ΠΑΛΙΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗ, ΒΑΘΕΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

ΜΗΝΥΜΑ Μ. ΤΕΣΣΑΡAΚΟΣΤΗΣ 2023

Μητροπολ. Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς Νικολάου

ΑΠΟΦΥΓΗ ΑΜΑΡΤΙΩΝ-ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΡΕΤΩΝ

ΝΗΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ–5

 

Νηπτικὰ στοιχεῖα
ἀπὸ τὴν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου [Ε´]

Τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Α´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2013/10/08/νηπτικὰ-στοιχεῖα-ἀπὸ-τὴν-διδασκαλί/

Β´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2013/10/14/νηπτικὰ-στοιχεῖα-ἀπὸ-τὴν-διδασκαλί2/

Γ´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2013/10/17/νηπτικὰ-στοιχεῖα-ἀπὸ-τὴν-διδασκαλί3/

Δ´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2013/10/23/νηπτικὰ-στοιχεῖα-ἀπὸ-τὴν-διδασκαλί4/

δ) Νήψη

.               Πιὸ πάνω ἔχουμε ὁριοθετήσει τὸ τί σημαίνει νήψη ποὺ συνδέεται καὶ ταυτίζεται μὲ τὴν ἐγρήγορση, τὴν ἑτοιμότητα. Ὡς γνήσιος Πνευματικὸς Πατέρας ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στὰ κείμενά του ἀναφέρεται συχνὰ σὲ θέματα νήψεως, ἐγρηγόρσεως. Καὶ στὸ σημεῖο αὐτὸ ἐντάσσεται ὀργανικὰ στὸ «πνεῦμα» τῶν ἀναλόγων προτροπῶν τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Ἀποστόλων καὶ συντονίζεται μὲ τοὺς λεγομένους νηπτικοὺς – φιλοκαλικοὺς Πατέρες.
.               Ἑρμηνεύοντας ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος τὸ ἀποστολικὸ χωρίο «γρηγορῶμεν καὶ νήφωμεν» (Α´ Θεσ. ε´ 7), κάνει διάκριση μεταξὺ ἐγρηγόρσεως καὶ νήψεως. Εἶναι δυνατὸν κανεὶς νὰ εἶναι ξυπνητός, νὰ μὴ κοιμᾶται, ἀλλὰ νὰ μὴ ἐπιτελῆ κανένα ἀγαθὸ ἔργο. «Ὥστε ἐγρηγορήσεως ἐπίτασις ἡ νῆψίς ἐστιν». Καὶ αὐτὴ ἡ νήψη εἶναι ἀπαραίτητη, ἐπειδὴ δὲν γνωρίζουμε πότε θὰ ἔλθη ἡ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ.
.               Ἡ νήψη εἶναι ἀναγκαία καὶ στὸν πόλεμο ἐναντίον τοῦ διαβόλου καὶ τῶν παθῶν. Μὲ τὴν νήψη ἀντιλαμβανόμαστε τὶς κινήσεις τοῦ ἐχθροῦ καὶ στὴν συνέχεια μποροῦμε νὰ τὶς ἀντιμετωπίσουμε. Λέγει ὁ ἅγιος: «Πάντοτε νήφειν καὶ ἐγρηγορέναι δεῖ, καὶ μηδέποτε ἐν ἀδείᾳ εἶναι».
.               Σὲ μιὰ ἑρμηνευτικὴ ἀνάλυση στοὺς Ψαλμοὺς ἀναφέρεται στὴν λήθη τοῦ Θεοῦ, ὅταν δηλαδὴ ὁ Θεὸς ξεχνᾶ κάποιον ἄνθρωπο. Αὐτὴ ἡ λήθη τοῦ Θεοῦ στὴν πραγματικότητα εἶναι ἡ ἐγκατάλειψη τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν Θεό. Δὲν κάνει τίποτε περισσότερο τὸν Θεὸ νὰ ἐνθυμῆται τὸν ἄνθρωπο ὅσο «τὸ ἀγαθόν τι ποιεῖν, τὸ νήφειν, τὸ ἐγρηγορέναι, τὸ ἀρετῆς ἐπιμελεῖσθαι».

ε) Ἡσυχία

.               Ἡ ἡσυχία εἶναι ἡ βασικὴ προϋπόθεση τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς. Ὅταν κάνουμε λόγο γιὰ ἡσυχία, ἐννοοῦμε τὴν ἐξωτερικὴ ἡσυχία τὴν ἀπαλλαγμένη ἀπὸ θορύβους, καὶ τὴν ἐσωτερικὴ ἡσυχία, τὴν ἀπαλλαγμένη ἀπὸ τοὺς λογισμοὺς καὶ τὰ πάθη ποὺ ὑπάρχουν μέσα στὴν καρδιά. Τὸ ὅτι ἡ ἡσυχία καὶ μάλιστα ἡ λεγομένη νοερὰ ἡσυχία εἶναι βασικὴ προϋπόθεση τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς φαίνεται ἀπὸ τὸ ὅτι ὁ Χριστὸς μᾶς ὑπέδειξε αὐτὸν τὸν τρόπο, μὲ τὸ νὰ ἀποσύρεται ὁ Ἴδιος στὸ ὄρος.
.               Ἑπομένως καὶ αὐτὸς ὁ τρόπος ζωῆς δὲν εἶναι δοσμένος μόνο γιὰ τοὺς μοναχοὺς καὶ τοὺς ἀσκητές, ἀλλὰ γιὰ ὅλους τοὺς Χριστιανούς.
.               Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος γράφει ἐπανειλημμένως γιὰ τὴν ἀξία τῆς ἡσυχίας. Ὅταν κάνη λόγο γιὰ ἡσυχία, ἐννοεῖ τὴν ἡσυχία τοῦ λογικοῦ, τῆς καρδιᾶς καὶ τοῦ τόπου, δηλαδὴ τὴν ἡσυχία ψυχῆς καὶ σώματος.
.               Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶναι γνώστης τῆς ἐσωτερικῆς ἐργασίας ποὺ γίνεται στὸ λογιστικὸ μέρος τῆς ψυχῆς καὶ γνωρίζει τοὺς τρόπους θεραπείας τοῦ ἐσωτερικοῦ αὐτοῦ «χώρου».
.               Ὡς πρότυπο ἡσυχίας πολλὲς φορὲς φέρει στοὺς ἀκροατες του τὸν Χριστό, ὁ Ὁποῖος ἀνέβαινε καὶ στὸ ὄρος γιὰ νὰ προσευχηθῆ μόνος Του, ὄχι γιατί τὸ εἶχε ἀνάγκη, ἀλλὰ γιατί ἤθελε νὰ μᾶς παιδαγωγήση νὰ ἐπιδιώκουμε τόπους ἡσυχαστικοὺς γιὰ νὰ προσευχόμαστε στὸν Θεό. Συνδέει τὴν ἡσυχία μὲ τὴν προσευχή. Ὁ Χριστὸς μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ μᾶς παιδαγωγεῖ «ὅτι καλὸν ἡ ἐρημία καὶ ἡ μόνωσις, ὅταν ἐντυγχάνειν δέῃ Θεῷ». Ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς πολλὲς φορὲς κατέφευγε στὶς ἐρημίες καὶ διανυκτέρευε προσευχόμενος γιὰ νὰ μᾶς διδάξη «τὴν ἀπὸ τοῦ καιροῦ καὶ τὴν ἀπὸ τοῦ τόπου θηράσθαι ἐν ταῖς εὐχαῖς ἀταραξίαν». Καὶ αὐτὸ εἶναι ἀπαραίτητο γιατί «ἡσυχίας γὰρ μήτηρ ἡ ἔρημος, καὶ γαλήνη καὶ λιμὴν ἁπάντων ἀπαλλάττουσα θορύβων ἡμᾶς». Ὁ Χριστὸς καὶ δίδασκε τοὺς ἀνθρώπους νὰ προσεύχωνται καὶ ἀνέβαινε στὸ ὄρος γιὰ νὰ προσευχηθῆ, ὥστε νὰ μᾶς προτρέψη «μήτε ὄχλοις ἀναμίγνυσθαι διηνεκῶς, μήτε φεύγειν ἀεὶ τὸ πλῆθος,…» ἀλλὰ καὶ τὰ δύο νὰ τὰ χρησιμοποιοῦμε πρὸς ὠφέλειαν καὶ νὰ τὰ ἀνταλλάσσουμε ἀνάλογα μὲ τὴν ἀνάγκη.
.               Πολλὲς φορὲς ἡ διαμονή μας στὸν κόσμο δημιουργεῖ σύγχυση καὶ ταραχή, γὶ αὐτὸ «ἐπιτήδειον πρὸς φιλοσοφίαν ἐρημία». Ἡ ἐρημία βοηθᾶ καὶ στὴν ὑγεία τοῦ σώματος, ἐπειδὴ ἀναπνέουμε καθαρὸ ἀέρα καὶ μᾶς δίνει τὴν δυνατότητα νὰ παρατηρήσουμε ἀπὸ ψηλὰ τὴν οἰκουμένη, ὁπότε φιλοσοφοῦμε καὶ ἀναπαυόμαστε ἀπὸ τὶς βιοτικὲς φροντίδες.
.               Βέβαια, δίνει μεγάλη σημασία στὴν ἡσυχία τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὴν ταραχὴ τῶν λογισμῶν καὶ τῶν παθῶν. Σὲ κάποια ὁμιλία του λέγει ὅτι ὁ Θεὸς θέλει «ἡμῶν τὴν καρδίαν ἐν γαλήνῃ καὶ ἡσυχίᾳ τυγχάνειν, καὶ τὸν λογισμὸν ἡμῶν ἀτάραχον εἶναι, καὶ παντὸς ἀπηλλάχθαι πάθους». Γι᾽ αὐτὸ σὲ ἄλλη ὁμιλία του λέγει ἐπιγραμματικά: «ἐκείνην ἐγὼ ζητῶ τὴν ἡσυχίαν τὴν ἀπὸ διανοίας, τὴν ἀπὸ ψυχῆς».
.               Τὸ ὅτι ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ζοῦσε νηπτικὰ φαίνεται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι, ὅπως φαίνεται στὶς ὁμιλίες του, ἐκφράζει τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση γιὰ τὴν ἡσυχία τῆς διανοίας καὶ τῆς καρδίας, ἀκόμη καὶ ὅταν ζοῦσε στὸν κόσμο. Ἔχοντας ὑπ᾽ ὄψη του τοὺς μοναχοὺς ποὺ ζοῦσαν στὴν ἔρημο, συνιστᾶ στὸν ἀκροατή του νὰ τοὺς μιμηθῆ καὶ νὰ ἐπιδιώκη τὴν ζωὴ τῆς «ἐπὶ μέσης πόλεως ἐρημίας». Θὰ πρέπει νὰ ζῆ κανεὶς μέσα στὴν πόλη ὡσὰν νὰ εἶναι στὴν ἔρημο. Καὶ στὴν συνέχεια ἐπεξηγεῖ πῶς μπορεῖ νὰ συμβῆ αὐτό. «Ἐὰν τοὺς πονηροὺς φεύγης, ἐὰν τοὺς ἀγαθοὺς διώκης». Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ θὰ ἐπιτύχη ὁ ἄνθρωπος μεγαλύτερη ἀσφάλεια ἀπὸ τοὺς ἐρημίτες μοναχούς, ἀφοῦ δὲν θὰ ἀποφεύγη μόνον τοὺς κακούς, ἀλλὰ καὶ θὰ ὠφελῆται ἐπικοινωνώντας μὲ τοὺς ἀγαθούς. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο συνιστοῦσε στοὺς Χριστιανούς: «Ἐρημίας ἐπιζητῶμεν, μὴ τὰς ἐκ τόπων μόνον, ἀλλὰ τὰς ἀπὸ τῆς προαιρέσεως». Ἐρημία εἶναι καὶ ὁ τόπος, ἀλλὰ καὶ ἡ προαίρεση, ὁ τρόπος ζωῆς.

ΠΗΓΗ: parembasis.gr

Διαφήμιση

ΝΗΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ–4 «Τὰ πάθη προκαλοῦν ταραχὴ καὶ σύγχυση, διαστρέφουν τὰ πάντα καὶ καταστρέφουν τὴν ὁδὸ τοῦ ἀνθρώπου, ἐκδιώκουν τὴν εἰρήνη καὶ τὸν ὕπνο, δημιουργοῦν ἀφόρητη θλίψη».

Νηπτικὰ στοιχεῖα
ἀπὸ τὴν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου [Δ´]

Τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Α´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2013/10/08/νηπτικὰ-στοιχεῖα-ἀπὸ-τὴν-διδασκαλί/

Β´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2013/10/14/νηπτικὰ-στοιχεῖα-ἀπὸ-τὴν-διδασκαλί2/

Γ´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2013/10/17/νηπτικὰ-στοιχεῖα-ἀπὸ-τὴν-διδασκαλί3/

γ) Πάθη

.               Ἀπὸ τὴν κακὴ ἀντιμετώπιση τῶν λογισμῶν συλλαμβάνεται ἡ ἐπιθυμία καὶ πραγματοποιεῖται ἡ ἁμαρτία, καὶ ὅταν ἡ ἁμαρτία ἐπαναλαμβάνεται πολλὲς φορές, γίνεται πάθος. Ὁ Ἀδελφόθεος Ἰάκωβος τὸ παρουσιάζει μὲ τὴν εἰκόνα τῆς ἁλιείας: «ἕκαστος δὲ πειράζεται ὑπὸ τῆς ἰδίας ἐπιθυμίας ἐξελκόμενος καὶ δελεαζόμενος, εἶτα ἡ ἐπιθυμία συλλαβοῦσα τίκτει ἁμαρτίαν, ἡ δὲ ἁμαρτία ἀποτελεσθεῖσα ἀποκύει θάνατον» (Ἰακ. α´, 14-15).
.               Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὡς Πνευματικὸς Πατέρας, γνωρίζει ὅλη αὐτὴν τὴν μάχη, ποὺ γίνεται μέσα στὴν καρδιὰ μὲ τὰ πάθη, ἀλλ᾽ ἐπίσης γνωρίζει καὶ νὰ θεραπεύη τὰ πάθη. Ἄλλωστε, ὁ Πνευματικὸς Πατέρας εἶναι πνευματικὸς ἰατρὸς καὶ γνωρίζει νὰ θεραπεύη τὶς πνευματικὲς ἀσθένειες τῶν ἀνθρώπων. Ἡ ἄγνοια αὐτῆς τῆς θεραπείας δὲν συνιστᾶ κάποιον ὡς καλὸ Κληρικό, ὅπως ἡ ἀδυναμία ἢ ἡ ἄγνοια τοῦ ἰατροῦ νὰ θεραπεύη δὲν τὸν χαρακτηρίζει ὡς καλὸ ἰατρό. Θὰ ἀναφερθοῦν μερικὰ χωρία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ἀπὸ τὰ τόσα πολλά, ποὺ ἀναφέρονται σὲ αὐτὸ τὸ σημαντικὸ θέμα τῆς πνευματικῆς ζωῆς.
.               Κατ᾽ ἀρχὰς τὰ πάθη εἶναι ἡ ἐξέλιξη τῶν λογισμῶν – προσβολῶν, ποὺ προχωροῦν καὶ γίνονται ἐπιθυμία, πράξη καὶ ὅταν ἡ πράξη ἐπαναλαμβάνεται στὴν συνέχεια, γίνεται πάθος. Τὰ πάθη εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς προπτωτικῆς ἁμαρτίας, μὲ τὴν ὁποία διεστράφησαν οἱ φυσικὲς δυνάμεις τῆς ψυχῆς καὶ κινοῦνται παρὰ φύση. «Μετὰ τοῦ θανάτου, φησί, καὶ ὁ τῶν παθῶν ἐπεισῆλθεν ὄχλος». Τὰ πάθη ἀναπτύσσονται μὲ τοὺς λογισμοὺς καὶ τὶς ἐπιθυμίες, οἱ ὁποῖες εἶναι ἄκανθες ποὺ ματώνουν τὴν ψυχὴ καὶ τὴν κάνουν νὰ πονᾶ. Ὀνομάζονται δὲ πάθη, διότι ὁ ἄνθρωπος πάσχει καὶ ὑποφέρει: «Διὰ τοῦτο καὶ πάθη καλεῖται ψυχῆς, καὶ τραύματα, καὶ ὠτειλαί». Σὲ ἄλλο σημεῖο παρουσιάζει τὰ πάθη ὡς κύματα «θαλαττίων ἀγριώτερα», ἀλλά, ἐὰν ὁ ἄνθρωπος, ὡς ἔμπειρος κυβερνήτης, γνωρίζη νὰ θέτη τὸν λογισμὸ ὡς κυβερνήτη τοῦ σκάφους τοῦ σώματός του, τότε μπορεῖ νὰ τὸ ὁδηγήση «πρὸς τὸν εὔδιον τῆς φιλοσοφίας λιμένα», διαφορετικά, ἂν εἶναι ἄπειρος, θορυβεῖται.
.               Προτείνει ὡς φάρμακα θεραπείας «τὸ τίμιον αἷμα τοῦ Χριστοῦ», ὅταν κανεὶς τὸ λαμβάνη μὲ παρρησία, τὴν ἀκρόαση τῶν θείων Γραφῶν μὲ ἀκρίβεια, τὴν ἐλεημοσύνη ποὺ θὰ συνοδεύη τὴν ἀκρόαση αὐτή.
.               Στὰ κείμενά του ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος καταγράφει καὶ τὶς διαιρέσεις τῶν παθῶν. Πάντοτε, βέβαια, αὐτὸ ποὺ λέγει ἔχει σχέση μὲ τὸ χωρίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς ποὺ ἑρμηνεύει, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν κατάσταση τοῦ ἀκροατηρίου του. Ἔτσι, στὴν διδασκαλία του βλέπουμε ὅτι ὑπάρχουν πάθη σωματικὰ καὶ πάθη ψυχικά. Τὸ σημαντικὸ εἶναι ὅτι σὲ πολλὰ κείμενά του χαρακτηρίζει τὰ πάθη μὲ τὶς ἐκδηλώσεις τῶν ἀγρίων ἀλόγων ζώων καὶ κάνει λόγο γιὰ θηριώδη πάθη καὶ μάλιστα λέγει ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ποὺ διακρίνεται ἀπὸ τέτοιες ἐκδηλώσεις, «τῆς ἐκείνων ἀλογίας γέγονεν ἀλογώτερος».
.               Σὲ ὁμιλία του σὲ Ψαλμὸ τοῦ Δαυΐδ ἀναφέρεται σὲ πολλὰ πάθη, ποὺ σκοτίζουν τοὺς ἀνοήτους καὶ δὲν μποροῦν νὰ δοῦν τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ὡς πρῶτο πάθος ὀνομάζει τὸ φιλήδονο, δεύτερο τὴν ἄνοια καὶ τὸ διεστραμμένο τῆς γνώμης, τρίτο ὅτι δὲν γνωρίζουν τί εἶναι καλὸ καὶ τί εἶναι κακὸ καὶ ἔχουν ἐσφαλμένη κρίση γιὰ τὰ πράγματα, τὸ τέταρτο ὅτι δὲν σκέπτονται καθόλου τὰ ἁμαρτήματά τους, τὸ πέμπτον ὅτι ὑφίσταται μεγάλη ἀπόσταση μεταξὺ τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἀνθρώπων καὶ τὸ ἕκτον τὸ ὅτι δὲν θέλει ὁ Θεὸς νὰ φανερώνη ὅλα παντοῦ. Προφανῶς τὰ τελευταῖα δὲν εἶναι πάθη μὲ τὴν ἔννοια ποὺ ἐμεῖς τὰ χαρακτηρίζουμε, ἀλλὰ δείχνει τὴν ἀκαταστασία τοῦ ἀνθρώπου νὰ δεχθῆ τὴν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ.
.               Τὰ πάθη, κατὰ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο, ἀρρωσταίνουν τὸν ὅλο ἄνθρωπο καὶ φυσικὰ αὐτὸ ἔχει καὶ κοινωνικὲς συνέπειες. Τὰ πάθη εἶναι ἀσθένειες τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος. Χρησιμοποιεῖ πολλὲς εἰκόνες γιὰ νὰ δείξη τὶς συνέπειες τῶν παθῶν. Τὰ πάθη εἶναι χειρότερα ἀπὸ τοὺς δημίους καὶ καταξηραίνουν τὴν ψυχή, εἶναι τύραννοι, καθιστοῦν τὸν ἄνθρωπο δοῦλο κλπ.
.               Οἱ χαρακτηρισμοὶ αὐτοὶ τῶν παθῶν δείχνουν καὶ τὸ τί προξενοῦν στὸν ἄνθρωπο. Θὰ ὑπενθυμίσουμε μερικὲς καταστάσεις, ὅπως τὶς συναντοῦμε στὰ ἔργα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Τὰ πάθη προκαλοῦν ταραχὴ καὶ σύγχυση, διαστρέφουν τὰ πάντα καὶ καταστρέφουν τὴν ὁδὸ τοῦ ἀνθρώπου, ἐκδιώκουν τὴν εἰρήνη καὶ τὸν ὕπνο, δημιουργοῦν ἀφόρητη θλίψη. Κάθε πάθος εἶναι «ὠμὸν καὶ τυραννικὸν καὶ ἀκόρεστον» καὶ δὲν παύει νὰ μᾶς κατατρώγη κάθε ἡμέρα, θολώνει τὸν ὀφθαλμὸ τοῦ ἀνθρώπου μὲ ἀποτέλεσμα νὰ χάνη τὴν ἀρετή, δὲν ἀντέχει ὁ ἄνθρωπος στὰ ὑψηλὰ καὶ μεγάλα, ἀποκάμνει καὶ χάνει τὸ θάρρος, τείνει πρὸς τὸν ὕπνο καὶ τὴν ραθυμία καὶ χάνει τὰ ἐνδιαφέροντα γιὰ τὴν ἀρετὴ καὶ τὴν ζωὴ ποὺ προέρχεται ἀπὸ αὐτήν. Ἡ ἐμπαθὴς ψυχὴ δὲν μπορεῖ νὰ δῆ καὶ νὰ πράξη κάτι γενναῖο καὶ πάσχει ἀπὸ ἀμβλυωπία. Τὰ πάθη ἀνάβουν μεγάλη φωτιὰ στὴν ψυχή, ὅπως γίνεται μὲ τὸ πῦρ ποὺ πυρπολεῖ τὸ δάσος. Γενικά, τὰ πάθη ἀρρωσταίνουν τὸν ἄνθρωπο, γι᾽ αὐτό, ὅπως λέγει, «ἐὰν ἀφῇς εἰς ἀμετρίαν ἐξελθεῖν, νοσήματα γίνεται,…».
.               Γράφει ἐπανειλημμένως γιὰ τὴν ἀξία τῆς ἡσυχίας. Ὅταν κάνη λόγο γιὰ ἡσυχία, ἐννοεῖ τὴν ἡσυχία τοῦ λογικοῦ, τῆς καρδιᾶς καὶ τοῦ τόπου, δηλαδὴ τὴν ἡσυχία ψυχῆς καὶ σώματος.
.               Πέρα ἀπὸ τὴν ἐπισήμανση τῶν κακῶν ποὺ προξενοῦν τὰ πάθη ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος σὲ πολλὰ κείμενά του ὑποδεικνύει καὶ τὸν τρόπο τῆς θεραπείας. Ἐνδεικτικὰ θὰ παρουσιασθοῦν μερικοὶ τρόποι.
.               Στὰ κείμενά του ὁμιλεῖ γιὰ τὴν μεγάλη ἀξία τῆς νήψεως στὸν πόλεμο γιὰ τὰ πάθη τοῦ σώματος ποὺ θὰ ἔχη συνέπεια στὴν θεραπεία τῶν νοσημάτων τῆς ψυχῆς, γιὰ τὸν ὀρθὸ λογισμό, τὴν μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τοὺς βίους τῶν ἁγίων καὶ πρὸ παντὸς τὴν ἐνέργεια τῆς Χάριτος τοῦ Παναγίου Πνεύματος. Ἑρμηνεύοντας τὴν ἐπὶ τοῦ Ὄρους ὁμιλία τοῦ Χριστοῦ ἀναφέρεται στὸν τρόπο τῆς θεραπείας τῶν παθῶν τοῦ θυμοῦ, τῆς ἐπιθυμίας περὶ τὰ σώματα, περὶ τὰ χρήματα, περὶ τὴν δόξα, περὶ τὸν παρόντα βίο. Μὲ πολὺ ὡραῖο τρόπο διδάσκει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο θεραπεύεται τὸ πάθος τῆς φιλαργυρίας.
.               Σὲ κάποια ὁμιλία του προσδιορίζει τὸν ἀποτελεσματικότερο τρόπο θεραπείας τῶν παθῶν. Κατ᾽ ἀρχὰς ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ αἰσθάνεται «καὶ τὸν θυμὸν θηρίον εἶναι». Ἔπειτα, πρέπει νὰ αἰσθάνεται ὅτι οὔτε τὸ λιοντάρι καὶ ἡ ἔχιδνα μποροῦν νὰ κατασπαράξουν τὰ σπλάχνα μας, ὅπως τὸ κάνει ὁ θυμός. Καὶ προτείνει ὡς φάρμακα θεραπείας «τὸ τίμιον αἷμα τοῦ Χριστοῦ», ὅταν κανεὶς τὸ λαμβάνη μὲ παρρησία, τὴν ἀκρόαση τῶν θείων Γραφῶν μὲ ἀκρίβεια, τὴν ἐλεημοσύνη ποῦ θὰ συνοδεύη τὴν ἀκρόαση αὐτή. Μὲ τοὺς τρόπους αὐτοὺς «δυνήσεται νεκρωθῆναι τὰ λυμαινόμενα τὴν ψυχὴν ἡμῶν πάθη». Ὅσο ἔχουμε τὰ πάθη, δὲν εἴμαστε καλύτερα ἀπὸ τοὺς νεκρούς, ἐνῶ, ὅταν θεραπεύσουμε τὰ πάθη, τότε μόνον μποροῦμε νὰ ζήσουμε. Καὶ παραγγέλλει: «Κἂν μὴ φθάσωμεν αὐτὰ ἀποκτείναντες ἐνταῦθα, ἐκεῖ πάντως ἡμᾶς ἀποκτενεῖ», ἀλλὰ μᾶλλον θὰ ὑποστοῦμε καὶ ἐδῶ τὴν τιμωρία.
.           Στὶς ὁμιλίες του βλέπουμε μιὰ ὁλόκληρη διδασκαλία γιὰ τὰ πάθη, τὰ ἀποτελέσματά τους καὶ τὸν τρόπο θεραπείας τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ αὐτά.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ: https://christianvivliografia.wordpress.com/2013/11/01/νηπτικὰ-στοιχεῖα-ἀπὸ-τὴν-διδασκαλί5/

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ: ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ-2 « Ὁ Κύριος κάθεται στὸ τραπέζι μαζί μὲ δυὸ ἀνθρώπους στοὺς ὁποίους εἶχε χαρίσει κάτι, ποὺ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ τοὺς δώσει ἡ οἰκουμένη ὁλόκληρη».

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ
(Ἰωάν. ιβ´ 1-18)
[Β´ Μέρος] 

ἀπὸ τὸ βιβλίο «Καιρὸς μετανοίας»,
β´ ἔκδ., Ἀθῆναι 2012, μετάφρ. Π. Μπότση, σελ. 224-226

Ἠλ. στοιχειοθεσία «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ»

Α´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2013/04/27/ὁμιλία-στὴν-κυρ-βαΐων-1/

.            Ἕξι μέρες πρὶν ἀπὸ τὸ Πάσχα ὁ Κύριος γύρισε στὴν Βηθανία ὅπου ζοῦσε ὁ φίλος Του Λάζαρος, αὐτὸς ποὺ ὁ ἴδιος εἶχε νεκραναστήσει. Ἐκεῖ τὸν περίμενε ἕνα δεῖπνο. «Ἐποίησαν οὖν αὐτῷ δεῖπνον ἐκεῖ καὶ ἡ Μάρθα διηκόνει· ὁ δὲ Λάζαρος εἷς τῶν ἀνακειμένων σὺν αὐτῷ» (Ἰωάν. ιβ´ 2). Ἐκεῖ, στὴν Βηθανία, τοῦ ἑτοίμασαν δεῖπνο καὶ ἡ Μάρθα ἦταν καταπιασμένη μὲ τὴν ἑτοιμασία. Ἕνας ἀπὸ ἐκείνους ποὺ καθόταν κοντά Του ἦταν κι ὁ Λάζαρος. Ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης δὲν ἀναφέρει σὲ ποιὸ σπίτι τοῦ παρέθεσαν τὸ γεῦμα. Ἀπὸ μιὰ πρώτη ματιὰ φαίνεται πὼς ἦταν τὸ σπίτι τοῦ Λαζάρου. Σύμφωνα ὅμως μὲ τὸν Ματθαῖο (κϛ´ 6) καὶ τὸν Μάρκο (ιδ´ 3), ποὺ ἀναφέρουν ἐπίσης τὸ γεγονός, φαίνεται καθαρὰ πὼς ἦταν στὸ σπίτι τοῦ Σίμωνος τοῦ Λεπροῦ. Διαφορετικὰ θά ᾽βγαζε κανεὶς τὸ συμπέρασμα πὼς τὸ συγκεκριμένο γεγονὸς ἔγινε δυὸ φορὲς στὴν Βηθανία, μέσα σὲ σύντομο χρονικὸ διάστημα: μιὰ φορὰ στὸ σπίτι τοῦ Λαζάρου, καὶ μιὰ στὸ σπίτι τοῦ Σίμωνος τοῦ Λεπροῦ, κάτι ὅμως ποὺ δὲν φαίνεται πιθανό. Ἀναμφισβήτητα ὁ Σίμων ὑποδέχτηκε τὸν Κύριο, ἐπειδὴ Ἐκεῖνος τὸν εἶχε θεραπεύσει ἀπὸ τὴν λέπρα. Διαφορετικὰ θὰ ἦταν ἀπερίσκεπτο νὰ τὸ κάνει, ὅταν λάβει κανεὶς ὑπ᾽ ὄψιν πὼς ὁ Μωσαϊκὸς νόμος ἀπαγορεύει αὐστηρὰ τὴν ἑτοιμασία φαγητοῦ καὶ τὴν ὑποδοχὴ καλεσμένων, ἀφοῦ μαζί του δὲν ἐπιτρεπόταν νὰ ἔχουν ἐπαφὴ οὔτε κι οἱ στενότεροι συγγενεῖς του.
.          Ὁ δὲ Λάζαρος εἷς ἦν τῶν ἀνακειμένων σὺν αὐτῷ. Ὁ εὐαγγελιστὴς τὸ ἐπισημαίνει μὲ ἔμφαση αὐτό, γιὰ νὰ καταδείξει τὴν ἀνάσταση τοῦ Λαζάρου. Ὁ νεκρὸς ἄνθρωπος ποὺ ἀναστήθηκε ζοῦσε κανονικὰ ὅπως ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Κυκλοφοροῦσε, ἐπισκεπτόταν τοὺς ἄλλους, ἔτρωγε κι ἔπινε. Δὲν ἦταν κάποια ἄυλη σκιὰ ποὺ ἀπὸ κάποια παραίσθηση ἐμφανίστηκε στοὺς ἀνθρώπους κι ὕστερα ἐξαφανίστηκε. Ἦταν ἕνας ζωντανός, ὑγιὴς καὶ κανονικὸς ἄνθρωπος, ὅπως ἦταν καὶ προτοῦ ἀρρωστήσει καὶ πεθάνει. Ὁ Κύριος τὸν ἀνέστησε, τοῦ χάριστε ζωὴ κι ὕστερα ἀποσύρθηκε γιὰ λίγες μέρες ἀπὸ τὴν Βηθανία στὴν πόλη Ἐφραίμ. Ὁ Λάζαρος παρέμενε ζωντανὸς ὅσο κοντά του ἦταν ὁ Χριστός, ὅπως καὶ μετά. Δὲν μπορεῖ νὰ ἰσχυριστεῖ κανεὶς πὼς ὁ Λάζαρος ἦταν ζωντανὸς μόνο ὅσο βρισκόταν κοντὰ στὸν Χριστό.
.          Προσέξτε τώρα. Ὅταν ὁ Κύριος γυρίζει στὴν Βηθανία, ὁ Λάζαρος κάθεται μαζί Του στὸ τραπέζι, εἶναι καλεσμένος τοῦ Σίμωνα, ποὺ ἦταν γείτονάς του, ἴσως καὶ συγγενής του. Τί θαυμάσιο θέαμα! Ὁ Κύριος κάθεται στὸ τραπέζι μαζί μὲ δυὸ ἀνθρώπους στοὺς ὁποίους εἶχε χαρίσει κάτι, ποὺ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ τοὺς δώσει ἡ οἰκουμένη ὁλόκληρη. Τὸν ἕνα εἶχε νεκραναστήσει καὶ τὸν ἄλλον εἶχε θεραπεύσει ἀπὸ τὴ λέπρα. Τὰ σώματα καὶ τῶν δυὸ εἶχαν φθαρεῖ, τοῦ ἑνὸς στὸν τάφο καὶ τοῦ ἄλλου ἀπὸ τὴ λέπρα. Μὲ τὴν θαυματουργικὴ δύναμή Του ὁ Κύριος ἔδωσε στὸν ἕνα τὴ ζωὴ καὶ στὸν ἄλλον τὴν ὑγεία. Καὶ τώρα, λίγο προτοῦ πάρει τὸν δρόμο γιὰ τὴν σταύρωση, πῆγε νὰ τοὺς δεῖ καὶ τοὺς συνάντησε σὰν δυὸ εὐγνώμονες φίλους. Ἂχ, καὶ νὰ ξέραμε ὅλοι μας πὼς μᾶς σώζει ὁ Χριστὸς κάθε μέρα ἀπὸ τὴν φθορὰ κι ἀπὸ τὴν λέπρα αὐτῆς τῆς γῆς, ποὺ προκαλοῦνται ἀπὸ τὰ πάθη! Τότε θὰ τὸν ὑποδεχόμασταν διαρκῶς μέσα στὴν καρδιά μας καὶ δὲν θὰ τὸν ἀφήναμε ποτὲ νὰ φύγει ἀπὸ τὸν οἶκο τῆς ψυχῆς μας.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ: https://christianvivliografia.wordpress.com/2013/04/27/ὁμιλία-στὴν-κυρ-βαΐων-3/

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΑΘΗ; (Ὁ “ἐγωισμός”, ἔλεγε ὁ γέρων-Παΐσιος, μᾶς δόθηκε γιά νά μήν τό “βάζουμε κάτω”)

ΤΑ ΠΑΘΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΟΝΤΑΙ. 

Α1) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΑΘΗ

Ἀπόσπασμα ἀπό τό Βιβλίο,
 Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου: 
Τά πάθη καί ἡ κατάθλιψη – Τί εἶναι καί πῶς θεραπεύονται

Τί εἶναι τά πάθη; Εἶναι οἱ ψυχικές δυνάμεις πού πῆραν λάθος κατεύθυνση.

.        Τά πάθη εἶναι οἱ λάθος κατευθύνσεις, πού τείνουν νά πάρουν οἱ διάφορες δυνάμεις τῆς ψυχῆς μας. Ἡ ὑποταγή σ’ αὐτά ἀπομακρύνει τήν ὕπαρξή μας ἀπό τήν πορεία της πρός τό «καθ’ ὁμοίωσιν». Ὁ ἄνθρωπος θά πρέπει, μέ τήν Xάρη τοῦ Θεοῦ, νά ἀντιστέκεται σ’ αὐτά, νά τά περιφρονεῖ καί νά στρέφεται πρός τό καλό, τήν ἀρετή, τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον.

«Ρώτησαν κάποτε τὸν Γέροντα Παΐσιο:
– Γέροντα, ὅταν ὁ Προφήτης Δαβὶδ ἔλεγε : «Πνεύματι ἡγεμονικῷ στήριξόν με», τί ζητοῦσε;
– Ὁ Δαβὶδ ζητοῦσε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ τοῦ δώση διοικητικὸ χάρισμα, ἐπειδὴ εἶχε νὰ κυβερνήσῃ ἀνθρώπους. Ἀλλὰ καὶ ὁ κάθε ἄνθρωπος χρειάζεται «πνεῦμα ἡγεμονικό», γιατί ἔχει νὰ κυβερνήσῃ τὸν ἑαυτό του, γιὰ νὰ μὴν τὸν κάνουν κουμάντο τὰ πάθη του. 
– Γέροντα, τί εἶναι τὰ πάθη;
– Ἐγὼ τὰ πάθη τὰ βλέπω σὰν δυνάμεις τῆς ψυχῆς. Ὁ Θεὸς δὲν δίνει ἐλαττώματα, ἀλλὰ δυνάμεις. Ὅταν ὅμως δὲν ἀξιοποιοῦμε αὐτὲς τὶς δυνάμεις γιὰ τὸ καλό, ἔρχεται τὸ ταγκαλάκι, τὶς ἐκμεταλλεύεται καὶ γίνονται πάθη, καὶ ὕστερα γκρινιάζουμε καὶ τὰ βάζουμε μὲ τὸν Θεό. Ἐνῶ, ἂν τὶς ἀξιοποιήσουμε, στρέφοντάς τες ἐναντίον τοῦ κακοῦ, μᾶς βοηθοῦν στὸν πνευματικὸ ἀγώνα.
.        Ὁ θυμὸς λ.χ. δείχνει ὅτι ἡ ψυχὴ ἔχει ἀνδρισμό, ὁ ὁποῖος βοηθάει στὴν πνευματικὴ ζωή. Κάποιος, ποὺ δὲν εἶναι θυμώδης καὶ δὲν ἔχει ἀνδρισμὸ δὲν μπορεῖ νὰ βάλη εὔκολα τὸν ἑαυτό του στὴν θέση του. Ὁ θυμώδης ἄνθρωπος, ἂν ἀξιοποιήση στὴν πνευματικὴ ζωὴ τὴ δύναμη ποὺ ἔχει, εἶναι σὰν ἕνα γερὸ αὐτοκίνητο ποὺ πιάνει τὴν εὐθεία καὶ κανεὶς δὲν τὸ φθάνει. Ἂν ὅμως δὲν τὴν ἀξιοποιήση καὶ ἀφήνη ἀνεξέλεγκτο τὸν ἑαυτό του, μοιάζει μὲ αὐτοκίνητο ποὺ τρέχει μὲ ὑπερβολικὴ ταχύτητα σὲ ἀνώμαλο δρόμο καὶ κάθε τόσο ἐκτροχιάζεται.
.        Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ γνωρίση τὶς δυνάμεις ποὺ ἔχει καὶ νὰ τὶς στρέψη στὸ καλό. Ἔτσι θὰ φθάση, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, σὲ καλὴ πνευματικὴ κατάσταση.
.        Τὸν ἐγωισμὸ λ.χ. νὰ τὸν στρέψη ἐναντίον τοῦ διαβόλου καὶ νὰ μὴν τὸ βάζη κάτω, ὅταν πάη καὶ τὸν πειράζη. Τὴν τάση γιὰ φλυαρία νὰ τὴν ἁγιάση καλλιεργώντας τὴν εὐχή. Δὲν εἶναι καλύτερα νὰ μιλάη μὲ τὸν Χριστὸ καὶ νὰ ἁγιάζεται, παρὰ νὰ φλυαρῆ καὶ νὰ ἁμαρτάνη; Ἀνάλογα δηλαδὴ μὲ τὸ πῶς θὰ χρησιμοποιήση ὁ ἄνθρωπος τὶς δυνάμεις τῆς ψυχῆς, μπορεῖ νὰ γίνη καλὸς ἡ κακὸς»¹.
.        Ἀπό τά ἀνωτέρω καταλαβαίνουμε ὅτι τά πάθη εἶναι δυνάμεις τῆς ψυχῆς πού δέν χρησιμοποιοῦνται γιά τό καλό. Ἀντί νά μᾶς βοηθοῦν νά πλησιάσουμε καί νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Θεό, μᾶς ἀπομακρύνουν ἀπό Αὐτόν. Θά πρέπει νά γνωρίσουμε αὐτές τίς ψυχικές μας δυνάμεις, οἱ ὁποῖες εἶναι Θεῖο δῶρο καί νά τίς ἀξιοποιήσουμε, ὥστε νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Θεό. Τότε θά δοξασθεῖ ὁ Θεός καί θά εὐεργετηθοῦν οἱ συνάνθρωποί μας.
.        Ὁ θυμός (τὸ θυμικὸ τῆς ψυχῆς), μᾶς δωρήθηκε ἀπό τόν Θεό γιά νά κινηθοῦμε πρός τόν Θεό μέ ὁρμή, μέ προθυμία καί ἀποφασιστικότητα, ὥστε νά Τόν ἀγαπήσουμε πάνω ἀπ’ ὅλους καί ὅλα. Χρησιμοποιώντας τον σωστά, μποροῦμε ἐπίσης νά συγκρατοῦμε τόν ἑαυτό μας ἀπό τό κακό: Μποροῦμε νά καταστρέφουμε τούς κακούς λογισμούς πού σπέρνει ὁ πονηρός καί τίς κακές ἐπιθυμίες πού ἐκεῖνος κινητοποιεῖ στήν ψυχή μας.
.        Ἐμεῖς συνήθως, ἀντίθετα μέ τά ἀνωτέρω, χρησιμοποιοῦμε τόν θυμό γιά νά ὑπερασπιστοῦμε τόν ἑαυτό μας, γιά νά ἐκδικηθοῦμε, γιά νά ἐπιτεθοῦμε ἐναντίον τῶν συνανθρώπων μας.
.        Ἡ διόρθωση αὐτῆς τῆς κακῆς κατεύθυνσης τοῦ θυμικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς μας ἐπιτυγχάνεται μέ τήν καθολική ἀγάπη, τήν σιωπή καί τήν προσευχή.
.        Ἡ ἐπιθυμία (το ἐπιθυμητικό τῆς ψυχῆς), μᾶς δόθηκε ἀπό τόν Θεό, γιά νά ἐπιθυμοῦμε, γιά νά ἀγαπᾶμε τόν Θεό. Ἐμεῖς, ἀντίθετα, τήν χρησιμοποιοῦμε γιά νά ἐπιθυμήσουμε τά πράγματα τοῦ κόσμου, τίς σαρκικές ἡδονές, τά χρήματα καί τήν μάταιη κοσμική δόξα.
.        Ἡ θεραπεία αὐτῆς τῆς κακῆς κατεύθυνσης τοῦ ἐπιθυμητικοῦ μας ἐπιτυγχάνεται μέ τήν περιεκτική ἐγκράτεια (ἐγκράτεια στήν τροφή, στόν ὕπνο, στήν σωματική ἀνάπαυση, στούς λόγους-συνομιλίες-συναναστροφές, στίς μετακινήσεις).
.        Ὁ «ἐγωισμός» πάλι, ἔλεγε ὁ γέρων-Παΐσιος, μᾶς δόθηκε γιά νά μήν τό «βάζουμε κάτω»· γιά νά μήν καταθέτουμε τά ὅπλα στόν ἀγῶνα μέ τόν ἀντίδικο (τόν διάβολο). Ἐμεῖς τόν χρησιμοποιοῦμε γιά νά πολεμήσουμε τούς ἀδελφούς μας ἤ ἀκόμη καί αὐτόν τόν Θεό.
.        Ὁ νοῦς (τό λογιστικό τῆς ψυχῆς) μᾶς δωρήθηκε ἀπό τόν Θεό γιά νά προσευχόμαστε ἀδιάλειπτα καί ὄχι γιά νά μετεωριζόμαστε καλλιεργώντας ποικίλους ἀλλότριους καί ἀλλοτριωτικούς λογισμούς. Ἡ θεραπεία τοῦ λογιστικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς μας ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή.
.        Ὅταν λειτουργοῦμε ἔτσι τά Θεῖα δῶρα,τότε πραγματώνουμε τόν σκοπό τῆς ὕπαρξής μας καί ὁμοιάζουμε στόν Θεό, ὁ ὁποῖος δέν ἔχει πάθη ἀλλά Θεῖες Δυνάμεις καί Ἐνέργειες, εὐεργετικές γιά ὅλην τήν κτίση.

1.Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, «Πάθη καί ἀρετές», Λόγοι Ε´, Ἱερόν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 2007

 «Τά πάθη καί ἡ κατάθλιψη – Τί εἶναι καί πῶς θεραπεύονται», σελίδες 282, Τιμή: 9€, Παραγγελίες στό τηλέφωνο 6944577885 ἤ στό e-mail: hristospanagia@yahoo.gr 

ΠΗΓΗ: hristospanagia3.blogspot.gr

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Η ΠΙΟ ΚΑΛΠΑΖΟΥΣΑ ΝΟΣΟΣ. ΤΑ ΛΕΓΟΜΕΝΑ “ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ” ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤ’ ΟΥΣΙΑΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ

Τί εἶναι ἡ κατάθλιψη-
Ἡ ἀπομάκρυνση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό καί ἡ ἀλλοτρίωσή του.

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

Ἀπόσπασμα ἀπό τό νέο βιβλίο:
«Τά πάθη καί ἡ κατάθλιψη –
Τί εἶναι καί πῶς θεραπεύονται» 

A´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2012/03/08/τί-εἶναι-ἡ-κατάθλιψη-καί-πῶς-θεραπεύ/

Κατάθλιψη: ἡ πιό καλπάζουσα νόσος στόν κόσμο

.          Ἡ κατάθλιψη εἶναι ἡ νόσος μέ τήν πιό ραγδαία ἀνάπτυξη σ’ ὅλον τόν κόσμο. Ἡ αἰτία τῆς τεράστιας αὐτῆς αὔξησης εἶναι ὁ μεγάλος ἐγωισμός τῶν σύγχρονων ἀνθρώπων, ἡ ἀχαλίνωτη παράδοσή τους στήν ὑπερηφάνεια καί σ’ ὅλα τά ὑπόλοιπα πάθη.
.           Σύμφωνα μέ τίς ἐπίσημες προβλέψεις τοῦ Παγκόσμιου Ὀργανισμοῦ Ὑγείας, τό 2020 ἡ κατάθλιψη θά εἶναι ἡ πιό συχνή ἀσθένεια στόν ἀναπτυγμένο κόσμο[12] καί θά ἀνέβει ἀπό τήν 5η στήν 2η θέση τῆς λίστας τῶν ἀσθενειῶν πού προκαλοῦν ἀπώλεια ἐτῶν ζωῆς, ἀναπηρίες καί κοινωνικές δυσλειτουργίες. Τήν 1η θέση θά κατέχουν οἱ ἰσχαιμικές καρδιοπάθειες[13]. Σήμερα (2011) «ἀπὸ κατάθλιψη πάσχει ἕνας στοὺς τρεῖς, ἄνω τῶν 45 ἐτῶν, ἀνθρώπους σὲ ὅλο τὸν κόσμο, ἐνῶ, σύμφωνα μὲ τὶς ἐκτιμήσεις τῶν εἰδικῶν, σὲ μία δεκαετία τὸ ποσοστὸ αὐτὸ θὰ αὐξηθεῖ στὸ 50%.
.           Μάλιστα ἡ κατάθλιψη φαίνεται ὅτι προτιμάει τὶς γυναῖκες μετὰ τὴν ἡλικία τῶν 40-45, καθὼς ἡ συχνότητα ἐμφάνισής της στὸ “ἀσθενὲς φύλο” εἶναι τριπλάσια ἀπὸ ὅ,τι στοὺς ἄντρες»[14].

Ἡ κατάσταση ὅλο καί χειροτερεύει:

.         «Ἔπειτα ἀπο µία νέα εὐρωπαϊκὴ ἔρευνα εὐρείας κλίµακας ἀποδείχτηκε πὼς 156.000.000 ἄνθρωποι – ἀριθµὸς ποὺ ἀντιστοιχεῖ στὰ 35% τῶν Εὐρωπαίων παρουσιάζουν κάθε χρόνο κάποια ψυχικὴ νευρολογικὴ διαταραχή.
.          Τὰ παραπάνω συµπεράσµατα, τὰ ὁποῖα δόθηκαν στὴν δηµοσιότητα ἀπὸ τὸ Εὐρωπαϊκὸ Κολλέγιο Νευροψυχοφαρµακολογίας στὸ Λονδίνο, προέκυψαν ἔπειτα ἀπὸ τριετῆ ἔρευνα σὲ 30 εὐρωπαϊκὲς χῶρες, ἐκ τῶν ὁποίων οἱ 27 εἶναι οἱ χῶρες – µέλη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Οἱ ὑπόλοιπες τρεῖς εἶναι ἡ Ἑλβετία, ἡ Νορβηγία καὶ ἡ Ἰσλανδία» («Δηµοκρατία» 6-9-2011).
.           Ἡ πιὸ συχνὴ ψυχικὴ ἀσθένεια εἶναι ἡ κατάθλιψη, στὴν ὁποία τὰ πρωτεῖα παρουσιάζονται νὰ τὰ ἔχουν οἱ γυναῖκες ἡλικίας 25 ἕως 40 ἐτῶν καὶ «κυρίως ἐκεῖνες ποὺ καταβάλλουν µεγάλες προσπάθειες νὰ συνδυάσουν καριέρα καὶ οἰκογένεια». Τέσσερις στοὺς δέκα Εὐρωπαίους πάσχουν ἀπὸ κάποιο πρόβληµα ψυχικῆς ὑγείας. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν κατάθλιψη κυριαρχοῦν οἱ ἀγχώδεις διαταραχές, ἡ ἀϋπνία κλπ. πού φθάνουν µέχρι καί τή σχιζοφρένεια.
.           Εἶναι πραγµατικὰ θλιβερὲς αὐτες οἱ διαπιστώσεις. Τὸ σπουδαῖο εἶναι ὅτι δὲν ἀφοροῦν µόνο πολίτες πτωχῶν χωρῶν, ὅπως ἡ πατρίδα µας, ἀλλὰ κυρίως πλουσίων, ὅπως ἡ Ἑλβετία, ἡ Γερµανία, ἡ Γαλλία, ἡ Ἰταλία κλπ.
.            Αὐτὸ ποὺ τονίζουν τὰ ἀποτελέσµατα τῆς ἔρευνας αὐτῆς εἶναι ὅτι τὸ χρῆµα δὲν χαρίζει εὐτυχία στὸν ἄνθρωπο. Ἔχουν χρήµατα οἱ χῶρες αὐτές, δὲν ἔχουν ὅµως οὐσιαστικὴ σχέση µὲ τὸν Θεό· ζοῦν στὴν ἀθεΐα, στὴν αἵρεση, στὴν ἁµαρτία. Γι᾽ αὐτὸ µόλις κάτι συµβεῖ στὴν οἰκονοµία τους καὶ ὅταν δὲν µποροῦν νὰ διασκεδάζουν στὴν ζωή τους, οἱ κάτοικοί τους ἀπελπίζονται, ἀρρωσταίνουν ψυχικά. Δὲν ἔχουν ποῦ νὰ στηριχθοῦν. Ὁ θεός τους, τὸ χρῆµα, δὲν µπορεῖ νὰ τοὺς ἀσφαλίσει καὶ νὰ τοὺς σώσει. Μόνο ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς χαρίζει εἰρήνη καὶ ἀσφάλεια γιὰ τὸ παρὸν καὶ γιὰ τὸ µέλλον. Ὅσοι συνδέονται µαζί του, δὲν ἀπελπίζονται ποτέ»[15].

Τά λεγόμενα «ψυχολογικά» εἶναι κατ’ οὐσίαν πνευματικά προβλήματα.

.        Ἡ κουλτούρα τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου εἶναι μία «κουλτούρα τῆς πτώσης»[34] καί τῶν παθῶν. Ἡ ὑποδούλωση στήν ὕλη καί στόν αἰσθησιασμό ἔφερε τήν λύπη[35] καί τήν ἀπελπισία. «Ἡ ἀπελπισία», παρατηροῦσε ὁ μακαριστός π. Σωφρόνιος Σαχάρωφ, «εἶναι ἡ ἀπώλεια τῆς συνειδήσεως ὅτι ὁ Θεὸς θέλει νὰ μᾶς δώσει τὴν αἰώνια ζωή. Ὁ κόσμος ζεῖ στὴν ἀπελπισία. Οἱ ἄνθρωποι ἔχουν καταδικάσει οἱ ἴδιοι τὸν ἑαυτὸ τους στὸν θάνατο. Πρέπει νὰ παλέψουμε σῶμα πρὸς σῶμα μὲ τὴν ἀκηδία»[36].
.         Σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακος: «Ἀκηδία σημαίνει παράλυσις τῆς ψυχῆς καὶ ἔκλυσις τοῦ νοῦ, ὀκνηρία καὶ ἀδιαφορία πρὸς τὴν ἄσκηση, μίσος πρὸς τὶς μοναστικὲς ὑποσχέσεις. (Ἡ ἀκηδία εἶναι ἀκόμη) αὐτὴ ποὺ μακαρίζει τοὺς κοσμικούς, ποὺ κατηγορεῖ τὸν Θεὸ ὅτι δὲν εἶναι εὐσπλαγχνικὸς καὶ φιλάνθρωπος, ποὺ φέρνει ἀτονία τὴν ὥρα τῆς ψαλμῳδίας καὶ ἀδυναμία τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς»[37]
.         Ἡ σωματική ἄνεση καί ἡ ἀχαλίνωτη ἱκανοποίηση τῶν παθῶν ἔφερε τήν ἀνία, τήν ἀκηδία καί τήν διάχυτη ἀπογοήτευση. Ὁ πλοῦτος καί ἡ εὐμάρεια δέν ἔλυσαν τά λεγόμενα ψυχολογικά προβλήματα, ἀλλά τά αὔξησαν. «Τελικά, οἱ ἄνθρωποι», παρατηρεῖ ὁ Γέροντας Παΐσιος, «βασανίζονται καί ἀπό τόν πλοῦτο, γιατί τά ὑλικά ἀγαθά δέν τούς γεμίζουν, εἶναι διπλό βάσανο. Ξέρω ἀνθρώπους πλούσιους, πού τά ἔχουν ὅλα, δέν ἔχουν καί παιδιά καί βασανίζονται. Βαριοῦνται πού κοιμοῦνται, βαριοῦνται νά περπατήσουν, βασανίζονται ἀπό ὅλα. “Ἐντάξει, ἀφοῦ ἔχεις ἐλεύθερο χρόνο, λέω σέ κάποιον, κάνε πνευματικά. Διάβασε μία Ὥρα, διάβασε λίγο ἀπό τό Εὐαγγέλιο”. “Δέν μπορῶ”, λέει. “Κάνε ἕνα καλό, πήγαινε σέ κανένα νοσοκομεῖο καί δές κανέναν ἄρρωστο”. “Ποῦ νά πάω ὡς ἐκεῖ, σοῦ λέει, καί τί θά βγῆ;” “Πήγαινε νά βοηθήσης κανέναν φτωχό στήν γειτονιά σου”. “Όχι, δέν μ’ εὐχαριστεῖ, λέει, οὔτε αὐτό”. Νά ἔχη ἐλεύθερο χρόνο, νά ἔχη ἕναν σωρό σπίτια, νά ἔχη ὅλα τά καλά, καί νά βασανίζεται! Ξέρετε πόσοι τέτοιοι ἄνθρωποι ὑπάρχουν; Καί βασανίζονται, μέχρι νά τούς στρίψη τό μυαλό. Φοβερό! Καί ἄν τυχόν δέν δουλεύουν, ἀλλά μόνον ἀπό τίς περιουσίες ἔχουν εἰσοδήματα, εἶναι οἱ πιό βασανισμένοι ἄνθρωποι. Ἐνῶ, ἄν ἔχουν τουλάχιστον μία δουλειά, εἶναι καλύτερα»[38].
.        Ἡ ἀπελπισία καί ἡ αὐτοκτονία, λόγῳ τῆς ἀπουσίας τῆς ἀληθινῆς χαρᾶς καί τοῦ ὑπαρξιακοῦ κενοῦ, τείνει νά γίνει μόδα[39]. Μέσῳ ἐπιφανῶν ἐκπροσώπων του ὁ σύγχρονος κόσμος διακηρύττει ὅτι δέν ὑπάρχει εὐτυχία. Πρόσφατα κάποιος μεγάλος ἐπώνυμος συγγραφέας δήλωσε: «Δεν πιστεύω στήν εὐτυχία. Πιστεύω μόνο στήν ἀνησυχία. …Ὅσοι λένε ὅτι εἶναι εὐτυχισμένοι στήν ζωή τους εἶναι ἠλίθιοι… Ἡ πραγματική εὐτυχία εἶναι ἡ ἀνησυχία». (Οὐμπέρτο Ἔκο, Ἐλευθεροτυπία 9-4-2008). Ἄν ἡ εὐτυχία εἶναι ἡ ἀνησυχία, τότε ὅλος ὁ κόσμος θά ἔπρεπε νά πλέει σέ …πελάγη εὐτυχίας ἀφοῦ ἡ ἀνησυχία, τό ἄγχος καί ἡ ταραχή εἶναι χαρακτηριστικά τῶν περισσότερων σύγχρονων ἀνθρώπων. Ἀντίθετα ὅμως, ἡ ἀληθινή εὐτυχία δύσκολα συναντᾶται σήμερα, γιά νά μήν ποῦμε ὅτι εἶναι σχεδόν ἀνύπαρκτη… ἰδιαίτερα στούς ἡλικιακά νεώτερους.
.         Ζοῦμε σ’ ἕναν κόσμο πού δημιουργεῖ γηρασμένες ψυχές. Πρόσφατα πάλι μία ἐπώνυμη ἠθοποιός, θλιμμένη δήλωσε: «Μέ φοβίζει ἡ δική μου κούραση. Ἡ δική μου ἀπάθεια. Προσπαθῶ τουλάχιστον σ’ ἕναν ἰδιωτικό χῶρο ν’ ἀνταποκριθῶ ὅσο πιο ἀνθρώπινα μπορῶ. Τό κατορθώνω; Περισσότερο μέ θλίβει τό γῆρας τῆς ψυχῆς. Ὁ μαρασμός της». (Ἀννέζα Παπαδοπούλου, Ἐλευθεροτυπία 12-4-2008). Τό γῆρας τῆς ψυχῆς δημιουργεῖ καί τό γῆρας τοῦ σώματος…
.         Οἱ δηλώσεις αὐτές ἐπιβεβαιώνουν τό γεγονός ὅτι ὅποιος θέλει νά «ἀνήκει» σ’ αὐτόν τόν «κόσμο», βασανίζεται καί τελικά πεθαίνει. Ζώντας σύμφωνα μέ τήν κοσμική νοοτροπία του, ὑποτασσόμενος στά πάθη, πού συνιστοῦν αὐτό πού λέμε «κόσμο» (φιληδονία, φιλοδοξία, φιλαργυρία), ζεῖ ἀναγκαστικά καί τά ἀποτελέσματα τῶν παθῶν, πού εἶναι ἡ λύπη, ἡ κατάθλιψη, ἡ ἀνία, ἡ ψυχική γήρανση, ὁ ψυχικός θάνατος!

Ἡ ἀγάπη πρός τόν «κόσμο» (κοσμικό φρόνημα) ὁδηγεῖ στήν θλίψη καί τήν Κατάθλιψη

.       Ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σύρος ταυτίζει τόν κόσμο μέ τά πάθη. Νά τί μᾶς διδάσκει: «Ὅταν θέλουμε νά ὀνομάσουμε ὅλα τά πάθη μαζί, τά λέμε «κόσμο». Καί ὅταν θέλουμε νά ξεχωρίσουμε καί νά δώσουμε στό καθένα τό ὄνομά του, τά ὀνομάζουμε «πάθη». Καί τά πάθη, καθώς διαδέχονται τό ἕνα τό ἄλλο, σχηματίζουν τόν δρόμο τοῦ κόσμου, καί ὅπου τελειώνουν τά πάθη, ἐκεῖ παύει νά ὑπάρχει ὁ δρόμος τοῦ κόσμου… Ὅπου πάψει ἡ ἐνέργεια τῶν παθῶν, ἐκεῖ πεθαίνει μαζί τους καί ὁ κόσμος.
.        Εἶπε κάποιος σοφός γιά τούς ἁγίους ὅτι, ὅταν ζοῦσαν, ἦταν ἤδη πεθαμένοι, διότι, ἐνῶ ζοῦσαν μέ τό σῶμα τους, δέν ζοῦσαν ζωή σαρκική. Καί σύ πρόσεξε νά δεῖς ποιά πάθη ζοῦνε μέσα σου, γιά νά καταλάβεις πόσο ἀνήκεις στόν κόσμο καί ἐξ αἰτίας ποιῶν παθῶν εἶσαι δεμένος μαζί του καί ἀπό ποιά ἐλευθερώθηκες… Μέ δύο λόγια, κόσμος εἶναι ἡ ἐμπαθής ζωή καί τό σαρκικό φρόνημα. Ὅποιος ἀπαλλαγεῖ ἀπό τά πάθη του, ἔχει ἐξέλθει ἀπό τόν κόσμο»[40]. (132)
.        Ὁ χριστιανός καλεῖται νά ἐξέλθει τοῦ κόσμου δηλ. νά ἐλευθερωθεῖ ἀπό τά πάθη του. Ὅποιος θέλει νά εἶναι φίλος τοῦ κόσμου «ἐχθρός τοῦ Θεοῦ καθίσταται»[41]…ἀλλά καί τοῦ ἑαυτοῦ του. Ζεῖ ὑποδουλωμένος σέ μία ἀβάσταχτη θλίψη…
.          Ὅσο δέν θέλει νά μετανοήσει, νά «ἐξέλθει τοῦ κόσμου»[42] καί νά ἀγαπήσει τόν Θεό, παραμένει δεμένος μέ τά «ἀγαπώμενα δεσμά τῶν παθῶν». Τό συμπέρασμα βγαίνει ἀβίαστα: Ἡ ὑποταγή στά πάθη ὁδηγεῖ στήν λύπη καί κατάθλιψη.

.            Ἡ ἀμέλεια, ἡ ραθυμία, ἡ τεμπελιά, ἡ λήθη τοῦ Θεοῦ καθώς καί ἡ ἄγνοια ὁδηγοῦν στήν διαμόρφωση τῶν διαφόρων παθῶν μέσα μας. Τά πάθη, ὅταν ἐνεργοῦν, ἔχουν σάν ἀποτέλεσμα τήν λύπη καί τήν κατάθλιψη. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ζεῖ σύμφωνα μέ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία (ἐννοεῖται ὅτι εἶναι βαπτισμένος) μέ ἀληθινή μετάνοια, τότε ἔχει ἐνεργό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος. Ἔχει φανερό τότε τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού εἶναι «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια»[43]. Ὅταν ἡ Χάρη ἀπουσιάζει ἤ εἶναι ἀπενεργοποιημένη λόγῳ τῶν παθῶν, τότε πράγματι ἀπουσιάζουν τά ἀνωτέρω χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὁ ἄνθρωπος ἔχει τά ἀντίθετα ἀπό αὐτά δηλ. μίσος, λύπη, ταραχή, ἄγχος, ἀνυπομονησία, κακότητα, ἀπιστία, θυμό, ἀκρασία. Τά πάθη λειτουργοῦν ὡς ἑξῆς:

1. «Αἰχμαλωτίζουν καὶ ὑποδουλώνουν τὸν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος χάνει τὴν ἐλευθερία του καὶ γίνεται δοῦλος τους.

2.    Ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἀσθενεῖ. Δὲν αἰσθάνεται τὰ πνευματικά του χαρίσματα οὔτε μπορεῖ νὰ τὰ ἐπιθυμήση. Βέβαια, “δὲν εἶναι δυνατὸν ὅλοι νὰ φθάσουν στὴν ἀπάθεια”, μποροῦν ὅμως ὅλοι νὰ σωθοῦν, ὅλοι νὰ συμφιλιωθοῦν μὲ τὸν Θεὸ” (Κλῖμαξ. Κϛ´, παρ. νδ),

3.    Τὰ πάθη στέκονται σὰν διάφραγμα καὶ μεσότοιχος μπροστὰ στήν Βαπτισματική Θεία Χάρη καί τίς δοσμένες ἀπό τόν Θεό ἀρετὲς τῆς ψυχῆς. Ἄν δὲν γκρεμιστοῦν αὐτὰ τὰ τείχη μὲ τήν μετάνοια καί τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν, δὲν μποροῦν νὰ φανοῦν τὰ πνευματικὰ χαρίσματα πού βρίσκονται πίσω ἀπὸ αὐτά.

.           Ὅπως δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ βλέπη τὸν ἥλιο ὅταν ὑπάρχει ὀμίχλη, ἔτσι δὲν μπορεῖ νὰ δεῖ καὶ τὸ κάλλος τῆς ψυχῆς ὅταν αὐτὸ καλύπτεται ἀπὸ τὴν ὁμίχλη τῶν παθῶν. Τὰ πάθη εἶναι σὰν κάποια σκληρὴ οὐσία πού ἐμποδίζει νὰ λειτουργήσουν τὰ διάφορα πνευματικὰ χαρίσματα στὸν ἄνθρωπο. Ἔτσι, ὁ ἄνθρωπος βρίσκεται συνέχεια μέσα στὸ σκοτάδι, στήν θλίψη, στήν κατάθλιψη καὶ δὲν μπορεῖ νὰ βγεῖ στὴν χώρα τῆς ζωῆς, τῆς χαρᾶς καὶ τοῦ φωτός. Ἕνας φιλάργυρος π.χ. δὲν γνωρίζει τὴν χαρὰ τῆς ἐλεημοσύνης οὔτε ὁ φιλοκόσμος τὴν χάρη τῶν δακρύων καὶ τοῦ πένθους. Ὅλοι αὐτοὶ βρίσκονται σὰν σὲ μία νυκτομαχία καὶ ψηλαφοῦν τὸ σκότος. Διότι τὸ φῶς ἀνήκει στοὺς ἀγαθοὺς καὶ σ’ ἐκείνους πού ἔχουν καθαρίσει τὴν ψυχή τους ἀπὸ τὰ πάθη.

4. Τελικά τὰ πάθη μᾶς διώχνουν ἀπὸ τὸ φῶς καὶ τὴν ζωή. Καὶ, ἐπειδὴ τὸ φῶς καὶ ἡ ζωὴ εἶναι ὁ Χριστός, τὰ πάθη μᾶς διώχνουν ἀπὸ τὸν Θεό, πού εἶναι ἡ Ζωή, καὶ μᾶς ὁδηγοῦν στὸν θάνατο[44].

    ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

12. Ἄρθρο στήν ἱστοσελίδα τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου στίς 11-02-09.

http://www.europarl.europa.eu/news/public/story_page/066-48731-040-02-07-911-20090206STO48710-2009-09-02-2009/default_el.htm.

13. http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=208243. Αὐτά ἀνέφεραν εἰδικοί τοῦ Παγκόσμιου Ὀργανισμοῦ ὑγείας σέ συνέντευξή τους.

Βλ. καί στό http://www.mohaw.gr/ministry/deltia_tupou/ab3913bd3bf3b33bf3c53bc3b5-3c43bf

Βλ. ἐπίσης στό φυλλάδιο : Ὑπουργεῖο Ὑγείας καί Κοινωνικῆς Ἀλληλεγγύης, Μονάδα Στρατηγικῆς καί Πολιτικῶν Ὑγείας. Ἐθνικό Σχέδιο Δράσης γιά τή Δημόσια Ὑγεία. Ἐθνικό Σχέδιο Δράσης γιά τήν κατάθλιψη, 2008-2012. Συντονιστής Μονάδας: Ἀλέξης Ζορμπάς: Στή σέλ. 5 γράφεται: Σύμφωνα μέ τά στοιχεῖα του ΠΟΥ (δείκτης DALY) ἡ κατάθλιψη παγκοσμίως κατέχει σήμερα τήν 4η θέση, ἀπό πλευρᾶς ἀπώλειας ἐτῶν ζωῆς, ἀναπηρίας καί κοινωνικῆς δυσλειτουργίας, ἐνῶ τό 2020, θά καταλάβει τή 2η θέση παγκοσμίως καί στίς δυτικές κοινωνίες τήν 1η ἀνεξαρτήτως φύλου καί ἡλικίας. Μία στίς πέντε γυναῖκες καί ἕνας στούς ὀκτώ ἄνδρες ἀναπτύσσουν κατάθλιψη κάποια στιγμή στή ζωή τους, σύμφωνα μέ τά ὑπάρχοντα διεθνῆ στοιχεῖα. Γιά τή χώρα μας, πρακτικά αὐτό σημαίνει ὅτι ἀνά πάσα στιγμή πάσχει ἀπό κατάθλιψη τό 8% τοῦ πληθυσμοῦ κατά μέσο ὅρο».

Ἐπίσης στή σέλ. 15 διαβάζουμε: «Ἀπό ἐπιδημιολογικές ἔρευνες ὑπολογίζεται ὅτι τό 6%-8% περίπου τοῦ παγκόσμιου πληθυσμοῦ πάσχει ἀπό κατάθλιψη, δηλαδή περισσότεροι ἀπό 450-500 ἑκατομμύρια ἄνθρωποι σ’ ὅλον τόν κόσμο.Σύμφωνα μέ τά στοιχεῖα ἀπό τήν ἐπιδημιολογική μελέτη ΑΤΤΙΚΗ, πού πραγματοποιήθηκε ἀπό τήν Α΄ Καρδιολογική Κλινική τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τοῦ πανεπιστημίου Ἀθηνῶν μέ δεῖγμα πάνω ἀπό 3000 ἄνδρες καί γυναῖκες, ἄνω τῶν 18 ἐτῶν φαίνεται ὅτι τό 25% τῶν ἀνδρῶν (περίπου 850.000 Ἕλληνες) καί τό 33% τῶν γυναικών (περίπου 1,1 ἐκ Ἑλληνίδες) στή χώρα μᾶς πάσχουν ἀπό ἤπια ἕως σοβαρή κατάθλιψη, ἐνῶ τό 55% τῶν γυναικών καί τό 50% τῶν ἀνδρῶν ἔχουν ἔντονο ἄγχος».

14. Κατάθλιψη: Ἡ μάστιγα τοῦ πλανήτη μας, http://www.cna.gr/?p=2456

15.  Περιοδικό: Ὁ Σωτήρ, http://www.osotir.org/ καί:

http://anastasiosk.blogspot.com/2011/10/blog-post_5372.html

34. Ὅπως ἔλεγε ὁ μακαριστός Γέροντας Σωφρόνιος τοῦ Ἔσσεξ: «Μὴν ἔχετε ὑπερβολικὴ ἐμπιστοσύνη στὴν ἀνώτερη μόρφωση ποὺ ἀποκτήσατε στὸν κόσμο. Ὁ πολιτισμὸς στὸν ὁποῖο ζοῦμε εἶναι κουλτούρα τῆς πτώσεως». http://www.phys.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/gerontikon/gerontikon5_russians.htm#3

35. Ὁ λογισμός τῆς λύπης εἶναι ἕνας ἀπό τούς ὀκτώ θανάσιμους καί βασικούς ἐμπαθεῖς λογισμούς.

36. Ὁ π. Σωφρόνιος πέρασε μεγάλο μέρος τῆς ζωῆς του στήν Δυτική Εὐρώπη καί γνωρίζει ἄριστα τήν κατάσταση τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου τῆς Δύσης. http://www.phys.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/gerontikon/gerontikon5_russians.htm#3

37. Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, «Κλῖμαξ», Ἱ. Μ. Παρακλήτου ,1999, Λόγος 13, Περὶ Ἀκηδίας, στ. 10.

38. Γέροντος Παΐσιου του Αγιορείτου, Λόγοι Α΄ – Δεύτερο Μέρος – Κεφάλαιο 3ον «Ἁπλοποιῆστε τήν ζωή σας, γιά νά φύγη τό ἄγχος», ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ “ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ”, ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2001.

39. Πρβλ. Κίνηση Emo στό: http://neataksi.blogspot.com/search/label/, Ἡ Νεολαία στήν Ἑλλάδα σήμερα…….Ἡ μεγάλη πλάνη της Μόδας emo – trendy – Κάγκουρες – Γκοθάδες

40. Ἀββᾶ Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, Ἀσκητικά, ἐπιμ. Νικηφόρου Ἱερομονάχου, ἐκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 1977, σελ. 132.

41. Ἰακ. 4, 4: «Οὐκ οἴδατε ὅτι ἡ φιλία τοῦ κόσμου ἔχθρα τοῦ Θεοῦ ἐστιν; ὃς ἐὰν οὖν βουληθῇ φίλος εἶναι τοῦ κόσμου͵ ἐχθρὸς τοῦ Θεοῦ καθίσταται».

42. Πρβλ. τό Β΄Κορ. ϛ´ 17-18: «Διὸ ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν καὶ ἀφορίσθητε͵ λέγει Κύριος͵ καὶ ἀκαθάρτου μὴ ἅπτεσθε· κἀγὼ εἰσδέξομαι ὑμᾶς͵ καὶ ἔσομαι ὑμῖν εἰς Πατέρα͵ καὶ ὑμεῖς ἔσεσθέ μοι εἰς υἱοὺς καὶ θυγατέρας͵ λέγει Κύριος Παντοκράτωρ».

43.  Γαλ. ε´ 22-23

ΠΗΓΗ: hristospanagia1.wordpress.com

Σχῆμα 14Χ20.5 , Σελίδες 282, Τιμή: 9€, 
Παραγγελίες στό τηλέφωνο 6947612075 ἤ στό e- mail: hristospanagia@yahoo.gr

ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΕΩΣ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ [Γ´] (Ἅγ. Θεοφάνης Ἔγκλειστος)

Στάδια ἀναπτύξεως τῶν παθῶν:
λογισμοί, συναισθήματα καὶ ἐπιθυμίες
 [Γ´] 

Ἀπὸ τὸ βιβλίο Ἁγ. Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου:
«Ὁ δρόμος τῆς ζωῆς – Γράμματα σὲ μιὰ ψυχή»,

ἔκδ. Ἱ. Μ. Παρακλήτου, Ὠρωπός Ἀττ. 2005, σελ. 232 κ. ἑξ.

Στοιχειοθεσία Γ. Κ., Ἐπιμέλεια «ΧΡ. ΒΙΒΛ.»

Α´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2011/09/18/στάδια-ἀναπτύξεως-τῶν-παθῶν/
Β´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2011/09/20/στάδια-ἀναπτύξεως-τῶν-παθῶν-β´-ἅγ-θε/

.       Ἂς ἔρθουμε τώρα σ᾽ ἐσένα. Τί θὰ κανεὶς ἀπ’ ὅσα ἔχουμε πεῖ; Ἂν ἡ ἀπόφασή σου νὰ ὑπηρετήσεις τὸν Κύριο εἶναι εἰλικρινής, ἂν ὁ νοῦς σου εἶναι ἀδιάλειπτα πρσσηλωμένος στὸν Θεὸ μὲ εὐλάβεια καὶ ἂν ἐπιτηρεῖς αὐστηρὰ τὸν ἑαυτό σου, τότε εἶναι ἀδύνατο νὰ κινηθεῖ ποτὲ ἡ ψυχή σου πρὸς τὴν ἱκανοποίηση τῆς ἐμπαθοῦς ἐπιθυμίας, ἑπομένως εἶναι ἀδύνατο καὶ νὰ γευθεῖ τοὺς πικροὺς καρπούς της. Νὰ ποιὸς εἶναι ὁ ἐσωτερικός σου ἀγώνας.
.      Λογισμὸς ἢ συναίσθημα ἢ ἐπιθυμία ἐμπαθὴς περνάει μερικὲς φορὲς ἀπὸ τὴν ψυχὴ ἀστραπιαία, σχεδὸν ἀσυνείδητα. Σὲ τέτοια περίπτωση, δὲν εἴμαστε ἔνοχοι, ἂν μόλις συνειδητοποιήσουμε τὴν προσβολή, διώξουμε μὲ ἀπέχθεια καὶ θυμὸ τὸ λογισμὸ ἢ τὸ συναίσθημα ἢ τὴν ἐπιθυμία. Ἐνοχὴ ἔχουμε, ἄν, μετὰ τὴν συνειδητοποίηση τῆς προσβολῆς, καθυστερήσουμε ν’ ἀντιδράσουμε ἢ καὶ ὁλότελα ἀδρανήσουμε. Ὁ βαθμὸς τῆς ἐνοχῆς μας τότε εἶναι ἀνάλογος μὲ τὴν καθυστέρηση ἢ τὴν ἀδράνειά μας. Διῶξε τὸν λογισμό, καὶ δὲν θὰ ὑπάρξει συναίσθημα ἢ ἕλξη. Δὲν ἐδίωξες ἔγκαιρα τὸν λογισμό, καὶ γεννήθηκε μέσα σου κάποιο ἐμπαθὲς συναίσθημα; Διῶξε τὸ συναίσθημα, καὶ δὲν θὰ ὑπάρξει ἐπιθυμία. Δὲν ἔδιωξες ἔγκαιρα οὔτε τὸ συναίσθημα, καὶ γεννήθηκε μέσα σου κάποια ἐμπαθὴς ἐπιθυμία; Διῶξε τουλάχιστον τὴν ἐπιθυμία, καὶ δὲν θὰ κινηθεῖς πρὸς τὸ πάθος.
.      Ἄν, παρατηρώντας στὸ νοῦ σου ἕναν ἐμπαθῆ λογισμό, τὸν δέχεσαι συνειδητὰ καὶ αὐτοπροαίρετα, εἶσαι ἔνοχη. Κι αὐτὸ γιατί δέχεσαι κάτι, ποὺ ξέρεις πὼς εἶναι ἐνάντιο στὸν Θεὸ καὶ σ’ ἐσένα. Δὲν εἶσαι ἔνοχη, ὅμως, ὅταν ἀθέλητα δέχεσαι τὸν λογισμό, φτάνει νὰ τραβᾶς ἀμέσως τὴν προσοχή σου μακριά του καὶ νὰ τὸν διώχνεις.
.      Ἂν ἀφήνεις θεληματικὰ τὸν λογισμὸ νὰ στέκεται στὸ νοῦ σου ὅσο χρειάζεται γιὰ νὰ γεννηθεῖ ἕνα ἐμπαθὲς συναίσθημα στὴν καρδία σου, ἡ ἐνοχή σου αὐξάνεται λίγο. Καὶ ἄν, μετὰ τὴν γέννηση τοῦ ἐμπαθοῦς συναισθήματος, συνεχίζεις νὰ συντηρεῖς μέσα σου τὸν λογισμὸ ποὺ τὸ προκάλεσε, μὲ συνέπεια τὴν ἔξαψή του, τότε ἡ ἐνοχή σου διπλασιάζεται. Ἄν, πάλι, μόλις ἀντιλαμβάνεσαι τὴν γέννηση τοῦ ἐμπαθοῦς συναισθήματος τὸ διώχνεις, εἶσαι ἔνοχη μόνο γιὰ τὴν θεληματική σου παράδοση σ’ ἕναν ἐμπαθῆ λογισμό, ὄχι καὶ γιὰ τὸ συναίσθημα, ποὺ προκαλεῖται ἀπ’ αὐτόν.
.      Ἄν, τέλος, μετὰ τὴν συνειδητὴ ἀποδοχὴ τόσο τοῦ ἐμπαθοῦς λογισμοῦ ὅσο καὶ τοῦ ἐμπαθοῦς συναισθήματος, γεννιέται μέσα σου ἡ ἐπιθυμία γιὰ κάποιαν ἐμπαθῆ ἐνέργεια, λ.χ. ἐκδίκηση, τότε ἡ ἐνοχή σου αὐξάνεται λίγο ἀκόμα. Καὶ ἄν, μόλις ἀντιλαμβάνεσαι τὴν ἐμπαθῆ ἐπιθυμία, δὲν τὴν ἀποδιώχνεις, ἀλλὰ τὴν ἀφήνεις νὰ χρονίζει μέσα σου, ἡ ἐνοχή σου αὐξάνεται περισσότερο.
.      Δὲν θὰ προχωρήσω ἄλλο. Αὐτὰ εἶναι ἀρκετά, νομίζω, γιὰ τὴ διαφωτισή σου. Βλέπεις καὶ μόνη σου ὅτι, ἂν διώξεις ἀμέσως τὸν ἐμπαθῆ λογισμό, βάζεις τέλος στὸν πόλεμο πρὶν κἂν ἀρχίσει. Χωρὶς λογισμό, οὔτε συναίσθημα γεννιέται οὔτε ἐπιθυμία. Πάρε ἀπόφαση νὰ ἐνεργεῖς μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο. Γιατί νὰ ταλαιπωρεῖσαι ἄσκοπα ἀπὸ τὸν πόλεμο τῶν παθῶν, κάποτε μάλιστα καὶ νὰ κινδυνεύεις; Ἔχεις ἤδη ἀποφασίσει νὰ μὴν ὑποκύπτεις στὰ πάθη, ποὺ εἶναι ἀντίθετα στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἦρθε, λοιπόν, κάποιος λογισμὸς καί, χωρὶς νὰ τὸ θέλεις, προκάλεσε ἕνα ἐμπαθὲς συναίσθημα; Διῶξε ἀμέσως καὶ τὸν λογισμὸ καὶ τὸ συναίσθημα. Πρὶν προλάβεις ν’ ἀπαλλαγεῖς ἀπὸ τὴν παρουσία τους, μήπως γεννήθηκε μέσα σου μία ἐμπαθὴς ἐπιθυμία; Διῶξε την κι αὐτὴ μαζί τους δίχως καθυστέρηση. Νὰ ἔχεις ὡς ἀρχή: Μὴ δέχεσαι συνειδητὰ καὶ θεληματικὰ ἐμπαθεῖς λογισμούς, συναισθήματα ἢ ἐπιθυμίες. Μόλις ἐμφανίζονται μέσα σου, πρέπει νὰ τὰ διώχνεις μὲ θυμὸ καὶ ἀπέχθεια. Ἂν ἔτσι ἐνεργεῖς, θὰ εἶσαι πάντοτε ἀθώα μπροστὰ στὸν Θεὸ καὶ στὴν συνείδησή σου. Στὴν ψυχή σου θὰ ὑπάρχουν πάθη, ἀλλὰ θὰ ὑπάρχει καὶ ἀθωότητα. Ἄλλωστε, θὰ ἀγωνίζεσαι μὲ ζῆλο γιὰ τὴν καθαρσή σου ἀπὸ τὰ πάθη.

Ὁ Κύριος νὰ σ’ εὐλογεῖ!

ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΕΩΣ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ [Β´] (Ἅγ. Θεοφάνης Ἔγκλειστος)

Στάδια ἀναπτύξεως τῶν παθῶν:
 λογισμοί, συναισθήματα καὶ ἐπιθυμίες
 [Β´] 

Ἀπὸ τὸ βιβλίο: Ἅγ. Θεοφάνους Ἐγκλείστου «Ὁ δρόμος τῆς ζωῆς – Γράμματα σὲ μιὰ ψυχή»,
ἔκδ. Ἱ. Μ. Παρακλήτου, Ὠρωπός Ἀττ. 2005, σελ. 232 κ. ἑξ.

Στοιχειοθεσία Γ. Κ., Ἐπιμέλεια «ΧΡ. ΒΙΒΛ.»

Α´ Μέρος: https://christianvivliografia.wordpress.com/2011/09/18/στάδια-ἀναπτύξεως-τῶν-παθῶν/

.        Τὸ πῶς διαμορφώνεται ἡ ἀπόφαση δὲν εἶναι πάντα φανερό. Σὲ ἐμβρυώδη μορφὴ ἐνυπάρχει ἤδη στὴν ἐπιθυμία. Στὴν συνέχεια ἀναπτύσσεται μαζὶ μὲ τὸν σχεδιασμὸ τῆς πράξεως, δηλαδὴ τὴν ἐπιλογὴ τῶν μέσων, τὸν προσδιορισμὸ τῶν μεθόδων καὶ τὴν ἐξεύρεση τῶν καταλλήλων συνθηκῶν. Ἡ ἀπόφαση εἶναι ὁλοκληρωμένη, ὅταν ὅλα πιὰ ἔχουν σχεδιαστεῖ καὶ προμελετηθεῖ. Τότε ἡ πράξη ἔχει ἤδη συντελεστεῖ νοερά, ἡ ἁμαρτία ἔχει ἤδη διαπραχθεῖ μπροστὰ στὸν Θεό, οἱ ἐντολὲς ἔχουν ἤδη καταπατηθεῖ, ἡ συνείδηση ἔχει ἤδη παραβιαστεῖ.
.        Συχνὰ περνάει πολὺς καιρὸς ἀπὸ τὴν γέννηση τῆς ἐπιθυμίας ὣς τὴν ἀπόφαση καὶ τὸν σχεδιασμὸ τῆς πράξεως. Ἡ ψυχὴ συγκρατεῖται ἀπὸ τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ. Ὁ νοῦς δὲν ξεχνάει τὶς ἐντολὲς τοῦ Εὐαγγελίου. Καὶ ἡ συνείδηση δὲν σωπαίνει. Ὅλες, ὡστόσο, οἱ σωτήριες παραινέσεις τῆς ἀψηφοῦνται. Γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς ἤδη στὴν ἀπόφαση ὑπάρχει παράβαση καὶ ἁμαρτία. Ὁ λογισμός, τὸ συναίσθημα καὶ ἡ ἐπιθυμία ἔχουν πλέον κυριεύσει ὅλη τὴν ψυχή. Ἡ κλίση πρὸς τὴν ἁμαρτία, πάντως, δὲν εἶναι ἀκόμη ἀκαταμάχητη. Ἀκαταμάχητη γίνεται ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ ἡ ψυχὴ ἀρχίζει νὰ μελετᾶ μὲ προσοχὴ καὶ ἐπιμονὴ τὸν τρόπο ἱκανοποιήσεως τοῦ πάθους. Τότε πιὰ βαδίζει πρὸς τὴν ὁλοκλήρωση τῆς ἁμαρτίας.
.         Ὅσο ἡ ἀπόφαση διαμορφώνεται, ἡ ἐλευθερία περιορίζεται. Ἡ ψυχὴ ὅλο καὶ πιὸ ἔντονα αἰσθάνεται πὼς εἶναι ἀπόλυτα ἀναγκασμένη νὰ πραγματοποιήσει τὸν ἐμπαθῆ σκοπό της. Ἀλλὰ τέτοιαν ὑποχρέωση δὲν ἔχει. Αὐτὸ ποὺ αἰσθάνεται εἶναι μία αὐταπάτη, μία πλάνη. Ἡ ἀπόφασή της μπορεῖ νὰ παραμείνει ἀνεκπλήρωτη ἐξ αἰτίας ὁποιουδήποτε κωλύματος, ποὺ ἐνδεχομένως θὰ παρουσιαστεῖ. Ἴσως, ὅμως, καὶ αὐτοθέλητα νὰ παραιτηθεῖ ἀπὸ τὸν σκοπό της ἡ ψυχή, ἂν ὑπερισχύσουν τελικὰ μέσα της ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ φωνὴ τῆς συνειδήσεως. Διαφορετικά, ὁ ἐμπαθὴς σκοπὸς πραγματοποιεῖται, ὅπως σχεδιάστηκε. Ἂς ὑποθέσουμε, λοιπόν, ὅτι τὸ σχέδιο ὑλοποιήθηκε. Τὸ πάθος ἱκανοποιήθηκε. Ἡ ἁμαρτία διαπράχθηκε. Ἡ ἀπόφαση μετουσιώθηκε σὲ πράξη. Τί ἄλλο ἀπομένει νὰ γίνει; Φαινομενικὰ τίποτα. Μὰ δὲν εἶναι ἔτσι. Τὸ κακὸ ἔχει προεκτάσεις καὶ ἐπακόλουθα.

.        Π ρ ῶ τ ο ν. Ὣς τὴν στιγμὴ τῆς πτώσεως ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ συνείδηση ἁπλῶς ἀγνοήθηκαν καὶ περιφρονήθηκαν· τώρα, μὲ τὴν πτώση, παραβιάστηκαν καὶ καταπατήθηκαν. Ὣς τὴν στιγμὴ τῆς πτώσεως ἡ συνείδηση ἦταν σὰν μιὰ μητέρα ποὺ πάσχιζε νὰ ἀποτρέψει τὸν γιό της – τὴν ψυχὴ – ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, κι ἐκεῖνος ἁπλῶς δὲν τῆς ἔδινε σημασία· τώρα μὲ τὴν πτώση, ὁ γιὸς ἁμαρτάνει, ἀπαντώντας στὶς ἱκεσίες τῆς μητέρας του μὲ γρονθοκοπήματα καὶ χαστούκια.

.         Δ ε ύ τ ε ρ ο ν. Τώρα ἡ ἐσωτερικὴ διεργασία, ποὺ ὁδήγησε στὴν πτώση, ἐπηρεάζεται ἀπὸ τὰ ἐξωτερικὰ γεγονότα. Καὶ θὰ συνεχίσει νὰ ἐπηρεάζεται, ἐκτὸς κι ἂν ὁ ἄνθρωπος μετανοήσει. Ἂν δὲν τὸ κάνει, θὰ γεύεται γιὰ πάντα τοὺς καρποὺς τῆς ἁμαρτίας.

.         Τ ρ ί τ ο ν. Ἡ θεία χάρη ἐγκαταλείπει τὸν ἄνθρωπο, ποὺ ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ πηγαίνει μὲ τὸν ἐχθρό του. Τότε μαραζώνει, λυγίζει, αἰσθάνεται νὰ συντρίβεται κάτω ἀπὸ ἕνα βαρὺ φορτίο. Σ’ αὐτὸν ἐκπληρώνεται ὁ λόγος τοῦ Κυρίου γιὰ τὸ δαιμονικὸ πνεῦμα ποὺ ἐπιστρέφει μὲ ἄλλα ἑφτὰ πιὸ πονηρὰ (Ματθ. ιβ´ 43-45). Μελαγχολία, ἀνησυχία, ψυχοπλάκωμα – νὰ ποιὸς εἶναι ὁ μισθὸς τοῦ πάθους ποὺ ἱκανοποιήθηκε. Ἀπίστευτο! Ἀπὸ τὴν ἱκανοποίηση τοῦ πάθους ὁ ἄνθρωπος περιμένει ἕναν παράδεισο: «Θὰ εἶστε σὰν θεοὶ» (Γεν. Γ´ 5). Μόλις ὅμως τὸ ἱκανοποιήσει, βγαίνει ἀπὸ τὴν πλάνη καὶ διαπιστώνει πὼς ὁ ποθητὸς “παράδεισος” δὲν ἦταν παρὰ μιὰ αὐταπάτη. Τώρα ἔχει μείνει μὲ τὸ κενό, τὴν ὀδύνη, τὴν στενοχώρια, τὸ βάρος. Βλέπει πὼς ἡ προσδοκία του διαψεύσθηκε. Περίμενε νὰ χαρεῖ, μὰ ἔγινε τὸ ἐντελῶς ἀντίθετο. Ὁ δρόμος ποὺ πῆρε, δρόμος ἐνδόσεως στὸ πάθος, τὸν ὁδήγησε στὴν ἁμαρτία καὶ τὴν κατάθλιψη.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΕΩΣ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ [Α´] (Ἅγ. Θεοφάνης Ἔγκλειστος)

Στάδια ἀναπτύξεως τῶν παθῶν:
λογισμοί, συναισθήματα καὶ ἐπιθυμίες
[Α´] 

Ἀπὸ τὸ βιβλίο: «Ὁ δρόμος τῆς ζωῆς – Γράμματα σὲ μιὰ ψυχή»,
ἔκδ. Ἱ. Μ. Παρακλήτου, Ὠρωπός Ἀττ. 2005, σελ. 232 κ.ἑξ.

Στοιχειοθεσία Γ. Κ., Ἐπιμέλεια «ΧΡ. ΒΙΒΛ.» 

.           Τὰ πάθη ἐμφανίζονται μέσα μας κάθε τόσο. Ἡ ἐμφάνισή τους πιστοποιεῖ τὴν ἀκαθαρσία μας, ἀλλὰ δὲν μᾶς ἐνοχοποιεῖ. Ἔνοχοι εἴμαστε ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ κλίνουμε εὐνοϊκὰ πρὸς ὁποιοδήποτε πάθος, ἀπὸ τὴ στιγμή, δηλαδή, ποὺ ὄχι μόνο δὲν τὸ θεωροῦμε ὡς ἐχθρὸ καὶ δὲν τὸ πολεμᾶμε μὲ τὸ θυμό, ἀλλὰ καὶ τὸ καλοδεχόμαστε, ὅποτε ἐμφανίζεται, βρίσκοντας ἀπόλαυση στὸν ἐρεθισμὸ ποὺ μᾶς προξενεῖ. Αὐτὴ ἡ στάση δείχνει διάθεση συμφιλιώσεως μὲ τὸ πάθος καί, συνεπῶς, ἐναντιώσεως στὸν Θεό· «γιατί ὅποιος ἔχει σαρκικὸ φρόνημα, ἐχθρεύεται τὸν Θεὸ» (Ρωμ. η´ 7).
.        Μόλις ἀρχίζει ἡ εὐνοϊκὴ κλίση πρὸς τὸ πάθος, ὅσο ἀνεπαίσθητη κι ἂν εἶναι αὐτή, ἀρχίζει καὶ ἡ ἐνοχή. Καὶ ὅσο αὐξάνεται ἡ πρώτη, τόσο αὐξάνεται καὶ ἡ δεύτερη. Στὴ συνέχεια θὰ σοὺ περιγράψω τὴν σχετικὴ διαδικασία:
.         Ὅλη μέρα οἱ λογισμοὶ κινοῦνται. Κινοῦνται καὶ περιπλανιοῦνται πέρα-δῶθε. Οἱ περισσότεροι εἶναι λογισμοὶ μάταιοι, καθὼς ἀναφέρονται σὲ κοινὲς καθημερινὲς ὑποθέσεις καὶ ἐργασίες ρουτίνας. Ἀνάμεσα σ’ αὐτοὺς τοὺς λογισμοὺς ξεφυτρώνουν κάπου-κάπου καὶ ἄλλοι, ποὺ ἀποτελοῦν κενὰ ὀνειροπολήματα. Ὅλοι τους συνωστίζονται ἄτακτα στὴν ἐπιφάνεια τῆς ψυχῆς, δημιουργώντας ἐκεῖ σύγχυση καὶ ἀναστάτωση. Σοὺ ἔχω πεῖ ἄλλοτε, πῶς ν’ ἀντιμετωπίζεις ἀποτελεσματικὰ αὐτὴ τὴ σύγχυση, ποὺ σοῦ ἀφαιρεῖ τὴν μνήμη τοῦ Θεοῦ, καὶ πῶς ν’ ἀποκαθιστᾶς μέσα σου τὴν τάξη καὶ τὴν ἠρεμία.
.         Ἐκεῖ, λοιπόν, ποὺ κάθεσαι καὶ συλλογίζεσαι, ἀνάμεσα στοὺς ἄλλους λογισμούς σου παρουσιάζεται κι ἕνας ἀλλόκοτος “ἐπισκέπτης”. Παρουσιάζεται καὶ ἀπαιτεῖ τὴν προσοχή σου. Τὸ ὑπογραμμίζω: Ἀπαιτεῖ τὴν προσοχή σου. Μὴν τὸν ἀφήσεις ποτὲ νὰ περάσει ἀπαρατήρητος. Δίχως τὴν παραμικρὴ χρονοτριβή, σταμάτα τον καὶ ἀνάκρινέ τον: Ποιός εἶναι; Ἀπὸ ποῦ ἔρχεται; Τί θέλει; Τὶς ἀπαντήσεις δὲν θὰ σοῦ τὶς δώσει ἐκεῖνος. Θὰ τὶς βρεῖς ἐσύ, ἀφοῦ τὸν παρατηρήσεις προσεκτικά.
.        Ἂς ὑποθέσουμε πὼς εἶναι ἕνας ἄνθρωπος ποὺ κάποτε σὲ προσέβαλε καὶ ποὺ τώρα, εἴτε αὐτόματα εἴτε συνειρμικά, ἔρχεται στὸν νοῦ σου. Εἶναι βέβαιο πὼς ἡ θύμηση αὐτοῦ τοῦ προσώπου καὶ τῆς προσβλητικῆς του συμπεριφορᾶς θὰ γεννήσει μέσα σου ἀγανάκτηση, ὀργή, ἀκόμα καὶ τὴν ἐπιθυμία τῆς ἐκδικήσεως, θὰ σὲ φέρει δηλαδὴ σὲ μιὰ κακὴ ψυχικὴ κατάσταση. Πρόκειται, ἑπομένως, γιὰ λογισμὸ ἐχθρικό. Καὶ ἀφοῦ πρόκειται γιὰ λογισμὸ ἐχθρικό, πρέπει νὰ τὸν ἀντιμετωπίσεις ἐχθρικά: Νὰ τὸν ἀποκρούσεις καὶ νὰ τὸν διώξεις μακριὰ μὲ περιφρόνηση καὶ θυμό.
.        Ἔτσι θὰ ἐξουδετερώσεις τὸ τέχνασμα τοῦ πονηροῦ, ποὺ σοῦ ἔβαλε τὸν λογισμό, καὶ θ’ ἀποφύγεις τὴν παγίδα του. Ἄν, ἀπεναντίας, δεχθεῖς τὸν λογισμὸ καὶ συγκρατήσεις στὸν νοῦ σου τὴν εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου ποὺ σὲ προσέβαλε, θ’ ἀκολουθήσουν κι ἄλλοι λογισμοί, κι ἄλλες εἰκόνες, ποὺ θὰ ἀναπαραστήσουν πολὺ ζωντανὰ καὶ μὲ κάθε λεπτομέρεια στὴν φαντασία σου τὸ ἐπεισόδιο τῆς προσβολῆς. Ἡ νοερὴ ἀναπαράσταση τοῦ ἐπεισοδίου θὰ ξεσηκώσει στὴν καρδιὰ τὴν ὀργή, δηλαδὴ ἕνα συναίσθημα ἐμπαθές. Καὶ πρέπει νὰ ξέρεις, ὅτι κάθε φορὰ ποὺ ἐπιτρέπεις σὲ ἐμπαθῆ συναισθήματα νὰ ἐκδηλωθοῦν, συντελεῖς στὴν ἑδραίωση τῶν ἀντίστοιχων παθῶν στὴν ψυχή σου.
.        Ἂν συνέλθεις ἔγκαιρα, ἂν θυμηθεῖς καὶ συναισθανθεῖς πόσο κακὸ εἶναι νὰ γίνεσαι ἕρμαιο ὁποιουδήποτε πάθους, τότε θ’ ἀπομακρύνεις τόσο τὸ ἐμπαθὲς συναίσθημα ἀπὸ τὴν καρδιά σου ὅσο καὶ τὸν λογισμὸ ποὺ τὸ προκάλεσε ἀπὸ τὸν νοῦ σου. Ἔτσι ἡ ταραχὴ θὰ περάσει καὶ ἡ ἐσωτερικὴ εἰρήνη θ’ ἀποκατασταθεῖ. Διαφορετικά, γύρω ἀπὸ τὸ ἐμπαθὲς συναίσθημα, ποὺ ἔχει ξεσηκωθεῖ στὴν καρδιά, θὰ μαζευτοῦν κι ἄλλα, ἐρεθίζοντάς το. Αὐτὰ τὰ συναισθήματα θ᾽ ἀρχίσουν νὰ σοῦ προκαλοῦν σκέψεις ὅπως οἱ ἀκόλουθες: «Πῶς τόλμησε αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος νὰ μὲ προσβάλει; Ποιός νομίζει πὼς εἶναι; Κανένας σπουδαῖος; Δὲν μπορῶ νὰ παραβλέψω τέτοια προσβολή. Μήπως εἶμαι κατώτερή του; Ἂν ἀφήνω τὸν καθένα νὰ μοῦ φέρεται μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, ἡ ζωή μου θὰ γίνει μαρτυρική. Ἄ, ὅλα κι ὅλα! Πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ τοῦ δείξω πώς, ὅταν ἐνεργεῖ ἔτσι, θὰ πληρώνεται μὲ τὸ ἴδιο νόμισμα». Νά, ἡ ἐπιθυμία σου γιὰ ἐκδίκηση ἔχει κιόλας ὡριμάσει. Τὸ πάθος ριζώνει ὅλο καὶ πιὸ βαθιὰ στὴν ψυχή σου. Εἶναι τὸ τρίτο στάδιο. Καὶ σ’ αὐτὴ τὴν φάση, ἂν συνέλθεις, μπορεῖς νὰ σταματήσεις τὸ κακό. Μπορεῖς νὰ διώξεις τὴν ἐπιθυμία. Ἡ ἐπιθυμία, βλέπεις, δὲν συμπίπτει μὲ τὴν ἀπόφαση. Τὴ μιὰ στιγμὴ ἔρχεται, τὴν ἄλλη μπορεῖ νὰ φύγει. Ἔτσι, ἂν ἀπαλλαγεῖς ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία, θὰ ἐπανέλθεις στὴν εἰρηνική σου κατάσταση· ἂν ὄχι, ἡ ταλαιπωρία σου θὰ συνεχιστεῖ.
.       Κοίτα πῶς ἀπὸ τὸν λογισμὸ γεννήθηκε τὸ συναίσθημα καὶ πῶς ἀπ’ αὐτὰ τὰ δυὸ γεννήθηκε ἡ ἐπιθυμία. Ὁ νοῦς κυριεύθηκε ἀπὸ τὸ πάθος. Ἡ ψυχὴ μολύνθηκε ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ἁμαρτία ὡστόσο μόνο νοερὴ ἴσαμε τούτη τὴν ὥρα. Εἶναι μακρὺς ἀκόμα ὁ δρόμος ὣς τὴν πράξη. Ἀνάμεσα στὴν ἐπιθυμία καὶ τὴν πράξη ὑπάρχουν δυὸ ἀκόμα στάδια, α) ἡ ἀπόφαση καὶ β) ὁ σχεδιασμὸς τῆς πράξεως.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

ΠΑΘΟΚΤΟΝΙΑ

Παθοκτονία
Γράφει ὁ μοναχὸς Μωυσῆς, Ἁγιορείτης

.   Ὁ λόγος σήμερα θὰ ἀσχοληθεῖ μὲ τὸ θέμα τῶν παθῶν. Ἕνα θέμα ποὺ θὰ πρέπει πάντοτε νὰ μᾶς ἀπασχολεῖ. Νὰ ἐργαστοῦμε ἐπισταμένα γιὰ τὴν ἐκρίζωση ἢ μεταποίηση τῶν παθῶν καὶ τὴν ἐμφύτευση καὶ καλλιέργεια στὴν καρδιὰ τῶν ἀρετῶν. Αὐτὸ εἶναι τὸ κύριο ἔργο τῆς ἐργασίας τῶν πράγματι πνευματικῶν ἀνθρώπων, γιὰ νὰ γεμίσει ἡ ζωὴ ἀληθινὴ χαρὰ καὶ εἰρήνη. Ἡ παρουσία τῶν δαιμονοκίνητων παθῶν δυσχεραίνει τὴν ζωὴ καὶ τὴν κάνει ἄχαρη, μουντή, κουραστικὴ καὶ ἀνιαρή.
.  Κατὰ τὸν λεξικογράφο Σουίδα, τὸ πάθος ὁδηγεῖ σὲ φθορά. Πάσχει τὸ σῶμα καὶ συναλγεῖ ἡ ψυχή. Πάθος εἶναι ἡ παράλογη καὶ ἀφύσικη κίνηση τῆς ψυχῆς, ὁρμὴ πλεοναστική, ποὺ προκαλεῖ λύπη, φόβο, ἐπιθυμία καὶ παράλογη ἡδονή, ἀπ’ ὅπου προέρχεται ἡ φιλαργυρία, ἡ μέθη, ἡ ἀκολασία καὶ τὰ συνοδεύουν ὁ φθόνος καὶ ἡ ζήλια, ποὺ προσφέρουν σύγχυση καὶ ταραχή. Ὁ τρόπος αὐτὸς κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ νομίζει ὅτι εἶναι ἐπιγείως ἀθάνατος, τὸν σκοτίζει καὶ τὸν καταταλαιπωρεῖ.
.   Ὁ ἐμπαθὴς ὑποφέρει, πάσχει, ἀγωνιᾶ καὶ πονᾶ. Κατὰ τὸν Εὐριπίδη, τὰ πάθη εἶναι στυγερὰ καὶ παγερά. Κατὰ τὸν Πλάτωνα, πάθος εἶναι ἡ ὑποταγὴ στὴν ἡδονή. Ὁ ἐμπαθὴς τελικὰ εἶναι ἀνελεύθερος, εἶναι ὑποδουλωμένος στὰ ἴδια του τὰ πάθη. Κατὰ τοὺς συγχρόνους λεξικογράφους πάθος σημαίνει ἔνταση συναισθημάτων ἀσυλλόγιστη, ἀκόρεστη λαχτάρα, φλογερὴ ἐπιθυμία, ἐνθουσιώδη ζῆλο, ἐνστικτώδεις ὁρμές, ὀργισμένο μίσος, ἀπεριόριστο καὶ ἀσίγαστο. Ὅλα αὐτὰ πολλὰ σημαίνουν καὶ πολλὰ θυμίζουν στὸν καθένα.
.    Τὰ πάθη κινοῦνται μέσα μας, γιατί εἶναι φωλιασμένα ἐντός μας, τὰ ἔχουμε καλωσορίσει ἀπὸ καιρό, τὰ συζητοῦμε, τὰ περιποιούμαστε, τὰ ἀγαπᾶμε μᾶλλον, τὰ δικαιολογοῦμε, τὰ θεωροῦμε μικρότερα τῶν γύρω συνανθρώπων μας, κι ἔτσι καθυστεροῦμε συστηματικὰ τὴν ἀποβολή τους. Πρέπει νὰ εἴμεθα τίμιοι καὶ εἰλικρινεῖς. Τὰ πάθη εἶναι ὁπωσδήποτε σημαντικές, ἐσωτερικὲς κινητήριες δυνάμεις. Θὰ πρέπει νὰ ποῦμε πὼς ἡ καλλιέργεια τῶν παθῶν στὴν ψυχὴ μας σημαίνει μία μορφὴ ἄρνησης τοῦ Θεοῦ στὴν ζωή μας, ἀφοῦ τὰ πάθη εἶναι ἀντίθετα καὶ δαιμονοκίνητα.
.    Ἡ παθοκαλλιέργεια μπορεῖ νὰ σημαίνει ἐπικίνδυνη αὐταρέσκεια, ἐνοχλητικὸ ναρκισσισμό, αὐτοθέωση καὶ αὐτοθεοποίηση, ποὺ ἀπονευρώνουν τὶς ψυχικὲς δυνάμεις, ποὺ δὲν ζωοποιοῦν καὶ χαροποιοῦν ἀλλὰ φθείρουν καὶ νεκρώνουν. Στὴν κατάσταση αὐτὴ ὁ ἄνθρωπος αὐτοκαθρεφτίζεται, αὐτοθαυμάζεται, αὐτοκολακεύεται καὶ τελικὰ αὐταπατᾶται. Δικαιολογεῖ καὶ φθάνει νὰ ὑποστηρίζει τὴν ἁμαρτία του. Ἀπομονώνεται ἔτσι καὶ βιώνει μία μεγάλη μοναξιὰ καὶ ἡ ζωὴ τοῦ καταντᾶ ἀνέραστη καὶ ἀνυπόφορη. Καταλήγει νὰ προσκυνᾶ τὸ αὐτοείδωλό του, νὰ εὐχαριστεῖται στὴν ὀσμὴ τῆς ἀνομίας του καὶ ἡ κατάσταση αὐτῆς τῆς ἀμετανοησίας του νὰ τοῦ εἶναι ἀκόμη, κατὰ βάθος, καὶ εὐχάριστη. Ἡ ἀπουσία τοῦ Θεοῦ νὰ τοῦ εἶναι μᾶλλον συμφέρουσα. Νομίζει ὅτι κινεῖται ἐλεύθερα καὶ ἀνεξέλεγκτα, δίχως νὰ τὸν παρατηρεῖ κανείς.
.    Εἶναι μεγάλη ἡ ἀνάγκη λοιπὸν γιὰ ἐντόπιση καὶ ἄμεση ἐκτομὴ τῶν ἀντιθέων παθῶν καὶ καλλιέργεια τῶν ἐνθέων ἀρετῶν, γιὰ νὰ χαρεῖ πραγματικὰ καὶ οὐσιαστικὰ ἡ ζωή μας.

(Ἀπὸ τὸ νέο, 57ο βιβλίο τοῦ μοναχοῦ Μωυσέως Ἁγιορείτου “Παθοκτονία, πρόσκληση μετανοίας σὲ καιροὺς κρίσεως”  ἐκδ. “Ἐν πλῷ”)

 ΠΗΓΗ: ἐφημ. «Μακεδονία» (15.05.2011)