Ἄρθρα σημειωμένα ὡς Πανάγιος Τάφος
ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ-2 «Ἐκεῖνες ποὺ θρηνοῦσαν τὸν νεκρὸ Κύριο, ἔγιναν χελιδόνια τῆς καινούργιας ἄνοιξης». (Ἅγ. Νικόλ. Βελιμίροβιτς)
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΘΕΟΛΟΓΙΑ στὶς 4 Μάϊος 2014
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ
(τοῦ Θωμᾶ)
(Μάρκ. ιε´ 43-47, ιϛ´1-8)
[Β´ Μέρος]
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο
«Ἀναστάσεως ἡμέρα»,
Ἀθῆναι 2011,
μετάφρ. Π. Μπότση, σελ. 64 ἑξ.
Μέρος Α´: ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ-1 «Ὅλα τὰ προληπτικὰ μέτρα ποὺ ἔλαβαν οἱ Ἰουδαῖοι, γιὰ νὰ πνίξουν τὴν ἀλήθεια τῆς Ἀναστάσεως, μὲ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ βοήθησαν γιὰ νὰ τὴν καταδείξουν». (Ἅγ. Νικόλ. Βελιμίροβιτς)
. «Καὶ ἀναβλέψασαι θεωροῦσιν ὅτι ἀποκεκύλισται ὁ λίθος· ἦν γὰρ μέγας σφόδρα, καὶ εἰσελθοῦσαι εἰς τὸ μνημεῖον εἶδον νεανίσκον καθήμενον ἐν τοῖς δεξιοῖς, περιβεβλημένον στολὴν λευκήν, καὶ ἐξεθαμβήθησαν» (Μάρκ. ιϛ´ 4-5). Ὅταν ὁ Μωυσῆς ἔφτασε μὲ τὸν λαό του στὴν Ἐρυθρὰ Θάλασσα, ἀντιμετώπισε μία δυσκολία, ἕνα μεγάλο πρόβλημα. Πῶς θὰ ἄνοιγε δρόμο στὴν θάλασσα, ἐκεῖ ποῦ δὲν ὑπῆρχε; Μόλις ὅμως κραύγασε γιὰ βοήθεια στὸν Θεό, ἡ θάλασσα χώρισε στὰ δύο κι ὁ δρόμος ἄνοιξε. Τὸ ἴδιο ἔγινε τώρα μὲ τὶς Μυροφόρες. Προβληματισμένες πολὺ ἔντονα γιὰ τὸ ποιὸς θὰ κυλίσει τὴ μεγάλη πέτρα, κοίταξαν καὶ εἶδαν «ὅτι ἀποκεκύλισται ὁ λίθος». Ἡ πέτρα εἶχε μετακινηθεῖ κι ἐκεῖνες μπῆκαν ἀμέσως μέσα στὸ μνημεῖο. Μὰ ποῦ πῆγαν οἱ στρατιῶτες ποὺ φρουροῦσαν τὸν τάφο; Αὐτοὶ δὲν ἀποτελοῦσαν μεγαλύτερο ἐμπόδιο γιὰ νὰ μποῦν στὸ μνημεῖο, ἀπὸ τὴ βαριὰ πέτρα; Ἐκείνη τὴν ὥρα οἱ φρουροὶ εἴτε κείτονταν στὴ γῆ μισοπεθαμένοι ἀπὸ τὸν φόβο, εἴτε εἶχαν δραπετεύσει πρὸς τὴν πόλη γιὰ νὰ διηγηθοῦν μὲ τρεμάμενη φωνὴ στοὺς ἀνθρώπους αὐτὰ ποὺ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἀδὰμ ὣς τότε δὲν εἶχαν ἀκούσει ἀνθρώπινα αὐτιά. Δὲν ὑπῆρχε κανένας στὸ μνημεῖο γιὰ νὰ τὶς ἐμποδίσει, κανένας καὶ τίποτα στὴν εἴσοδο. Ὑπῆρχε κάποιος ὅμως μέσα στὸ μνημεῖο. Κάποιος ποὺ τὸ πρόσωπό του ἦταν «ὡς ἀστραπὴ καὶ τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ λευκὸν ὡσεὶ χιῶν» (Ματθ. κη´ 3). Ἦταν ἕνας νέος ἄνδρας. Ἦταν πραγματικὰ ἄγγελος τοῦ Θεοῦ. Οἱ γυναῖκες φοβήθηκαν κι ἔπεσαν μὲ τὸ πρόσωπο στὴ γῆ. Εἶναι φοβερὸ νὰ βλέπει κανεὶς τὴ μορφὴ ἑνὸς οὐράνιου ἀγγελιαφόρου τοῦ Θεοῦ, ἐκείνου ποὺ ἔφερε τὶς πιὸ ὑπερφυσικὲς καὶ χαρμόσυνες εἰδήσεις στὴ γῆ, ἀπὸ τότε ποὺ ὁ πεσμένος ἄνθρωπος ἄρχισε νὰ περιπλανιέται μακριὰ ἀπὸ τὸν παράδεισο. Ὁ Ματθαῖος λέει πὼς ὁ ἄγγελος καθόταν πάνω στὴν πέτρα ποὺ εἶχε κυλίσει ἀπὸ τὴ θύρα τοῦ μνημείου, ἐνῶ ὁ Μάρκος πὼς ὁ ἄγγελος ἦταν μέσα στὸ μνημεῖο. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ὅμως δὲν ἔχει καμιὰ ἀντίθεση. Ἴσως οἱ γυναῖκες εἶδαν πρῶτα τὸν ἄγγελο πάνω στὴν πέτρα κι ἔπειτα ἄκουσαν τὴ φωνή του μέσα στὸ μνημεῖο. Ὁ ἄγγελος δὲν εἶναι κάτι ὑλικὸ καὶ ἀκίνητο. Μπορεῖ νὰ ἐμφανιστεῖ ὁποιαδήποτε στιγμὴ καὶ ὁπουδήποτε. Τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Λουκᾶς ἀναφέρει δύο ἀγγέλους, ἐνῶ ὁ Ματθαῖος κι ὁ Μάρκος ἕναν, δὲν πρέπει νὰ φέρει σὲ σύγχυση τοὺς πιστούς. Ὅταν γεννήθηκε ὁ Κύριος στὴ Βηθλεέμ, ἕνας ἄγγελος ἐμφανίστηκε ξαφνικὰ στοὺς ποιμένες κι ἐκεῖνοι «ἐφοβήθησαν φόβον μέγαν» (Λουκ. β´ 9). Πολὺ σύντομα μετά, «ἐξαίφνης ἐγένετο σὺν τῷ ἀγγέλῳ πλῆθος στρατιᾶς οὐρανίου αἰνούντων τὸν Θεὸν» (Λουκ. β´ 13). Στὴν ἀνάσταση τοῦ Κυρίου στὸν Γολγοθὰ ἴσως παρευρίσκονταν λεγεῶνες ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ. Γιατί πρέπει νὰ ἐκπλαγοῦμε ἂν οἱ Μυροφόρες εἶδαν τὴ μία φορὰ ἕναν ἄγγελο καὶ τὴν ἄλλη δύο;
. «Ὁ δὲ λέγει αὐταῖς· μὴ ἐκθαμβεῖσθε· Ἰησοῦν ζητεῖτε τὸν Ναζαρηνὸν τὸν ἐσταυρωμένον· ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ὧδε· ἴδε ὁ τόπος ὅπου ἔθηκαν αὐτόν, ἀλλ’ ὑπάγετε, εἴπατε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ καὶ τῷ Πέτρῳ ὅτι προάγει ὑμᾶς εἰς τὴν Γαλιλαίαν ἐκεῖ αὐτὸν ὄψεσθε, καθὼς εἶπεν ὑμῖν» (Μάρκ. ιϛ´ 6-8). Ὁ ἀστραπόμορφος ἄγγελος τοῦ Θεοῦ φροντίζει πρῶτα νὰ ἠρεμήσει τὶς γυναῖκες ἀπὸ τὸν φόβο καὶ τὸν τρόμο τους. Ἤθελε νὰ τὶς προετοιμάσει γιὰ τὰ καταπληκτικὰ νέα τῆς Ἀνάστασης τοῦ Κυρίου. Ἡ πρώτη ἔκπληξη γιὰ τὶς γυναῖκες ἦταν ὅταν εἶδαν τὸ μνημεῖο ἀνοιχτό. Μετὰ ἡ ἔκπληξή τους μεταβλήθηκε σὲ τρόμο ὅταν, ἀντὶ γιὰ Ἐκεῖνον ποὺ γύρευαν, εἶδαν αὐτὸν ποὺ δὲν περίμεναν.
. Ὁ ἄγγελος εἶπε στὶς γυναῖκες μὲ σιγουριά: Ἰησοῦν ζητεῖτε τὸν Ναζαρηνὸν τὸν ἐσταυρωμένον. Γιατί μίλησε ἔτσι; Γιὰ νὰ τὶς στερήσει ἀπὸ κάθε ἀμφιβολία καὶ σύγχυση γιὰ Ἐκεῖνον ποὺ εἶχε ἀναστηθεῖ. Ὁ ἄγγελος μιλάει πολὺ συγκεκριμένα τόσο γιὰ τὶς ἴδιες τὶς γυναῖκες ὅσο καὶ γιὰ τὶς μελλούμενες γενιές. Μὲ τὴν ἴδια πρόθεση ὁ ἄγγελος τοὺς δείχνει τὸ καινὸ μνημεῖο. «Ἴδε ὁ τόπος ὅπου ἔθηκαν αὐτόν». Αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ ἄγγελος ἦταν πλεονασμός. Οἱ γυναῖκες εἶχαν δεῖ οἱ ἴδιες μὲ τὰ μάτια τους αὐτὸ ποὺ τοὺς εἶπε ὁ ἄγγελος. Δὲν γινόταν τὸ ἴδιο ὅμως μὲ τοὺς λοιποὺς ἀνθρώπους, γι’ αὐτοὺς ποὺ ἐπίσης ὁ Κύριος πέθανε κι ἀναστήθηκε. «Ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ᾧδε». Ὁ οὐράνιος ἀγγελιαφόρος πρόφερε μὲ τὸν πιὸ ἁπλὸ τρόπο τὴν συγκλονιστικότερη εἴδηση ποὺ ἀκούστηκε ποτὲ στὴν ἀνθρώπινη ἱστορία. «Ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ᾧδε». Γιὰ τὶς ἀθάνατες χορεῖες τῶν ἀγγέλων ἡ συγκλονιστικότερη εἴδηση ἦταν ὁ θάνατος τοῦ Κυρίου, ὄχι ἡ ἀνάστασή Του. Γιὰ τοὺς ἀνθρώπους τὰ πράγματα ἦταν ἀντίθετα.
. Μετὰ ἀπ’ αὐτὸ ὁ ἄγγελος εἶπε στὶς γυναῖκες νὰ μεταφέρουν τὴ χαρμόσυνη εἴδηση «στοὺς ἀποστόλους καὶ τῷ Πέτρῳ». Γιατί καὶ τῷ Πέτρω; Σίγουρα ἐπειδὴ ὁ Πέτρος ἔνιωθε περισσότερο ταραγμένος ἀπὸ τοὺς ἄλλους μαθητές. Ἡ συνείδησή του πρέπει νὰ τὸν ἐνοχλοῦσε, ἐπειδὴ πρόδωσε τρεῖς φορὲς τὸν Κύριο καὶ στὸ τέλος ἔφυγε μακριά Του. Ἡ ἀφοσίωση τοῦ εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη, ποὺ μαζὶ μὲ τὸν Πέτρο ἦταν οἱ πιὸ στενοὶ μαθητὲς τοῦ Κυρίου, θὰ πρέπει νὰ ἔκανε πιὸ εὐαίσθητη τὴ συνείδηση τοῦ Πέτρου. Ὁ Ἰωάννης δὲν εἶχε φύγει. Παρέμεινε κάτω ἀπὸ τὸν σταυρὸ τοῦ σταυρωμένου Κυρίου του. Κοντολογίς, ὁ Πέτρος πρέπει νὰ ἔνιωθε προδότης τοῦ Κυρίου καὶ θὰ αἰσθανόταν ἄβολα στὴ συντροφιὰ τῶν ἀποστόλων, κυρίως μπροστὰ στὴν Παναγία Μητέρα Του. Ἡ πίστη τοῦ Πέτρου δὲν φάνηκε σταθερὴ σὰν πέτρα. Ἡ διστακτικότητα κι ἡ δειλία του τὸν ἔκαναν νὰ νιώθει περιφρονημένος στὰ ἴδια του τὰ μάτια. Εἶχε ἀνάγκη νὰ σταθεῖ ξανὰ στὰ πόδια του, ν’ ἀνακτήσει τὴν ὑπόληψή του ὡς ἄνθρωπος καὶ ὡς ἀπόστολος. Ὁ Κύριος, ποὺ ἀγαπᾶ ὁλόκληρο τὸ ἀνθρώπινο γένος, ἀκριβῶς αὐτὸ ἔκανε τώρα. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ ὁ ἄγγελος ἔκανε εἰδικὴ ἀναφορὰ στὸν Πέτρο.
. Γιατί ὁ ἄγγελος μίλησε γιὰ τὴν ἐμφάνιση τοῦ Κυρίου στὴ Γαλιλαία κι ὄχι γιὰ τὶς ἄλλες ἐμφανίσεις Του στὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ στὰ περίχωρα, ποὺ θὰ γίνονταν νωρίτερα; «Ἐκεῖ αὐτὸν ὄψεσθε, καθὼς εἶπεν ὑμῖν». Γιατί ἡ Γαλιλαία ἦταν περισσότερο εἰδωλολατρικὴ κι ὄχι ἰσραηλιτικὴ περιοχή. Ἡ θέληση τοῦ Κυρίου λοιπὸν ἦταν νὰ ἐμφανιστεῖ ἐκεῖ γιὰ νὰ δείξει στοὺς μαθητὲς τὸν δρόμο τοῦ εὐαγγελίου Του, τὸν βασικὸ χῶρο ὅπου ἔπρεπε νὰ δραστηριοποιηθοῦν γιὰ νὰ ἱδρύσουν τὴν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ. Κι ἄλλος ἕνας λόγος ἦταν, ἐπειδὴ στὴ Γαλιλαία θὰ ἔνιωθαν ἐλεύθεροι, ὄχι ὅπως στὴν Ἱερουσαλὴμ ποὺ ζοῦσαν μὲ φόβο. Ὄχι στὸ σκοτάδι ἢ στὸ μισόφωτο, ἀλλὰ στὸ φῶς τῆς ἡμέρας, γιὰ νὰ μὴν πεῖ κανεὶς πὼς ὁ φόβος ἔχει μεγάλα μάτια, πὼς οἱ μαθητὲς εἶδαν ζωντανὸ τὸν Κύριό τους στὴν Ἱερουσαλὴμ πάνω στὸν πανικό τους καὶ μὲ τὴν πίεση τοῦ φόβου τους. Καὶ τελικὰ ὁ ἄγγελος τοῦ Θεοῦ μίλησε γιὰ τὴν ἐμφάνιση τοῦ Κυρίου στὴ Γαλιλαία χωρὶς ν’ ἀναφέρει τίποτα γιὰ τὶς ἐμφανίσεις Του στὴν Ἱερουσαλήμ, γιὰ ν’ ἀφαιρέσει τὰ ὅπλα ἀπὸ τὰ χέρια τῶν ἀπίστων, ποὺ διαφορετικὰ θὰ ἰσχυρίζονταν πὼς οἱ ἀπόστολοι εἶχαν δεῖ κάποιο φάντασμα, ἐπειδὴ περίμεναν μὲ μεγάλη ψυχικὴ ἀγωνία νὰ τὸν δοῦν. Λέει ὁ Νικηφόρος: «Γιατί ὁ ἄγγελος μιλάει εἰδικὰ γιὰ τὴν ἐμφάνισή Του στὴ Γαλιλαία; Ἐπειδὴ ἡ ἐμφάνιση αὐτὴ ἦταν ἡ πιὸ σπουδαία. Ἐκεῖ ὁ Κύριος δὲν ἐμφανίστηκε σὲ κάποιο σπίτι μὲ κλειδωμένες τὶς πόρτες, ἄλλα σ’ ἕνα βουνό, ὁρατὸς ἀπὸ ὅλους. Οἱ μαθητὲς μὲ τὸ ποὺ τὸν εἶδαν ἐκεῖ τὸν προσκύνησαν. Ἐκεῖ παρουσιάστηκε δυναμικὰ μπροστά τους καὶ τοὺς ἀποκάλυψε γιὰ τὴν ἐξουσία ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ Πατέρας Του. «Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς» (Μάτθ. κὴ’ 18). «Μετὰ τὸ ἐγερθῆναι μὲ προάξω ὑμᾶς εἰς τὴν Γαλιλαίαν» (Μάρκ. ιδ´ 28), εἶχε πεῖ ὁ Κύριος. Ὡς νικητής, δηλαδή, θὰ προπορευτῶ στὸν εἰδωλολατρικὸ κόσμο καὶ σεῖς θὰ μὲ ἀκολουθήσετε. Ὁπουδήποτε κι ἂν σᾶς ὁδηγήσει τὸ Πνεῦμα γιὰ νὰ κηρύξετε, κοιτάξτε Με, θὰ βρίσκομαι μπροστά σας. Θὰ προπορεύομαι γιὰ νὰ σᾶς ἀνοίγω τὸν δρόμο.
«Καὶ ἐξελθοῦσαι ἔφυγον ἀπὸ τοῦ μνημείου· εἶχε δὲ αὐτὰς τρόμος καὶ ἔκστασις, καὶ οὐδενὶ οὐδὲν εἶπον· ἐκφοβοῦντο γάρ» (Μάρκ. ιϛ´ 8). Οἱ Μυροφόρες τὰ εἶχαν χάσει. Ποῦ βρίσκονταν, στὸν οὐρανὸ ἢ στὴ γῆ; Μὲ ποιόν μιλοῦσαν; Τί ἄκουσαν; Τέτοια πράγματα οὔτε στὸν ὕπνο τους δὲν τὰ βλέπουν οἱ ἄνθρωποι. Μὰ αὐτὸ ποὺ βλέπουν καὶ ἀκοῦν τώρα δὲν εἶναι ὄνειρο, εἶναι ἀληθινό. Ἀπ’ ὅλα ὅσα ἔγιναν, προκύπτει πὼς ζοῦσαν μία πραγματικότητα.
. Τί εὐλογημένος εἶναι ὁ φόβος κι ὁ τρόμος ποὺ νιώθει ὁ ἄνθρωπος, ὅταν βλέπει ἀνοιγμένους τοὺς οὐρανούς, ὅταν ἀκούει μία χαρούμενη φωνὴ ἀπὸ τὴν ἀληθινή, ἀθάνατη καὶ ποθεινὴ πατρίδα του! Δὲν εἶναι μικρὸ πράγμα νὰ δεῖς ἕναν ἀθάνατο ἄγγελο τοῦ Θεοῦ, οὔτε ν’ ἀκούσεις μία φωνὴ ποὺ βγαίνει ἀπὸ ἀθάνατα χείλη. Πιὸ εὔκολα ἀντέχεις νὰ δεῖς τὸ πρόσωπο καὶ ν’ ἀκούσεις τὸν ὀρυμαγδὸ ὁλόκληρου τοῦ φθαρτοῦ σύμπαντος, παρὰ νὰ δεῖς τὸ πρόσωπο καὶ ν’ ἀκούσεις τὴ φωνὴ κάποιου ἀθάνατου ὄντος ποὺ δημιουργήθηκε πρὶν ἀπὸ τὸ σύμπαν, ποὺ τὸ κάλλος του εἶναι ἀσύγκριτα ἀνώτερο ἀπὸ τὴν ἀνοιξιάτικη αὐγή. Ὅταν ὁ προφήτης Δανιήλ, ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ἄκουσε τὴ φωνὴ τοῦ ἀγγέλου, μονολόγησε: «Οὐχ ὑπελείφθη ἐν ἐμοὶ ἰσχύς, καὶ ἡ δόξα μου μετεστράφη εἰς διαφθοράν, καὶ οὐχ ἐκράτησα ἰσχύος… ἤμην κατανενυγμένος, καὶ τὸ πρόσωπόν μου ἐπὶ τὴν γῆν» (Δανιήλ, ι´ 8,9).
. Πῶς λοιπὸν νὰ μὴν τὶς πιάσει φόβος καὶ τρόμος τὶς ἀδύναμες γυναῖκες; Πῶς νὰ μὴ φύγουν γρήγορα ἀπὸ τὸ μνημεῖο; Πῶς θὰ μποροῦσαν ν’ ἀνοίξουν τὸ στόμα τους καὶ νὰ μιλήσουν; Μὲ τί λόγια νὰ ποῦν αὐτὰ ποὺ εἶδαν; Κύριε, ἡ δόξα Σου εἶναι ἀνέκφραστη! Ἐμεῖς οἱ θνητοὶ ἄνθρωποι εὐκολότερα μποροῦμε νὰ τὴν ἐκφράσουμε μὲ τὴ σιωπὴ καὶ τὰ δάκρυά μας παρὰ μὲ λόγια.
. «Καὶ οὐδενὶ οὐδὲν εἶπον ἐφοβοῦντο γάρ». Δὲν εἶπαν τίποτα στὸν δρόμο, σὲ κανέναν. Δὲν μίλησαν σὲ κανέναν ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς τοῦ Χριστοῦ, σ’ ἐκείνους ποὺ ἔχυσαν τὸ αἷμα Του, οὔτε σ’ ὁλόκληρη τὴν Ἱερουσαλὴμ ποὺ συμφώνησε μαζί τους. Μίλησαν ὅμως στοὺς ἀποστόλους, οὔτε τόλμησαν μὰ οὔτε καὶ μποροῦσαν νὰ μὴν τοὺς ποῦν τὰ νέα, ἀφοῦ ἔτσι τὶς πρόσταξε ὁ ἀθάνατος ἄγγελος. Πῶς μποροῦσαν νὰ μὴν ἐκτελέσουν τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ; Εἶναι σαφὲς λοιπόν, πὼς οἱ γυναῖκες μίλησαν σ’ ἐκείνους ποὺ ἔπρεπε (βλ. Λουκ. κδ´ 10)· καὶ πὼς δὲν εἶπαν τίποτα σ’ αὐτοὺς ποὺ δὲν ἔπρεπε, τοὺς ὁποίους φοβοῦνταν.
. Ἔτσι τελείωσε ἡ ἐπίσκεψη ποὺ ἔκαναν οἱ Μυροφόρες γυναῖκες στὸ μνημεῖο τοῦ Χριστοῦ τὸ πρωὶ τῆς Ἀνάστασης. Τὰ φτωχά τους μύρα, ποὺ σκόπευαν νὰ χρησιμοποιήσουν γιὰ νὰ συντηρήσουν ἀπὸ τὴ φθορὰ Ἐκεῖνον ποὺ τηρεῖ τοὺς οὐρανοὺς ἀπὸ τὸν ἀφανισμό, νὰ μυρώσουν Αὐτὸν ποὺ χαρίζει στοὺς οὐρανοὺς τὸ ἄρωμά Του, ἔμειναν στὰ χέρια τους.
. Κύριε, εἶσαι τὸ μόνο ἄρωμα τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης στὴν ἱστορία του. Πόσο πλούσια καὶ θαυμαστὰ ἀποζημιώνεις τὶς ἀφοσιωμένες ψυχὲς ποὺ δὲν σὲ ξέχασαν νεκρὸ μέσα στὸ μνῆμα Σου!
. Ἔκανες τὶς Μυροφόρες γυναῖκες φορεῖς τοῦ ἀγγέλματος τῆς Ἀνάστασης καὶ τῆς δόξας Σου. Δὲν ἔχρισαν τὸ νεκρό Σου σῶμα· Ἐσὺ ἔχρισες τὶς ζωντανὲς ψυχές τους μὲ τὸ μύρο τῆς χαρᾶς. Ἐκεῖνες ποὺ θρηνοῦσαν τὸν νεκρὸ Κύριο, ἔγιναν χελιδόνια τῆς καινούργιας ἄνοιξης, ἅγιοι στὴν οὐράνια βασιλεία Σου.
. Ἀναστημένε Κύριε, μὲ τὶς προσευχὲς τοὺς ἐλέησέ μας, σῶσε μας, ὥστε νὰ σὲ δοξάζουμε μαζὶ μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὴν ὁμοούσια καὶ ἀδιαίρετη Τριάδα τώρα καὶ πάντα καὶ στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ-1 «Ὅλα τὰ προληπτικὰ μέτρα ποὺ ἔλαβαν οἱ Ἰουδαῖοι, γιὰ νὰ πνίξουν τὴν ἀλήθεια τῆς Ἀναστάσεως, μὲ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ βοήθησαν γιὰ νὰ τὴν καταδείξουν». (Ἅγ. Νικόλ. Βελιμίροβιτς)
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΘΕΟΛΟΓΙΑ στὶς 3 Μάϊος 2014
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ
(τοῦ Θωμᾶ)
(Μάρκ. ιε´ 43-47, ιϛ´1-8)
[Α´ Μέρος]
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο
«Ἀναστάσεως ἡμέρα»,
Ἀθῆναι 2011,
μετάφρ. Π. Μπότση, σελ. 64 ἑξ.
. Τὸ εὐαγγέλιο τῆς Κυριακῆς τῶν Μυροφόρων ἀναφέρεται στὴ φροντίδα ποὺ ἔδειξαν γιὰ τὸ θάνατο τοῦ Ἀθάνατου οἱ γυναῖκες ἐκεῖνες ποὺ ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ τοὺς ἔδωσε ζωή.
. Τότε «ἐλθὼν Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ Ἀριμαθαίας, εὐσχήμων βουλευτής, ὡς καὶ αὐτὸς ἦν προσδεχόμενος τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, τολμήσας εἰσῆλθεν πρὸς Πιλάτον καὶ ἠτήσατο τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ» (Μάρκ. ιε´ 43). Ὑπῆρχε κι ἄλλος ἕνας μεγάλος ἄνδρας ποὺ εἶχε ἔρθει ἀπὸ τὴν Ἀριμαθαία στὸ ὄρος Ἐφραίμ. Αὐτὸς ἦταν ὁ προφήτης Σαμουήλ. Ὁ Ἰωσὴφ ἀναφέρεται κι ἀπὸ τοὺς τέσσερις εὐαγγελιστές, κυρίως σὲ ὅσα σχετίζονται μὲ τὴν ταφὴ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ. Ὁ Ἰωάννης τὸν ἀποκαλεῖ κρυφὸ μαθητὴ τοῦ Ἰησοῦ (ιθ´ 38). Ὁ Λουκᾶς τὸν ὀνομάζει ἄνδρα «ἀγαθὸ καὶ δίκαιο» (κγ´ 50), ὁ Ματθαῖος πλούσιο (κζ´ 57). Ὁ εὐαγγελιστὴς δὲν ὀνομάζει πλούσιο τὸν Ἰωσὴφ ἀπὸ ματαιότητα, γιὰ νὰ δείξει πὼς ὁ Κύριος ἀνάμεσα στοὺς μαθητές Του εἶχε καὶ πλούσιους, ἀλλὰ γιὰ νὰ καταλάβουμε πὼς μποροῦσε ἐκεῖνος νὰ πάρει τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ ἀπὸ τὸν Πιλᾶτο. Ἕνας φτωχὸς καὶ ἄσημος ἄνθρωπος δὲν θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ πλησιάσει τὸν Πιλάτο, ἐκπρόσωπο τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας.
. Ὁ Ἰωσὴφ ἦταν πλούσιος ψυχικά. Εἶχε φόβο Θεοῦ κι ἀνέμενε κι αὐτὸς τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὰ ἰδιαίτερα πνευματικά του χαρίσματα, ὁ Ἰωσὴφ ἦταν καὶ πλούσιος, ἄνθρωπος ἐπιρροῆς. Ὁ Μάρκος κι ὁ Λουκᾶς τὸν ὀνομάζουν βουλευτή. Ἦταν κι αὐτός, ὅπως κι ὁ Νικόδημος, ἕνας ἀπὸ τοὺς πρεσβύτερους τοῦ λαοῦ. Ὅπως κι ὁ Νικόδημος ἐπίσης, ἦταν κι αὐτὸς θαυμαστὴς καὶ κρυφὸς μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ. Μπορεῖ οἱ δύο αὐτοὶ ἄνδρες νὰ ἦταν κρυφοὶ ὀπαδοὶ τῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστοῦ, ἦταν ἕτοιμοι ὅμως νὰ ἐκτεθοῦν στὸν κίνδυνο καὶ νὰ σταθοῦν κοντά Του. Ὁ Νικόδημος κάποτε ρώτησε κατὰ πρόσωπο τοὺς πικρόχολους Ἰουδαίους ἄρχοντες, ὅταν ἀναζητοῦσαν νὰ σκοτώσουν τὸν Χριστό: «Μὴ ὁ νόμος ἡμῶν κρίνει τὸν ἄνθρωπον, ἐὰν μὴ ἀκούσῃ παρ’ αὐτοῦ πρότερον καὶ γνῶ τί ποιεῖ;» (Ἰωάν. ζ´ 51).
. Ὁ ἀπὸ Ἀριμαθαίας Ἰωσὴφ μπῆκε σὲ μεγαλύτερο κίνδυνο, ὅταν ἀποφάσισε νὰ πάρει τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου, τὴν ὥρα ποὺ οἱ στενοὶ μαθητές Του εἶχαν διασκορπιστεῖ, γιατί οἱ Ἰουδαῖοι λύκοι ποὺ δολοφόνησαν τὸν ποιμένα, ἦταν ἕτοιμοι ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ νὰ ἐπιπέσουν καὶ στὸ ποίμνιο. Τὸ ὅτι αὐτὸ ποὺ ἔκανε ὁ Ἰωσὴφ ἦταν ἐπικίνδυνο, τὸ ἐπισημαίνει ὁ εὐαγγελιστὴς μὲ τὴ λέξη «τολμήσας». Ἤθελε τότε κάτι παραπάνω ἀπὸ θάρρος. Ἤθελε τόλμη τὸ νὰ παρουσιαστεῖ στὸν ἀντιπρόσωπο τοῦ Καίσαρα καὶ νὰ ζητήσει τὸ σῶμα τοῦ σταυρωμένου «κακούργου». Ὁ Ἰωσὴφ ὅμως, μὲ τὴν μεγαλωσύνη τῆς ψυχῆς του, ἀπέβαλε τὸν φόβο του κι ἀπέδειξε πὼς ἦταν πραγματικὸς μαθητὴς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
. «Ὁ δὲ Πιλᾶτος ἐθαύμασεν εἰ ἤδη τέθνηκε, καὶ προσκαλεσάμενος τὸν κεντυρίωνα ἐπηρώτησεν αὐτὸν εἰ πάλαι ἀπέθανε· καὶ γνοὺς ἀπὸ τοῦ κεντυρίωνος ἐδωρήσατο τὸ σῶμα τῷ Ἰωσὴφ» (Μάρκ. ιε´ 44-45). Ὁ Πιλάτος ἦταν καχύποπτος καὶ ἐπιφυλακτικός. Ἦταν ἀπὸ τοὺς κυβερνῆτες ποὺ ἀσκοῦν τὴν ἐξουσία τους μὲ βία, ὅπως μὲ βία τὴν εἶχε ἀποσπάσει ἀπὸ ἄλλους. Δὲν μποροῦσε νὰ πιστέψει οὔτε λέξη ἀκόμα κι ἀπὸ εὐγενεῖς ἀνθρώπους, ὅπως ὁ Ἰωσήφ. Ἴσως δυσκολευόταν πραγματικὰ νὰ πιστέψει πὼς Ἐκεῖνος, ποὺ μόλις τὸ προηγούμενο βράδυ εἶχε καταδικάσει σὲ σταυρικὸ θάνατο, εἶχε ἤδη παραδώσει τὴν τελευταία του πνοὴ στὸν σταυρό. Ὁ Πιλᾶτος ἀποδείχθηκε πὼς ἦταν ἕνας γνήσιος ἀντιπρόσωπος τῆς ρωμαϊκῆς τυπολατρείας. Ἦταν πολὺ πιὸ πρόθυμος νὰ πιστέψει τὸν κεντυρίωνα, ποὺ τὸν εἶχε ἐπιφορτίσει μὲ τὸ καθῆκον νὰ φρουρήσει τὸν Γολγοθά, παρὰ ἕνα ἐξέχοντα πρεσβύτερο τοῦ λαοῦ. Μόνο ὅταν ὁ κεντυρίων ἐπιβεβαίωσε «ἐπίσημα» τὴν ἀναφορὰ τοῦ Ἰωσήφ, θέλησε ὁ Πιλάτος νὰ ἱκανοποιήσει τὸ αἴτημά του.
. «Καὶ ἀγοράσας σινδόνα καὶ καθελὼν αὐτὸν ἐνείλησε τῇ σινδόνι καὶ κατέθηκεν αὐτὸν ἐν μνημείῳ, ὃ ἦν λελατομημένον ἐκ πέτρας, καὶ προσεκύλισε λίθον ἐπὶ τὴν θύραν τοῦ μνημείου» (Μάρκ. ιε´ 46-47). Ἄλλος εὐαγγελιστὴς λέει πὼς αὐτὸς ὁ τάφος ἦταν τοῦ Ἰωσήφ· «καὶ ἔθηκεν αὐτὸν ἐν τῷ καινῷ αὐτοῦ μνημείῳ» (Ματθ. κζ´ 60) – «ἐν ᾧ οὐδεὶς ἀνθρώπων ἐτέθη» (Ἰωάν. ιθ´ 41). Ὅταν σταυρώνουμε τὸν νοῦ μας γιὰ τὸν κόσμο καὶ τὸν ἐνταφιάζουμε σὲ μία ἀναγεννημένη καρδιά, σὰν σὲ τάφο, τότε ὁ νοῦς μας θὰ ἀναζωογονηθεῖ καὶ θ’ ἀναγεννηθεῖ ὁλόκληρος ὁ ἐσωτερικός μας ἄνθρωπος. Ἕνας νέος τάφος, σφραγισμένος. Μία μεγάλη πέτρα στὴν εἴσοδο τοῦ τάφου κι ἕνας φύλακας νὰ φρουρεῖ μπροστὰ στὸν τάφο. Τί σημαίνουν ὅλ’ αὐτά; Ὅλα τους ἦταν προληπτικὰ μέτρα, παρμένα μὲ τὴ σοφία τῆς πρόνοιας τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, θὰ σφραγίζονταν κι ὅλα τὰ στόματα ἐκείνων ποὺ θὰ τολμοῦσαν νὰ ἰσχυριστοῦν πὼς ὁ Χριστὸς εἴτε δὲν πέθανε εἴτε δὲν ἀναστήθηκε εἴτε ὅτι ἔκλεψαν τὸ σῶμα Του. Ἂν ὁ Ἰωσὴφ δὲν εἶχε ζητήσει τὸ σῶμα Του ἀπὸ τὸν Πιλάτο· ἂν ὁ κεντυρίων δὲν εἶχε δώσει ἐπίσημη διαβεβαίωση γιὰ τὸν θάνατο τοῦ Χριστοῦ· ἂν τὸ σῶμα δὲν εἶχε ἐνταφιαστεῖ καὶ σφραγιστεῖ μὲ τὴν παρουσία φίλων καὶ ἐχθρῶν τοῦ Χριστοῦ, ἴσως νὰ ἰσχυρίζονταν πολλοὶ πὼς ὁ Χριστὸς δὲν εἶχε πεθάνει πραγματικά, ἀλλὰ εἶχε πέσει σὲ κῶμα καὶ μετὰ ἀνέκτησε τὶς αἰσθήσεις του. Κάτι τέτοιο ὑποστήριξαν τελευταία ὁ Σλαϊερμάχερ καὶ κάποιοι προτεστάντες. Ἂν ὁ τάφος δὲν εἶχε σφραγιστεῖ μ’ ἕναν ὀγκόλιθο κι ἂν δὲν τὸν φύλαγαν φρουροί, ἴσως παραδέχονταν πὼς ὁ Χριστὸς πέθανε κι ἐνταφιάστηκε, ἀλλὰ οἱ μαθητές του ἔκλεψαν τὸ σῶμα του ἀπὸ τὸν τάφο. Ἂν δὲν ἦταν καινούργιος ὁ τάφος, ἴσως νὰ ὑποστήριζαν πὼς δὲν ἦταν ὁ Χριστὸς αὐτὸς ποὺ ἀναστήθηκε ἀλλὰ κάποιος ἄλλος νεκρός, ποὺ εἶχε ταφεῖ ἐκεῖ παλιότερα. Ἔτσι ὅλα τὰ προληπτικὰ μέτρα ποὺ πῆραν οἱ Ἰουδαῖοι γιὰ νὰ πνίξουν τὴν ἀλήθεια, μὲ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ βοήθησαν γιὰ νὰ τὴν καταδείξουν.
. Ὁ Ἰωσὴφ πῆρε τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ, «ἐνετύλιξεν αὐτὸ σινδόνι καθαρᾷ» (Ματθ. κζ´ 59) καὶ τὸ ἀπέθεσε στὸν τάφο. Ἂν θέλουμε ν’ ἀναστηθεῖ μέσα μας ὁ Κύριος, πρέπει νὰ τὸν διατηροῦμε μέσα στὸ καθαρὸ καὶ ἁγνὸ σῶμα μας. Τὸ καθαρὸ σεντόνι ὑποδηλώνει τὸ καθαρὸ σῶμα. Τὸ σῶμα, ποὺ ἔχουν μολύνει οἱ κακίες καὶ τὰ πάθη, δὲν εἶναι κατάλληλος τόπος γιὰ ν’ ἀναστηθεῖ ἐκ νεκρῶν καὶ νὰ ζήσει ὁ Κύριος. Ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης συμπληρώνει τὴν εἰκόνα ποὺ δίνουν οἱ ἄλλοι εὐαγγελιστές, λέγοντας πὼς στὴν ταφὴ τοῦ Χριστοῦ ἦρθε καὶ ὁ Νικόδημος «φέρων μίγμα σμύρνης καὶ ἀλόης ὡς λίτρας ἑκατόν, ἔλαβον οὖν τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἔδησαν αὐτὸ ἐν ὀθονίοις μετὰ τῶν ἀρωμάτων, καθὼς ἔθος ἐστὶ τοῖς Ἰουδαίοις ἐνταφιάζειν» (Ἰωάν. ιθ´ 39-40).
. Εὐλογημένοι ἄνθρωποι! Πῆραν τὸ πανάγιο σῶμα τοῦ Ἰησοῦ μὲ τόλμη, στοργὴ καὶ ἀγάπη καὶ τὸ ἀπέθεσαν στὸ μνημεῖο. Τί ὑπέροχο παράδειγμα εἶναι αὐτὸ σὲ ὅλους ἐκείνους ποὺ ἀγαποῦν τὸν Κύριο! Καὶ τί φοβερὸ κατηγορητήριο γιὰ τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς λαϊκοὺς ποὺ ντρέπονται τὸν κόσμο καὶ πλησιάζουν τὸ ἅγιο ποτήριο ἀπρόσεκτα, ἀδιάφορα καὶ χωρὶς ἀγάπη, γιὰ νὰ κοινωνήσουν τὰ ζωοποιὰ τίμια δῶρα, τὸ πάντιμο σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ ἀναστημένου Κυρίου!
. Ὁ Ἰωσὴφ κι ὁ Νικόδημος δὲν ἦταν μόνο φίλοι τοῦ Χριστοῦ, ποὺ διαπίστωσαν μὲ τὰ μάτια τους πὼς ὁ Ἰησοῦς πέθανε κι ἐνταφιάστηκε. Ἡ μέριμνα γιὰ τὸν νεκρὸ Κύριο ἦταν πράξη ἀγάπης γιὰ τὸν ἀγαπημένο τους Φίλο καὶ Διδάσκαλο, ἀλλὰ καὶ ἀνθρωπιστικὸ καθῆκον πρὸς Ἐκεῖνον ποὺ εἶχε ὑποφέρει γιὰ χάρη τῆς δικαιοσύνης.
. Μὲ θέα τὸν τάφο ὅμως βρίσκονταν καὶ δυό ἀκόμα ψυχὲς ποὺ ἀγαποῦσαν τὸν Κύριο καὶ παρακολουθοῦσαν μὲ μεγάλη προσοχὴ τὶς ἐνέργειες τοῦ Ἰωσὴφ καὶ τοῦ Νικόδημου. Προετοιμάζονταν κι αὐτὲς ἀπὸ τὴν πλευρά τους γιὰ μία πράξη ἀγάπης πρὸς τὸν Κύριο. Ἦταν οἱ δύο μυροφόρες γυναῖκες: ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ κι ἡ Μαρία, ἡ μητέρα τοῦ Ἰωσῆ.
. «Ἡ δὲ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ καὶ Μαρία Ἰωσῆ ἐθεώρουν ποὺ τίθεται. Καὶ διαγενομένου τοῦ σαββάτου Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ καὶ Μαρία ἡ τοῦ Ἰακώβου καὶ Σαλώμη ἠγόρασαν ἀρώματα ἵνα ἐλθοῦσαι ἀλείψωσιν αὐτὸν» (Μάρκ. ιε´ 47, ιϛ´ 1). Πρῶτα ἀναφέρονται δύο γυναῖκες κι ἔπειτα τρεῖς. Δύο ἦταν οἱ μάρτυρες γιὰ ὅλα ὅσα ἔγιναν στὸν Γολγοθά, ποὺ εἶδαν τοὺς κρυφοὺς μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ νὰ κατεβάζουν τὸ νεκρὸ σῶμα Του ἀπὸ τὸν σταυρό. Μετὰ εἶδαν ὅλα ὅσα ἔκαναν στὸ νεκρὸ σῶμα καί, αὐτὸ ποὺ τὶς ἐνδιέφερε περισσότερο, εἶδαν τὸν τάφο ὅπου τὸν τοποθέτησαν. Ἀλήθεια, πόση χαρὰ θὰ ἔνιωθαν, ἂν μποροῦσαν νὰ τρέξουν καὶ νὰ βοηθήσουν τὸν Ἰωσὴφ καὶ τὸν Νικόδημο, γιὰ νὰ ξεπλύνουν τὸ ἅγιο σῶμα Του ἀπὸ τὰ αἵματα, νὰ καθαρίσουν τὶς πληγές Του, νὰ ἰσιώσουν τὰ μαλλιά Του, νὰ σταυρώσουν τὰ χέρια Του, νὰ δέσουν τὸ μαντήλι γύρω ἀπὸ τὸ κεφάλι Του καὶ νὰ τυλίξουν ὅλο τὸ σῶμα Του μὲ τὸ σεντόνι! Ὅμως οὔτε τὸ ἔθιμο οὔτε κι ὁ νόμος ἐπέτρεπε νὰ τὸ κάνουν αὐτὸ μαζὶ μὲ ἄνδρες. Γι’ αὐτὸ καὶ θὰ πήγαιναν ἀργότερα νὰ τὰ κάνουν ὅλα μόνες τους, καὶ κυρίως γιὰ ν’ ἀλείψουν τὸν Κύριο μὲ ἀρώματα. Μαζί τους ἀργότερα θὰ πήγαινε κι ἡ τρίτη μυροφόρα, ἡ φίλη τους. Τὸ Πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ τὶς ἔδεσε ὅλες μὲ φιλία.
. Ποιές ἦταν οἱ γυναῖκες αὐτές; Τὴ Μαρία τὴ Μαγδαληνὴ τὴν ξέρουμε. Ἦταν ἡ Μαρία ἐκείνη ποὺ ὁ Κύριος τὴ θεράπευσε, τῆς ἔβγαλε ἑπτὰ δαιμόνια ἀπὸ μέσα της. Ἡ Μαρία τοῦ Ἰωσῆ κι ἡ Μαρία τοῦ Ἰακώβου, ὅπως λένε οἱ πατέρες, ἦταν ἕνα καὶ τὸ αὐτὸ πρόσωπο. Ἡ Σαλώμη ἦταν σύζυγος τοῦ Ζεβεδαίου, ἡ μητέρα τῶν ἀποστόλων Ἰακώβου καὶ Ἰωάννη.
. Τί μεγάλη διαφορὰ ὑπάρχει ἀνάμεσα στὶς γυναῖκες αὐτὲς καὶ στὴν Εὔα! Αὐτὲς ἔτρεξαν ἀπὸ ἀγάπη γιὰ νὰ ὑπακούσουν τὸ νεκρὸ Κύριο, ἐνῶ ἡ Εὔα δὲν ἔκανε ὑπακοὴ στὸν Ζῶντα Κύριο! Ἐκεῖνες φάνηκαν ὑπάκουες στὸν Γολγοθά, στὸν τόπο τοῦ ἐγκλήματος, τῆς κακίας καὶ τῆς αἱματοχυσίας, ἐνῶ ἡ Εὔα ἔκανε παρακοὴ μέσα στὸν παράδεισο!
. «Καὶ λίαν πρωὶ τῆς μιᾶς σαββάτων ἔρχονται ἐπὶ τὸ μνημεῖον, ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου» (Μάρκ. ιϛ´ 2). Σ’ αὐτό, ὅτι δηλαδὴ ἦταν ἡ πρώτη μέρα τῆς ἑβδομάδας, ὅταν ἀναστήθηκε ὁ Κύριος, ἡ ἑπομένη μέρα τοῦ σαββάτου, συμφωνοῦν ὅλοι οἱ εὐαγγελιστές. Ὁ Μάρκος τὸ ξεκαθαρίζει καλύτερα: «καὶ διαγενομένου τοῦ σαββάτου…» (Μάρκ. ιϛ´ 1), ἀφοῦ εἶχε περάσει τὸ σάββατο. Ὅλοι οἱ εὐαγγελιστὲς συμφωνοῦν πὼς ὁ Κύριος ἀναστήθηκε πολὺ πρωὶ τὴν Κυριακή. Συμφωνοῦν ἐπίσης πὼς οἱ γυναῖκες πῆγαν στὸν τάφο τοῦ Κυρίου πολὺ νωρὶς τὸ πρωί. Ὁ Μάρκος στὸ εὐαγγέλιό του φαίνεται πὼς τὸ γεγονὸς αὐτὸ τὸ μεταφέρει λίγο ἀργότερα, γιατί λέει ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου.
. Εἶναι πολὺ πιθανὸ οἱ γυναῖκες νὰ πῆγαν στὸν τάφο ἀρκετὲς φορές, τόσο ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸν νεκρὸ Κύριο, ὅσο κι ἀπὸ φόβο, μήπως οἱ ἐχθροί Του ἔρθουν καὶ βεβηλώσουν τὸν τάφο καὶ τὸ ἴδιο Του τὸ σῶμα. Ὅπως λέει ὁ Ἱερώνυμος στὸ σχόλιό του στὸ κατὰ Ματθαῖον, «πηγαινοέρχονταν μὲ ἀνυπομονησία, δὲν ἤθελαν ν’ ἀπομακρυνθοῦν γιὰ πολὺ ἀπὸ τὸν τάφο τοῦ Κυρίου». Ἴσως ἐδῶ ὁ Μάρκος νὰ μὴ μιλάει γιὰ τὸν αἰσθητὸ ἥλιο ἀλλὰ γιὰ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο, σύμφωνα μὲ τὰ λόγια του προφήτη, «καὶ ἀνατελεῖ ὑμῖν… ἥλιος δικαιοσύνης» (Μαλαχ. Δ´ 2), ἀναφερόμενος στὸν Μεσσία. Ὁ Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης εἶχε ἤδη ἀναστηθεῖ ἐκ νεκρῶν τὴν πρωινὴ ὥρα ποὺ οἱ μυροφόρες πῆγαν στὸν τάφο. Ὅπως ὁ Ἥλιος αὐτὸς ἔλαμψε πολὺ προτοῦ δημιουργηθεῖ ὁ αἰσθητὸς ἥλιος, ἔτσι καὶ τώρα, στὴ δεύτερη δημιουργία, στὴν ἀναγέννηση τοῦ κόσμου, ἔλαμψε στὴν ἀνθρώπινη ἱστορία προτοῦ ἀνατείλει στὴ γῆ ὁ αἰσθητὸς ἥλιος.
. «Καὶ ἔλεγον πρὸς ἑαυτάς· τίς ἀποκυλίσει ἡμῖν τὸν λίθον ἐκ τῆς θύρας τοῦ μνημείου;» (Μάρκ. ιϛ´ 3). Καθὼς οἱ μυροφόρες γυναῖκες ἀνέβαιναν πρὸς τὸν Γολγοθά, συζητοῦσαν μεταξύ τους τὸ πρόβλημα αὐτό. Ποιός θὰ κυλίσει τὴ βαριὰ πέτρα ἀπὸ τὴ θύρα τοῦ μνημείου; Ὅλα ἔδειχναν πὼς δὲν περίμεναν κάτι ἀναπάντεχο. Τὰ γυναικεῖα χέρια δὲν ἦταν δυνατὰ γιὰ νὰ σπρώξουν τὴ βαριὰ πέτρα καὶ νὰ ἐλευθερώσουν τὴν εἴσοδο τοῦ μνημείου. Κι ὁ λίθος ἦταν μέγας σφόδρα.
. Καημένες γυναῖκες! Δὲν θυμήθηκαν πὼς τὸ ἔργο ποὺ πήγαιναν μὲ τόσο ζῆλο καὶ σπουδὴ νὰ κάνουν στὸν τάφο, εἶχε ἤδη συντελεστεῖ ὅσο ζοῦσε ὁ Κύριος. Στὸ δεῖπνο ποὺ παρέθεσε στὸν Κύριο στὴ Βηθανία ὁ Σίμων ὁ λεπρός, κάποια γυναίκα ἔχυσε στὸ κεφάλι τοῦ Χριστοῦ ἕνα πολύτιμο μύρο. Ὁ παντογνώστης Κύριος εἶπε τότε γιὰ τὴν γυναίκα αὐτή: «Βαλοῦσα γὰρ αὕτη τὸ μύρον τοῦτο ἐπὶ τοῦ σώματός μου, πρὸς τὸ ἐνταφιάσαι μὲ ἐποίησεν» (Ματθ. κϛ´ 12). Προγνώριζε μὲ ἀκρίβεια ὅτι τὸ σῶμα Του δὲν θὰ δεχόταν κανένα ἄλλο ἄρωμα στὸν θάνατό Του. Ἴσως διερωτηθεῖς: Γιατί τότε ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἄφησε τὶς ἀφοσιωμένες αὐτὲς γυναῖκες ν’ ἀπογοητευτοῦν τόσο πολύ; Πῆγαν ν’ ἀγοράσουν τὸ πολύτιμο μύρο, ἦρθαν φοβισμένες μέσα στὴ νύχτα στὸ μνημεῖο καὶ στὸ τέλος νὰ μὴν ἐκτελέσουν τὸ καθῆκον αὐτό, ποὺ μὲ τόση ἀγάπη καὶ θυσία εἶχαν προετοιμάσει; Μήπως ὅμως ἡ θεία αὐτὴ πρόνοια δὲν ἀποζημίωσε τὶς προσπάθειές τους μ’ ἕναν ἀσύγκριτα πλουσιότερο τρόπο κι ἀντὶ νὰ δοῦν νεκρὸ τὸν Κύριο τὸν εἶδαν ζωντανό;
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ:
ΠΗΓΗ: «Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ»
ΚΛΕΙΝΕΙ Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΟΥ ΤΑΦΟΥ (ΛΟΓῼ…ΧΡΕΩΝ ΥΔΡΕΥΣΕΩΣ!)
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ στὶς 3 Νοέμβριος 2012
Λουκέτο στὸν ναὸ τοῦ Παναγίου Τάφου λόγῳ κρίσεως
. Κλειστὸς για τοὺς προσκυνητὲς ἐνδέχεται να μείνει μετὰ ἀπὸ ἀρκετοὺς αἰῶνες ὁ ναὸς τοῦ Παναγίου Τάφου, τοῦ ἱερότερου μνημείου τῆς χριστιανικῆς θρησκείας. Ὁ ναός ποὺ ἀκόμη καὶ σὲ περιόδους πολέμου παρέμεινε ἀνοικτὸς για προσκυνητές, τουρίστες καὶ ὅλους τοὺς ἐπισκέπτες ἀντιμετωπίζει μεγάλα οἰκονομικὰ προβλήματα μὲ χρέη που ἀγγίζουν τὰ δύο ἑκατομμύρια εὐρὼ ἀπὸ λογαριασμοὺς ὕδρευσης καὶ λοιπὲς κοινόχρηστες ὑπηρεσίες. Σύμφωνα μὲ τὸ ρωσικὸ πρακτορεῖο εἰδήσεων ὁ τραπεζικὸς λογαρισμὸς τοῦ Ἱδρύματος ποὺ διαχειρίζεται τὸν ναὸ ἔχει παγώσει ἔπειτα ἀπὸ ὀφειλὲς ὕψους 1,8 ἑκατ. εὐρὼ για τὰ τελευταῖα 15 χρόνια πρὸς τὴν ἑταιρεία ὕδρευσης Ηagihon.
. Μάλιστα ὁ πατριάρχης Ἱεροσολύμων Θεοφίλος ὁ Γ´ ἀπέστειλε ἐπιστολὴ σὲ δραματικὸ τόνο πρὸς τοὺς ἠγέτες τοῦ Ἰσραήλ, τῆς Ρωσίας, τῆς Ἑλλάδας, τῆς Κύπρου, τῆς Ἰορδανίας καὶ τῶν ΗΠΑ για να τοὺς ἐνημερώσει για τὴν τραγικὴ καταστάση στὴν ὁποία ἔχει περιέλθει ὁ ναός.
. “Ἂν δεν ἀλλάξει τίποτε, προτιθέμεθα να ἀνακοινώσουμε σὲ μερικὲς ἡμέρες ὅτι γιὰ πρώτη φορὰ μετὰ ἀπὸ αἰῶνες ὁ ναὸς τοῦ Παναγίου Τάφου θὰ κλείσει”, σημειώνει ὁ πατριάρχης προσθέτοντας ὅτι τὸν ναὸ ἐπισκέπτονται προσκυνητὲς καὶ τουρίστες ποὺ ξοδεύουν ἑκατομμύρια εὐρώ, τὰ ὁποῖα εἰσπράττει τὸ κράτος τοῦ Ἰσραήλ.
. Ὑπενθυμίζεται ὅτι παραδοσιακὰ ὁ ναός, ὑπὸ ὁποιαδήποτε ἐξουσία, ἦταν ἁπαλλαγμένος ἀπὸ ἔξοδα ὕδρευσης καὶ ἄλλων ὑπηρεσιῶν, ὡστόσο, τὰ τελευταῖα δύο χρόνια ἡ ἰσραηλινὴ κυβέρνηση ἄρχισε να ἀκυρώνει τὰ προνόμιά του.
ΠΗΓΗ: news247
O KENOΣ TAΦOΣ: IΣTOPIKO ΓEΓONOΣ
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΘΕΟΛΟΓΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ στὶς 28 Μάϊος 2011
O KENOΣ TAΦOΣ: IΣTOPIKO ΓEΓONOΣ
(Mητροπολ. Nικοπόλεως Mελετίου: «Tί εἶναι ὁ Xριστός»,
Πρέβεζα 1994, ἔκδ. E´, Ἱ. M. Πρεβέζης, σελ. 84-97,
ἐπιλεγμένα ἀποσπάσματα
Ἐπιλογὴ-Στοιχειοθεσία: «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ»)
. Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὁ ἀκρογωνιαῖος λίθος τῆς χριστιανικῆς πίστεως. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος γράφει: Ἡ ἀνάσταση εἶναι τό οὐσιαστικώτερο σημεῖο τῆς πίστεώς μας. Aὐτό σημαίνει: Ἂν ὁ Χριστός δέν ἀναστήθηκε,
► ἡ πίστη μας εἶναι στό σύνολό της μάταιη·
►καί ἐμεῖς οἱ ἀπόστολοι εἴμαστε ἕνα συνάφι, βλάσφημοι καί παλιάνθρωποι, ἀφοῦ ἐκηρύξαμε –γιά λογαριασμό τοῦ Θεοῦ! – ἕνα ψέμα: ὅτι ἀνέστησε τόν Χριστό· χωρίς νά τόν ἔχη πράγματι ἀναστήσει (A´ Κορ. ιε΄, 15-16)!
. Ἂν δὲν ἀναστήθηκε, τότε οἱ Ἀπόστολοι μᾶς λένε ψέματα . Kαὶ τότε εἴτε ἀπατοῦν εἴτε ἀπατήθηκαν. Ἂς τό ἐξετάσουμε (…)
. Ὁ Ἰησοῦς ἐσταυρώθη. Ἀπέθανε στό Σταυρό. Καί ἐτάφη ἀπό τούς «εὐσχήμονες» (= ἑβραίους ἀξιωματούχους) μαθητές Του, Ἰωσήφ καί Nικόδημο. Ἐτάφη ἐσπευσμένα. Γιατί ἐκοιμήθη, λίγο πρίν δύσει ὁ ἥλιος. Καί ἀπό τή δύση τοῦ ἡλίου ἄρχιζε ὁ ἑορτασμός τοῦ Πάσχα. Ἔτσι ὁ Ἰωσήφ, ἀφοῦ Τόν ἄλειψε μέ ἀρώματα καί σμυρναλόη καί Τόν ἐτύλιξε μέ ἕνα σινδόνι, Τόν ἔβαλε στόν τάφο πού ἑτοίμαζε γιά τόν ἑαυτό του.Ἕνα τάφο λελατομημένο (= σκαλισμένο) ἐπάνω σέ ἕνα βράχο. Καί ἔκλεισε τό στόμιο τοῦ τάφου μέ μία μεγάλη πλάκα, πού δύσκολα τήν μετακινοῦσαν δυό ἄνδρες (Ματθ. κζ΄, 60).
`. Τήν ἑπομένη, παρ᾽ ὅτι ἑόρταζαν τό Πάσχα οἱ ἀρχιερεῖς τῶν Ἑβραίων, ἀδιαφορώντας γιά ἑορτή καί διατάξεις περί καθαρότητος (βλ. Ἰω. ιη΄, 28), ἐπῆγαν στό πραιτώριο. Καί εἶπαν στόν Πιλάτο.
. – «Κύριε, ἐμνήσθημεν, ὅτι ἐκεῖνος ὁ πλάνος εἶπεν ἔτι ζῶν: Μετά τρεῖς ἡμέρας ἐγείρομαι! Κέλευσον οὖν ἀσφαλισθῆναι τὸν τάφον ἕως τῆς τρίτης ἡμέρας μήποτε ἐλθόντες οἱ μαθηταὶ Aὐτοῦ νυκτὸς κλέψωσιν Aὐτὸν καὶ εἴπωσι, ὅτι: Ἠγέρθη ἀπὸ τῶν νεκρῶν. Καί ἔσται ἡ ἐσχάτη πλάνη χείρων τῆς πρώτης» (Ματθ. κζ΄, 63-64). Δηλαδή: Ἐξοχώτατε, θυμηθήκαμε, ὅτι ἐκεῖνος ὁ πλάνος εἶχε εἰπεῖ: Μετά τρεῖς ἡμέρες θά ἀναστηθῶ. Σέ παρακαλοῦμε, διάταξε νά φρουρηθῆ ὁ τάφος, μέχρι πού νά συμπληρωθῆ καί ἡ τρίτη ἡμέρα. Γιατί φοβούμεθα, πώς θά πᾶνε οἱ μαθητές Του καί θά Τόν κλέψουν. Καί θά λένε: Ἀναστήθηκε. Καί ἡ πλάνη αὐτή θά εἶναι ἡ χειρότερη πού μπορεῖ κανείς νά φαντασθῆ!
. Ὁ Πιλάτος τούς ἔδειξε κατανόηση!
► Τούς ἔδωσε μία ὁλόκληρη κουστωδία.
►Ἐσφράγισε τόν λίθο τοῦ τάφου μέ τήν σφραγίδα του.
►Ἔθεσε τήν κουστωδία ὑπό τήν ἄμεση ἐποπτεία τοῦ Καϊάφα· στίς διαταγές τοῦ Καϊάφα.
. Ἡ ρύθμιση αὐτή ἦταν ὅ,τι τό καλύτερο μποροῦσε νά περιμένη ὁ Καϊάφας. Tόν ἐξασφάλιζε σέ ἀπόλυτο βαθμό. Μά παράλληλα ἦταν καί ἕνα μοναδικό στόν κόσμο γεγονός. Οὔτε ξανάγινε. Οὔτε θά ξαναγίνη ποτέ, ὅσο ὑπάρχει κόσμος. Φρουροῦσαν τόν τάφο, νά μή χαθῆ ὁ νεκρός!
. Μά τήν ἄλλη ἡμέρα τό πρωί, τρίτη ἡμερολογιακή ἡμέρα ἀπό τή στιγμή τοῦ θανάτου τοῦ Ἰησοῦ, ὁ τάφος εὑρέθη κενός. Ἔλειπε ὁ νεκρός!
. Ὁ κενός τάφος ὑπῆρξε γεγονός ἱστορικό, πού κανείς δέν τό ἀμφισβήτησε.
► Οἱ μαθητές ἔδωσαν τήν ἐξήγηση: Ὁ Χριστός ἀναστήθηκε ἐκ νεκρῶν. Τόν εἴδαμε. Τόν ἐγνωρίσαμε. Τόν ἐψηλαφήσαμε. Μᾶς μίλησε. Κουβεντιάσαμε. Ἐφάγαμε καί ἤπιαμε μαζί.
► Οἱ Ἑβραῖοι ἔδωσαν τήν δική τους ἐξήγηση: Τό σῶμα τοῦ Ἰησοῦ τό ἔκλεψαν οἱ μαθητές, κάποια στιγμή, πού οἱ φρουροί εἶχαν ὅλοι ἀποκοιμηθῆ. Τό ἔκλεψαν ἐπίτηδες. Γιά νά φτιάξουν τό «παραμύθι», ὅτι ὁ Χριστός ἀναστήθηκε!
. Ἔχομε δυό ἐκδοχές διαμετρικά ἀντίθετες. Καί οἱ δυό δέν μπορεῖ νά εἶναι σωστές!… Ποιά εἶναι ἡ σωστή; Πῶς θά ἐρευνηθῆ ἡ ἀλήθειας μιᾶς πληροφορίας; Μόνο μέ τήν ἱστορικο-δικαστική μέθοδο (…)
. Ὁ ἅγ. Ἰω. Xρυσόστομος λέγει: Τό ψέμα παντοῦ καί πάντα πέφτει σέ ἕνα σωρό ἀντιφάσεις. Ἐνῶ, ἀντίθετα ἡ ἀλήθεια ὅλο καί λάμπει. Ἔπρεπε νά βρεθῆ τρόπος νά πιστεύση ὁ κόσμος, ὅτι ὁ Χριστός ἀπέθανε καί ἐτάφη καί ἀνέστη. Μά νά, σ᾽ αὐτό μᾶς βοηθοῦν οἱ ἐχθροί μας! Καί πῶς; Ἐσφραγίσθη ὁ τάφος καί ἐτέθη ὑπό φρούρηση! Μπορεῖ μέ τέτοιες συνθῆκες νά γίνη λοβιτούρα; Καί νά, μέ τέτοιες συνθῆκες εὑρίσκουν τόν τάφο κενό! Δέν γίνεται –μόνο ἀπό αὐτό– ὁλοφάνερο, ὅτι ἀναστήθηκε; Τί ἄλλη ἐξήγηση μπορεῖς νά βρῆς, κάτω ἀπό τέτοιες συνθῆκες; Τό βλέπεις, πῶς μέ τόν δικό τους τρόπο βοηθοῦν οἱ ἐχθροί μας νά λάμψη ἡ ἀλήθεια; Τόν ἔκλεψαν! λένε. Πότε τόν ἔκλεψαν; Τό Σάββατο, πού δέν τούς ἐπέτρεπαν οὔτε νά βγοῦν ἀπό τό σπίτι τους; Καί ἔστω, τόν νόμο τοῦ Θεοῦ τόν ἔγραψαν στά παλιά τους τά παπούτσια. Πῶς ἐτόλμησαν νά τό σκεφθοῦν, νά πᾶνε νά κλέψουν ἐκεῖνο πού φρουροῦσε μία ὁλόκληρη κουστωδία; Καί μάλιστα ἄνθρωποι τόσο δειλοί; Ἀλλά ἔστω καί αὐτό τό ἔκαμαν! Γιά ποιό λόγο; Γιά νά εἰποῦν, πώς ἀναστήθηκε; Φθάνει νά εἰπῆ κανείς ἕνα τέτοιο πράγμα; Μέ τί θά ἔπειθαν τόν κόσμο, ὅτι πράγματι ἀναστήθηκε; Τί θά τοῦ ἔλεγαν; Μέ τί θά τό ἀπεδείκνυαν; Μέ τί μοῦτρα θά ἔστεκαν καί θά μιλοῦσαν γιά ἕνα πεθαμένο; Μέ τί καρδιά; Μέ τί ἐλπίδα; Τί θά ἐπερίμεναν; Ποιά ἀνταμοιβή; Τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, πού θά εἶχε ὀργισθῆ ἐναντίον τους;
. Καί μέ τί ὅπλα θά ξεκινοῦσαν γιά τέτοιο ἐγχείρημα;
► τήν σοφία καί τήν εὐγλωττία τους;
Ἦσαν οἱ πιό ἀμόρφωτοι στόν κόσμο!
► τόν πλοῦτο τους;
Ἦσαν ξυπόλυτοι!
► τήν εὐγενική καταγωγή τους;
Ἦσαν ἄνθρωποι ἁπλοί, χωριάτες!
►τόν ἀριθμό τους;
Ἕνδεκα ἦσαν! Καί κατατρομαγμένοι. Καί ὁ ἀρχηγός τους ἔτρεμε μπροστά σέ μιά ὑπηρέτρια!
. Γιά ἐκείνους πού δέν ξέρουν, σημειώνομε ὅτι ἡ κουστωδία ἦταν ἕνα σῶμα 16 τουλάχιστον λεγεωναρίων (= πεπειραμένων στρατιωτῶν), πού εἶχαν συλλογικά τήν ὑποχρέωση νά φυλάττουν ὅ,τι τούς ἀνέθεταν. Γιά τήν ἐκτέλεση τῆς ὑπηρεσίας τους ἐχωρίζοντο σέ τέσσερις ὁμάδες, ἀπό τίς ὁποῖες ἐκοιμᾶτο ἡ μία· καί τό ὥριζε μιά παγία Ρωμαϊκή νομοθεσία, πού προέβλεπε αὐστηρότατες κυρώσεις γιά κάθε πλημμελῆ ἐκτέλεση τοῦ καθήκοντος, χωρίς νά ἐξετάζη, ἄν εἶχε ἐπέλθει βλάβη ἐξ ἀντικειμένου (= ἀπώλεια τοῦ φρουρουμένου) ἤ ὄχι.
. Ἡ ἐκδοχή, ὅτι τό σῶμα τοῦ Ἰησοῦ τό ἔκλεψαν ἀπό τόν τάφο οἱ μαθητές Του, εἶναι ἡ ἐπίσημη ἐκδοχή τῶν Ἑβραίων. Ἐκ πρώτη ὄψεως φαίνεται εὔλογη. Μά δέν εἶναι. Γιά τούς ἑξῆς λόγους:
► ὁ τάφος τοῦ Ἰησοῦ ἐφρουρεῖτο ἀπό κουστωδία·
► ὁ τάφος εἶχε σφραγισθῆ·
► ἡ σφραγίδα κατεστράφη· καί ὁ τάφος ἀνοίχθηκε·
► ὁ νόμος ὥριζε: ὁ στρατιώτης, πού ἐκτελοῦσε πλημμελῶς τά καθήκοντά του, ἔπρεπε νά ἐκτελεσθῆ·
► τά παραπτώματα ἦσαν δέκα ὀκτώ·
► μιά περίπτωση ἦταν, ἄν εἶχε γιά λίγο ἀποκοιμηθῆ·
► μιά ἄλλη, ἄν εἶχε γιά λίγο ἀπομακρυνθῆ ἀπό τόν τόπο τοῦ καθήκοντος·
► γιά ὅλες τίς παραβάσεις ἡ ποινή ἦταν: σταύρωση.
. Μέ τέτοια νομοθεσία, καί τέτοιες συνθῆκες εἶναι ποτέ δυνατόν νά ἀδιαφόρησαν καί οἱ δέκα ἕξι στρατιῶτες καί νά τό ἔριξαν στόν ὕπνο; Aὐτό λογικά-δικαστικά δέν στέκει. Δημιουργεῖ πιό πολλά ἐρωτήματα ἀπό ὅσα λύνει. Φωνάζει, ὅτι πίσω ἀπό τήν ἐξήγηση αὐτή κρύβεται κάποια σκοπιμότητα.(…)
. Μόλις ὁ τάφος εὑρέθη κενός, ὁ Καϊάφας ἔδωκε τήν ἐξήγηση:
– Aὐτό εἶναι ἔργο τῶν μαθητῶν Του. Aὐτοί ἐπῆγαν καί ἔκλεψαν τό σῶμα τοῦ Ἰησοῦ. Κάποια στιγμή, πού εἶχαν ἀποκοιμηθῆ οἱ φρουροί.
. Στό ἐπιχείρημα αὐτό ἀπαντᾶ ὁ ἅγιος Aὐστουστῖνος:
. Τί λές, βρέ ἀνόητε! Δέν βρῆκες τίποτε καλλίτερο, νά «τά μπαλώσης»; Τόσο πολύ βούλιαξες στόν πάτο τῆς κουτοπονηριᾶς; Ἀνθρώπους ἀποκοιμισμένους ἔχεις μάρτυρες; Ἀσφαλῶς ἐσύ κοιμᾶσαι πιό πολύ! Ἄν ἐξάντλησες ὅλη τήν φαιά οὐσία σου, καί βρῆκες τέτοια ἐπιχειρήματα, σύ πρέπει νά κοιμᾶσαι ὁλόρθος! Ἄν οἱ στρατιῶτες εἶχαν ἀποκοιμηθῆ, τί εἶδαν; Ἄν τούς εἶδαν, πῶς δέν τούς ἔπιασαν; Καί ἄν δέν εἶδαν, τί σόι μάρτυρες εἶναι;
. Ἀπό ὅλα αὐτά γίνεται φανερό ἀκόμη καί στόν πιό ἁπλό ἄνθρωπο, ὅτι ἡ ἐκδοχή τῶν Ἑβραίων·
► Δέν στηρίζεται σέ καμιά μαρτυρία.
► Εἶναι μία αὐθαίρετη ἐπινόηση.
. Εἶναι ποτέ δυνατό νά τήν δεχθῆ ἔντιμος καί εὐσυνείδητος δικαστικός ἀνακριτής; Ὅλα γύρω ἀπό αὐτήν ὁδηγοῦν στήν ὑποψία, ὅτι πίσω ἀπό τήν ἐκδοχή αὐτή κρύβεται κάποια πονηρή σκοπιμότητα.
. Ὁ A.M. Ramsay, πού θεωρεῖται ὡς ὁ μέγιστος ἀρχαιολόγος-ἐρευνητής τοῦ A´ αἰῶνος μ.Χ. στόν κόσμο, γράφει: «Ὁ κενός τάφος εἶναι τόσο μεγάλο γεγονός, πού δέν ἐπιτρέπεται νά τό προσπεράσης ἔτσι “ἁπλά” καί “εὔκολα”. Ἐγώ πιστεύω στήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Γιά πολλούς λόγους. Μά, σάν ἱστορικός, κυρίως ἐξ αἰτίας τοῦ κενοῦ τάφου. Καί πιστεύω, γιατί εἶναι ἀδύνατο νά ἐξηγήση κανείς μέ κάποιο διαφορετικό τρόπο, πού νά πείθη λογικά, πῶς εὑρέθη ὁ τάφος τοῦ Ἰησοῦ κενός».
Στοιχειοθεσία: «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ»
π. ΜΩΥΣΗΣ: ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΚΑΙ ΜΙΑ “ΜΑΤΙΑ”
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ στὶς 10 Νοέμβριος 2010
ΑΙΓΥΠΤΟΣ-ΣΙΝΑ -ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ
Ἕνα ταξίδι καὶ μιὰ “ματιά”
τοῦ π. Μωυσέως Μοναχοῦ Ἁγιορείτου
Πρόσφατο ταξίδι μας στὴν Αἴγυπτο, πρὶν ἀπὸ τὰ προσκυνήματά μας στὸ Σινὰ καὶ τὰ Ἱεροσόλυμα, μᾶς δημιούργησε πολλὲς σκέψεις καὶ μερικὲς σύντομα καταθέτουμε παρακάτω.
Ἡ Αἴγυπτος εἶναι μία χώρα 75.000.000 ἀνθρώπων μὲ ἀρκετοὺς ἀρκετὰ πλούσιους καὶ πολλοὺς φτωχούς, ποὺ φθάνουν νὰ κατοικοῦν μόνιμα καὶ στὰ μνήματα. Τὸ Κάϊρο ἔχει πληθυσμὸ 18.000.000. Εἶναι μία πόλη ὄχι τόσο καθαρή. Ἔχει ἱστορία μὲ πολιτισμὸ σπουδαῖο 4.500 χρόνων. Κάτι πού μοῦ ἔκανε ἰδιαίτερη ἐντύπωση εἶναι πὼς ὁ πολιτισμὸς αὐτὸς ἔχει σχέση μὲ τὸν θάνατο καὶ τὴν αἰώνια ζωή. Οἱ γνωστὲς καὶ καταπληκτικὲς γιὰ τὴν ἱστορία, τὴν ἀρχιτεκτονική, τὴν τεχνική, τὸν ὄγκο καὶ τὴ γεωμετρία πυραμίδες ἦταν οἱ τάφοι τῶν θεοποιημένων φαραώ. Τὰ ἀνάκτορα τὰ ἔκτιζαν μὲ πλίνθους καὶ τὶς πυραμίδες μὲ ὀγκώδεις καὶ τετραγωνισμένες πέτρες. Ὁ θάνατος δὲν εἶναι τόσο φοβερός, γιατί πιστεύεται ὅτι ὁ ἄνθρωπος συναντᾶ τὸ θεῖο στὴν αἰωνιότητα.
Ὁ χριστιανισμὸς ἔχει ἐδῶ βαθιὰ ἱστορία, μὲ ἱδρυτὴ τὸν Εὐαγγελιστὴ Μάρκο, μεγάλους πατέρες τῆς ἐκκλησίας, Ἀθανάσιο, Κύριλλο, μάρτυρες, Γεώργιο, Μηνᾶ καὶ ὁσίους, Μ. Ἀντώνιο, Μακαρίους, Παΐσιο καὶ λοιπούς. Εἴχαμε τὴν εὐκαιρία νὰ ἀσπαστοῦμε τὸ χέρι τοῦ Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Θεοδώρου Β´ στὸ ἀνακαινισμένο Πατριαρχεῖο, ποὺ πολὺ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν ἱεραποστολὴ στὴν «μαύρη ἤπειρο», νὰ προσκυνήσουμε στὸν ναὸ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Σάββα. Ἡ Ἀλεξάνδρεια, ἱδρυμένη ἀπὸ τὸν Μ. Ἀλέξανδρο -δεσπόζει τὸ ὀρειχάλκινο ἄγαλμά του-, θυμίζει κάπως τὴ Θεσσαλονίκη καὶ λένε πὼς ἐκεῖ κάπου εἶναι θαμμένος ὁ μεγάλος στρατηλάτης Ἀλέξανδρος.
Ἐπισκεφθήκαμε δύο ἀρχαῖα κοπτικὰ μοναστήρια στὴν περιοχὴ τῆς Νιτρίας, τοῦ Μ. Παϊσίου καὶ τοῦ Μ. Μακαρίου. Ἐδῶ ξεκίνησε τὸν 4ο αἰώνα ὁ ὀρθόδοξος ἀνατολικὸς μοναχισμὸς καὶ ἐξαπλώθηκε σὲ ὅλη τὴν οἰκουμένη. Οἱ Κόπτες εἶναι μονοφυσίτες, παραδέχονται μόνο τὴν θεία φύση τοῦ Χριστοῦ καὶ ὄχι τὴν ἀνθρώπινη. Παραδέχονται μόνο τὶς τρεῖς πρῶτες οἰκουμενικὲς συνόδους, γιατί ἡ τετάρτη τοὺς καταδίκασε γιὰ τὸν μονοθελητισμό τους, στὴ Χαλκηδόνα, καὶ γι’ αὐτὸ ὀνομάζονται καὶ προχαλκηδόνιοι.
Ἡ Αἴγυπτος εἶναι ἡ χώρα τῶν ἀντιθέσεων. Ἀναπτύσσεται ἀργά. Τὸ ἰσλαμικὸ στοιχεῖο εἶναι κυρίαρχο. Μπορεῖ ὁ φερετζὲς νὰ μὴ φοριέται ἀπὸ ὅλες τὶς γυναῖκες καὶ τὸ μανδήλι νὰ ἔγινε τῆς μόδας, ἀλλὰ ὑπάρχει ἕνας σεβασμὸς στὴν παράδοση, μία ἐμμονὴ στὴ συντηρητικότητα, μία κυριαρχία τοῦ ἄνδρα. Τελευταῖα κτίζονται ἰδιαίτερα τζαμιὰ καὶ γιὰ τὶς γυναῖκες. Οἱ γυναῖκες μποροῦσαν νὰ προσεύχονται μόνο στὸ σπίτι τους. Μόνο οἱ ἄνδρες μποροῦν νὰ μοιχεύουν, οἱ γυναῖκες ποτέ. Οἱ νέοι εἶναι πιὸ ἀνοιχτοί. Δὲν τηροῦν τόσο τὸ ραμαζάνι, δὲν παντρεύονται ἀπὸ συνοικέσιο, σπουδάζουν καὶ διασκεδάζουν.
Ἡ κίνηση στοὺς δρόμους, ὁ τρόπος ὁδήγησης, δίχως σηματοδότες, οἱ δρόμοι, δίχως ὅμως πολλὰ τροχαῖα, κρύβουν ὄχι ἁπλὰ τὴν ἀνατολίτικη ραστώνη λόγῳ ζέστης, ὑγρασίας καὶ νέφους, ἀλλὰ καὶ μία στάση ἀνεκτικότητας, ἁπλότητας καὶ τρόπου ζωῆς. Δὲν γνωρίζω ποῦ τελειώνει ἡ ἀπάθεια καὶ ποῦ ἀρχίζει ἡ ἀδιαφορία. Δὲν τοὺς κυνηγᾶ ὁ χρόνος, δὲν ζητοῦν πολλά, ἔχουν ἀνάγκες, ὑπομένουν, ἀνέχονται. Ἐλπίζουν, συνεχῶς λένε ἐγκάρδια “ἔχει ὁ Θεός”. Δὲν γνωρίζω ἂν ὁ πολιτισμένος καὶ ἐξευγενισμένος δυτικὸς κόσμος ἔχει κάτι ἀπ’ τὴν ξεγνοιασιὰ τῶν ἁπλῶν ἀλλὰ καὶ φτωχῶν ἀνθρώπων.
Τὸ ὅρος Σινᾶ εἶναι γνωστὸ γιὰ τὸ ἱστορικό, σπουδαῖο καὶ ἀρχαῖο μοναστήρι του, τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης, τῆς ὁποίας φυλάγεται τὸ τίμιο λείψανό της.
Πρόκειται γιὰ ἕνα ἀπὸ τὰ ἀρχαιότερα μοναστήρια τῆς Ὀρθοδοξίας, μὲ ἀδιάκοπη ἱστορία, προσφορὰ καὶ λειτουργικὴ παράδοση 16 αἰώνων.
Βρίσκεται σὲ μία ἀγριωπὴ ρεματιά, μακριὰ ἀπὸ τὸν κόσμο, στὰ βάθη τῆς ἡσυχίας τῆς ἐρήμου. Ἐδῶ ὁ προφήτης Μωυσῆς παρέλαβε τὶς δέκα ἐντολὲς ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ συνομίλησε μαζί του. Γι’ αὐτὸ ὀνομάζεται θεόπτης. Εἶναι ἡ μεγαλύτερη θρησκευτικὴ μορφὴ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ὁ ὑπέροχος βίος του συγκινεῖ μέχρι σήμερα καὶ εἶναι συναρπαστικὸς ὄχι μόνο γιὰ κινηματογραφικὴ ταινία ἀλλὰ καὶ ὡς ἀνάγνωση στὰ παιδιὰ ἀντὶ γιὰ παραμύθια καὶ κόμιξ. Ἡ ἀνάγνωση τοῦ ὡραίου ἔργου τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης “Θεωρία στὸν βίο τοῦ Μωυσῆ” χάρισε τὸ ὄνομα στὸν ὑπογραφόμενο. Ἔτσι τὸ Σινᾶ ὀνομάστηκε θεοβάδιστο ὄρος καὶ ὁ Ἄθωνας θεομητροβάδιστο Περιβόλι τῆς Παναγίας.
Τὸ σπουδαιότατο εἰκονοφυλάκιο τῆς μονῆς, μὲ καταπληκτικὲς βυζαντινὲς εἰκόνες τοῦ 6ου αἰῶνος, μὲ τὴν δύσκολη τέχνη τῆς ἐγκαυστικῆς, τὰ ἄλλα πολύτιμα κειμήλια, ἡ πλούσια βιβλιοθήκη, τὸ ὀστεοφυλάκιο, ὁ ναὸς μὲ περίφημα ψηφιδωτά, τὰ ἰουστινιάνεια τείχη, ἡ ἀκατάφλεκτη βάτος, τὰ τίμια λείψανα καθιστοῦν κάστρο ὀρθόδοξης πνευματικῆς ζωῆς, μὲ μοναδικὸ κειμηλιακὸ πλοῦτο καὶ μία ζωντανὴ μαρτυρία ἀνάμεσα στὶς ἄλλες δύο μεγάλες μονοθεϊστικὲς θρησκεῖες τῶν Ἀράβων καὶ τῶν Ἑβραίων. Ὁ ἀρχιεπίσκοπος Σιναίου Δαμιανὸς ἀγωνίζεται ἀπὸ ἐτῶν γιὰ τὴν διατήρηση τῆς ἱστορίας καὶ τὴν ὑπεράσπιση τῶν δικαίων τῆς μονῆς. Εἴχαμε μαζί του μία ἐνδιαφέρουσα θεολογικὴ συζήτηση καὶ ἀσπασθήκαμε μὲ σεβασμὸ τὸ χέρι του.
Τὸ βράδυ πλῆθος προσκυνητῶν ἀνέβαινε πεζοπορώντας ὧρες ἀνοδικὴ ὁδὸ γιὰ τὴν ἁγία κορυφή. Ἀσθένεια δὲν μᾶς ἐπέτρεψε αὐτὴ τὴν τόσο ἐπιθυμητὴ ἄνοδο στὸν τόπο τῆς θεοπτίας τοῦ μεγάλου συνωνύμου μου προφήτη Μωυσῆ. Πήγαμε ὅμως ὣς τὸ πλησιόχωρο ἡσυχαστήριο ἑνὸς ἄλλου συνωνύμου ἀσκητοῦ. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ὅτι μᾶς εἶπε πὼς προσπαθεῖ ἐπὶ δυόμισι δεκαετίες νὰ γίνει πρῶτα ἄνθρωπος καὶ μετὰ καλὸς χριστιανὸς καὶ μοναχός. Οἱ μοναχοί τῆς μονῆς εἶναι 25. Εἶναι ἀνάγκη ὅμως νὰ αὐξηθοῦν. Οἱ ἀνάγκες εἶναι μεγάλες καὶ τὸ πλῆθος τῶν προσκυνητῶν ἰδιαίτερα πολύ.
Λίγο πιὸ πάνω ἀπὸ τὸ μοναστήρι εἶναι τὸ σπήλαιο τῶν ἀγωνισμάτων τοῦ ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου. Ἔμεινε γνωστὸς γιὰ τὴν συγγραφὴ ἑνὸς μόνο βιβλίου, τῆς οὐρανόδρομης Κλίμακος, ὅπου ἀναφέρει μὲ γνώση, μεστότητα, εὐστοχία καὶ ἀκρίβεια πῶς θὰ νικήσουμε τὰ πάθη καὶ θὰ κερδίσουμε τὶς ἀρετές. Σὲ ξένα πανεπιστήμια ἀναφέρεται ὡς σταθμὸς τῆς ψυχολογίας. Ἦταν ἕνας μεγάλος ψυχοανατόμος. Ἀξίζει ἡ μελέτη αὐτοῦ τοῦ βιβλίου.
Τὸ Σινᾶ εἶναι τόπος μὲ ἱστορία ἀγώνων ἀσκητικῶν, ὑποταγῆς τῆς ὕλης στὸ πνεῦμα καὶ ἀγαπήσεως τοῦ Θεοῦ. Τὸ Σινᾶ ἔχει κοκκινωπὰ βράχια, γκαμῆλες, βεδουίνους, προσκυνητὲς καὶ τουρίστες. Οἱ μουσουλμάνοι εὐλαβοῦνται τὴν Ἁγία Αἰκατερίνη, ὅπως τὸν Ἅγιο Γεώργιο καὶ τὴν Παναγία, ποὺ τοὺς ἐπικαλοῦνται, γιατί τοὺς ἔχουν κάνει πολλὰ θαύματα. Τοὺς βλέπεις στὶς αὐλὲς νὰ προσεύχονται μὲ τάματα. Στὸν πόλεμο τῶν Ἕξι Ἡμερῶν οἱ Ἑβραῖοι ἤθελαν νὰ κτίσουν ἕναν ναὸ ἐκεῖ, ὅπου θὰ συναντιόνταν εἰρηνικὰ οἱ πιστοὶ τῶν τριῶν μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν. Μὲ τὸ χάσιμο στὸν πόλεμο ἔσβησε αὐτὸ τὸ ὄνειρό τους. Τὰ βεδουινάκια πάντως σήμερα δὲν ζητοῦν, ὅπως παλιότερα, μία καραμέλα, ἀλλὰ ἕνα εὐρώ, ἕνα εὐρώ…
Εἰσερχόμενος κανεὶς ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο στὸ Ἰσραήλ, βλέπει ἀμέσως τὴν διαφορά. Πλοῦτος, καθαριότητα, μεγάλα ξενοδοχεῖα καὶ καλύτεροι δρόμοι. Ἐδῶ δὲν ἔχει μπαξίσι. Γίνεται ἐκμετάλλευση καὶ τῶν ἀπέραντων ἐκτάσεων τῆς ἐρήμου. Νωπὰ τὰ τραύματα ἀπὸ τὶς διαμάχες μὲ τοὺς Παλαιστίνιους. Οἱ Ἰσραηλινοὶ τοὺς πῆραν τὶς περιοχές τους, τὸ σπίτι τους, καὶ τώρα τοὺς δίνουν, ἂν τοὺς δίνουν, ἕνα δωμάτιο γιὰ νὰ μείνουν ἢ μήπως καὶ κάπου στὴν αὐλή.
Κάθε χριστιανὸς ὅμως ἔρχεται ὡς προσκυνητὴς τῶν πανιέρων προσκυνημάτων, ποὺ φυλάγονται μὲ κόπους, μόχθους καὶ κινδύνους πολλούς. Κέντρο τοῦ προσκυνήματος ὁ λαμπρὸς ναὸς τῆς Ἀναστάσεως, κτίσμα πρὶν ἀπὸ 1.700 χρόνια, ὅπου ὁ πανάγιος τάφος τοῦ Κυρίου, ἡ πλάκα τῆς Ἀποκαθηλώσεως, ὁ φρικτὸς Γολγοθὰς καὶ πολλὰ ἄλλα προσκυνήματα. Τόποι ἱστορικοί, ἱεροί, πολυσέβαστοι καὶ συγκινητικοί.
Ἡ ἑκατονταμελὴς Ἁγιοταφικὴ Ἀδελφότητα, ὑπὸ τὸν πατριάρχη κ. Θεόφιλο, τὸν σεμνό, συνετὸ καὶ ἤπιο, ἀγωνίζεται σθεναρὰ γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τῶν δικαιωμάτων τῶν προσκυνημάτων τοῦ ἑλληνορθόδοξου Πατριαρχείου τῶν Ἱεροσολύμων. Καθημερινὸς ὁ ἀγώνας γιὰ τὴν διατήρηση τῶν κεκτημένων. Ὑπάρχει βέβαια λειψανδρία, ἀλλὰ μήπως θὰ μποροῦσαν νὰ ἀλλάξουν κάπως οἱ συνθῆκες διαβιώσεως, ὥστε νὰ ἑλκυστοῦν νέοι ἄνθρωποι. Πάντως, εἶναι συγκινητικὸς ὁ ἤδη ὑπάρχων ἀγώνας στὸ νὰ διατηρηθοῦν ἄσβεστα τὰ καντήλια ὅλων τῶν προσκυνημάτων. Ἐντύπωση δημιουργεῖ, στὸν τόπο τῆς εἰρήνης καὶ τῆς καθόδου τοῦ Θεανθρώπου, νὰ ὑπάρχουν διεκδικήσεις, ἀντιδικίες, προβλήματα, πολεμικὴ καὶ ὕπουλη ναρκοθέτηση μεταξὺ τῶν διαφόρων χριστιανικῶν ὁμολογιῶν.
Ἰδιαίτερα ἐντυπωσιασμένοι ἀναχωρήσαμε ἀπὸ τὴν ἀρχαία ἁγιοτρόφο, ἡσυχαστικὴ καὶ ἱστορικὴ μονὴ τοῦ Ἁγίου Σάββα τοῦ Ἠγιασμένου ἀπὸ τὸν 6ο αἰώνα. Τὸ λείψανο τοῦ ἁγίου ἐπεστράφη ἀπὸ τὴν Δύση τὸ 1965 καὶ παραμένει ἄφθορο, εὐωδιάζον καὶ θαυματουργόν. Ἡ ἀδελφότητα τῶν εἴκοσι φιλοθέων καὶ φιλαρέτων πατέρων ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τοῦ διακριτικοῦ καὶ ἔμπειρου ἡγουμένου Εὐδοκίμου ἀγωνίζεται εὔορκα καὶ διακρίνεται γιὰ τὴν ἀσκητικότητα καὶ τὴ σεμνότητά της.
Συγκίνηση μᾶς ἔδωσε καὶ ἡ προσκύνηση τοῦ φρέατος τοῦ Ἰακώβ, ὅπου πρὶν ἀπὸ λίγες δεκαετίες μαρτύρησε κατὰ φρικτὸ τρόπο ὁ φύλακας τοῦ προσκυνήματος ἱερομόναχος Φιλούμενος ὁ Κύπριος, ποὺ πρόσφατα ἀναγνωρίστηκε ἅγιος. Τὸ ἔργο του συνεχίζει ὁ ἱερομόναχος Ἰουστίνος, ὁ ὁποῖος κι αὐτὸς δέχθηκε ἐπιθέσεις ἀπὸ φανατικοὺς μουσουλμάνους καὶ ἑβραίους, ὅμως συνεχίζει ἀπτόητα καὶ γενναῖα τὴν ἐκεῖ παραμονή του. Ἔκτισε ἕναν ὡραιότατο ναό, ἀρχαιοπρεπῆ, πρὸς τιμὴν τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς τῆς Σαμαρείτιδος καὶ ἑτοιμάζει ἄλλον ναὸ πρὸς τιμὴν τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Ὁ πρόεδρος Ἀραφὰτ τὸν τίμησε γιὰ τὸ πλούσιο φιλανθρωπικό του ἔργο, ὀνομάζοντάς τὸν “πατέρα τῶν φτωχῶν”.
Τὸ θρησκευτικὸ στοιχεῖο εἶναι ἔντονο στὸ Ἰσραήλ. Οἱ τρεῖς μονοθεϊστικὲς θρησκεῖες συνυπάρχουν, χριστιανικοὶ ναοί, ἑβραϊκὲς συναγωγὲς καὶ μουσουλμανικὰ τζαμιά. Οἱ Καθολικοὶ μὲ μία ἄκαμπτη στάση, οἱ Κόπτες κάπως μυστικοπαθεῖς, οἱ Ἀρμένιοι ἴσως καχύποπτοι, οἱ Ὀρθόδοξοι ὑπομένουν καὶ ἐλπίζουν, οἱ Ἑβραῖοι κάπως πονηροὶ καὶ ἀρκετὰ σκληροί, οἱ Μουσουλμάνοι ἀργοὶ καὶ καρτερικοί.
Τὸ σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ, ὁ Ἰορδάνης ποταμός, ὁ κῆπος τῆς Γεθσημανῆ, ὁ φρικτὸς Γολγοθάς, ἡ πλάκα τῆς Ἀποκαθηλώσεως, ὁ Πανάγιος Τάφος, τὸ ὄρος τῶν Ἐλαιῶν θυμίζουν τὸν Ζωοδότη,Φωτοδότη καὶ Εἰρηνοδότη Θεὸ σὲ ἕναν κόσμο ποὺ πάσχει ἀπὸ σκοτεινιά, μοναξιά, ἐρημιὰ καὶ ἀνειρήνευτη ζωή…
ΠΗΓΗ: ἐφημ. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»