Ἄρθρα σημειωμένα ὡς Εἱρήνη
ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ -2 (τοῦ Θωμᾶ) «Πόσο ὑποφέρει ὁ κόσμος ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ σφετερίζονται τὴν ἐξουσία χωρὶς νά ’χουν μέσα τους τὴν δύναμη τοῦ Θεοῦ» [Ἅγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς]
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΘΕΟΛΟΓΙΑ στὶς 27 Ἀπρίλιος 2014
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ
(τοῦ Θωμᾶ)
(Ἰωάν. κ´ 19-31)
[Β´ Μέρος]
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο
«Ἀναστάσεως ἡμέρα»,
Ἀθῆναι 2011,
μετάφρ. Π. Μπότση, σελ. 33 ἑξ.
Μέρος Α´: ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ -1 (τοῦ Θωμᾶ) «Πῶς θὰ μποροῦσε ὁ περιφρονημένος, ὁ ἐμπαιγμένος, ὁ βασανισμένος, ὁ σταυρωμένος καὶ θαμμένος, νὰ δείξει μὲ ἄλλον τρόπο πὼς εἶναι δοξασμένος;» [Ἅγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς]
. Ἀφοῦ τούς ὅπλισε μὲ πλούσια τὴν διπλῆ αὐτὴ εἰρήνη, ὁ Κύριος τούς στέλνει στὸν κόσμο. Μὲ ποιό τρόπο τοὺς στέλνει; «Καθὼς ἀπέσταλκε μὲ ὁ πατήρ, κἀγώ πέμπω ὑμᾶς» (Ἰωάν. κ´ 21). Ὁ Θεὸς ἔστειλε τὸν Υἱό Του ἀπὸ ἀγάπη πρὸς ἐκείνους πού τὸν ἔστειλε. «ἐν τούτῳ ἐστὶν ἡ ἀγάπη, οὐχ ὅτι ἡμεῖς ἠγαπήσαμεν τὸν Θεόν, ἀλλ᾿ ὅτι αὐτὸς ἠγάπησεν ἡμᾶς καὶ ἀπέστειλε τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἱλασμὸν περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν» (Α´ Ἰωάν. δ´ 10). Ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος τώρα, ὁ Κύριος Ἰησοῦς στέλνει τοὺς μαθητές Του. Ὁ Πατέρας ἔστειλε τὸν Υἱό Του στὸν κόσμο μὲ δύναμη κι ἐξουσία. «Πάντα ὅσα ἔχει ὁ πατὴρ ἐμά ἐστι» (Ἰωάν. ιϛ´ 15), εἶπε ὁ Ἴδιος. Κι ἀλλοῦ πάλι: «Πάντα μοι παρεδόθη ὑπὸ τοῦ πατρός μου» (Ματθ. ια´ 27).
. Ὁ ἀναστημένος Κύριος δίνει στοὺς μαθητὲς Του δύναμη κι ἐξουσία νὰ λύνουν καὶ νὰ δένουν, ὅπως ἀποδείχτηκε λίγο ἀργότερα. Εἶπε ἀκόμα ὁ Κύριος πὼς τὸν ἔστειλε ὁ Πατέρας ὄχι γιὰ νὰ κάνει τὸ δικό Του θέλημα, ἀλλά τὸ θέλημα τοῦ Πατρός. Μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ὁΥἱὸς τώρα στέλνει τοὺς μαθητὲς Του ὄχι γιὰ νὰ κάνουν τὸ δικό τους θέλημα, ἀλλά τὸ δικό Του. Ὁ Υἱός στάλθηκε ἀπὸ τὸν Πατέρα στὴ γῆ, ὅμως οὔτε γιὰ μιὰ στιγμή δέν χωρίστηκε ἀπὸ τὸν Πατέρα. «Ὅτι μόνος οὐκ εἰμί, ἀλλ´ ἐγὼ καὶ ὁ πέμψας με πατὴρ» (Ἰωάν. η´ 16). Μὲ τὸν ἴδιο τρόπο τώρα ὁ Υἱός στέλνει τοὺς μαθητές Του στὸν κόσμο ἀλλὰ τοὺς ὑπόσχεται πὼς θὰ εἶναι μαζί τους «ἕως τῆς συντελείας τῶν αἰώνων» (Ματθ. κη´ 20). Καὶ γιὰ νὰ διδάξει τὴν ταπείνωση στοὺς ὑπερήφανους κι ἀπερίσκεπτους ἀνθρώπους, ὁ Υἱός ἀποδίδει ὅλα τὰ ἔργα Του (βλ. Ψ. ε´ 19) καὶ τὴν διδασκαλία Του (βλ. Ἰωάν. ζ´ 16) στὸν Πατέρα Του. Στοὺς μαθητές Του διδάσκει τὴν ταπείνωση, λέγοντας: «Χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδὲν» (Ἰωάν. ιε´ 5). Τοὺς στέλνει ὅμως καὶ ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων, ὅπως στάλθηκε κι ὁ ἴδιος. Οἱ ἴδιοι οἱ μαθητὲς ἦταν μάρτυρες γιὰ τὸν τρόπο ποὺ οἱ ἁμαρτωλοὶ οὔρλιαζαν σὰν λύκοι τὶς τελευταῖες μέρες Του, γιὰ τὴ λυσσώδη κι αἱμοδιψῆ ἐπιθυμία τους νὰ τὸν βασανίσουν ἕως θανάτου. Τώρα ὅμως εἶναι μπροστά τους, ζωντανὴ μαρτυρία πώς, ὅταν οἱ ἁμαρτωλοὶ εἴτε αὐτοχειριάζονται εἴτε σκοτώνουν κάποιον ἄλλον, πάντα τὸν ἑαυτὸ τους σκοτώνουν, ὄχι τὸν ἄλλον. Ἡ νίκη Του εἶναι βεβαίωση τῆς δικῆς τους μελλοντικῆς νίκης.
. «Καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα ῞Αγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται» (Ἰωάν. κ´ 22-23). Εἴδαμε πὼς ὁ Κύριος πρῶτα ὅπλισε τοὺς μαθητές Του μὲ εἰρήνη καὶ μετὰ στερέωσε τὴν πίστη τους. Παραλλήλισε τὴν ἀποστολή τους μὲ τὴ δική Του καὶ τοὺς ἔστειλε μὲ τὸν ἴδιο τρόπο πού εἶχε στείλει καὶ τὸν Ἵδιο ὁ Πατέρας. Τώρα βλέπουμε πὼς τοὺς ὁπλίζει μὲ δύναμη κι ἐξουσία. Τοὺς ἔδωσε δύναμη μὲ τὴν πνοή Του καὶ ἐξουσία μὲ τὰ λόγια πού τοὺς εἶπε. Ἐκεῖνος πού ἀνακαίνισε τὸν κόσμο, ἦταν καὶ ὁ Δημιουργός του. Ὅταν ὁ Θεὸς ἔφτιαξε τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸν πηλὸ τῆς γῆς, «ἐνεφύσησεν εἰς τό πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς, καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν» (Γέν. β´ 7). Ὁ ἀνακαινιστής τοῦ κόσμου ἐνεργεῖ τώρα μὲ τὸν ἴδιο τρόπο. Ἔδωσε πνοὴ ζωῆς στοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ἡ ἁμαρτία τοὺς εἶχε κάνει ἀδύναμους. Μὲ τὴ ζωοποιὸ πνοή Του ἀναγεννᾶ, ἀνακαινίζει καὶ ἀνασταίνει ἐκ νεκρῶν τὶς ἀναὶσθητες ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων πού εἶναι δεμένες στὴ γῆ. Ὁ Κύριος ἐνεφύσησε στοὺς ἀποστόλους καὶ εἶπε: Λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον.
. Αὐτὴ εἶναι ἡ πρώτη χορηγία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
. Ἡ δεύτερη θὰ γίνει τὴν πεντηκοστὴ μέρα ἀπὸ τὴν ἐπιβλητικὴ αὐτὴ βραδυά. Ἡ πρώτη ἔγινε γιὰ νὰ ἀναζωογονήσει καὶ νὰ ἐνισχύσει τοὺς ἴδιους τοὺς μαθητές. Ἡ δεύτερη ἀφοροῦσε τὴν ἀποστολικὴ διακονία τους στὸν κόσμο, γιὰ νὰ μεταδώσουν στοὺς ἀνθρώπους τὴν νέα ζωή. Τοὺς ἔδωσε δύναμη μ᾽ αὐτὸν τὸν τρόπο, μαζὶ μὲ ἐξουσία νὰ συγχωροῦν ἢ νὰ δεσμεύουν ἁμαρτίες.
. Ἀλήθεια, πόσο ὑποφέρει ὁ κόσμος ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ σφετερίζονται τὴν ἐξουσία χωρὶς νά ’χουν μέσα τους τὴν δύναμη τοῦ Θεοῦ, χωρὶς νά ᾽χουν λάβει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα! Ὅταν ὁ ἀδύνατος ἄνθρωπος ἁρπάζει τὴν ἐξουσία πού ἀνήκει στοὺς δικαστὲς καὶ τοὺς πρεσβυτέρους, εἶναι μάστιγα γιὰ τὸν κόσμο. Εἶναι ἕνα πτῶμα δεμένο στὸ σαμάρι ἑνὸς ἀχαλίνωτου ἀλόγου. Τὸ ἴδιο γίνεται μὲ τοὺς εἰδωλολάτρες, ποὺ τὴν ἐξουσία τὴν ἁρπάζουν. Αὐτὸ ὅμως δὲν πρέπει νὰ γίνεται ἀνάμεσα σὲ χριστιανούς, ὅπου ὁ Θεὸς δίνει ἐξουσία σὲ κείνους πού πρωτύτερα δέχτηκαν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Βλέπετε πὼς ὅλα σχεδιάζονται καὶ τακτοποιοῦνται ὄμορφα στὴ βασιλεία ποὺ ἱδρύει ὁ Χριστός.
. Τὴν ἐξουσία τοῦ δεσμεῖν καὶ λύειν, τοῦ νὰ συγχωρεῖ κανεὶς ἁμαρτίες ἢ ὄχι, ὁ Κύριος τὴν εἶχε ὑποσχεθεῖ καὶ νωρίτερα στὸν ἀπόστολο Πέτρο (βλ. Ματθ. ιϛ´ 19) κι ἀργότερα στοὺς ἄλλους ἀποστόλους (βλ. Μάρκ. ιη´ 18). Ὁ Κύριος ἐπαναβεβαιώνει τώρα τὴν ὑπόσχεσή Του, τὴν ἴδια μέρα τῆς πανένδοξης Ἀνάστασής Του. Αὐτὴ τὴ φορὰ δὲν ξεχωρίζει τὸν Πέτρο ἀπό τούς ἄλλους, ἀλλὰ δίνει δύναμη κι ἐξουσία σ᾽ ὅλους ἐξ ἴσου, χωρὶς διάκριση. Ποτὲ δὲν ἔδωσε στὸν Πέτρο ὁ Κύριος εἰδικὴ δύναμη κι ἐξουσία. Μόνο τὴν ὑπόσχεσή Του ἔδωσε ἰδιαίτερα στὸν Πέτρο, κι αὐτὸ τότε ποὺ ὁ ἀπόστολος ἐμπνεύστηκε κι ἔδωσε τὴν ὁμολογία πὼς ὁ Χριστὸς εἶναι «ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος» (Ματθ. ιϛ´ 16). Σὰν ἔνδειξη ἐπιδοκιμασίας τῆς ὁμολογίας Του, ἀλλά καὶ γιὰ νὰ στερεώσει τοὺς ἄλλους μαθητὲς στὴν πίστη καὶ ὁμολογία αὐτή, ὁ Κύριος ἔδωσε στὸν Πέτρο τὴν ὑπόσχεση τοῦ δεσμεῖν καὶ λύειν τὶς ἁμαρτίες, πού ἀργότερα ἔδωσε σ᾽ ὅλους τούς μαθητές Του. Ἔτσι, τὴν ἴδια τὴ μέρα τῆς πανένδοξης Ἀνάστασής Του, ὁ Κύριος ἐξισώνει ὅλους τούς ἀποστόλους. Ἐκεῖνοι ἀργότερα μετέδωσαν τὴν δύναμη καὶ τὴν ἐξουσία αὐτὴ στοὺς διαδόχους τους, τοὺς ἐπισκόπους κι οἱ ἐπίσκοποι στοὺς ἱερεῖς. Μ᾽ αὐτὸν τὸν τρόπο ἡ ἐξουσία αὐτὴ εἶναι ἐνεργὴς μέχρι σήμερα στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.
. «Θωμᾶς δὲ εἷς ἐκ τῶν δώδεκα, ὁ λεγόμενος Δίδυμος, οὐκ ἦν μετ᾽ αὐτῶν ὅτε ἦλθεν ὁ ᾿Ιησοῦς. ἔλεγον οὖν αὐτῷ οἱ ἄλλοι μαθηταί· ἑωράκαμεν τὸν Κύριον. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω» (Ἰωάν. κ´ 24-25). Ἂν δὲν δῶ τὰ σημάδια ἀπὸ τὰ καρφιὰ στὰ χέρια Του, εἶπε ὁ Θωμᾶς, ἂν δὲν βάλω ὁ ἴδιος τὸ δάχτυλό μου στὰ σημάδια αὐτὰ κι ἂν δὲν ἀκουμπήσω τὸ χέρι μου στὴν πλευρά Του, γιὰ νὰ δῶ τὸ σημάδι τῆς λόγχης, δὲν θὰ πιστέψω.
. «Δίδυμος» δὲν ἦταν τὸ παρατσούκλι τοῦ Θωμᾶ. Αὐτὸ ἦταν τὸ ἑλληνικό του ὄνομα. Ἴσως τὸ ὄνομα αὐτὸ νὰ τοῦ δόθηκε ἀπὸ κάποια μυστικὴ κι ἀνεξερεύνητη πρόνοια, γιὰ νὰ δείξει τὶς δυὸ ὄψεις τῆς ψυχῆς του, τὴν ἀμφιβολία καὶ τὴν πίστη. Σ᾽ ὅλο τὸ διάστημα πού ἀκολουθοῦσε τὸν Χριστό, δὲν βλέπουμε νὰ δίνεται ἰδιαίτερη ἔμφαση οὔτε στὴν ἀμφιβολία οὔτε στὴν πίστη του. Μόνο σὲ μιὰ περίπτωση ἀναφέρεται τὸ προσωπικό του θάρρος κι ἡ ἀφοσίωσή του στὸν Κύριο, ἂν κι αὐτὸ φαίνεται νὰ προκύπτει ἀπὸ ἔλλειψη κατανόησης. Τὸ περιστατικὸ αὐτὸ ἔγινε, ὅταν ἔμαθαν τὴν εἴδηση γιὰ τὸ θάνατο τοῦ Λαζάρου κι ὁ Κύριος εἶπε στοὺς μαθητές Του: «ἀλλ᾽ ἄγωμεν πρὸς αὐτόν». Ὁ Θωμᾶς νόμισε πὼς ὁ Κύριος τούς καλοῦσε ν´ ἀποδεχτοῦν τὸ δικό τους θάνατο. Δὲν καταλάβαινε τότε πὼς γιὰ τὸν Ζῶντα Κύριο δὲν ὑπάρχουν νεκροί. Δὲν μποροῦσε νὰ διαβλέψει βέβαια τὴν πρόθεση τοῦ Κυρίου ν´ ἀναστήσει τὸν Λάζαρο. Γράφει ὁ εὐαγγελιστής: «εἶπεν οὖν Θωμᾶς ὁ λεγόμενος Δίδυμος τοῖς συμμαθηταῖς· ἄγωμεν καὶ ἡμεῖς ἵνα ἀποθάνωμεν μετ´ αὐτοῦ» (Ἰωάν. ια´ 16).
. Ἂν καὶ τὰ λόγια αὐτὰ δὲν εἰπώθηκαν μὲ ἐπίγνωση, ἦταν χαρακτηριστικὰ γενναίας κι ἀφοσιωμένης καρδιᾶς. Ὁ Θωμᾶς ἦταν μάρτυρας τῆς ἀνάστασης τοῦ Λαζάρου, ὅπως καὶ σὲ ἄλλη περίπτωση τῆς ἀνάστασης τοῦ γιοῦ τῆς χήρας τῆς Ναΐν. Στὴν ἀνάσταση τῆς κόρης τοῦ Ἰαείρου δὲν ἦταν μπροστά, μέσα στὸ δωμάτιο τῆς νεκρῆς κοπέλας. Ἐκεῖ ὁ Κύριος πῆρε μαζί Του μόνο τοὺς τρεῖς κορυφαίους μαθητές Του. Δὲν ἀναφέρεται πουθενὰ ὅμως πὼς διατύπωσε κάποια ἀμφιβολία γιὰ τὸ θαῦμα τοῦ Κυρίου. Καὶ βέβαια ἦταν μάρτυρας σ´ ὅλα τὰ μεγάλα θαύματα πού ἔκανε ὁ Κύριος τὰ χρόνια πού ἦταν μαζί Του. Εἶχε ἀκούσει τὴν προφητεία τοῦ Χριστοῦ πὼς θ´ ἀναστηθεῖ τὴν τρίτη μέρα. Τώρα ἀκούει τοὺς δέκα φίλους του νὰ λένε πὼς ὁ Κύριος ἐμφανίστηκε μπροστά τους ζωντανός, πὼς τοὺς ἔδειξε τὶς πληγές Του. Εἶχε ἀκούσει πὼς ὁ Πέτρος κι ὁ Ἰωάννης βρῆκαν τὸν τάφο Του ἄδειο, ἴσως νὰ τό ᾽χε ἀκούσει αὐτὸ κι ἀπὸ τὶς μυροφόρες γυναῖκες. Εἶχε ἀκούσει πὼς τὸν Κύριο τὸν εἶδε κι ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ κι ὅτι συνομίλησε μαζί Του. Εἶχε ἀκούσει ἐπίσης πὼς δυὸ μαθητὲς πήγαιναν πρὸς τοὺς Ἐμμαοὺς καὶ συνταξίδευαν μὲ τὸν ἀναστημένο Κύριο.
. Ὅλ᾽ αὐτὰ τὰ γνώριζε ὁ Θωμᾶς, μὰ φαίνεται πὼς ἡ πίστη του δὲν ἦταν σταθερή, δυσπιστοῦσε. Δὲν τὰ πίστευε ἐπειδὴ δὲν εἶχε δεῖ ἀναστημένον τὸν Κύριο. Καὶ τὸ ξεκαθάρισε πὼς δὲν τοῦ ἔφτανε νὰ δεῖ τὸν Κύριο, ἤθελε ν᾽ ἀκουμπήσει καὶ τὶς πληγὲς στὰ χέρια Του. Ἂν τὸ δεῖ αὐτὸ κανεὶς ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη πλευρά, αὐτὴ εἶναι μιὰ σπάνια κι ἀκατανόητη ἐπιμονὴ κι ἰσχυρογνωμοσύνη στὴν ἀπιστία. Μπορεῖ νὰ κατανοηθεῖ ὅμως ἂν τὸ δεῖ κανεὶς ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Θείας Πρόνοιας. Ἡ σταθερότητα τῆς πίστης ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ. Ποιός μπορεῖ νὰ ἐμβαθύνει καὶ νὰ κατανοήσει τὰ δυσθεώρητα βάθη τῆς Θείας Πρόνοιας; Ποιός μπορεῖ νὰ βεβαιώσει πὼς ὁΘεός, μὲ τὴν πρόνοιά Του, δὲν ἤθελε νὰ χρησιμοποιήσει τὴν ἀπιστία τοῦ Θωμᾶ, γιὰ χάρη τῆς πίστης τῶν πολλῶν; Σὲ κάθε περίπτωση δύο πράγματα ἔχουν ἀποσαφηνιστεῖ ἐδῶ: ἡ φοβερὴ ἀσθένεια τῆς ἀνθρώπινης φύσης, ὅπως ἀποκαλύπτεται στὴν πεισματικὴ ἀπιστία ἑνὸς ἀπό τούς ἀποστόλους (πού εἶχε ἀμέτρητους λόγους νὰ πιστεύσει), καθὼς κι ἡ ἄπειρη σοφία κι ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μὲ τὴν καθαρότητα καὶ τὴν ἁγιότητά Του ὁ Θεὸς δὲν χρησιμοποιεῖ τὸ κακὸ γιὰ νὰ βγάλει καλὸ ἀποτέλεσμα. Δὲν χρησιμοποιεῖ κακὰ μέσα γιὰ νὰ πετύχει καλοὺς στόχους. Μὲ τὴν σοφία καὶ τὴν ἀγάπη Του γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος διορθώνει τοὺς κακούς μας τρόπους καὶ τοὺς μεταποιεῖ σὲ καλούς.
. Ὁ Θωμᾶς διαβεβαιώνει τοὺς συμμαθητές Του πὼς δὲν θὰ πιστέψει στὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου Του, ἂν δὲν βάλει τὸ δάχτυλό του στὰ σημάδια τῶν χεριῶν Του, «εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων». Σίγουρα τὸ λέει αὐτὸ ἐπειδὴ οἱ φίλοι του εἶπαν πὼς ὁ ἴδιος ὁ Κύριος τοὺς ἔδειξε τὶς πληγὲς στὰ χέρια καὶ τὴν πλευρά Του. Ἂς δοῦμε τώρα πῶς πείθει ὁ Κύριος τὸν ἄπιστο Θωμᾶ:
. «Καὶ μεθ᾽ ἡμέρας ὀκτὼ πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ καὶ Θωμᾶς μετ᾽ αὐτῶν. ἔρχεται ὁ ᾿Ιησοῦς τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον καὶ εἶπεν· εἰρήνη ὑμῖν» (Ἰωάν. κ´ 26). Ὀκτώ μέρες ἀργότερα, Κυριακὴ πάλι, οἱ μαθητὲς ἦταν συναγμένοι. Μαζί τους ἦταν καὶ ὁ Θωμᾶς. Τότε, κι ἐνῶ οἱ πόρτες ἦταν πάλι κλεισμένες, ὁ Ἰησοῦς μπῆκε μέσα, στάθηκε ἀνάμεσά τους καὶ εἶπε: εἰρήνη ὑμῖν. Ὅλα ἔγιναν ὅπως καὶ τὴν πρώτη φορὰ πού ἐμφανίστηκε μπροστά τους. Ὅλα, μόνο ποὺ τώρα ἦταν κι ὁ Θωμᾶς μαζί τους. Φαίνεται πὼς ὁ Κύριος ἤθελε νὰ ἐμφανιστεῖ στὸν Θωμᾶ ἀκριβῶς ὅπως καὶ στοὺς ἄλλους, γιὰ νὰ ἐπιβεβαιώσει στὸν δύσπιστο μαθητὴ ὅλα ἐκεῖνα ποὺ τοῦ διηγήθηκαν οἱ ἄλλοι δέκα.
. Γιατί περίμενε ὁ Κύριος νὰ περάσουν ὀκτὼ μέρες; Γιατί δὲν ἐμφανίστηκε νωρίτερα; Πρῶτο, γιὰ νὰ εἶναι ὅλες οἱ συνθῆκες κι οἱ περιστάσεις ἀκριβῶς ἴδιες. Ὅπως τὴν πρώτη φορὰ πού ἐμφανίστηκε ἦταν Κυριακή, ἔτσι ἔπρεπε νὰ ἐμφανιστεῖ καὶ τώρα Κυριακή. Δεύτερο, ὥστε μὲ τὴν ἀναμονὴ νὰ γίνει μεγαλύτερη ἡ ἀπιστία τοῦ Θωμᾶ. Τρίτο, γιὰ νὰ μάθει στοὺς μαθητὲς Του τὴν ὑπομονὴ καὶ τὴν καρτερία στὴν προσευχή, προκειμένου νὰ μεταδώσουν στὸ φίλο τους τὴ δική τους πίστη, γιατί οἱ μαθητὲς σίγουρα θὰ προσεύχονταν νὰ ἐμφανιστεῖ ξανὰ ὁ Κύριος γιὰ χάρη τοῦ Θωμᾶ. Τέταρτο, γιὰ νὰ συνειδητοποιήσουν οἱ μαθητὲς τὴν ἀδυναμία τους νὰ πιστοποιήσουν τὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου χωρὶς τὴ δική Του βοήθεια. Καὶ τελευταῖο, ἴσως ἐπειδὴ ὁ ἀριθμὸς ὀκτὼ ὑποδηλώνει τὶς ἔσχατες μέρες, τὴν παραμονὴ τῆς δεύτερης ἔλευσης τοῦ Χριστοῦ, τότε πού ἄνθρωποι σὰν τὸν Θωμᾶ θὰ εἶναι πολὺ ἀδύναμοι καὶ χλιαροὶ στὴν πίστη, θὰ καθοδηγοῦνται μὲ βάση τὶς αἰσθήσεις τους καὶ θὰ πιστεύουν μόνο ἐκεῖνα πού ἀντιλαμβάνονται μ᾽ αὐτὲς (τὶς αἰσθήσεις τους). Τότε οἱ ἄνθρωποι θὰ λένε, ὅπως κι ὁ Θωμᾶς : Ἂν δὲν ἰδῶ, δὲν θὰ πιστέψω. «Καὶ τότε κόψονται πᾶσαι αἱ φυλαὶ τῆς γῆς καὶ ὄψονται τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου» (Ματθ. κδ´ 30).
. «Εἶτα λέγει τῷ Θωμᾷ· φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ φέρε τὴν χεῖρά σου καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός» (Ἰωάν. κ´ 27). Κι ὁ Θωμᾶς τοῦ ἀπάντησε: Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου!
. Τὴν δεύτερη φορὰ ποὺ ἐμφανίστηκε στοὺς ἀποστόλους ὁ Κύριος τὸ ἔκανε μόνο γιὰ τὸν Θωμᾶ. Γιὰ χάρη ἑνὸς ἀνθρώπου, ἑνὸς ἁμαρτωλοῦ. Ἐκεῖνος πού περιβάλλεται ἀπὸ ἀγγελικοὺς χορούς, πού τὸν ὑμνοῦν ἀγαλλόμενοι, ὡς Νικητὴ τοῦ θανάτου, ἀφήνει τὰ οὐράνια τάγματα καὶ σπεύδει νὰ σώσει τὸ ἕνα πρόβατο, τὸ ἀπολωλός. Ἂς τὸ δοῦν αὐτὸ ὅλοι οἱ ἔνδοξοι κι οἱ δυνατοὶ αὐτοῦ τοῦ κόσμου πού ξεχνοῦν τοὺς ἀδύνατους καὶ ταπεινοὺς φίλους τους, πού τοὺς ἀποφεύγουν μὲ ντροπὴ καὶ περιφρόνηση. Ἂς τὸ δοῦν αὐτὸ κι ἂς ντραποῦν ἀπὸ τὸ παράδειγμά Του. Μὲ τὴν ἀγάπη Του γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος ὁ Κύριος δὲν ἔνιωσε οὔτε ντροπὴ οὔτε ταπείνωση. Μὲ τὴν ἀγάπη Του γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος Ἐκεῖνος, ὁ δοξασμένος καὶ παντοδύναμος, κατέβηκε γιὰ δεύτερη φορὰ σ᾽ ἕνα ταπεινὸ δωμάτιο στὰ Ἱεροσόλυμα. Πόσο εὐλογημένο εἶναι τὸ δωμάτιο αὐτό, ἀπ᾽ ὅπου προέκυψαν γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα περισσότερες εὐλογίες, ἀπ᾽ ὅσες θὰ μποροῦσαν νὰ προκύψουν ἀπ᾽ ὅλα τὰ παλάτια τῶν αὐτοκρατόρων!
. Μόλις ὁ Κύριος παρουσιάστηκε μπροστὰ στὸν Θωμᾶ, ἐκεῖνος ἀναφώνησε μὲ χαρά: «Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου!» Μὲ τὰ λόγια αὐτὰ ὁ Θωμᾶς ὁμολόγησε τὸν Χριστὸ ὡς Ἄνθρωπο καὶ ὡς Θεό, ὡς ἕνα ζωντανὸ πρόσωπο. Μόνο ἡ ἐπαφὴ μὲ τὸν ἀναστημένο Κύριο ἦταν ἀρκετὴ νὰ δώσει στὸν Θωμᾶ τὴν εὐλογία τοῦ Πνεύματος, τὴν ἀναγέννηση τῆς ζωῆς καὶ τὴν ἐξουσία τοῦ δεσμεῖν καὶ λύειν τὶς ἁμαρτίες, κάτι πού ὀκτὼ μέρες νωρίτερα εἶχε δώσει στοὺς ἄλλους μαθητὲς μὲ τὸν λόγο καὶ τὴν πνοή Του. Ὅταν ὁ Κύριος βρισκόταν ἀκόμα στὸ θνητὸ σῶμα Του, προτοῦ ἀναστηθεῖ, μποροῦσε νὰ θεραπεύσει τὴν αἱμορροοῦσα γυναίκα μόνο μὲ τὸ νὰ τῆς ἐπιτρέψει ν᾽ ἀγγίξει τὸ ἱμάτιό Του. Πολὺ περισσότερο τώρα, μὲ τὸ δοξασμένο κι ἀναστημένο σῶμα Του, μποροῦσε νὰ δώσει μόνο μὲ τὴν ἐπαφὴ στὸν Θωμᾶ τὴν ἐξουσία πού εἶχε δώσει μὲ διαφορετικὸ τρόπο στοὺς ἄλλους ἀποστόλους. Δὲν ἦταν ἀδύνατο βέβαια νὰ δώσει ὁ Κύριος καὶ στὸν Θωμᾶ δύναμη κι ἐξουσία μὲ τὸν ἴδιο τρόπο πού τὴν ἔδωσε στοὺς ἄλλους ἀποστόλους, ἂν κι αὐτὸ δὲν ἀναφέρεται στὰ εὐαγγέλια. Ἀλλὰ εἶναι γνωστὸ πὼς δὲν καταγράφηκαν ὅλα ὅσα εἶπε κι ἔκανε ὁΚύριος μετὰ τὴν ἔνδοξη Ἀνάστασή Του, ὅπως διαβεβαιώνει ὁ εὐαγγελιστὴς λίγο ἀργότερα. Τὸ ἀξιοσημείωτο εἶναι πὼς ὁ Θωμᾶς, μὲ τὸν ἕνα ἢ τὸν ἄλλο τρόπο, ἔλαβε τὴν ἴδια δύναμη κι ἐξουσία, ὅπως κι οἱ ἄλλοι μαθητές. Αὐτὸ εἶναι σαφὲς ἀπὸ τὴν ἀποστολική Του διακονία, ἀπὸ τὰ θαύματά του καὶ τὸν μαρτυρικό του θάνατο. (Ἀπὸ τὸ βίο τοῦ ἀποστόλου Θωμᾶ μαθαίνουμε πὼς καταδικάστηκε σὲ θάνατο ἐπειδὴ ὁμολόγησε μὲ θάρρος καὶ παρρησία πὼς ὁ Χριστὸς ἀναστήθηκε. Πέντε στρατιῶτες ὅρμησαν τότε ἐναντίον τοῦ γενναίου στρατιώτη τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸν σκότωσαν μὲ τὶς λόγχες τους).
. Γιὰ ν᾽ ἀποκαταστήσει καὶ νὰ ἑδραιώσει τὴν πίστη τοῦ Θωμᾶ, ὁ Κύριος τὸν ἐπέπληξε εὐγενικά: «λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες» (Ἰωάν. κ´ 29). Ἐσύ, Θωμᾶ, τοῦ εἶπε, μὲ πίστεψες περισσότερο μὲ τὶς αἰσθήσεις σου παρὰ μὲ τὸ πνεῦμα σου. Ἤθελες μὲ τὰ αἰσθητήριά σου νὰ πειστεῖς, γι᾽ αὐτὸ κι ἐγὼ σοῦ ἔδωσα τὴν εὐκαιρία νὰ τὸ κάνεις αὐτό. Κι ἐσύ πείστηκες μὲ τὸ νὰ μὲ δεῖς καὶ νὰ μὲ ἀγγίξεις. Ὅμως, μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες. Μακάριοι κι εὐλογημένοι εἶναι ἐκεῖνοι πού δὲν εἶδαν μὲ τὰ μάτια τους, ἀλλά μὲ τὸ πνεῦμα τους καὶ πίστεψαν μὲ τὴν καρδιά τους. Μακάριοι εἶναι ἐκεῖνοι πού πιστεύουν στὸν Χριστὸ καὶ τὸ εὐαγγέλιό Του χωρὶς νὰ τὸν δοῦν μὲ τὰ σωματικά τους μάτια, δίχως νὰ τὸν ἀγγίξουν μὲ τὰ χέρια τους. Μακάριο εἶναι τὸ παιδὶ ποὺ πιστεύει ὅλα ὅσα τοῦ λέει ἡ μητέρα του, χωρὶς νὰ τὰ ἀμφισβητήσει καὶ νὰ θελήσει νὰ τὰ ἐπιβεβαιώσει μὲ τὰ μάτια ἢ μὲ τὰ χέρια του. «Ἔστω δὲ ὁ λόγος ὑμῶν ναί ναί, οὔ οὔ» (Ματθ. ε´ 37).
. Ὁ Κύριος τὸ εἶχε πεῖ πολλὲς φορὲς νωρίτερα πὼς θ᾽ ἀναστηθεῖ κι ἔπρεπε νὰ τὸν πιστέψουν. Γιὰ νὰ πειστοῦν οἱ ἄπιστοι ὅμως καὶ νὰ ἑδραιωθοῦν στὴν πίστη οἱ ὀλιγόπιστοι, ὁ Κύριος δὲν περιορίστηκε μόνο σὲ ὅσα προεῖπε γιὰ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασή Του, ἀλλά ἔκανε καὶ πολλὲς ἐμφανίσεις μετὰ ἀπ᾽ αὐτήν. Ἦταν πολὺ σπουδαῖο γιὰ Ἐκεῖνον, ὥστε οἱ ἀπόστολοι κι ἀπ᾽ αὐτοὺς οἱ πιστοί, ν᾽ ἀποκτήσουν δυνατὴ πίστη στὴν Ἀνάστασή Του. Αὐτὴ εἶναι ἡ βάση τῆς πίστης κι ἡ εὐφροσύνη τοῦ χριστιανοῦ. Γι᾽ αὐτὸ κι ὁ πάνσοφος Κύριος ἔκανε τὰ πάντα γιὰ νὰ ἱκανοποιήσει τὸ πνεῦμα ἀλλά καὶ τὶς αἰσθήσεις τῶν ἀποστόλων, ὥστε κανενὸς ἡ πίστη νὰ μὴν κλονιστεῖ, νὰ μὴν ἀμφιβάλει πὼς ὁ Κύριος εἶναι ἀναστημένος καὶ ζωντανός. Ἂν καὶ «τὸ πνεῦμά ἐστι τὸ ζωοποιοῦν, ἡ σὰρξ οὐκ ὠφελεῖ οὐδέν» (Ἰωάν. ϛ´ 63) καὶ μ᾽ ὅλο πού οἱ αἰσθήσεις μποροῦν νὰ ἐξαπατήσουν τὸν ἄνθρωπο πιὸ γρήγορα ἀπὸ τὸ πνεῦμα, ὁ γλυκὺς Κύριος συγκατένευσε στὴν ἀνθρώπινη ἀδυναμία καὶ ἔκανε ὅ,τι ἦταν δυνατὸ γιὰ νὰ ἱκανοποιήσει καὶ τὴν αἰσθητὴ ἀντίληψη καὶ λογικὴ τοῦ ἀνθρώπου. Γι᾽αὐτὸ κι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ παραμένει ὡς σήμερα τὸ πλέον ἀναμφισβήτητο γεγονὸς στὴν ἀνθρώπινη ἱστορία. Ποιό ἄλλο γεγονός, ξεκινώντας ἀπὸ τὸ ἀπώτατο παρελθόν, παραμένει τόσο φανερὰ καὶ προσεχτικὰ τεκμηριωμένο ὅσο αὐτό;
ΠΗΓΗ ἠλ. κειμ.: «Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ»
ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ -1 (τοῦ Θωμᾶ) «Πῶς θὰ μποροῦσε ὁ περιφρονημένος, ὁ ἐμπαιγμένος, ὁ βασανισμένος, ὁ σταυρωμένος καὶ θαμμένος, νὰ δείξει μὲ ἄλλον τρόπο πὼς εἶναι δοξασμένος;» [Ἅγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς]
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΘΕΟΛΟΓΙΑ στὶς 26 Ἀπρίλιος 2014
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ
(τοῦ Θωμᾶ)
(Ἰωάν. κ´ 19-31)
[Α´ Μέρος]
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο
«Ἀναστάσεως ἡμέρα»,
Ἀθῆναι 2011,
μετάφρ. Π. Μπότση, σελ. 33 ἑξ.
. Τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο μᾶς προσφέρει μιὰ μεγαλειώδη ἀπόδειξη τῆς Ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Μιὰ ἀπόδειξη πού πιστοποιεῖται μὲ τὴν πίστη τοῦ ἀποστόλου Θωμᾶ, ἀλλά καὶ μὲ τὴν πίστη χιλιάδων ἄλλων χριστιανῶν ἀπὸ τὴν ἀρχή τῆς ἱστορίας τῆς σωτηρίας ἴσαμε σήμερα. «Οὔσης οὖν ὀψίας τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων, καὶ τῶν θυρῶν κεκλεισμένων ὅπου ἦσαν οἱ μαθηταὶ συνηγμένοι διὰ τὸν φόβον τῶν ᾿Ιουδαίων, ἦλθεν ὁ ᾿Ιησοῦς καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον, καὶ λέγει αὐτοῖς· εἰρήνη ὑμῖν. (Ἰωάν. κ´19).
. Ἡ πρώτη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδας εἶναι ἡ ἑπόμενη τοῦ Σαββάτου. Αὐτὸ εἶναι σαφὲς ἀπὸ τὸ κατὰ Μάρκον εὐαγγέλιο, ὅπου ἀναφέρεται: «Καὶ διαγενομένου τοῦ σαββάτου… λίαν πρωΐ τῆς μίας σαββάτων» (Μάρκ. ιϛ´ 1-2). Ἡ ἡμέρα αὐτὴ εἶναι ἡ Κυριακή, τότε πού ἀναστήθηκε ὁ Κύριος νωρὶς τὸ πρωί. Ἀργά τὸ βράδυ τῆς ἴδιας ἡμέρας λοιπόν, οἱ μαθητὲς εἶχαν μαζευτεῖ σ’ ἕνα σπίτι στὰ Ἱεροσόλυμα ὅλοι μαζί, ἐκτός ἀπὸ τὸν Θωμά.
. Ὅλα εἶχαν γίνει σύμφωνα μὲ τὴν προφητεία: «πατάξω τὸν ποιμένα καὶ διασκορπισθήσονται τὰ πρόβατα» (Μάρκ. ιδ´ 27). Οἱ ἀπόστολοι ὅμως δὲν ἦταν ἄλογα ζῶα, γιὰ νὰ διασκορπιστοῦν στοὺς πέντε ἀνέμους. Συγκεντρώθηκαν ὅλοι μαζὶ σ’ ἕνα σπίτι, γιὰ νὰ περιμένουν τὶς ἐξελίξεις καὶ νὰ στηρίξουν ὁ ἕνας τὸν ἄλλο. Ἐπειδὴ φοβοῦνταν τοὺς Ἰουδαίους, εἶχαν κλειδώσει τὴν πόρτα. Ἀναμφίβολα ὅλοι τους εἶχαν ζωντανὴ στὴ μνήμη τὴν προφητεία τοῦ Διδασκάλου τους, ὅταν τοὺς προειδοποιοῦσε πὼς θὰ τοὺς παραδώσουν σὲ συνέδρια καὶ θὰ τοὺς μαστιγώσουν στὶς συναγωγὲς (βλ. Ματθ. ι´ 17). Δὲν ἦταν δυνατὸ νὰ ξεχάσουν τὰ φοβερὰ λόγια Του: «ἀλλ’ ἔρχεται ὥρα ἵνα πᾶς ὁ ἀποκτείνας ὑμᾶς δόξῃ λατρείαν προσφέρειν τῷ Θεῶ» (Ἰωάν. ιϛ´2).
. Ὁ φόβος τῶν ἀποστόλων αὐτὲς τὶς μέρες, ὅταν μπροστὰ στὰ μάτια τους συντελέστηκαν τόσα παράλογα ἐγκλήματα ἐναντίον τοῦ Διδασκάλου τους, ἦταν κάτι περισσότερο ἀπὸ κατανοητός. Ἀδύναμοι ἄνθρωποι ἦταν. Τί ἄλλο θὰ περίμεναν ἀπό τούς αἱμοδιψεῖς πρεσβυτέρους τῶν Ἰουδαίων, ἀφοῦ γνώριζαν ἤδη πόσο ἀδίστακτοι ἦταν στὴ δίκη τοῦ ἀναμάρτητου καὶ παντοδύναμου Χριστοῦ, τοῦ θαυματουργοῦ; Ὁ Χριστὸς ὅμως, ἀκόμα καὶ μέσα στὸν τάφο τοὺς εἶχε στὸ νοῦ Του, γιὰ νὰ μὴ πάθουν κανένα κακό. Θὰ τοὺς ἐνίσχυε νὰ μὴν προδώσουν ὁ ἕνας τὸν ἄλλο καὶ νὰ μὴ σκορπιστοῦν στὶς τέσσερις γωνιὲς τῆς γῆς, προτοῦ τὸν δοῦν ζωντανὸ καὶ δοξασμένο.
. Καὶ νὰ πού τώρα, τὸ τέταρτο βράδυ ἀπὸ τότε πού οἱ μαθητὲς χωρίστηκαν ἀπὸ τὸν Κύριό τους – ἀπὸ τότε πού τὸν συνέλαβαν καὶ τὸν ὁδήγησαν σὲ δίκη – καὶ τὴν πρώτη μέρα μετὰ τὴν Ἀνάσταση, ὁ Κύριος ἐμφανίστηκε μπροστά τους ζωντανὸς καὶ δοξασμένος. Ἦρθε κοντά τους καὶ κάθησε στὴ μέση, ἐνῶ οἱ πόρτες ἦταν κλειδωμένες. Ὅπως ὅλα τὰ θαύματα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἦταν πολὺ προσεχτικὰ ὑπολογισμένα γιὰ νὰ βοηθήσουν τὸν ἄνθρωπο, ἒτσι γινόταν καὶ τώρα. Ὁ Εὐαγγελιστὴς δὲν ἀφήνει κανένα περιθώριο ἀμφιβολίας ὅτι ὁ Κύριος μπῆκε στὸ κλειδωμένο σπίτι θαυματουργικά. Ὁ Κύριος ἐμφανίστηκε μπροστά τους μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, πρῶτα γιὰ νὰ μὴ τοὺς τρομάξει χτυπώντας τὴν πόρτα. Εἶχαν τρομοκρατηθεῖ ἀρκετὰ ἀπό τούς Ἰουδαίους κι ὁ Κύριος δὲν ἤθελε νὰ τοὺς τρομάξει περισσότερο, οὔτε γιὰ μιὰ στιγμή. Κι ἕνας δεύτερος λόγος, πού εἶναι καὶ πιὸ σπουδαῖος, ἦταν γιὰ νὰ τοὺς δείξει πὼς εἶχε ἀνακτήσει τὴν παντοδυναμία Του, ἀφοῦ φαινομενικὰ ἦταν ἀβοήθητος καὶ νικημένος τὶς τελευταῖες τρεῖς μέρες. Κι αὐτὸ τὸ διατύπωσε πολὺ γρήγορα μετά: «Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς» (Ματθ. κη´ 18).
. Χωρὶς τὸ μεγάλο αὐτὸ θαῦμα, πῶς θὰ μποροῦσε ν’ ἀποκαταστήσει τὴν κλονισμένη πίστη τῶν μαθητῶν Του ὁ Χριστός; Πῶς ὁ κατακτημένος θά ᾽δειχνε πὼς εἶναι Νικητής; Πῶς θὰ μποροῦσε ὁ περιφρονημένος, ὁ ἐμπαιγμένος, ὁ βασανισμένος, ὁ σταυρωμένος καὶ θαμμένος, νὰ δείξει μὲ ἄλλον τρόπο πὼς εἶναι δοξασμένος; Πῶς θὰ μποροῦσε νὰ πείσει μὲ ἄλλον τρόπο τοὺς φίλους Του πὼς τὸ πάθος κι ὁ θάνατος δὲν εἶχαν ἀφαιρέσει τίποτα ἀπὸ τὴ δύναμή Του, ἀλλ’ ἀντίθετα, ὡς ἄνθρωπος εἶχε πολὺ μεγαλύτερη δύναμη; Καὶ κάτι τελευταῖο: ποιό πλάσμα θὰ μποροῦσε ν’ ἀντισταθεῖ στὸ θέλημα τοῦ Πανάγιου καὶ Πάναγνου Θεοῦ; Ἡ φύση ὁλόκληρη ὑποτάσσεται στὴν ἁγιότητα καὶ τὴν ἁγνότητα. Ὅταν ὁ Χριστὸς ἦταν ἀκόμα ντυμένος μὲ θνητὸ σῶμα, ἡ θέλησή Του μποροῦσε νὰ ὑποτάξει τὴ θάλασσα καὶ τοὺς ἀνέμους. Πῶς θὰ μποροῦσαν λοιπὸν ἡ ξύλινη πόρτα καὶ οἱ πέτρινοι τοῖχοι νὰ τοῦ ἀντισταθοῦν, τώρα πού εἶχε δοξασμένο σῶμα; Ὅταν τὸ ἐπιθυμεῖ -κι αὐτὸ τὸ κάνει ὅταν πρέπει, ὅπως σ’ αὐτὴν τὴν περίπτωση- ἡ κτίση ὁλόκληρη εἶναι σὰν νὰ μὴν ὑπάρχει. Τὸ διάστημα κι ὁ χρόνος, ἡ πυκνότητα ἢ ἡ ρευστότητα κάποιου πράγματος, τὸ ὕψος ἤ τὸ βάθος, ὅλα γίνονται ἀδύναμα, ἀνοιχτά, ὑποτεταγμένα καὶ ἀνίκανα νὰ προβάλουν ὁποιαδήποτε ἀντίσταση.
. Εἰρήνη ὑμῖν! Ὁ Νικητὴς τοῦ θανάτου χαιρετᾶ τὸν μικρὸ στρατό Του μὲ τὰ λόγια αὐτά. «Κύριος εὐλογήσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἐν εἰρήνῃ» (Ψαλμ. ΚΗ´ 10). Ἀπὸ τὸ βάθος τῶν αἰώνων ὁ προφήτης Δαβὶβ προεῖδε τὴ χαρμόσυνη αὐτὴ στιγμή. Εἰρήνη ὑμῖν! Αὐτὸς ἦταν ἕνας συνηθισμένος χαιρετισμὸς στὴν Ἀνατολή. Στὰ χείλη τοῦ Χριστοῦ τώρα ὅμως ἀποκτοῦσε ἕνα ἰδιαίτερο περιεχόμενο κι ἕνα εἰδικὸ νόημα. Νωρίτερα, τὴν ὥρα πού ἀποχωριζόταν τοὺς μαθητές Του, ὁ Κύριος εἶχε πεῖ: «Εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν, εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία» (Ἰωάν. ιδ´ 27). Ὁ Χριστὸς ἔχυσε τὸ αἷμα Του μέσα στὸ ἄδειο δοχεῖο τοῦ κόσμου. Στὸν κοινὸ καὶ συνηθισμένο χαιρετισμὸ ἔδωσε οὐράνια γλυκύτητα. Ὅταν οἱ ἄνθρωποι χάνουν τὴν ἐσωτερικὴ εἰρήνη τους κι οἱ ἐπίγειες μέριμνες τοὺς γονατίζουν, λένε εἰρήνη ὑμῖν, ἀλλὰ προσφέρουν κάτι πού οἱ ἴδιοι δὲν ἔχουν. Ὁ χαιρετισμὸς αὐτὸς οὔτε τὴ δική τους εἰρήνη μπορεῖ ν’ αὐξήσει οὔτε τὴν εἰρήνη ἐκείνων στοὺς ὁποίους ἀπευθύνονται. Τὸ λένε αὐτὸ ἀπὸ συνήθεια, ἀπὸ εὐγένεια, ἀπερίσκεπτα, χωρὶς νόημα. Τὸ ἴδιο πράγμα λένε, ὅταν μαζεύονται γιὰ νὰ διασκεδάσουν ἢ νὰ μηνύσουν καὶ ν’ ἀπατήσουν ὁ ἕνας τὸν ἄλλο.
. Ὁ χαιρετισμὸς τοῦ Χριστοῦ ὅμως εἶναι διαφορετικός. Ἐκεῖνος δίνει αὐτὸ πού πραγματικὰ ἔχει. Ἡ δική Του εἰρήνη εἶναι ἡ εἰρήνη τοῦ Νικητῆ, πού ἡ νίκη Του εἶναι πλήρης, ὁλοκληρωτική. Ἡ εἰρήνη Του ἑπομένως εἶναι χαρά, θάρρος, ὑγεία, εἰρήνη καὶ δύναμη. Δὲν δίνει τὴν εἰρήνη Του ὅπως κάνει ὁ κόσμος. Δὲν τὴν δίνει ἁπλὰ μὲ τὰ χείλη Του, ἀλλά μὲ τὴν ἴδια τὴν ψυχή Του, μὲ ὅλη Του τὴν καρδιὰ καὶ τὸν νοῦ, ὅπως ἡ ἀγάπη δίνεται στὴν ἀγάπη. Χαρίζοντάς τους τὴν εἰρήνη Του τοὺς μεταγγίζει μ’ ἕνα μυστηριώδη τρόπο τὴν ὕπαρξή Του. Αὐτὴ εἶναι «ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ ἢ ὑπερέχουσα πάντα νοῦν» (Φιλιπ. δ´ 7). Τέτοια εἰρήνη σηματοδοτεῖ τὴν βασιλεία τοῦ Θεοῦ μέσα στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου. Τέτοια εἰρήνη ἦταν τὸ μεσουράνημα, ὁ καρπὸς καὶ τὸ στεφάνι τῆς πνευματικῆς ζωῆς τῶν πρώτων χριστιανῶν.
. Μὲ τὸν χαιρετισμὸ τῶν μαθητῶν Του ὁ Κύριος θὲλησε νὰ τοὺς πείσει πὼς δὲν ἦταν πνεῦμα, ὅπως θὰ μποροῦσαν νὰ σκεφτοῦν κάποιοι ἀπ’ αὐτοὺς ἐκείνη τὴν στιγμὴ (Λουκ. κδ´ 37), ἀλλά πὼς ἦταν ὁ ἀληθινὸς καὶ ζωντανὸς Κύριος καὶ Διδάσκαλός Τους.
. «Καὶ τοῦτο εἰπὼν ἔδειξε αὐτοῖς τὰς χεῖρας καὶ τὴν πλευρὰν αὐτοῦ. ἐχάρησαν οὖν οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον» (Ἰωάν. κ´ 20). Γιατί ὁ Κύριος τούς ἔδειξε τὰ χέρια καὶ τὴν πλευρά Του; Προφανῶς ἐπειδὴ αὐτὰ εἶχαν δεχτεῖ στὸν σταυρὸ τὶς πληγὲς ἀπὸ τὰ καρφιὰ καὶ τὴν λόγχη. Μὲ τὸ νὰ τοὺς δείξει τὶς πληγὲς Του ὁ Κύριος θὲλησε νὰ τοὺς θυμίσει τί ἔγινε στὸν σταυρὸ καὶ νὰ τοὺς πείσει πὼς ἦταν ζωντανός. Νὰ τοὺς πείσει πὼς ἦταν αὐτὸς ὁ ἴδιος. Ποιὸς ἄλλος θὰ μποροῦσε νὰ ἔχει τὶς πληγὲς αὐτὲς στὰ χέρια καὶ τὴν πλευρά Του; Νὰ τοὺς θυμίσει πὼς θά ᾽φερνε τὰ σημάδια τῶν πληγῶν ἀκόμα καὶ τώρα πού εἶχε μεταβεῖ στὴν ἀθάνατη δόξα, ὡς αἰώνια μαρτυρία τῆς ἀγάπης καὶ τοῦ πάθους Του γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος.
. Τότε λοιπόν, ἀφοῦ οἱ μαθητὲς εἶδαν κι ἀναγνώρισαν τὸν Κύριό τους, χάρηκαν πολύ. Μὲ τὴν προνοητικότητά Του ὁ Σωτήρας μας τοὺς εἶχε προφητέψει νωρίτερα ἀκόμα κι αὐτὴ τὴ στιγμὴ τῆς χαρᾶς, ὅταν θὰ γύριζε γιὰ νὰ συναντήσει τοὺς μαθητές Του. Αὐτὸ εἶχε γίνει λίγο πρὶν ἀπὸ τὸ πάθος Του, ὅταν οἱ μαθητὲς ἦταν περίλυποι. Ἐκεῖνος, πού ὡς ἄνθρωπος τὴν παραμονὴ τοῦ πάθους Του εἶχε μεγάλη ἀνάγκη ἀπὸ παρηγοριά, ξέχασε τὸν ἑαυτό Του κι ἀγωνιζόταν νὰ παρηγορήσει τοὺς λυπημένους μαθητές Του: «Καὶ ὑμεῖς οὖν λύπην μὲν νῦν ἔχετε· πάλιν δὲ ὄψομαι ὑμᾶς καὶ χαρήσεται ὑμῶν ἡ καρδία» (Ἰωάν. ιϛ´ 22). Τώρα, μπροστά τους, ἐπαληθεύκε ἡ θαυμαστὴ αὐτὴ προφητεία. Οἱ θλιμμένες καρδιὲς τους γέμισαν ξαφνικὰ μὲ χαρὰ ἀνεκλάλητη.
. «Εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς πάλιν· εἰρήνη ὑμῖν. καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς» (Ἰωάν. κ´ 21). Γιατί ὁ Κύριος λέει γιὰ δεύτερη φορὰ εἰρήνη ὑμῖν; Ἐπειδὴ θέλει νὰ τοὺς ὁπλίσει μὲ διπλῆ εἰρήνη γιὰ τὴ μάχη πού τοὺς περιμένει, ἐκεῖ πού τοὺς στέλνει ὁ ἴδιος. Τοὺς δίνει πρῶτα εἰρήνη ἐσωτερικὴ κι ἔπειτα εἰρήνη ἐξωτερική. Μὲ ἄλλα λόγια: εἰρήνη μὲ τὸν ἑαυτό τους καὶ εἰρήνη μὲ τὸν κόσμο. Ὅταν λέει εἰρήνη ὑμῖν γιά πρώτη φορά, τοὺς δείχνει πὼς Ἐκεῖνος, ὁ Κύριός Τους, ἦταν μαζί τους σωματικὰ καὶ ψυχικά. Ἤθελε μ’ αὐτὸ νὰ τοὺς πεῖ: «Ὅταν ἔχετε πόλεμο ἐσωτερικὸ μὲ τὰ πάθη, τοὺς λογισμοὺς καὶ τὶς ἐγκόσμιες ἐπιθυμίες σας κι ἐγώ βρίσκομαι ἀνάμεσά σας -δηλαδὴ μέσα στὶς καρδιές σας- μὴ φοβᾶστε τίποτα. Ἐγώ εἶμαι ἡ εἰρήνη, ὁ Δημιουργὸς τῆς εἰρήνης στὶς καρδιές σας». Τώρα πού τοὺς στέλνει στὸν κόσμο -σὲ πόλεμο ἐξωτερικό, μὲ τὸν κόσμο- τοὺς χαιρετᾶ ξανὰ καὶ τοὺς συνοδεύει μὲ εἰρήνη, ὥστε νὰ μὴν φοβηθοῦν τὸν κόσμο, ἀλλά νὰ εἶναι καρτερικοὶ στὴν πάλη καὶ νὰ σπέρνουν τὴν εἰρήνη στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων. Τοὺς χαρίζει εἰρήνη ὑπεράφθονη, γιατί δὲν εἶναι μόνο γιὰ τὴν δική τους ἀνάγκη. Πρέπει νὰ τὴν μεταφέρουν καὶ σὲ ἄλλους, ὅπως τοὺς εἶχε προφητέψει νωρίτερα: «εἰσερχόμενοι δὲ εἰς τὴν οἰκίαν ἀσπάσασθε αὐτὴν λέγοντες· εἰρήνη τῷ οἴκῳ τούτῳ. ἐὰν μὲν ᾖ ἡ οἰκία ἀξία, ἐλθέτω ἡ εἰρήνη ὑμῶν ἐπ’ αὐτήν· ἐὰν δὲ μὴ ᾖ ἀξία, ἡ εἰρήνη ὑμῶν πρὸς ὑμᾶς ἐπιστραφήτω. (Ματθ. ι´ 12-13).
. Ἡ διπλῆ εἰρήνη μπορεῖ νὰ ἑρμηνευτεῖ καὶ ὡς δόσιμο τῆς εἰρήνης στὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα, ὅπως ὑποστηρίζουν κάποιοι ἀπὸ τοὺς ἅγιους Πατέρες. Ὅμως ἡ εἰρήνη τοῦ σώματος καὶ ἡ εἰρήνη τοῦ κόσμου ἀντιπροσωπεύουν τὴν ἴδια εἰρήνη, ἀφοῦ τί ἄλλο εἶναι ὁ κόσμος, παρὰ «ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρκὸς καὶ ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν» (Α´ Ἰωάν. β´ 16);
ΠΗΓΗ ἠλ. κειμ.: «Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ»
«ΠΑΙΔΙΟΝ ΕΓΕΝΝΗΘΗ ΗΜΙΝ…ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΑΥΤΟΥ ΟΥΚ ΕΣΤΙΝ ΟΡΙΟΝ»
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΘΕΟΛΟΓΙΑ στὶς 25 Δεκεμβρίου 2012
«Παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν… καὶ τῆς εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ὅριον»
(Ἡσαΐου θ´ 6-7)
τοῦ περιοδ. «ΖΩΗ»
ἀρ. τ. 4263, Δεκ. 2012
Στοιχειοθεσία «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ»
Κύριε, ἦλθες στὴν γῆ μας. Γεννήθηκες στνὴ Βηθλεέμ. Καὶ μαζί Σου ἔφερες τὴν εἰρήνη. Γιατὶ εἶσαι ἡ εἰρήνη. «Χριστὸς ἐστὶν ἡ εἰρήνη ἡμῶν» θὰ ὁμολογοῦμε εἰς τοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων, ἐμεῖς ποὺ πιστεύουμε ὅτι εἶσαι ὁ πρὸ αἰώνων Θεός, ὁ Κύριός μας καὶ Λυτρωτής μας.
* * *
Τὰ μάτια Σου, Κύριε, καὶ ὅταν μᾶς κοιτάζουν διαπεραστικὰ μεταγγίζουν εἰρήνη.
Τὰ χέρια Σου σπέρνουν εἰρήνη, ὅ,τι ἀγγίζουν τὸ σκεπάζουν μὲ εἰρήνη.
Τὰ πόδια Σου ὄργωσαν τοὺς δρόμους τῆς γῆς, γιὰ νὰ κάνουν ν᾽ ἀκουστῆ παντοῦ τὸ «εὐαγγέλιον τῆς εἰρήνης».
Τὰ χείλη Σου εἶναι μιὰ πηγή, ἀπὸ ὅπου ἀναβλύζουν λόγοι εἰρήνης.
Τὸ αἷμα Σου εἶναι ἕνας ποταμὸς εἰρήνης. Ἀνεξάντλητος, ἀκένωτος.
Μὲ πόση ἀγαλλίαση μποροῦμε νὰ λέμε τὸν λόγο τοῦ Πνεύματος γιὰ Σένα: «Παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν… καὶ τῆς εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ὅριον…» (Ἡσ. θ´ 6-7).
* * *
Ἡ θάλασσα, καὶ ἡ πιὸ πλατιά, ἔχει ἕνα τέρμα.
Ὁ ὠκεανός, ὁ βαθύτερος ὠκεανός, ἔχει ἕνα πυθμένα.
Οἱ πεδιάδες, αὐτὲς οἱ ἀπέραντες πεδιάδες, ἔχουν ὅρια.
Καὶ οἱ στέππες καὶ οἱ ἔρημοι, ποὺ καλύπτουν ἐπιφάνειες χιλιάδων χιλιομέτρων, ἔχουν τὰ σύνορά τους.
Τὸ ἀπέραντο διάστημα, μὲ τὰ δισεκατομμύρια τῶν ἄστρων, κάπου τελειώνει, εἶναι πεπερασμένο.
Ἡ εἰρήνη Σου ὅμως, Κύριε Ἰησοῦ, δὲν ἔχει ὅρια. Μέσα σ᾽ αὐτὴ μπορεῖ νὰ κολυμπάη, νὰ περιέχεται ὅ,τι ὑπάρχει καὶ ὅ,τι θὰ ὑπάρξη. Ὅλος ὁ κόσμος καὶ ὅλοι οἱ κόσμοι.
* * *
Ἡ Γέννησή Σου εἶναι εἰρήνη.
Τὰ 33 χρόνια τῆς ζωῆς Σου εἶναι εἰρήνη.
Τὸ ἔργο Σου εἶναι εἰρήνη.
Ὁ Σταυρός Σου, ἡ Ἀνάστασή Σου, ἡ Ἀνάληψή Σου καὶ ἡ ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός Σου καθέδρα εἶναι εἰρήνη.
Μὲ ὅσα εἶπες, μὲ ὅσα ὑπέφερες, μὲ ὅσα ἔκανες φύτεψες εἰρήνη. Καὶ ἀπὸ τότε τὸ δέντρο της μένει στὸν αἰῶνα σκεπάζοντας μὲ τὰ κλαδιά του τὰ πάντα.
Ἡ εἰρήνη Σου εἶσαι Σὺ ὁ ἴδιος, ὁ Θεάνθρωπος Λυτρωτής. Ὁ ἄναρχος, ὁ αἰώνιος, ὁ ἄφθαρτος, ὁ «χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας».
Γι᾽ αὐτὸ «καὶ τῆς εἰρήνης Σου οὐκ ἔστιν ὅριον».
* * *
Κάθε τι δικό Σου ἔχει κάτι ἀπὸ τὴν εἰρήνη Σου.
Ἡ Ἐκκλησία Σου ἀναπνέει εἰρήνη.
Οἱ ἅγιοί Σου εἶναι οἱ ἄνθρωποι τῆς εἰρήνης.
Οἱ μάρτυρές Σου δίνοντας τὸ αἷμα τους μποροῦσαν νὰ «κοιμηθοῦν ἐν εἰρήνῃ».
Ἡ λατρεία Σου εἶναι λατρεία εἰρήνης.
Ἡ Μητέρα Σου εἶναι πηγὴ εἰρήνης.
Οἱ ναοὶ οἱ ἱδρυμένοι στὸ ὄνομά Σου ἀποτελοῦν νησιὰ εἰρήνης μέσα στὸ θόρυβο τοῦ κόσμου.
Ἀληθινά, «τῆς εἰρήνης Σου οὐκ ἔστιν ὅριον».
* * *
Ἦλθες καὶ γκρέμισες τὴν ἔχθρα, ποὺ μᾶς χώριζε ἀπὸ τὸν Θεό. Κατάργησες τὴν καταδίκη μας, τὴν ἁμαρτία καὶ τὸν θάνατο. Μᾶς ἐλευθέρωσες ἀπὸ τὴν ἐνοχή, τὶς τύψεις, τὸν φόβο. Γι᾽ αὐτὸ καὶ εἶσαι ἡ εἰρήνη μας. Μιὰ εἰρήνη χωρὶς ὅρια.
Ἦλθες καὶ ἐξουδετέρωσες τὸ μίσος, ποὺ μᾶς χώριζε μεταξύ μας. Μᾶς χάρισες τὴ δυνατότητα νὰ γίνουμε ἀδελφοί. Εἴμασταν ξένοι καὶ μόνοι καὶ τώρα ἔχουμε ἀναρίθμητους ἀδελφούς. Εἴμασταν ἐχθροὶ καὶ τώρα μᾶς χαρίζεις τὴν εὐλογία τῶν φίλων. Γι᾽ αὐτὸ καὶ εἶσαι ἡ εἰρήνη μας.
Ἡ ταραχὴ καὶ ἡ ἀγωνία, ἡ μέριμνα καὶ ἡ ἀνασφάλεια μᾶς γέμιζαν ταραχή. Ὅμως Ἐσὺ γεννήθηκες γιὰ μᾶς. Ἦλθες στὴν γῆ, γιὰ νὰ μείνης μαζί μας. Παίρνεις ἐπάνω Σου ὅλες μας τὶς φροντίδες. Φορτώνεσαι τὶς ἀγωνίες μας καὶ τὶς ἔγνοιες μας. Γι᾽ αὐτὸ καὶ μποροῦμε νὰ εἴμαστε εἰρηνικοί.
Σὲ ἐκείνους ποὺ Σὲ δέχονται χαρίζεις εἰρήνη. Στὶς οἰκογένειες ποὺ Σοῦ ἀνοίγουν τὴν πόρτα μπαίνεις σὰν βασιλιὰς εἰρήνης. Καὶ ἂν ὅλος ὁ κόσμος Σὲ εἶχε δεχθῆ, δὲν θὰ ὑπῆρχαν πόλεμοι καὶ αἵματα, μίση, φωτιὰ καὶ καταστροφή.
Κύριε, τὸ ὄνομά Σου εἶναι εἰρήνη. «Καὶ τῆς εἰρήνης Σου οὐκ ἔστιν ὅριον».
* * *
Κύριε, σήμερα, ποὺ γιορτάζουμε τὴ Γέννησή Σου, χρειαζόμαστε τόσο πολὺ τὴν εἰρήνη Σου.
Ἡ γῆ μας διψάει τὴν εἰρήνη Σου.
Τὰ σπίτια μας, οἱ πόλεις μας διψοῦν τὴν εἰρήνη Σου.
Ἡ ψυχή μας διψάει τὴν εἰρήνη Σου.
Ἐλθέτω ἡ εἰρήνη Σου. Ἡ μεγάλη, ἡ ἄρρητη, ἡ χωρὶς μέτρα, χωρὶς σκιές, χωρὶς ὅρια εἰρήνη Σου.
ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΙΖΗΣ
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΘΕΟΛΟΓΙΑ στὶς 3 Νοέμβριος 2011
ΣΚΕΨΕΙΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΗΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΝ ΤΗΣ ΑΣΙΖΗΣ
Τοῦ κ. Λάμπρου Σκόντζου, Θεολόγου – Καθηγητοῦ
. Μὲ πυρετώδεις ρυθμοὺς τὸ Βατικανό προετοίμαζε αὐτὲς τὶς ἡμέρες τὴν ἐτήσια συνάντηση τῶν θρησκειῶν καὶ τὴ συμπροσευχὴ τῶν θρησκευτικῶν ἡγετῶν, ἡ ὁποία ἔγινε στὴν Ἀσίζη τῆς Ἰταλίας στὶς 27 καὶ 28 Ὀκτωβρίου. Ἡ συνάντηση αὐτή, ὅπως ἀνακοινώθηκε, ἔχει πανηγυρικὸ χαρακτήρα, καθὼς ἑορτάζονται τὰ εἰκοσιπέντε χρόνια ἀπὸ τὴν καθιέρωση τῆς συμπροσευχῆς ὅλων τῶν θρησκειῶν, γιὰ τὴν ἑδραίωση τῆς εἰρήνης στὸν κόσμο, ἀπὸ τὸν προηγούμενο πάπα Ἰωάννη–Παῦλο τὸν 2ο στὶς 27 Ὀκτωβρίου τοῦ 1986. Ἡ καινοτομία, ποὺ ἔχει ἡ φετινὴ διαθρησκειακὴ συνάντηση εἶναι ἡ πρόσκληση καὶ συμμετοχὴ ἀθέων καὶ ἀθρήσκων!…
. Σύμφωνα μὲ ἀνακοίνωση τοῦ Βατικανοῦ: «εἶναι σημαντικὸ ὅτι οἱ θρησκεῖες δὲν εἶναι μόνο νὰ συνομιλοῦν μεταξύ τους, ἀλλὰ καὶ μὲ ὅλους τούς ἄνδρες καὶ τὶς γυναῖκες καλῆς θέλησης, συμπεριλαμβανομένων καὶ τῶν μὴ πιστῶν. Τὸ θέμα τῆς ἡμέρας θὰ εἶναι: προσκυνητὲς τῆς ἀλήθειας, προσκυνητὲς τῆς εἰρήνης». Σὲ διάγγελμά του ὁ πάπας Βενέδικτος ὁ 16ος μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς «Παγκόσμιας Ἡμέρας τῆς Εἰρήνης», τὸν περασμένο Ἰανουάριο, διακήρυξε πὼς «Γιὰ τὴν Ἐκκλησία, ὁ διάλογος μεταξὺ ὀπαδῶν τῶν διαφόρων θρησκειῶν, ἀποτελεῖ ἕνα σημαντικὸ ἐργαλεῖο συνεργασίας μὲ ὅλες τὶς θρησκευτικὲς κοινότητες γιὰ τὸ κοινὸ καλό. Ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία δὲν ἀπορρίπτει τίποτε ἀπὸ ὅ,τι εἶναι ἀληθινὸ καὶ ἅγιο στὶς διάφορες θρησκεῖες. Ἐξετάζει μὲ εἰλικρινῆ σεβασμὸ τοὺς τρόπους δράσης καὶ ζωῆς, τοὺς κανόνες καὶ τὶς διδασκαλίες… (οἱ ὁποῖες) ἀντανακλοῦν μία ἀχτίδα τῆς ἀλήθειας, ποὺ φωτίζει ὅλους τούς ἀνθρώπους… δὲν ἀποκλείει τὸ διάλογο καὶ τὴν κοινὴ ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας σὲ διάφορους ζωτικοὺς τομεῖς, ἀφοῦ, καθὼς δηλώνει μιὰ ἔκφραση ποὺ συχνὰ χρησιμοποιοῦσε ὁ (ἅγιος) Θωμᾶς ὁ Ἀκινάτης, “κάθε ἀλήθεια, ἀπὸ ὁποιονδήποτε καὶ ἂν λέγεται, προέρχεται ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα”»!
. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς συνέντευξης Τύπου, ὁ Πρόεδρος τοῦ Ποντιφικοῦ Συμβουλίου «Iustitia et Pax» Καρδινάλιος Peter Turkson, εἶπε ὅτι «σκοπὸς τῆς συνάντησης θὰ εἶναι νὰ δείξει γενικὰ στὸν κόσμο ὅτι οἱ ἄνθρωποι διαφορετικῶν θρησκειῶν καὶ καλῆς θέλησης μπορεῖ νὰ συμβάλλουν στὴν οἰκοδόμηση τῆς εἰρήνης στὸν κόσμο». «Μετὰ ἀπὸ 25 χρόνια συνεργασίας μεταξύ τῶν θρησκειῶν καὶ κοινῆς μαρτυρίας, θὰ πρέπει νὰ ἀντιμετωπιστοῦν νέες προκλήσεις. Οἱ προκλήσεις αὐτὲς συνδέονται μὲ τὴ δημοσιονομική, τὴν οἰκονομικὴ καὶ τὴν κρίση τῶν δημοκρατικῶν θεσμῶν καὶ τῆς κοινωνίας τῶν πολιτῶν, τὸ περιβάλλον, τὴν πεῖνα στὸν κόσμο, τὴ μετανάστευση, τὴ νεοαποικιοκρατία, τὴ φτώχεια, τὴ διεθνῆ τρομοκρατία καὶ τὶς θρησκευτικὲς διακρίσεις». «Ἡ ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας προϋποθέτει ἀμοιβαία γνωριμία, διάλογο καὶ συνεργασία γιὰ τὸ κοινὸ καλὸ» τόνισε ὁ Καρδινάλιος Turkson (aktines.blogspot.com).
. Ὁ ἀλλόκοτος καὶ πέρα ἀπὸ κάθε ἐκκλησιαστικὴ δεοντολογία αὐτὸς θεσμὸς μπορεῖ νὰ προσεγγισθεῖ καὶ νὰ κατανοηθεῖ μόνο ὑπὸ τὸ πρίσμα τῶν συγχρόνων παγκόσμιων ἐξελίξεων. Δὲν εἶναι τυχαία ἡ θεσμοθέτησή του ἀπὸ τὸν «κοσμοπολίτη» πάπα Ἰωάννη Παῦλο τὸν 2ο, ὁ ὁποῖος ἔβαλε τὴ δική του σφραγίδα στὴν παγκοσμιοποίηση. Ἄλλωστε ἡ «συνεργασία» τῶν θρησκειῶν, γιὰ «τὴν ἑδραίωση τῆς παγκόσμιας εἰρήνης», δὲν κάνει τίποτε περισσότερο ἀπὸ τὸ νὰ φέρνει πιὸ κοντὰ τὶς θρησκεῖες, νὰ προωθεῖ τὸν συγκρητισμὸ καὶ νὰ ἐπιταχύνει τὴν πραγματοποίηση τοῦ ὁράματος τῆς πανθρησκείας. Δὲν εἶναι τυχαῖο ὅτι αὐτὲς τὶς ἡμέρες ἀνακοινώθηκε ἡ ἀνέγερση διαθρησκειακοῦ ναοῦ στὴ Γερμανία, ὅπου θὰ ὑπάρχει διαμορφωμένος χῶρος γιὰ προσευχὴ καὶ λατρεία ὅλων τῶν θρησκειῶν! Δὲν εἶναι ἐπίσης τυχαῖο τό γεγονὸς τῆς συνάντησης Ρωμαιοκαθολικῶν καὶ Μουσουλμάνων στὴν Αὐστρία τὸν περασμένο Σεπτέμβριο, ὅπου συμφώνησαν ὅτι λατρεύουν τὸν ἴδιο Θεό, καὶ πὼς μόνο ἡ ὀνομασία του ἀλλάζει, ἀφοῦ οἱ Μουσουλμάνοι τὸν ὀνομάζουν «Ἀλλάχ». Συμφώνησαν ἐπίσης ὅτι ἡ κυριότερη διαφορὰ μεταξύ τοῦ Ἰσλὰμ καὶ τοῦ Χριστιανισμοῦ εἶναι ἡ διαφορετικὴ προσέγγιση τῶν γεγονότων. Ὁ Ρωμαιοκαθολικὸς θεολόγος Wolfgang, τόνισε ὅτι: «εἴμαστε ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφὲς στὴν πίστη τοῦ Ἀβραάμ, καὶ ἡ διαφορὰ μεταξὺ Χριστιανισμοῦ καὶ Ἰσλὰμ εἶναι, οἱ διαφορετικὲς ἑρμηνεῖες τῶν γεγονότων»!
. Θεωροῦμε ὅτι τέτοιου εἴδους συναντήσεις, συμπροσευχὲς καὶ κοινὲς διακηρύξεις εἶναι ἀπαράδεκτες ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη ἄποψη. Οἱ θρησκεῖες τοῦ κόσμου μποροῦν νὰ συνομιλοῦν καὶ νὰ συμπροσεύχονται. Ὁ Χριστιανισμὸς δὲν μπορεῖ νὰ συμμετέχει σ’ αὐτές, διότι δὲν εἶναι θρησκεία, διότι ἡ φύση του καὶ ἡ ἀποστολὴ του εἶναι ἐντελῶς διάφορη ἀπὸ αὐτὴ τῶν θρησκειῶν τοῦ κόσμου! Τὸ ἔχουμε τονίσει πολλὲς φορὲς πὼς ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι θρησκεία, ὅπως ὁ κόσμος ἀντιλαμβάνεται τὴν ἔννοια τῆς θρησκείας. Οἱ διάφορες θρησκεῖες τοῦ κόσμου εἶναι ἀτελῆ σχήματα, ἐναγώνια προσπάθεια τοῦ πτωτικοῦ ἀνθρώπου νὰ ἐπανενωθεῖ μὲ τὸ Θεό. Εἶναι ἀναποτελεσματικὴ κίνηση τοῦ ἀνθρώπου νὰ ἀναχθεῖ στὸν χαμένο Θεό του.
. Ἀντίθετα ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ μεγάλη κίνηση ἀπὸ μέρους τοῦ Θεοῦ νὰ σώσει τὸν ἄνθρωπο. Ο Χριστὸς δὲν ἦρθε στὸν κόσμο νὰ φτιάξει μιὰ ἀκόμη θρησκεία, πλάϊ στὶς ἄλλες, ἔστω τὴν καλύτερη καὶ τελειότερη, ἀλλὰ νὰ ἑδραιώσει τὸν καινούργιο κόσμο τοῦ Θεοῦ μέσα στὸν παλαιὸ πτωτικὸ κόσμο τῆς φθορᾶς, νὰ τὸν μεταμορφώσει καὶ νὰ τὸν ἀποκαταστήσει στὴν πρότερή του κατάσταση. Ἦρθε νὰ ἐκβάλει ἀπὸ τὴν «καλὴ λίαν» δημιουργία Του τὸ κακὸ καὶ νὰ ἀποδυναμώσει τὸ διάβολο. Ἦρθε νὰ «ἀνακεφαλαιώσει τὰ πάντα» στὸ πρόσωπό Του. Νὰ κάνει τὰ πάντα «καινά». Ἦρθε νὰ σώσει καθολικὰ τὸν ἄνθρωπο, νὰ φέρει τὴν ἀλήθεια καὶ νὰ ἐκμηδενίσει τὸ ψεῦδος καὶ τὴν ἀπάτη, ποὺ ἔσπειρε ὁ ἀντίδικος διάβολος. Ἦρθε νὰ ἱδρύσει τὴν ἁγία Του Ἐκκλησία, γιὰ νὰ εἶναι στοὺς αἰῶνες τὸ μοναδικὸ πνευματικὸ θεραπευτήριο καὶ ἡ μοναδικὴ δίοδος σωτηρίας, ὥστε νὰ μὴ χρειάζεται νὰ καταφεύγει ὁ ἄνθρωπος σὲ θρησκεῖες καὶ ἰδεολογίες ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, γιὰ νὰ βρεῖ τὴ σωτηρία. Δὲν εἶναι τυχαῖο πὼς τὴν Μεγάλη Παρασκευή, ὅταν ὁ Κύριος ἐξέπνευσε στὸ σταυρό, σχίστηκε τὸ καταπέτασμα τοῦ ἰουδαϊκοῦ ναοῦ, ὡς σημεῖο λήξης τῆς ἀποστολῆς καὶ αὐτῆς τῆς μωσαϊκῆς θρησκείας, τῆς ἀσύγκριτα ἀνώτερης ἀπὸ τὶς ἐθνικὲς – παγανιστικές. Ἡ ὑπέρτατη σταυρικὴ θυσία τοῦ Κυρίου, ἡ μόνη σωτήρια καὶ εὐπρόσδεκτη ἀπὸ τὸ Θεό, ἀκύρωσε καὶ κατήργησε ὅλες τὶς θρησκεῖες καὶ τὶς θυσίες τους ὡς ἀπόλυτα ἀναποτελεσματικές! Ἂν ὁ Χριστὸς ἤθελε νὰ ἑδραιώσει θρησκεία, δὲν θὰ χρειαζόταν νὰ σαρκωθεῖ, νὰ σταυρωθεῖ, νὰ πεθάνει καὶ νὰ ἀναστηθεῖ. Δὲν θὰ χρειαζόταν νὰ γίνει Θεάνθρωπος καὶ νὰ «φορτωθεῖ» αἰωνίως τὴν ἀνθρώπινη φύση, γιὰ χάρη τῆς σωτηρίας μας, κατὰ τὸν ὅσιο Ἰουστῖνο Πόποβιτς. Θὰ ἀρκοῦσε νὰ στείλει ἕνα νέο Μωυσῆ, ἕνα χαρισματικὸ ἄνθρωπο, γιὰ νὰ ἡγηθεῖ μιᾶς τέτοιας θρησκείας. Οἱ πρῶτοι χριστιανοὶ εἶχαν τὴ βεβαιότητα ὅτι ἐγκαταλείποντας τὴν πρότερη θρησκευτική τους ἰδιότητα ἀπελευθερώθηκαν ἀπὸ ὅλα τά ἐγκόσμια θρησκευτικά, πολιτικὰ καὶ φιλοσοφικὰ σχήματα, ὅτι βρῆκαν τὴν πληρότητα τῆς ἀλήθειας, ὅτι ἀποκόπηκαν ἀπὸ τὸν πτωτικὸ κόσμο καὶ ἑνώθηκαν στὸ μυστικὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἁγιαστικὴ χάρη τῆς Ἐκκλησίας.
. Ὁ χαρακτηρισμὸς τῆς Ἐκκλησίας ὡς θρησκεία εἶναι μεταγενέστερο σχῆμα, τὸ ὁποῖο ἀποδέχτηκαν οἱ Πατέρες ἀπὸ ἱστορικὴ ἀνάγκη, ἐπειδὴ τὰ πλήθη τῶν μεταστραφέντων στὸν Χριστιανισμὸ ἀπὸ τὸν ἰουδαϊσμὸ καὶ τὸν ἐθνισμὸ δὲ μποροῦσαν νὰ ἀπεμπλακοῦν ἀπὸ τὴν ἔννοια τῆς θρησκείας. Οἱ Πατέρες οὐδέποτε ταύτισαν οὐσιαστικὰ τὴν Ἐκκλησία μὲ τὴ θρησκεία, ὅπως τὴν ἤθελε ὁ κόσμος, ἀλλὰ μόνο συμβατικά, ὡς ἐξωτερικὸ σχῆμα. Οὐδέποτε ὀνόμασαν τὴν Ἐκκλησία θρησκεία.
. Ἡ ἀπόλυτη θρησκειοποίηση τῆς Ἐκκλησίας ἔγινε ἀπὸ τοὺς αἱρεσιάρχες. Ὅλες οἱ αἱρέσεις στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας ἔχουν ὅλα τά χαρακτηριστικά τῶν θρησκειῶν τοῦ κόσμου. Ὁ παπισμός, μετὰ τὸ τραγικὸ γεγονὸς τῆς ἀποτείχισής του ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία (σχίσμα τοῦ 1054), ἀκολούθησε πιστὰ τὴ γραμμὴ τῶν αἱρετικῶν, ἀνακήρυξε τὴν «ἐκκλησία» του ὡς θρησκεία, ὡς τὴ μόνη ἀληθινὴ θρησκεία! Τὸ σεβάσμιο πατριαρχεῖο τῆς Δύσεως, ἀφ᾽ ὅτου ἁλώθηκε ἀπὸ τοὺς βαρβάρους καὶ αἱρετικοὺς Φράγκους, μεταβλήθηκε σὲ παγκόσμιο πολιτικὸ καὶ θρησκευτικὸ κέντρο, μὲ ὅλες τὶς γνωστὲς τραγικὲς καὶ ὀλέθριες συνέπειες, ποὺ ἔχει καταγράψει ἡ ἱστορία (δεισιδαιμονία, ἐμπόριο θρησκείας, ἱερὰ ἐξέταση, σταυροφορίες, θρησκευτικοὶ πόλεμοι, κλπ)! Ὁ pontifex Maximus, (ὕπατος ἀρχιερέας) πάπας εἶναι ὁ συνεχιστὴς τῆς θρησκευτικῆς καὶ βασιλικῆς ἐξουσίας τῶν ρωμαίων αὐτοκρατόρων! Ἂν δὲν δοῦμε τὸ Βατικανὸ ὡς πολιτικὴ καὶ θρησκευτικὴ ἐξουσία δὲν θὰ μπορέσουμε νὰ καταλάβουμετὶς ἐνέργειές του, τὴν τελευταία χιλιετία καὶ ἰδιαίτερα στὶς μέρες μας.
. Τὸ Βατικανό, λοιπόν, ἔχοντας τὴ συναίσθηση ὅτι εἶναι (καὶ) θρησκεία, καὶ μάλιστα ἡ καλύτερη, δὲν ἔχει κανένα πρόβλημα νὰ συνδιαλέγεται καὶ νὰ συμπροσεύχεται μὲ τὶς ἄλλες θρησκεῖες, γιὰ τὸν ἁπλούστατο λόγο, ὅτι ὁ σκοπός τους εἶναι κοινός: ἡ ἀναγωγὴ τῶν ἀνθρώπων στὸ Θεό, μὲ διαφορετικὸ τρόπο! Στὰ πλαίσια αὐτὰ εἶναι ὑποχρεωμένο νὰ ἀναγνωρίζει στὶς διάφορες θρησκεῖες, ἀλήθειες καὶ θετικὸ ρόλο στὴν πορεία τῆς ἀνθρωπότητας (τὸ βλέπουμε καθαρὰ στὶς ἀνακοινώσεις, ποὺ παραθέσαμε). Ἔχει τὴν πεποίθηση ὅτι μὲ τὴ συνεργασία τῶν ἄλλων θρησκειῶν θὰ ἐπιτύχουν τὴν εὐημερία τοῦ κόσμου! Κι ἀκόμη χειρότερα: παροτρύνει τοὺς ἡγέτες τῶν διαφόρων θρησκειῶν νὰ προσευχηθοῦν στὸν «κοινὸ» Θεὸ γιὰ τὴν εἰρήνη. Παροτρύνει τοὺς σύγχρονους εἰδωλολάτρες νὰ προσευχηθοῦν στοὺς ἀνύπαρκτους «θεούς» τους. Προσκαλεῖ ἀθρήσκους καὶ ἀθέους γιὰ κοινὸ διαλογισμό. Ὁ θλιβερὸς «ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ στὴ γῆ» ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τὶς προσευχὲς τῶν ἀλλοθρήσκων, ἐπειδὴ προφανῶς ἔχει τὴ συναίσθηση ὅτι δὲν εἰσακούεται ἀπὸ μόνος του! Τρέφει ἴσως τὴν αὐταπάτη, ὅτι μπορεῖ νὰ γίνει ὁ παγκόσμιος θρησκευτικὸς ἡγέτης, ὁ πάπας τῆς νεοεποχίτικης πανθρησκείας.
. Ἡ τραγωδία εἶναι ὅτι στὴ ἀπαράδεκτη αὐτὴ συμπροσευχὴ κλήθηκαν νὰ συμμετάσχουν καὶ ὀρθόδοξοι. Μὲ πίκρα εἴδαμε στὸ σχετικὸ βίντεο μεγαλόσχημους ὀρθοδόξους κληρικοὺς νὰ συμπορεύονται, μὲ ἐπὶκεφαλῆς τὸν πάπα, στὸν λεγόμενο «δρόμο τῆς εἰρήνης» στὴν Ἀσίζη, μὲ τὴν πανσπερμία τῶν θρησκευτικῶν ἡγετῶν, μουσουλμάνους, ἑβραίους, ἰνδουιστές, βουδιστές, ἀνιμιστές, ἀθέους, κλπ! Μέσα στὴ θύελλα τοῦ θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ τῆς «Νέας Ἐποχῆς», ἔχουμε χρέος ὡς ὀρθόδοξοι νὰ ἀντισταθοῦμε, διότι στὰ καταχθόνια σχέδιά της εἶναι νὰ ὑποβιβαστεῖ ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς θρησκεῖες τοῦ κόσμου, ὥστε νὰ μπορέσει νὰ ἀφομοιωθεῖ εὐκολότερα στὸ χωνευτήρι τῆς ἐφιαλτικῆς πανθρησκείας, ποὺ ἑτοιμάζει πυρετωδῶς. Γι’ αὐτὸ καλούμαστε νὰ μὴ ἐπιτρέψουμε νὰ γίνει ἡ ἀκριβή μας Ὀρθοδοξία, ἡ ἀληθινὴ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, θρησκεία καὶ μάλιστα ὁμοτράπεζη τῶν ἐγκόσμιων θρησκειῶν, τὶς ὁποῖες προβάλλει ἡ «Νέα Ἐποχή», ὡς «διαφορετικοὺς τρόπους συνάντησης τοῦ Θεοῦ». Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς βεβαιώνει ὅτι «οἱ θεοὶ τῶν ἐθνῶν (εἰσὶ) δαιμόνια» (Ψαλμ. ϟε´, 5) καὶ ὡς ἐκ τούτου δὲν μποροῦμε νὰ γίνουμε κοινωνοὶ δαιμονίων, ὅπως μᾶς συμβουλεύει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α΄ Κορ. ι´ 21).Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς καὶ ἡ Ἁγία Του Ἐκκλησία εἶναι ὁ ἰσχυρὸς καταλύτης ὅλων τῶν ἀπατηλῶν πτωτικῶν θρησκευτικῶν, πολιτικῶν καὶ φιλοσοφικῶν σχημάτων, μὲ τὰ ὁποῖα ὁ κόσμος «οὐκ ἔγνω τὸν Θεὸν» (Α΄ Κορ. α´ 21), τὰ ὁποῖα καλούμαστε νὰ ἀπορρίψουμε. Κατόπιν αὐτοῦ δὲν μποροῦν νὰ ἔχουν καμιὰ δικαιολογία ὀρθόδοξοι κληρικοὶ, προκειμένου νὰ συμμετέχουν στὶς διαθρησκειακὲς συμπροσευχὲς τῆς Ἀσίζης ἢ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ. Τὸ Πανάγιο Πνεῦμα, τὸ Ὁποῖο ἐνδημεῖ στὴν ἀληθινὴ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, στὴν Ὀρθοδοξία μας, ἀρκεῖται στὴν ἱκεσία τῶν ὀρθοδόξων λειτουργῶν μας: «ὑπὲρ τῆς ἄνωθεν εἰρήνης» γιὰ νὰ στείλει τὴν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ στὸν κόσμο!
ΠΗΓΗ: ἐφημ. «Ὀρθόδοξος Τύπος», ἀρ. φ. 1900, 04.11.2011
Διαδίκτυο: «ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ»
ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ (Νὰ τί σημαίνει «νὰ βρίσκεται κανεὶς μέσα στὴν πληρότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος!») [Β´]
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΣ στὶς 13 Ἰούνιος 2011
«ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ»
Β´
Ἀπὸ τὸ βιβλίο τῆς Εἰρήνης Γκοραΐνωφ,
«Ὁ Ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ»
ἐκδ. «Τῆνος»
Ἀθῆναι, σ. 188-199, μτφρ . Π. Κ. Σκουτέρη