δώσαμε τό δικαίωμα στούς μαθητές τῆς ἀπαλλαγῆς τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν μέ μιά ἁπλή δήλωσή τους. Ἀλλά «Παιδεία οὐ τήν ὑδρίαν πληρῶσαι, ἀλλά ἀνάψαι αὐτήν», ἀνάβει τήν ψυχή ἡ Παιδεία λέει ὁ Πλάτωνας καί ὄχι γέμισμα ἄδειου δοχείου μέ σκόρπιες καί ἄχρη­στες πληροφορίες.
.           Καί οἱ Ἅγιοι Τρεῖς Ἱεράρχες πιστεύουν ὅτι ἡ διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν δέν προσφέρει γνώσεις ἀλλά τή γνώση τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ καί κατ’ἐπέκταση τήν ἐφαρμογή τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.Μόνο ἔτσι θά ὁδηγηθοῦν οἱ νέοι στήν ἠθική καί πνευματική ἀνύψωση.
Ἄχ, νά εἴχαμε δασκάλους σάν τούς τρεῖς Ἱεράρχες, σάν τόν πατρο-Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό, σάν τή ἡρωΐδα Ἐλένη Φωκᾶ πού γιά 23 ὁλόκληρα χρόνια στό κατεχόμενο Ριζοκάρπασο τῆς Βορείου Κύπρου πρόσφερε μόρφωση στά λιγοστά ἐγκλωβισμένα Κυπριόπουλα και ἔδινε κουράγιο στούς χιλιοταλαιπωρημένους συγχωριανούς της, σάν τούς παλαιούς καλούς δασκάλους μας πού μετέδιδαν φλόγα πίστεως. Πῶς μπορῶ νά ξεχάσω τήν καθηγήτριά μου στό Γυμνάσιο,-νά σημειώσω ἦταν μαθηματικός ὄχι θεολόγος-, ἡ ὁποία στή σχολική Θ. Λειτουργία πού εἴχαμε καθώς ἑτοιμασμένοι προσερχόμαστε νά κοινωνήσουμε τήν εἴδαμε καί αὐτή ἀνάμεσά μας νά προσέρχεται νά κοινωνήσει. Δυνατά βιώματα μιᾶς ἄλλης ἐποχῆς;
.           Ὄχι καί τώρα μποροῦμε. Νά κηρύξουμε μετάνοια πρῶτα στόν ἑαυτό μας ἐπαναλαμβάνοντας τό «ἡμάρτομεν, ἠνομήσαμεν ἐνώπιόν Σου Κύριε» καί μετά στούς μαθητές μας. Οἱ ἐκπαιδευτικοί νά γίνουν ὅλο φωτιά πού θά πυρπολήσουν τίς ἀθῶες ψυχές τῶν παιδιῶν μάλιστα ἀπό τή νηπιακή τους ἡλικία. Αὐτό πρέσβευαν καί οἱ φωστῆρες οἱ Τρισήλιοι γι’αὐτό συνιστοῦσαν τά θρησκευτικά να διδάσκονται ἀπό τά παιδικά χρόνια στό σχολεῖο γιά νά ἀποτυπώνονται στίς ἁπαλές ψυχές τους. Λέγει ὁ Ἱ Χρυσόστομος: «δῶμεν αὐτοῖς ὑπό­δειγ­μα ἐκ πρώτης ἡλικίας τῇ τῶν Γραφῶν ἀναγνώσει ποιοῦντες αὐτούς σχολά­ζειν»17.
Σ’αὐτή τή περίοδο τῆς πρωτοφανοῦς κρίσης πού κανεὶς δὲν ξέρει ποῦ βαδίζουμε μέ τίς ἀνυπολόγιστες καὶ ἀπρόβλεπτες ἀλλαγές μέσα στόν παγκόσμιο πανικό ἐμεῖς νά τούς ἀντιπροτείνουμε τὴν καθαρὴ καὶ ἐλεύθερη σχέση μὲ τὸν ἀληθινὸ Θεό. Νά τούς δείξουμε τήν Ἁγία Γραφή, “τόν ἐκ τῶν διττῶν Διαθη­κῶν πλοῦτον μέγαν»16.  κατά τόν Ἱ. Χρυσόστομο. Τί ὄμορφο καί ὠφέλιμο εἶναι νά ἀφηγοῦνται οἱ ἐκπαιδευτικοί ἱστορίες ἀπό τά βιβλία τῆς Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης, ὅπως τήν ἱστορία τοῦ Κάϊν καί τοῦ Ἄβελ, ἤ τοῦ Ἠσαῦ καί Ἰακώβ προτρέπει ο Γρηγόριος ο Θεολόγος.
.           Νά τούς μυήσουμε στήν ὀμορφιά τῆς τέχνης, τῶν εὐλογημένων ἐθίμων καἰ παραδόσεων, τῶν συναξαριστῶν, τῶν εὐλογημένων συνηθειῶν αὐτοῦ τοῦ τόπου πού ὅταν σκάβεις βαθειά στή γῆ τήν ἑλληνική δέν βγάζεις παρά Αἷμα μαρτυρικό. Αἷμα ἁγίων καί ἡρώων. Οἱ ἅγιοι νά κανοναρχοῦν τή ζωή μας.

.           Ἐλᾶτε καλοί μου θεολόγοι, εὐλογημένοι διδάσκαλοι νά δώσουμε Αὐτὸν ποὺ ἀγνοοῦν οἱ νέοι μας. Τόν Χριστό, τήν ἀρετή, τήν εὐσέβεια. Διότι «…ἄνθρωπος γάρ ἐστιν, οὐχ ὅστις ἁπλῶς χεῖρας καί πόδας ἔχει ἀνθρώπου, οὐδ’ ὅστις ἐστί λογικός μόνον, ἀλλ’ ὅστις εὐσεβείαν καί ἀρετήν μετά παρρησίας ἀσκεῖ». Ἱ. Χρυσόστομος.

.           Μᾶς τό ζητοῦν τά παιδιά μας, μᾶς τό λέγουν σέ ὧρες εἰλικρινοῦς ἐξομολογήσεως καί συζητήσεως. Τί μᾶς ζητοῦν;
«δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, τὸν ἐκ βρέφους ὡς ξένον ξενωθέντα ἐν κόσμῳ·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν ξενίζομαι βλέπειν τοῦ θανάτου τὸ ξένον·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὅστις οἶδεν ξενίζειν τοὺς πτωχούς τε καὶ ξένους·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν Ἑβραῖοι τῷ φθόνῳ ἀπεξένωσαν κόσμῳ·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον..», γιά νά τόν κρύψω ὄχι στόν τάφο τοῦ Ἰωσήφ ἀλλά στή καρδιά μου, τήν ἀθώα καρδιά πού  ἐσεῖς μοῦ βιάσατε μέ τήν ἐμπάθεια, μέ τήν τυπολατρία μέ τήν ἀδράνεια μέ τό ψέμα, τήν ἰδιοτέλεια,τόν ρατσισμό, τήν πονηριά, τήν ἀνηθικότητα, τήν ἐκμετάλλευση, τήν ἀσέβεια.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

.           Κάθε χρόνο στήν μακρυνή Ἀφρική στή Κανάγκα τοῦ Κογκό ὅπου ἡ ἀγάπη τοῦ συνταξιούχου τότε Ἱεροκήρυκος Πατρῶν ἀειμν. π. Χαρίτωνος Πνευματικάκη τόν ἔκανε νά ἀφουγκραστεῖ τήν πρόσκληση τοῦ φίλου του Ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Παπασαραντοπούλου, καί νά ξεκινήσει ἕνα τεράστιο ἱεραποστολικό ἔργο πού τό στήριξε καί τό στηρίζει ὁ Ἱεραποστολικός Σύλλογος «ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΣ» καί ἄλλοι (Ἀδελφότητες, Σύλλογοι Ἱ. Μητροπόλεις) γιορτάζουν τούς προστάτες τῆς Παιδείας. Ἀπό βραδύς γίνεται ὁ Ἑσπερινός μέ ἱκανοποιητική προσέλευση μαθητῶν καί ἄλλων πιστῶν. Τήν ἑπομένη τελεῖται ἡ Θ. Λειτουργία μέ τή συμμετοχή ὅλων τῶν σχολείων τῆς Ἱεραποστολῆς. Οἱ μαθητές μέ τίς ἐπίσημες στολές τους μέσα καί ἔξω ἀπό τόν Ναό. Μέ τίς μελωδικές φωνές τῆς χορωδίας τῶν μαθητῶν ἀποδίδουν θαυμάσια τούς ὕμνους στούς Τρεῖς Ἱεράρχες. Ἀργότερα στήν μεγάλη αἴθουσα γίνετια ἑορταστική ἐκδήλωση ὅπου παρουσιάζονται κάποιες πλευρές ἀπό τίς τρεῖς πολυεδρικές προσωπικότητες τῶν Ἁγίων Ἱεραρχῶν. Μέ σεμνότητα καί σοβαρότητα γίνονται ἀναφορές γιά τούς μεγάλους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, πού μέ τή ζωή, τό ἔργο καί τή θεολογία τους δόξασαν τόν Τριαδικό Θεό καί δοξάσθηκαν ἀπό Αὐτόν ἀξιώθηκαν νά κερδίσουν τήν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν καί γι’αὐτό τό λόγο ἀποτελοῦν ὑποδείγματα τῆς ἁγίας ζωῆς τους καί  φωτεινά παραδείγματα πρός μίμηση. Αἰσθάνεται κανείς τέτοια συγκίνηση γιά τόν πραγματικό ἑορτασμό πού γίνεται στή χώρα αὐτή……
.           Ἀφοῦ τελείωσαν οἱ ἐκδηλώσεις λέει τήν ἄλλη μέρα ἕνας μαθητής στόν ἱεραπόστολο: «γιατί ἐμεῖς ἐδῶ στό Κογκό δέν ἔχουμε μεγάλους Πατέρες; Γιατί δέν ἔχουμε, ἁγίους; Γιατί ἐσεῖς ἔχετε Παρθενώνα καί ἁγιά Σοφιά;
-Γιά νά γίνεται ἐσεῖς ἅγιοι, τοῦ ἀπαντᾶ! Γιά νά χτίσετε ἐσεῖς τόν δικό σας πολιτισμό.  Γι’ αὐτό ἦρθαν οἱ ἱεραπόστολοι ἐδῶ.
.           Ἀλλά ἄς ἀναλογισθοῦμε ἀδελφοί, αὐτόν τόν θησαυρό πού ζηλεύουν ἄλλοι λαοί, πόσο τόν ἔχουμε ἐκτιμήσει; Ἡ σημερινή ἐκπαιδευτική πραγματικότητα, εἶναι τελείως ξένη πρός τίς ἀξίες πού δίδαξαν οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες . Μέ ὅσα εἴπαμε φάνηκε ὅτι οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες συνδύασαν μέ τόν καλλίτερο τρόπο τόν ἀκρογωνιαῖο λίθο τοῦ πολιτισμοῦ μας, τήν Ἑλληνική Παιδεία καί τήν Ὀρθοδοξία. Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες ἀφομοίωσαν ὅ,τι καλλίτερο εἶχε νά προσφέρει στήν ἐποχή τους ἡ ἀρχαία ἑλληνική διανόηση μέ τή βίωση τῆς χριστιανικῆς πίστεως. Καί αὐτό τόν πλοῦτο τόν δίδαξαν ὥς ἄριστοι παιδαγωγοί μέ τήν παιδαγωγική τους μέθοδο. Τούς εὐχαριστοῦμε. Μέ τρόπο θεοπρεπῆ προσέφεραν ἕνα τρόπο ζωῆς. Μᾶς ἔδωσαν τό μήνυμα ὅτι μποροῦμε νά ἐπιβιώσουμε καί σήμερα στήν παγκοσμιοποιημένη ἐποχή ἀρκεῖ νά μιμούμαστε τό ἦθος, τήν ἀγωνιστικότητά τους, τόν ἅγιο βίο τους. Εἶναι ὀδυνηρό στίς χῶρες τῆς Ἱεραποστολῆς νά γίνεται λόγος γιά τήν οἰκουμενική τους προσφορά καί ἐμεῖς νά τούς βγάζουμε στό περιθώριο. Αὐτή εἶναι ἡ πραγματική φτώχεια μας. Ὄχι ἡ κρίση ἡ οἰκονομική. Εἶναι ἡ ἀπουσία τῶν προτύπων. Τῶν Ἁγίων. Κατ’ἐξοχή πνευματική φτώχεια.
.           Γι’ αὐτό σ’αὐτή τήν ἀποδόμηση τῆς παιδείας τοῦ ἔθνους μας, σ’αὐτή τήν καταστροφική μανία τά πάντα νά ἰσοπεδωθοῦν ὡς μοναδική λύση καί διέξοδος  στό δρᾶμα τῆς καθημερινότητος ποὺ ζοῦμε εἶναι νά συνεχίσουμε νὰ τιμοῦμε τούς Τρεῖς θεοφόρους Πατέρες, νά προβάλουμε τίς ἀθάνατες μορφές τους, νά φανερώνουμε τόν ἀνθρωποπλαστικό καί δημιουργικό ρόλο πού ὁραματίστηκαν νά ἀναβαπτιζόμαστε μέσα στά ἀθάνατα κείμενά τους, νά μαθητεύουμε στίς δικές τους ἐμπειρίες, νά ζητοῦμε τίς πρεσβεῖες τους.
.           Αὐτό ἐπιχειρήσαμε ἀπόψε νά κάνουμε –δέν ξέρω ἄν τό καταφέραμε-νά φύγουμε ἀπό ἐδῶ μέ συγκεκριμένους στόχους καί προοπικές μέ πρακτική ἐφαρμογή κάτι νά πράξουμε παρακινούμενοι ἀπό τόν χρυσοστομικό λόγο: «τιμή μάρτυρος μίμησις μαρτυρος». Εὐχηθεῖτε ὅλοι νά τό καταλάβουμε.

Ἀρχιμανδρίτης Χριστοφόρος Μυτιλήνης

ΠΗΓΗ: kataskinosi-agkyra.blogspot.gr