ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ γιὰ τὶς «ΜΕΡΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΙΩΝΙΑ» τοῦ Γ. Ν. Παπαθανασόπουλου

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

.             Τὴν προσεχῆ Κυριακή, 26 Αὐγούστου 2018 καὶ τὴν μεταπροσεχῆ, 2 Σεπτεμβρίου, ἡ ἐφημερίδα «Ἐλεύθερος Τύπος τῆς Κυριακῆς» θὰ προσφέρει, μὲ 2 Εὐρὼ ἐπὶ πλέον τῆς ἁπλῆς ἔκδοσης, σὲ δύο μέρη – λόγῳ μεγέθους – τὸ βιβλίο τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου «Μέρες Ἀποκάλυψης στὴν Ἰωνία» (βλ. σχετ.: «ΜΕΡΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΙΩΝΙΑ» Ἄνθρωποι μὲ περισσὴ ἀγάπη στὴν Ἐκκλησία, τὸν ἐκκλησιασμό, τὶς εἰκόνες, τὴν προσευχή, τὴν εὐλάβεια καὶ τὴ σεμνότητα. (μον. Μωυσῆς Ἁγιορ.),
 ΟΙ «ΜΕΡΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΙΩΝΙΑ (1914-1922)» ΣΤΗΝ ΣΠΑΡΤΗ,
ΛΑΚΩΝΙΑ ΚΑΙ ΙΩΝΙΑ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος) «Ὁ Μικρασιάτης καὶ ὁ Πελοποννήσιος, ὁ Ἀρβανίτης καὶ ὁ Κρητικός, ὁ Χιώτης, ὁ Κωνσταντινουπολίτης καὶ ὁ Ἑπτανήσιος εἶναι ὅλοι Ἕλληνες».).
.               Πρόκειται γιὰ ἱστορικὸ μυθιστόρημα. Περιλαμβάνει προσωπικά του βιώματα καὶ ἱστορικὰ γεγονότα καὶ πρόσωπα. Εἶναι ἕνα χρονικό τοῦ δράματος τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἰωνίας ἀπὸ τὸ 1914 ἕως τὸ 1922 καὶ μετά. Ἀπὸ τὴν ἀγωνία τους, μὲ τοὺς πρώτους σὲ βάρος τους διωγμοὺς τῶν νεοτούρκων τσετῶν καὶ τὴν ἀνησυχία τους γιὰ τὴν διχόνοια καὶ τὸν διχασμὸ στὴν Ἑλλάδα, ἕως τὴν ἐλπίδα, τὴν ἀπελευθέρωση, τὴν καταστροφὴ καὶ τὴν μὲ μεγάλες δυσκολίες ἐγκατάστασή τους καὶ προσαρμογή τους στὴν Ἑλλαδικὴ πραγματικότητα..
.               Κεντρικὸ πρόσωπο στὸ μυθιστόρημα εἶναι ἕνας ἱερέας, ἄξιος τῆς ἀποστολῆς του. Μὲ κέντρο ἐκεῖνον περιγράφεται ἡ ζωὴ Ἑλλήνων, Ἀρμενίων καὶ Ὀθωμανῶν στὴν Μαγνησία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ σὲ ἄλλα μέρη τῆς Ἰωνίας. Εἴιναι τὸ πρῶτο ἱστορικὸ μυθιστόρημα γιὰ τὴν Ἰωνία μὲ αὐτὸ τὸ ἐθνικὸ καὶ κοινωνικὸ εὖρος. Γράφτηκε μὲ πολὺ συναίσθημα καὶ μὲ μεγάλο κόπο στὴν ἱστορικὴ ἔρευνα. Ὅσοι τὸ διάβασαν εἶπαν ὅτι τοὺς προκάλεσε τόσο ἐνδιαφέρον, ὥστε τὸ τελείωσαν χωρὶς διακοπὴ καὶ πὼς τοὺς συγκίνησε βαθιά.
.              Τὸ βιβλίο ἔχει ἐξαντληθεῖ καὶ εἶναι σπάνιο ἕως ἀδύνατο πλέον νὰ βρεθεῖ σὲ βιβλιοπωλεῖο. Ὅποιος λοιπὸν δὲν τὸ ἔχει, εἶναι εὐκαιρία νὰ τὸ πάρει σχεδὸν δωρεὰν στὶς δύο προσεχεῖς Κυριακές.

Σημειωτέον ὅτι ὁ συγγραφέας, ὅπως μᾶς ἐνημέρωσε ὁ ἴδιος, δὲν ἔχει ὁποιοδήποτε οἰκονομικὸ ἢ ἄλλο ὄφελος ἀπὸ τὴν διάθεση τοῦ βιβλίου. Τὰ δικαιώματά του τὰ παραχώρησε δωρεὰν στὴν ἐφημερίδα, ὥστε νὰ μειωθεῖ τὸ κόστος, γιατί τὸ βιβλίο ἀφορᾶ στὴν ἱστορία μας καὶ στὴν ταυτότητά μας ὡς Ἑλλήνων.

Advertisements

«ΧΤΥΠΑΤΕ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΕΤΡΕΣ, ΩΡΕ!», Ἰωάννης Βελισσαρίου (Δημ. Νατσιός)

Ἰωάννης Βελισσαρίου:
Χτυπᾶτε τους μὲ τὶς πέτρες, ὠρέ! 

γράφει ὁ Δημ. Νατσιός

.             Νὰ ἀπαντήσουν οἱ δωσίλογοι, οἱ προδότες ὄχι στὰ ὄργανά τους, τὰ κομματικά, ἀλλὰ στὶς ἱερὲς σκιὲς τῶν ἡρώων  τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων. Μὲ τὶς πέτρες πολεμοῦσαν οἱ ἀετοί μας, γιὰ νὰ διώξουν τοὺς προγόνους τῶν σκοπιανῶν, τοὺς κομιτατζῆδες. Μὲ τὶς πέτρες…Θὰ βγοῦν ἀπὸ τὰ μνήματα καὶ θὰ θρηνοῦν γιὰ τὴν κατάντιά μας…
.             Τὸ παρὸν ἄρθρο εἶναι ἀφιερωμένο σ’ ἕναν ἄγνωστο ἥρωα. Σ’ ἕναν ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς χιλιάδες, ποὺ ὅταν τὸ καλέσει ἡ στιγμή, φανερώνουν τὴν ξεχωριστὴ ψυχική τους ἁρματωσιά. Σπαρμένη ἡ ἡρωοτόκος ἑλληνικὴ γῆ μὲ τὰ κόκκαλα τὰ ἱερὰ τέτοιων ἀνθρώπων. Τέτοιοι ἀντρειωμένοι, ποὺ ὁ θάνατός τους θάνατος δὲν λογιέται, ἀνάγκασαν τὸν ποιητὴ νὰ πεῖ πὼς ὅταν θέλουμε νὰ καυχηθοῦμε, τέτοιους βγάζει τὸ ἔθνος μας, θὰ λέμε. Γιὰ τὸν ταγματάρχη Ἰωάννη Βελισσαρίου ὁ λόγος, ποὺ ἡ προτομή του κοσμεῖ καὶ τὸν λόφο τῆς ἔνδοξης μάχης τοῦ Κιλκίς. Γόνος πλούσιας οἰκογένειας, γεννιέται τὸ 1861 στὴν Κύμη τῆς Εὐβοίας. Μεγαλώνει σὲ μία ἐποχὴ ποὺ ἡ Ἑλλάδα, ἐξαρτημένη, ἀνάπηρη καὶ ὑποτελὴς στοὺς ξένους, προσπαθεῖ νὰ ἁπλωθεῖ, νὰ μεγαλώσει τὰ ἀξιοθρήνητα σύνορά της, τὰ ἐδαφικὰ ψιχία ποὺ τῆς παραχώρησαν οἱ κακουργηματικὲς Μεγάλες Δυνάμεις.
.             Πνίγεται ὅμως ὁ ἀγωνιστικὸς δυναμισμὸς τοῦ λαοῦ, ἐξ αἰτίας τῶν ξενοχειροτονημένων μοναρχιῶν καὶ τῶν διεφθαρμένων κυβερνήσεων. Εἶναι ἡ ἐποχὴ ποὺ σαβανώνει τὴν πατρίδα τὸ δόγμα «τῆς μικρᾶς, ἐντίμου» καὶ ἀξιολύπητης Ἑλλάδος, τὸ ὁποῖο, μετὰ τὴν περίοδο 100 ἐτῶν, ἐπαναλαμβάνεται, γιατί καὶ τώρα μᾶς κυβερνοῦν τὰ ἀπολειφάδια τοῦ παλαιοκομματισμοῦ καὶ τῆς ὑποτέλειας. Ὁ 19ος αἰώνας κλείνει μὲ τὴν συμφορὰ τοῦ ψευτοπολέμου τοῦ 1897. Ἀπὸ τοὺς ἐλάχιστους ποὺ διακρίνονται στὸν ἀτιμωτικὸ αὐτὸ πόλεμο εἶναι ὁ ὑπολοχαγός, τότε, Βελισσαρίου, ποὺ κρατάει τὴν θέση του στὰ στενὰ τῆς Μελούνας, ὅταν ὁλόκληρη ἡ 2η ταξιαρχία ἐγκαταλείπει πανικόβλητη τὸ πεδίο τῆς μάχης.
.             Ἡ συμφορὰ τοῦ ’97 ἀφυπνίζει ὅμως τὴν χώρα. Οἱ Ἕλληνες ἀντιλαμβάνονται πὼς «καλύτερα νὰ τρέχωσι τὸν κόσμον μὲ ἐξαπλωμένην χεῖρα ψωμοζητοῦντες-παρὰ προστάτας νά ’χωμεν» (Κάλβος). Ἡ πατρίδα πρέπει νὰ ὀρθοποδήσει μὲ τὶς δικές της κυρίως δυνάμεις. Ἔτσι ὁ στρατὸς καὶ ὁ στόλος ἀναδιοργανώνονται, τὸ θαῦμα τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων ἀχνοφέγγει. Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1912 ἀρχίζει ἡ ἐπικὴ ἐξόρμηση τοῦ ἔθνους. Στὸ Σαραντάπορο μαθαίνουν ὅλη τὴ «βελισσαρικὴ» ὁρμή. Χωρὶς ὑποστήριξη πυροβολικοῦ ὁρμᾶ κατὰ τῶν Τούρκων, γεγονὸς ποὺ ἀναγκάζει τὸν ἀρχιστράτηγο Κωνσταντῖνο νὰ τὸν ἀποκαλέσει «τρελὸ» καὶ νὰ τοῦ ἀφαιρέσει γιὰ λίγο τὴν διοίκηση τοῦ τάγματός του. (Ὁ Κολοκοτρώνης ἔλεγε πὼς «ὁ κόσμος μᾶς ἔλεγε τρελούς, ὅταν ξεκινήσαμε νὰ κάμουμε τὴν Ἐπανάσταση». «Ὅλα τὰ εἶχα προβλέψει, τὰ εἶχα σκεφθεῖ, ὅλα ἐκτὸς ἀπὸ τὴν τρέλα τῶν Ἑλλήνων», ἔλεγε καὶ ὁ Νικόλαος Ἰβανώφ, ἀντιστράτηγος, διοικητὴς τῆς 2ης Βουλγαρικῆς Στρατιᾶς, μετὰ τὴν ἥττα του στὸ Κιλκίς. Κάποιοι «τρελοί» μᾶς ἀπελευθέρωσαν καὶ κάποιοι «γνωστικοὶ» Γραικύλοι κρατοῦν τὴν Ἑλλάδα βυθισμένη στὴν ἀνυποληψία τῆς «ἑλληνοτουρκικῆς φιλίας»). Τὸ ἄστρο τοῦ ἥρωα, λάμπει στὴν μάχη τοῦ Μπιζανίου, τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1913. Ἐκεῖ ἀκούστηκε γιὰ πρώτη φορὰ τὸ θρυλικὸ σύνθημα τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ «ἀέρα», ἀντικαθιστώντας τὸ στρατιωτικὸ παράγγελμα «ἐμπρὸς διὰ τῆς λόγχης». (Ἐπειδὴ οἱ ὀβίδες τοῦ τουρκικοῦ πυροβολικοῦ «ἔπιαναν ἀέρα», δὲν ἔβρισκαν στόχο, οἱ εὔζωνοι εἰρωνεύονταν αὐτὸ τὸ γεγονός). Ἐκεῖ στὰ Γιάννενα δύο εὐζωνικὰ τάγματα, τοῦ Βελισσαρίου (9ο) καὶ τοῦ Ἰατρίδη, ἀναγκάζουν κυριολεκτικὰ τὸν Τοῦρκο διοικητὴ Ἐσσὰτ πασὰ νὰ παραδώσει τὴν πόλη. Στὸ περιοδικὸ «ΤΟΤΕ», τεῦχος 60ό διαβάζουμε: «Στὶς 3 τὸ πρωὶ τῆς 21ης Φεβρουαρίου τοῦ 1913, ὁ Βελισσαρίου ὁδήγησε ὁ ἴδιος τὴν ἐπιτροπὴ τοῦ Ἐσσὰτ στὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο. Ὁ Κωνσταντῖνος μόλις τὸν εἶδε ἀπόρησε. Ὀργισμένος τοῦ λέει: «-τί θέλεις τέτοια ὥρα ἐδῶ; Ποῦ ἄφησες τὸ τάγμα σου»; Ἀπαντᾶ: «Νὰ σᾶς φέρω τὰ Γιάννενα». Κι ὁ Κωνσταντῖνος τοῦ εἶπε εἰρωνικά, νομίζοντας πὼς παραφρόνησε: «Μὲ τὶς μαοῦνες τῆς λίμνης;». «Ὄχι, μὲ τὰ φτερὰ τῶν εὐζώνων μου», ἀπαντᾶ ὁ Βελισσαρίου. Ὁ Διάδοχος βλέποντας τὴν ἐπιτροπὴ τῶν Τούρκων, κατάλαβε τί εἶχε συμβεῖ. «Ἀλήθεια, Βελισσαρίου θέλεις ράπισμα, ἀλλὰ θέλεις καὶ φίλημα, ἀγαπημένε τρελέ», θὰ τοῦ πεῖ συγκινημένος. Λίγο πρὶν ἀπὸ τὸν Δεύτερο Βαλκανικό, θὰ συναντήσει ὁ Βελισσαρίου τὸν αἰχμάλωτο Τοῦρκο φρούραρχο τῶν Ἰωαννίνων Βεχὴπ μπέη σὲ μία ἔπαυλη στὴν Κηφισιά. «Μοῦ ἔκαμε μεγάλη ἐντύπωση ἡ γενναιότητά σας», εἶπε ὁ Τοῦρκος στρατηγὸς σὲ ἄψογα ἑλληνικά. «Θὰ μποροῦσε ὅμως νὰ εἴχατε φονευθεῖ ἢ καὶ νὰ αἰχμαλωτιστεῖ μὲ τὸ παράτολμο ἐκεῖνο ἐγχείρημά σας, νὰ εἰσχωρήσετε πίσω ἀπὸ τὶς γραμμὲς τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ». Ἀπαντᾶ ὁ ἀνδρεῖος ἀξιωματικός: «Νὰ φονευθῶ ναί, ἀλλὰ νὰ αἰχμαλωτισθῶ, αὐτὸ δὲν θὰ συνέβαινε ποτέ».

.             Στὴν μάχη τοῦ Κιλκὶς πολεμοῦν πλάι πλάι οἱ μονάδες τοῦ συνταγματάρχη Ἰωάννη Παπακυριαζῆ καὶ τοῦ ταγματάρχη Ἰωάννη Βελισσαρίου. Οἱ δύο ἄντρες εἶναι συγγενεῖς, «μπατζανάκια». Μεταξύ τους ἁμιλλῶνται ποιὸς θὰ ἐπιδείξει τὴν μεγαλύτερη γενναιότητα. Σημειώνει ὁ στρατηγὸς Πάγκαλος στὰ «ἀπομνημονεύματά» του. «…Ἤρξατο τότε σφοδρότατος καταιγισμὸς πυρός, κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ ὁποίου οἱ ἕξι λόχοι τοῦ Βελισσαρίου, προχωροῦντες ταχέως ἔφθασαν εἰς ἀπόστασιν ἑφόδου ἀπὸ τῆς πρώτης γραμμῆς τῶν βουλγαρικῶν ὀρυγμάτων. Καὶ εἶδον τὸ ἀλησμόνητο θέαμα τῆς ἑφόδου τῶν εὐζωνικῶν λόχων τοῦ Βελισσαρίου, οἱ ὁποῖοι ὑπὸ τοῦ διοικητοῦ των, ὅρμησαν ἀκάθεκτοι καὶ μὲ βροντώδεις ἀλαλαγμοὺς ἐπὶ τῆς πρώτης ὀφρύος λόφου βουλγαρικῶν χαρακωμάτων…Ὁ ἀγὼν ὑπῆρξεν μεγαλειώδης. Οἱ Βούλγαροι ἀνετράπησαν ἢ ἐξοντώθησαν διὰ τῆς λόγχης. Αὐτὸ ἦτο τὸ μεγαλύτερον κατόρθωμα τοῦ Βελισσαρίου καὶ μὲ δικαίαν ὑπερηφάνειαν ἐφώναξεν εἰς τὸν λοχαγὸν Ζήραν, ἄλλον γενναῖον, ὁ ὁποῖος ὑπηρετοῦσεν εἰς τὸ σύνταγμα τοῦ Παπακυριαζῆ, τοῦ μπατζανάκη τοῦ Βελισσαρίου.
-Βρὲ Ζήρα, ποῦ εἶναι ὁ διοικητής σου νὰ δεῖ; Σκοτώθηκε, ἀπαντᾶ ὁ Ζήρας. Εἶχε πέσει πρὸ ὀλίγου μόλις, μαχόμενος μὲ τὸν ἴδιον ἀπαράμιλλον τρόπον. Καὶ τότε, τὸ πρόσωπον τοῦ Βελισσαρίου ἐμαύρισε ἀπὸ τὸ πένθος. Ἔβγαλε τὸ πηλίκιόν του, ἔκαμε τὸ σταυρό του καὶ ἐτράβηξε μπροστά…».
.             Λίγες ἡμέρες ἀργότερα, στὴν μάχη τῆς Ἄνω Τζουμαγιᾶς, στὸ ὕψωμα 1378, σκοτώνεται, πολεμώντας μπροστὰ καὶ ὁ Βελισσαρίου. Ἦταν 13 Ἰουλίου 1913. Ὁ βασιλιὰς Κωνσταντῖνος μόλις πληροφορήθηκε τὸν θάνατό του, ἀντὶ γιὰ συλλυπητήρια, τηλεγραφεῖ στὴν οἰκογένειά του: «Χαιρετίζω τὸν Ἥρωα τῶν Ἡρώων».
.             Ὁ Σπύρος Μελάς, στὸ βιβλίο του «οἱ πόλεμοι 1912 -13», περιγραφεῖ τὸ τέλος τοῦ ἥρωα (σελ. 511-512).
«Ἔτσι, αὐτὴ τὴν ἱστορικὴ μέρα, βρέθηκαν ἀντιμέτωποι καὶ ἀπὸ τὰ δύο μέρη οἱ πιὸ διαλεχτοὶ ἄντρες, Βούλγαροι καὶ Ἕλληνες. Οἱ ἄντρες τῆς βασιλικῆς φρουρᾶς τοῦ Φερδινάνδου, μεγαλόσωμοι ὅλοι καὶ ψυχωμένοι, πολέμησαν μὲ παλληκαριὰ καὶ πεῖσμα. Κι ἀπέναντί τους εἴχανε τοὺς ἀθάνατους εὐζώνους, τοὺς ἡμίθεούς του «πρώτου-τριακοστοῦ ὄγδοου» συντάγματος. Ὁ ἀγώνας ἦταν τόσο λυσσασμένος καὶ συχνὰ σῶμα μὲ σῶμα, ὥστε πολλοὶ ἀπὸ τὴ μία μεριὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη πέφτανε τρυπημένοι μὲ τὴ λόγχη, ἀρκετοὶ Βούλγαροι σκοτώθηκαν μὲ πέτρες στὸ κεφάλι… γιατί, κάποια στιγμή, τὰ πυρομαχικὰ λείψανε ἀπὸ τοὺς εὐζώνους καὶ τότε ὁ Βελισσαρίου ποὺ ἤτανε ὅπως πάντα στὴ γραμμὴ τῆς φωτιᾶς τοὺς φώναξε:
-Χτυπᾶτε τους μὲ τὶς πέτρες, ὠρέ! Κι αὐτὲς σκοτώνουν. Ἀλλὰ μία ὀβίδα ἔσκασε κοντά τους, ἕνα μεγάλο θραῦσμα τὸν βρῆκε κατάστηθα καὶ ὁ ἐθνικὸς ἥρωας, ὁ πορθητὴς τοῦ Μπιζανίου, ἀπόμεινε στὸν τόπο. Στὴν ἐπικὴ αὐτὴ σύγκρουση ἔπεσε σὲ λίγο, καὶ ὁ ταγματάρχης Κολοκοτρώνης, ἄξιο βλαστάρι τῆς δοξασμένης γενιᾶς τοῦ Γέρου τοῦ Μοριά, κοντὰ σ’ αὐτὴ χάθηκαν καὶ ἕνα σωρὸ ἀξιωματικοὶ καὶ ἄντρες τοῦ ἡρωικοῦ συντάγματος. Οἱ πλαγιὲς κι οἱ ρεματιὲς εἴχανε γεμίσει πτώματα Ἑλλήνων καὶ Βουλγάρων ἀνακατωμένα…» (Ἐκεῖνα τὰ χρόνια «οἱ ἄνθρωποι ζοῦσαν γιὰ ἕνα ἔπαινο καὶ πέθαιναν γιὰ ἕνα τραγούδι», ἔλεγε ὁ Καρκαβίτσας. Ἦταν φιλότιμοι. Ἐλπίζουμε, πὼς ὅταν ἀνθίσουνε καὶ πάλι τοῦτοι οἱ τόποι, καὶ ᾽ρθοῦνε καινούργιοι ἄνθρωποι ποὺ θὰ συνοδεύσουν τὴν περιρρέουσα βλακεία στὴν τελευταία της κατοικία, νὰ ξαναμποῦν αὐτὰ τὰ κείμενα στὴν τυμπανιαίας, σήμερα, ἀποφορᾶς ἐκπαίδευση, γιὰ νὰ ἀνασάνουμε κι ἐμεῖς καὶ οἱ μαθητές μας). Αὐτὰ τὰ λίγα μνημόσυνα λόγια γιὰ ἕναν ἥρωα, ποὺ θυσίασε τὴν ζωή του, γιὰ νὰ ἐλευθερώσει τὴν Μακεδονίας μας, αὐτὴν ποὺ τώρα προδίδουν οἱ Νενέκοι. Ἁπλὰ λόγια γιὰ ἐπίλογο, γιατί ὁ ἡρωισμὸς δὲν περιγράφεται μὲ μεγαλοστομίες. Ὅπως ἁπλὰ τὸ εἶπε καὶ ὁ ἐθνικός μας ποιητής: «Ἀπ’ τὰ κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τὰ ἱερά»…

 

Δημήτρης Νατσιὸς

δάσκαλος-Κιλκὶς

«ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ» ἢ «ΣΚΟΠΙΑΝΟ»; (Μητρο. Ναυπάκτου Ἱερόθεος)

«Μακεδονικὸ» ἢ «Σκοπιανὸ» ζήτημα;

τοῦ Μητροπ. Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

.               Στήν συζήτηση πού ἔγινε καί γίνεται αὐτόν τόν καιρό στήν Ἑλλάδα καί στά Σκόπια γιά τήν ἐπίλυση τοῦ θέματος τῆς ὀνομασίας τῆς «γείτονος χώρας», ὅπως ἔλεγαν οἱ περισσότεροι, ἐτέθησαν πολλά ζητήματα, τά ὁποῖα δέν εἶναι σκοπός τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ. Ἐτέθησαν, δηλαδή θέματα ἱστορικά, ἰδεολογικά, ἐθνικά, κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, κομματικά, ἐμπορικά κ.ἄ.
.               Δέν εἶναι πρόθεσή μου νά ἀσχοληθῶ μέ ὅλα αὐτά τά ζητήματα. Ἁπλῶς θέλω νά ἐνημερώσω τούς ἀναγνῶστες ὅτι ὑπηρέτησα ὡς Ἱεροκήρυξ στήν Ἱερά Μητρόπολη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας γιά 18 χρόνια (1969-1987), μαζί μέ τόν τότε Ἱεροκήρυκα π. Ἰωήλ Φραγκάκο καί σημερινό Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας, καί γνωρίζω πολλές πτυχές τοῦ σοβαροῦ καί εὐαίσθητου αὐτοῦ θέματος.
.               Ὁ μακαριστός Γέροντάς μου Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κυρός Καλλίνικος πέρασε μέσα ἀπό πολλές μαρτυρικές δοκιμασίες ἀπό τούς Σκοπιανούς καί φιλοσκοπιανούς, τούς «Σλαβομακεδόνες», ὅπως τούς ἔλεγαν τότε, οἱ ὁποῖες δοκιμασίες τόν ἐξαγίασαν κυριολεκτικά.
Ἀφήνω πρός τό παρόν αὐτό τό θέμα καί θά θίξω μόνον μερικά ἄλλα ζητήματα πού παρατήρησα κατά τήν πορεία τῶν συζητήσεων

1. Ρωμανία καί Ἐθνικά Κράτη

.               Θά σημειωθοῦν μερικές ἱστορικές ἀπόψεις, ὅπως μᾶς τίς δίδαξε ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὕστερα ἀπό ἔρευνα πού ἔκανε στίς πηγές σχετικά μέ τήν Ρωμηοσύνη. Οἱ Φράγκοι πού ἤθελαν νά διασπάσουν τήν Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία, μᾶς ἀποκάλεσαν ἀπό Ρωμαίους Γραικούς τόν 8ο αἰώνα καί ἀργότερα τόν 19ο αἰώνα διέσπασαν τά Βαλκάνια γιά τήν μή ἐπανασύσταση τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας (Βυζάντιο).
.               Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁ Μέγας Ἀθανάσιος τόν 4ο αἰώνα σέ ἐπιστολή του, ἀναφερόμενος στίς ἀποφάσεις τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, γράφει ὅτι συμφώνησε μέ αὐτές τίς ἀποφάσεις «πᾶσα ἡ οἰκουμένη», δηλαδή ἡ τότε Χριστιανική Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία, καί ὅσοι κατοικοῦν στίς Ἐπαρχίες της, ἤτοι «κατά τήν Δαλματίαν καί Δαρδανίαν καί Μακεδονίαν, Ἠπείρους τε καί Ἑλλάδα καί Κρήτην καί τάς ἄλλας νήσους, Σικελίαν τε καί Κύπρον καί Παμφυλίαν, Λυκίαν τε καί Ἰσαυρίαν καί πᾶσαν τε τήν Αἴγυπτον καί τοῖς Λιβίοις καί πλεῖστοι τῶν ἐν τῇ Ἀραβίᾳ ταύτην ἐπέγνωσαν».
.               Ἀπό ὅλες τίς ἱστορικές μαρτυρίες γνωρίζουμε ὅτι ἡ Κύπρος, ἡ Ἑλλάδα, ἡ Ἤπειρος, ἡ Θράκη, ὁλόκληρη ἡ Μακεδονία ἦταν Ἐπαρχίες (Θέματα) τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, ἀλλά εἶχαν Ὀρθόδοξη πίστη, ἀνῆκαν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, εἶχαν Ἑλληνική παράδοση καί πολιτισμό καί οἱ κάτοικοί τους ἦταν δίγλωσσοι.
.               Οἱ Τοῦρκοι μέχρι τόν 19ο αἰώνα ὀνόμαζαν Ρούμελη ὁλόκληρη τήν Μακεδονία, τήν Ἤπειρο, ὅλες τίς ἐκτάσεις ἀπό τό Βελιγράδι ὡς τήν Πελοπόννησο, δηλαδή ὅλο τό Εὐρωπαϊκό μέρος τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Ἑπομένως, μέχρι τόν 19ο αἰώνα ἐπικράτησε ἡ Ρωμηοσύνη μέ τήν ἑνιαία πίστη, τήν Ἑλληνορθόδοξη παράδοση (μουσική, ἁγιογραφία κλπ.), παρά τίς γλωσσικές διαφορές.
.               Ἐπειδή ὑπηρέτησα στήν Ἱερά Μητρόπολη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας καί διάβασα ὅλους τούς Κώδικες μέ τά Πρακτικά τῆς Δημογεροντίας τῶν Βοδενῶν, πού διασώζονται στό παλαιό Ἀρχεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, βρῆκα ὅτι στήν Μητρόπολη Βοδενῶν (Ἐδέσσης) μέ τήν Ὀρθόδοξη παράδοση καί τήν Ἑλληνική αὐτοσυνειδησία της ὑπαγόταν καί ἡ Γευγελῆ, καί μάλιστα ὁ τότε Μητροπολίτης, κατά τήν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας, ἄφησε τήν ἕδρα του καί πῆγε νά ἑορτάση τό Πάσχα ἐκεῖ, προφανῶς γιατί ὑπῆρχε ἀνάγκη.
.               Ἐπίσης, διάβαζα γιά τήν ἡρωική δράση καί στάση τῶν Ἐπισκόπων, τῶν Δημογερόντων καί τῶν κατοίκων τῆς περιοχῆς νά ἀνήκουν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί ἀντιδροῦσαν μέ ὅλες τίς δυνάμεις τους σέ ὅλες τίς ἐθνικιστικές προπαγάνδες.
.               Ἡ διάσπαση τῆς Ρωμηοσύνης τῶν Βαλκανίων σέ Κράτη καί τῆς Μακεδονίας ἔγινε τόν 19ο καί 20ό αἰώνα κάτω ἀπό τήν ἐπίδραση τοῦ δυτικοῦ διαφωτισμοῦ καί τῆς πολιτικῆς τῶν δυτικῶν δυνάμεων, τῆς Ρωσίας καί τῆς Σερβίας, καί ἀντέδρασε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, μέ τήν Σύνοδο τοῦ 1872, πού ἀποφάσισε ἐναντίον τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ.
.               Ὁπότε, εἶναι φανερόν ὅτι ὅλοι οἱ ἄλλοι λαοί γράφουν τήν ἱστορία τους μέ ἱστορική ἀκρίβεια καί ἐμεῖς δυστυχῶς ὑποχρεωνόμαστε νά τήν περιγράψουμε μέ ψευδῆ ὀνόματα. Αὐτό εἶναι τό μεγάλο πρόβλημα τῶν ἡμερῶν μας.

2.Ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας

.               Τό θέμα αὐτό, ἐκτός ἀπό ἱστορικό, εἶναι καί πολιτικό. Γιά μένα συνιστᾶ ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας καί ἔλλειμμα πολιτικῆς διαχειρίσεως ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἡ ὑπεύθυνη Κυβέρνηση ἀντιμετώπισε τό θέμα αὐτό.
.               Νά θυμίσω ὅτι τό 1992 χαράχθηκε ἡ ἐθνική γραμμή ἀντιμετώπισης τοῦ θέματος, ὕστερα δύο Συμβούλια Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν ὑπό τόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας. Ἀκόμη καί τό 2008 καθορίσθηκαν «οἱ κόκκινες γραμμές» γιά τό θέμα αὐτό ἀπό τήν τότε Κυβέρνηση καί τήν ἀξιωματική ἀντιπολίτευση, ἡ σύνθετη ὀνομασία μέ γεωγραφικό προσδιορισμό ἔναντι ὅλων, παρά τίς ὀξύτατες πολιτικές διαφωνίες πού εἶχαν μεταξύ τους σέ ἄλλα ἐσωτερικά ζητήματα.
.               Ὅμως, στήν παροῦσα φάση, οἱ διπλωματικές συζητήσεις γίνονταν ἐν ἀγνοία τῶν ἄλλων Κομμάτων, καί μάλιστα βρίσκονταν σέ κατάσταση ἔντονης ἀντιπαράθεσης πού δέν δημιουργοῦσαν τό μίνιμουμ ἐθνικῆς συναίνεσης. Ἐπίσης, δέν ὑπῆρχε ἑνιαία κυβερνητική γραμμή, δέν συζητήθηκε τό θέμα στήν Κοινοβουλευτική ὁμάδα τῆς Κυβερνητικῆς παράταξης. Οὔτε συζητήθηκε στήν Βουλή, παρά μόνον ἐμμέσως ὕστερα ἀπό πρόταση δυσπιστίας ἐναντίον τῆς Κυβερνήσεως. Δέν ἔγινε κάποιο δημοψήφισμα γιά νά ἀκουσθῆ ἡ γνώμη τοῦ λαοῦ κλπ. Ἀγνοήθηκαν δέ καί οἱ διαμαρτυρίες τοῦ λαοῦ μέ τίς μεγάλες κινητοποιήσεις. Ἀντίθετα, ὅλα αὐτά προβλέφθησαν νά γίνουν στό γειτονικό Κράτος καί ὕστερα νά ἀποφασίση ἡ Ἑλλάδα.
.               Αὐτό εἶναι ἀπρεπές, ἐκτός καί ἄν οἱ ὑπεύθυνοι διαχειριστές ἐκ μέρους τῆς Πατρίδας μας ἐνήργησαν κατά τέτοιο τρόπο ὥστε καί οἱ ἔξωθεν ἐνδιαφερόμενες δυνάμεις νά ἱκανοποιηθοῦν καί τό Κράτος τῆς «Βορείου Μακεδονίας» νά στηριχθῆ γιά νά μή διαλυθῆ, καί νά ψηφίση τελικά τήν συμφωνία ἡ ἑπόμενη Ἑλληνική Κυβέρνηση ἤ νά τήν καταψηφίση, ἄν ἐν τῷ μεταξύ οἱ Σκοπιανοί δέν τηρήσουν ὅλα τά σημεῖα τῆς συμφωνίας αὐτῆς.
.               Ἐν πάσῃ περιπτώσει τό νά μή ὑπάρχη συνεννόηση τῶν Πολιτικῶν Κομμάτων στά Ἐθνικά θέματα, ἄν καί ὑπῆρχαν οἱ δυνατότητες καί οἱ δεσμεύσεις νά τεθοῦν οἱ «κόκκινες γραμμές», καί ἀντίθετα νά ἀντιμετωπίζονται μικροκομματικά, τό νά μή λαμβάνεται ἡ γνώμη τοῦ λαοῦ, εἶναι, κατά τήν ἄποψή μου, ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας καί πολιτικοῦ διαλόγου.

3. Ἡ «Βόρεια» καί ἡ «Νότια» Μακεδονία

.               Τελικά ἐπελέγη νά ὀνομασθῆ ἡ «πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία τῆς Μακεδονίας» σέ «Βόρεια Μακεδονία». Θεωρήθηκε ὅτι αὐτή εἶναι ἡ καλύτερη λύση καί γιά τήν Ἑλλάδα.
.               Ὅμως, ὁ ὅρος «Βόρεια Μακεδονία» συνειρμικά ὁδηγεῖ τήν σκέψη στήν «Νότια Μακεδονία», ἀφοῦ δέν ὑπάρχει προσδιορισμός Βόρεια ἄν δέν ὑπάρξη Νότια. Ἐπίσης, τό Βόρειο καί τό Νότιο παραπέμπει σέ ἕνα ἑνιαῖο λαό μέ κοινή γλώσσα, κοινή παράδοση, ἑνιαῖο πολιτισμό, ὅπως Βόρεια καί Νότια Κορέα, παρά τό ὅτι εἶναι χωρισμένα Κράτη. Στήν Πατρίδα μας γίνεται λόγος γιά Βόρεια Ἑλλάδα καί Νότια Ἑλλάδα, Βόρεια Πελοπόννησο καί Νότια Πελοπόννησο κλπ. καί ὄχι Βόρεια καί Νότια Μακεδονία.
.               Τελικά, ἀφοῦ προσδιορίσθηκε ἡ «Βόρεια Μακεδονία», ποιά εἶναι ἡ «Νότια Μακεδονία» καί ποιά εἶναι ἡ σχέση μεταξύ τῆς «Βόρειας Μακεδονίας» τῶν Σκοπίων καί τῆς Μακεδονίας πού ἀνήκει στήν Ἑλλάδα; Ἐφ’ ὅσον μέ τήν συμφωνία αὐτή ὑπάρχει «Βόρεια Μακεδονία», τότε πῶς μπορεῖ νά διευκρινισθῆ γιά τό ποιά περιοχή τῆς Ἑλλάδος θά χαρακτηρισθῆ ὡς «Νότια Μακεδονία» καί ποιά θά εἶναι ἡ σχέση μεταξύ τους;
.               Νομίζω ὅτι καί ὁ ὅρος «Βόρεια Μακεδονία» μέ τήν νοούμενη καί μή χαρακτηριζόμενη, πρός τό παρόν, «Νότια Μακεδονία» ὑπονοεῖ τούς ἰσχυρισμούς τῶν Σκοπιανῶν, πού τούς ἄκουγα πολλά χρόνια πρίν ἀπό τούς «Σλαβομακεδόνες», ὅτι οἱ Ἕλληνες κατέκτησαν τήν Μακεδονία καί ὑποδούλωσαν τούς «Μακεδόνες», οἱ ὁποῖοι πρέπει κάποτε νά ἀπελευθερωθοῦν!
.               Θυμᾶμαι, τήν δεκαετία τοῦ 1970 καί 1980, στήν Ἀριδαία Ἀλμωπίας μερικοί αὐτοχαρακτηριζόμενοι ὡς «Μακεδόνες» θεωροῦσαν ὅτι εἶναι ὑπόδουλοι στούς Ἕλληνες καί πολεμοῦσαν κάθε ἑλληνικό στοιχεῖο, καί μεταξύ αὐτῶν καί τόν Γέροντά μου Μητροπολίτη Καλλίνικο.
.               Τελικά, οἱ κάτοικοι τῆς Ἑλληνικῆς Μακεδονίας θά εἶναι «Νότιοι Μακεδόνες»; Καί ὅσοι δῆθεν «Σλαβομακεδόνες» κατοικοῦν στήν Ἑλληνική Μακεδονία, θά θεωροῦνται ὑπόδουλοι στούς Ἕλληνες; Ἤ ἀμφότεροι θά ἀγωνισθοῦν γιά νά ἑνώσουν τήν Βόρεια καί Νότια Μακεδονία σέ ἕνα «ἐλεύθερο Κράτος»;
.               Αὐτά εἶναι ζητήματα σοβαρά καί δέν μποροῦν νά ἀντιμετωπίζονται ἐπιπόλαια.

4. Κράτος, Ἐθνικότητα καί Ἰθαγένεια

.               Ἀπό ὅσους ἀσχολήθηκαν μέ τό θέμα αὐτό, ἄλλοι ὁμιλοῦσαν γιά «Μακεδονικό ζήτημα» καί ἄλλοι γιά «Σκοπιανό ζήτημα». Αὐτή ἡ διαφορά δέν εἶναι λεκτική, ἀλλά ἐννοιολογικά σημαντική.
.               Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι: Τί προσπαθοῦσαν νά κάνουν ἐπιχειρηματολογώντας; Νά ἀπαντήσουν στό τί σημαίνει ὁ ὅρος Μακεδονία καί Μακεδόνες ἤ στό τί εἶναι οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς τῶν Σκοπίων; Τελικά, εἶναι ἀπό πλευρᾶς ἱστορίας ὑπαρξιακό θέμα τῶν Μακεδόνων ἤ τῶν Σκοπιανῶν; Ποιοί τέλος πάντων ἔχουν πρόβλημα ἐθνικό καί πρέπει νά τό ἐπιβεβαιώσουν ἤ νά τό ἀπορρίψουν;
.               Τό ὅτι ἡ πλειοψηφία τῶν Σκοπιανῶν πανηγύρισε ὅτι ἡ Ἑλλάδα τούς ἔδωσε τήν «μακεδονική γλώσσα» καί τήν «μακεδονική ἐθνότητα», καί οἱ ὑπεύθυνοι τῆς ἑλληνικῆς πολιτείας ἔλεγαν ὅτι δέν δώσαμε ἐθνικότητα, ἀλλά ἰθαγένεια, δείχνει ὅτι εἶναι θέμα ὑπαρξιακό. Φαίνεται ὅτι ὑπάρχει σύγχυση μεταξύ ἐθνικότητας καί ἰθαγένειας-ὑπηκοότητας. Ὅπως ἔχει παρατηρήσει ὁ Δημήτριος Γάτης, ἐνῶ στήν ἀγγλική ἔκδοση τοῦ κειμένου τῆς συμφωνίας τό «Nationality Macedonia», πού ἀντιστοιχεῖ μέ τό «Ἐθνικότητα Μακεδονική», ἐν τούτοις στήν ἑλληνική γλώσσα μεταφράσθηκε σέ «ἰθαγένεια Μακεδονική», πού ἀντιστοιχεῖ στόν ἀγγλικό ὅρο «Citizen/Citizenship». Ἔτσι στό ἀγγλικό κείμενο στό σημεῖο αὐτό γράφεται: «Nationality Macedonia/Citizen of Republic of North Macedonia», ἐνῶ στήν ἑλληνική μετάφραση γράφεται: «Ἰθαγένεια Μακεδονική/ Πολίτης τῆς Δημοκρατίας τῆς Βόρειας Μακεδονίας». Ἔτσι, στήν συμφωνία αὐτή, πού ὑπεγράφη μεταξύ τῶν Ὑπουργῶν τῶν Ἐξωτερικῶν τῶν δύο Κρατῶν, ὑπάρχει μιά πρωτοτυπία, ὡς πρός τό ὄνομα τοῦ Κράτους καί τό ὄνομα τῶν πολιτῶν του.
.               Γιά τό θέμα αὐτό κάνει εὔστοχες παρατηρήσεις ὁ Ἄγγελος Συρίγος, ἀναπληρωτής καθηγητής Διεθνοῦς Δικαίου καί Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς στό Πάντειο Πανεπιστήμιο, σέ πρόσφατο ἄρθρο του (Καθημερινή 24 Ἰουνίου 2018) μέ τίτλο «Νοτιοαφρικανοί, Νοτιοσουδανοί, Μακεδόνες». Γράφει ὅτι ἡ ΠΓΔΜ θά εἶναι «τό πέμπτο Κράτος τοῦ ΟΗΕ μέ γεωγραφικό προσδιορισμό στό ὄνομά του». Τά ἄλλα τέσσερα Κράτη εἶναι ἡ Νότιος Ἀφρική, ἡ Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τό Ἀνατολικό Τιμόρ καί τό Νότιο Σουδάν.
.               Στά τέσσερα αὐτά Κράτη «τό ὄνομα τοῦ Κράτους ταυτίζεται μέ τό ὄνομα τῶν πολιτῶν τῆς Χώρας», δηλαδή γράφεται: «ὁ λαός τῆς Νότιας Ἀφρικῆς», «ὁ Κεντροαφρικανικός λαός», «ὁ λαός τοῦ Νοτίου Σουδάν», «ὁ λαός τοῦ Ἀνατολικοῦ Τιμόρ». Ἀντίθετα, μέ τήν συμφωνία τῶν δύο Ὑπουργῶν Ἐξωτερικῶν, ἐνῶ ἡ ΠΓΔΜ «θά ὀνομάζεται Βόρεια Μακεδονία», «οἱ κάτοικοί της δέν θά λέγονται “Βορειομακεδόνες”, ἀλλά “Μακεδόνες” μέ παῦλα “πολίτες τῆς Βόρειας Μακεδονίας”». Καί φυσικά θά ἐπικρατήση τό πρῶτο. Ἔτσι, θά εἶναι τό μόνο Κράτος στόν ΟΗΕ μέ αὐτήν τήν διαφοροποίηση μεταξύ ὀνόματος τοῦ Κράτους καί ὀνόματος τῶν πολιτῶν του.
.               Στό ἐπιχείρημα μερικῶν ὅτι ὑπάρχει τό δικαίωμα τοῦ αὐτοπροσδιορισμοῦ κάθε λαοῦ, στό ὁποῖο δέν μποροῦμε νά παρέμβουμε, ὁ καθηγητής παρατηρεῖ ὅτι «τό ὄνομα τῶν πολιτῶν τοῦ Κράτους, –ἡ ἰθαγένεια/ὑπηκοότητα– δέν ἀποτελεῖ δικαίωμα αὐτοπροσδιορισμοῦ. Εἶναι ὁ νομικός δεσμός μέ τό Κράτος». Αὐτό σημαίνει ὅτι ἀφοῦ ἐπελέγη νά ὀνομασθῆ τό γειτονικό Κράτος «Βόρεια Μακεδονία», ἡ ἰθαγένεια-ὑπηκοότητα θά ἔπρεπε νά χαρακτηρίζεται ὡς «Βορειομακεδονική», πού δείχνει τήν σχέση τοῦ πολίτη μέ τό Κράτος καί ὄχι νά ἔχη ἕνα ὄνομα πού προσδιορίζεται «βάσει τῆς εὐρύτερης γεωγραφικῆς περιφέρειας, στήν ὁποία κατοικεῖ».
.               Μάλιστα χρησιμοποιεῖ καί ἕνα ἐπιχείρημα. «Οἱ ἐναπομείναντες Ἕλληνες τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἤ τῆς Ἴμβρου, ὅσο καί νά θέλουν νά αὐτοπροσδιορισθοῦν, Τοῦρκοι πολίτες θά εἶναι. Ἐκεῖ πού ὑπάρχει δικαίωμα αὐτοπροσδιορισμοῦ εἶναι ὡς πρός τήν ἐθνοτική τους ταυτότητα. Εἶναι Τοῦρκοι πολίτες ἑλληνικῆς καταγωγῆς (ἤ Ἕλληνες ὡς πρός τήν ἐθνότητα)».

5. Διαφωτισμός καί Ἀριστερά

.               Κατά τήν πρόσφατη συζήτηση πού ἔγινε γιά τό θέμα αὐτό, διατυπώθηκε ἡ ἄποψη ὅτι οἱ ἀριστεροί πολιτικοί εἶναι ἀπαλλαγμένοι ἀπό τόν ἐθνικισμό, τόν ὁποῖο φορτώνουν στούς ἀντιπάλους τους, καί γι’ αὐτό εἶναι ἐλεύθεροι, ἐπηρεασμένοι ἀπό τίς ἀρχές τοῦ διαφωτισμοῦ καί τοῦ ὑπερεθνικισμοῦ.
.               Τό θέμα εἶναι ὅτι ὁ διαφωτισμός συνδέεται μέ τόν ἐθνικισμό. Μέ τήν ἐμφάνιση τοῦ διαφωτισμοῦ στήν Εὐρώπη ἀφυπνίσθηκαν οἱ ἐθνικισμοί καί πραγματοποιήθηκε ἡ δημιουργία μικρῶν Κρατῶν γιά νά ἐλέγχονται οἱ καταστάσεις καί νά κυριαρχοῦν οἱ τοπικές παραδόσεις. Ἡ διάσπαση τῶν Βαλκανίων σέ πολλές ἐθνικότητες καί σέ πολλά μικρά Κράτη ἦταν ἀπόρροια τῶν ἰδεῶν τοῦ διαφωτισμοῦ.
.               Ὁ Μέγας Ναπολέων μέ τό ἐπιτελεῖο του, καί οἱ τότε Εὐρωπαϊκές δυνάμεις, ἐπηρεασμένες ἀπό τόν διαφωτισμό καί τόν ρομαντισμό θέλησαν νά διασπάσουν τήν πολυεθνική Ρωμανία, τήν δυναμική Ρωμηοσύνη, καθώς ἐπίσης ἔκαναν τά πάντα γιά νά ἀποτρέψουν στό μέλλον τήν ἀνασύσταση τῆς Χριστιανικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας (Βυζάντιο) μέ τήν ἑνότητα ὅλων τῶν λαοτήτων σέ μιά ἑνιαία Αὐτοκρατορία. Ἡ Χριστιανική Ρωμανία ἦταν διαιρεμένη σέ «θέματα» μέ ἑνότητα πολιτιστική, ἐκκλησιαστική, παρά τήν διαφορά τῶν γλωσσῶν, ἐνῶ οἱ ἀρχές τοῦ διαφωτισμοῦ τήν διέσπασαν.
.               Ὅμως, σπάνια ἀκούγονται τά σχετικά μέ τήν πολιτιστική ἑνότητα τῆς Χριστιανικῆς Ρωμανίας (Βυζάντιο), παρά τήν γλωσσική διαφορετικότητα, καθώς ἐπίσης σπάνια ἀκούγεται ὅτι ὁ διαφωτισμός χαρακτηρίζεται ἀπό τόν ἐθνικισμό καί δυστυχῶς οἱ ἀριστεροί θεωροῦνται δῆθεν τέκνα τοῦ διαφωτισμοῦ, καί παράλληλα εἶναι διεθνιστές.
.               Ὕστερα ἀπό τά ἀνωτέρω διερωτῶμαι: Τό θέμα αὐτό εἶναι «Μακεδονικό» ἤ «Σκοπιανό»; Ὑπάρχει «Βόρεια Μακεδονία» χωρίς «Νότια Μακεδονία»; Ὑπάρχει «Βόρεια ἐλεύθερη Μακεδονία» καί «Νότια ὑπόδουλη Μακεδονία»; Συνδέεται ὁ διαφωτισμός μέ τόν διεθνισμό ἤ συνδέεται ὁ διαφωτισμός μέ τόν νεοφιλελεύθερο ἐθνικισμό;
.               Μέσα στήν θλίψη τῶν ἡμερῶν αὐτῶν καί τήν ἀδράνεια πολλῶν ἤ τήν πενία ἑνός συγκροτημένου λόγου, παρέδωσα ὅλη τήν μέριμνά μου καί τήν ἐλπίδα μου στόν Θεό, τόν «ὑπερασπιστή» τῆς ζωῆς μας, τόν ἄρχοντα τῆς εἰρήνης, τόν Κύριο τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς.

 

ΠΗΓΗ: parembasis.gr

 

22 IOYNIOY 168 π.Χ.: Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΥΔΝΑΣ (τελευταία μάχη τῆς Μακεδονίας… πρὶν τὶς Πρέσπες!)

Ο ΜΑΗΣ 68 ΚΑΙ Η ΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΑΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Ὁ Μάης 68 καὶ ἡ Ἄνοιξη τῆς Πράγας

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.           Ἡ ἑλληνικὴ ἰντελιγκέντσια τὶς ἡμέρες αὐτὲς ἀσχολεῖται μὲ τὸν Μάη τοῦ ᾽68, στὸ Παρίσι. Ἀντίθετα παρασιωπᾶ τὴν Ἄνοιξη τῆς Πράγας τοῦ 1968. Καθόλου παράξενο γιὰ τὴν ἀριστερὴ διανόηση μὲ τὴν ἰδεολογική της μονομανία. Ἀπὸ τὰ κείμενα – σχόλια, ποὺ γράφονται, λίγα ἀποδίδουν τὴν ἱστορικὴ πραγματικότητα. Τὰ περισσότερα ἐξιδανικεύουν τὸν Μάη τοῦ 68. Στὴν οὐσία εἶναι ἐπικήδεια σημειώματα. Τὴ σημερινὴ πραγματικότητα ἐξέφρασε ὁ πρόεδρος τῆς Γαλλίας Ἐμμανουὲλ Μακρὸν σὲ πρόσφατες δηλώσεις του. Τόνισε χαρακτηριστικὰ ὅτι «οἱ διεκδικήσεις τῆς νεολαίας καὶ τῶν ἐργατῶν τῆς ἐποχῆς ἐκείνης δὲν ἀφοροῦν τὴ σύγχρονη κοινωνία τῆς Γαλλίας…».
.           Γιὰ τὸν Μάη τοῦ 68 ἔχουν γράψει ἢ ἔχουν μιλήσει κατὰ καιροὺς ἔγκριτοι διανοητὲς στὴ Γαλλία. Ὅπως ἔγραψε ὁ καθηγητὴς Μισὲλ Βινόκ, οἱ ἐκτιμήσεις τους διαφέρουν. Γιὰ ὁρισμένους στὸ Μάη τοῦ ᾽68 ταιριάζει ὁ σαιξπηρικὸς λόγος «πολὺς θόρυβος γιὰ τὸ τίποτε». Ἄλλοι τὸν παρομοίασαν μὲ ἕνα δεῖπνο διασκέδασης σὲ χῶρο ὅπου δέσποζαν τὰ πορτρέτα τῶν Μάρξ, Λένιν, Τρότσκι, καὶ Μάο. Κάποιοι ἀριστεροὶ στοχαστὲς τὸν ἔβαλαν στὸ ἐπίπεδο τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1789…
.           Ὁ ἴδιος ὁ Βινὸκ σημειώνει σὲ ἄρθρο του ὅτι ἡ ἐξέγερση τῶν φοιτητῶν, ποὺ γενικεύθηκε, εἶχε ἕνα χαρακτήρα ἀντιαυταρχικό, ἀντικομφορμιστικὸ καὶ ἦταν ἐναντίον ὅλων τῶν θεσμῶν τῆς κοινωνίας, ἤτοι τῆς οἰκογένειας, τῆς ἐκπαίδευσης, τῆς σεξουαλικῆς ἠθικῆς, τοῦ κράτους καὶ τῶν Κομμάτων, συμπεριλαμβανομένου τοῦ ΚΚΓ. Ὁ Ζὰν Πὸλ Σάρτρ, ἄλλοτε ἐπικεφαλῆς τῶν πορειῶν τοῦ ΚΚΓ, τὸ κατηγόρησε ἀνοικτά, ὅτι «φοβᾶται τὴν ἐπανάσταση» καὶ ὅτι «ἀποφάσισε νὰ παίξει τὸ ρόλο τοῦ ἀντιπάλου τῆς κυβέρνησης σεβόμενο τοὺς κατὰ τοὺς νόμους κανόνες τοῦ παιχνιδιοῦ, ποὺ τὸ καθιστᾶ ἀντίπαλο μειωμένης ἐπικινδυνότητας»¹.
.           Μεταξὺ τῶν διανοητῶν ποὺ βίωσαν τὸν Μάη τοῦ 1968 ἦσαν οἱ ζῶντες στὸ Παρίσι Ἕλληνες στοχαστὲς Κώστας Παπαϊωάννου καὶ Κορνήλιος Καστοριάδης, καθὼς καὶ ὁ Γάλλος φιλόσοφος καὶ κοινωνιολόγος Raymond Aron. Γιὰ τὸν Παπαϊωάννου ἡ Παναγιώτα Βάσση2 ἔγραψε: «Τὴν ἐποχὴ τοῦ γαλλικοῦ Μάη τοῦ 1968, ὁ Παπαϊωάννου δὲν ἀνέλαβε ἀκτιβιστικὴ δράση, ὅπως ἄλλοι Ἕλληνες στοχαστὲς τοῦ Παρισιοῦ (βλ. λ.χ. τὴν περίπτωση τοῦ Κορνήλιου Καστοριάδη). Ἀποστασιοποιήθηκε ὑποστηρίζοντας τὸν κοινοβουλευτισμό, ἀμφισβητώντας τὴ δυνατότητα τῆς ἐξέγερσης νὰ μετατραπεῖ σὲ γνήσια λαϊκὴ ἐπανάσταση – δύσπιστος γὰρ ἀπέναντι στὴν τελευταία καὶ τὶς δυνατότητες τῆς ἐποχῆς του γιὰ μὰ ἐπαναστατικὴ ἀλλαγὴ – καὶ ὑπερασπιζόμενος τήν, ἐντὸς τοῦ συστήματος, ἀμφισβήτηση καὶ τὴν πρακτικὴ τῆς μὴ βίας. Ὁ Ἀρὸν προσδιορίζει τὴν πολιτικὴ στάση τοῦ Παπαϊωάννου ὡς ἀκολούθως: “Ἀπὸ ἰδιοσυγκρασία παρέμεινε ἕνας ἄνθρωπος τῆς ἀριστερᾶς. Ναί, ἔλεγε ἀστειευόμενος, ἂν θέλετε, εἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Ἀρόν, ἀλλὰ ὄχι δεξιός”. Ὡστόσο τὴν ἴδια ἐποχή… διαλέγεται μὲ τὴ θεωρία τοῦ ἀναρχισμοῦ, δίχως τὴν ἐγκόλπωσή του στὴν ἀναρχικὴ – περιθωριακὴ διανόηση»³.
.             Στὴν πιὸ κρίσιμη ἡμέρα τῆς ἐξέγερσης, τὴν 30ή Μαΐου 1968, καὶ ἀμέσως μετὰ τὸ ραδιοφωνικὸ διάγγελμα τοῦ Προέδρου Ντὲ Γκὸλ ἑκατοντάδες χιλιάδες Γάλλων ξεχύθηκαν στοὺς δρόμους πρὸς ὑποστήριξη τῆς Δημοκρατίας. Μεταξὺ αὐτῶν καὶ ὁ Κώστας Παπαϊωάννου μὲ τὸν Ἀρόν. Γράφει ὁ δεύτερος στὰ «Ἀπομνημονεύματά» του: «Μὲ φίλους ἀκούσαμε στὸ σπίτι μου τὴν ὁμιλία τοῦ Στρατηγοῦ. Νομίζω ὅτι φώναξα: Ζήτω ὁ Ντὲ Γκόλ! Εἴχαμε ὅλοι τὸ αἴσθημα πὼς αὐτὴ τὴ φορὰ εἶδε σωστὰ τὰ γεγονότα καὶ ὅτι νίκησε. Πήγαμε ὁ Κώστας Παπαϊωάννου καὶ ἐγὼ πρὸς τὰ Ἠλύσια Πεδία, ὅπου τὸ πλῆθος εἶχε ἀρχίσει νὰ συγκεντρώνεται…»⁴.
.             Ὁ Ρεϊμὸν Ἀρὸν ἦταν ὁ ψύχραιμος ἀναλυτὴς καὶ ἐπικριτικὸς σχολιαστὴς τῆς ἐξέγερσης τοῦ 1968. Γράφει στὰ ἀπομνημονεύματά του: «Κοινωνιολογικὲς ἔρευνες μεταξὺ τῶν σοβαροτέρων φωτίζουν ἕνα φαινόμενο τῆς γενιᾶς αὐτῆς (τοῦ 1968): Οἱ φοιτητὲς προερχόμενοι ἀπὸ οἰκογένειες χωρὶς ἐμπειρία στὴν ἀνώτατη ἐκπαίδευση, καὶ ἀποπροσανατολισμένοι μέσα στὸ νέο τρόπο ζωῆς, μὲ ἀβεβαιότητα γιὰ τὶς ἐπιλογές τους, φοβοῦνταν μήπως καὶ δὲν βροῦν ἐργασία, ἀφοῦ πάρουν τὸ δίπλωμά τους. Ζοῦσαν μέσα στὸ ἄγχος καὶ στὴ μοναξιά, σὲ συνθῆκες ἀβεβαιότητας. Στὶς συνθῆκες αὐτὲς ἑνώθηκαν μὲ τοὺς πλουσιότερους συμφοιτητές τους, γιὰ νὰ κραυγάσουν μαζί τους: Κάτω ἡ καταναλωτικὴ κοινωνία!»⁵
.             Μέγας ἐχθρὸς τοῦ Ἀρὸν ὁ παλιός του φίλος καὶ συνεργάτης του Ζὰν Πὸλ Σάρτρ. Αὐτὸς ἦταν ὁ ἐκρηκτικὸς «ἐπαναστάτης», μὲ τὰ «πιασάρικα» στοὺς φοιτητές, πλὴν ὅμως ἐκτὸς πραγματικότητας συνθήματά του. Ὁ Ἀρὸν ἦταν ἡ φωνὴ τῆς λογικῆς, τῆς ἠπιότητας, τῆς μὴ βίας. Ὁ Σαρτρ καθύβριζε καὶ συκοφαντοῦσε τὸν Ἀρὸν καὶ ἐκεῖνος ἁπλά τοῦ ἐξηγοῦσε τὸ ἄδικό του. Τελικὰ ὁ Ἀρὸν ἀποδείχθηκε ὅτι εἶχε δίκιο. Ὅ,τι ἐξήγησε στὸ βιβλίο του «Ἡ ἀνύπαρκτη ἐπανάσταση – Σκέψεις ἐπὶ τῶν γεγονότων τοῦ Μαΐου» (Ἔκδ. Fayard), ἀποδείχθηκαν σωστά. Ὁ συντάκτης τῆς ἀριστερῆς γαλλικῆς ἐφημερίδας «Liberation» Φιλὶπ Ντουροῦ ἔγραψε χαρακτηριστικά: «Στὸν περασμένο αἰώνα περνοῦσες περισσότερο ἂν ἤσουν μὲ τὸ στραβὸ τοῦ Σαρτρ παρὰ μὲ τὸ σωστὸ τοῦ Ἀρόν…»⁶. Καὶ ὑπενθύμισε ὁ Ντουροῦ αὐτὸ ποὺ ἔγραψε τὸ 1983 ὁ τότε διευθυντὴς τῆς ἐφημερίδας, πρώην μαοϊστὴς καὶ ἐκ τῶν ἡγετικῶν μορφῶν τῆς ἐξέγερσης τοῦ Μαΐου 1968 Serge July: «Ὁ Ρεϊμὸν Ἀρὸν εἶχε δίκιο, ἀλίμονο!». Σήμερα στὴ Γαλλία καὶ στὴν Ἑλλάδα ὁ Σάρτρ εἶναι ξεπερασμένος καὶ ξεχασμένος. Ὅμως οὐδεὶς τῆς Ἀριστερᾶς ἐπιθυμεῖ νὰ μιλάει γιὰ τὸν Ἀρόν. Τοῦ εἶναι ὀδυνηρό.

Ὁ Καστοριάδης γιὰ τὸν Μάη τοῦ 1968

.         Ὁ Κορνήλιος Καστοριάδης ὑπῆρξε θιασώτης τοῦ Μάη τοῦ 1968, χωρὶς πάντως νὰ παραβλέπει τὰ πολλὰ προβλήματα, ποὺ ὑπῆρξαν κατὰ καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτόν, καθὼς καὶ γιὰ τοὺς μηδενιστὲς – ἰδεολόγους. Ἔγραψε: «Γιὰ τὶς δεκάδες ἢ ἑκατοντάδες χιλιάδες ποὺ εἶχαν δράσει τὸν Ἰούνιο – Μάϊο, ἀλλὰ δὲν πίστευαν πιὰ σ’ ἕνα πραγματικὸ κίνημα, ποὺ ἤθελαν νὰ βροῦν μία δικαιολογία ἢ μία νομιμοποίηση γιὰ τὴν ἀποτυχία τοῦ κινήματος καὶ συνάμα γιὰ τὴ δική τους ἀρχόμενη ἰδιωτικοποίηση, διατηρώντας ὅμως μία “ριζοσπαστικὴ εὐαισθησία”, ὁ μηδενισμὸς τῶν ἰδεολόγων, οἱ ὁποῖοι εἶχαν καταφέρει τὴν ἴδια περίοδο νὰ πηδήξουν στὸ τρένο μίας ἀόριστης “ἀνατροπῆς”, τοὺς πήγαινε γάντι….
.         Ἴσως κάποιοι νὰ θεωρήσουν εὐφυῶς χαριτωμένη τὴν ἄποψη ὅτι τὸ “νόημα” τοῦ Μάη τοῦ ᾽68 ἦταν σὲ τελευταία ἀνάλυση ἡ ἐξάπλωση τῶν πωλήσεων τῶν πορνοκασετῶν. Λιγότερο διασκεδαστικὸ ἴσως, ἀλλὰ πιὸ γόνιμο, εἶναι νὰ δοῦμε στὸν Μάη καὶ στὰ κινήματα τῆς δεκαετίας τοῦ ᾽60 τὶς τεράστιες ὑποσχέσεις, ποὺ περιέχει δυνητικὰ ἡ σύγχρονη ἐποχὴ καὶ τὴν τεράστια δυσκολία ποὺ συναντᾶ ἡ σύγχρονη ἀνθρωπότητα, γιὰ νὰ βγεῖ ἀπὸ τὴν ἠλίθια ἰδιωτικοποίηση, νὰ πολιτικοποιηθεῖ, ν’ ἀποφασίσει ὅτι ἡ ἐνασχόληση μὲ τὶς δικές της (συλλογικὲς) ὑποθέσεις θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἡ φυσιολογική, συνηθισμένη τῆς κατάσταση».
.         Νὰ σημειώσουμε ὅτι ἐκ τῶν πρωταγωνιστῶν τοῦ Μάη ᾽68 οἱ Κουσνέρ, Μπετίτ, Λεβί, Γκλισμὰν ἔχουν ἀλλάξει τελείως πολιτικὸ καὶ ἰδεολογικὸ προσανατολισμό…

Τὸ χρονικὸ τῆς ἐξέγερσης

.       Ὁ Ρεϊμὸν Ἀρὸν στὰ «Ἀπομνημονεύματά» του χωρίζει τὰ γεγονότα τοῦ Μάη 68 σὲ τέσσερις φάσεις. Ἡ πρώτη ἀρχίζει μὲ τὴν εἴσοδο τῆς ἀστυνομίας στὴν αὐλὴ τῆς Σορβόνης, ποὺ διαρκεῖ ἕως τὶς 13 Μαΐου, ἡμέρα τῆς γενικῆς ἀπεργίας καὶ τοῦ ἀνοίγματος τῆς Σορβόνης. Ἡ δεύτερη σφραγίζεται ἀπὸ τὴν ἐπέκταση τῶν ἀπεργιῶν, στὴν ἀρχὴ ἀπὸ ἀνεξάρτητες κομματικὰ ὁμάδες, στὴ συνέχεια μὲ τὴν κινητοποίηση ἢ τὴ συμπαράσταση τοῦ Κομμουνιστικοῦ Κόμματος Γαλλίας, ποὺ κατέληξαν στὶς διαπραγματεύσεις τῆς Γκρενὲλ καὶ στὴ συμφωνία μεταξὺ ἐργοδοτῶν καὶ συνδικάτων ὑπὸ τὴν αἰγίδα τῆς κυβέρνησης Πομπιντού.
.       Ἡ τρίτη φάση διαρκεῖ λίγες, ἀλλὰ δραματικὲς ἡμέρες. Τὰ κύρια γεγονότα τῶν ἡμερῶν αὐτῶν ἦσαν ἡ ἄρνηση τῆς συμφωνίας τῆς Γκρενὲλ ἀπὸ τοὺς ἀπεργοὺς τῆς Μπιγιανκούρ, ἡ ἀμφισβήτηση τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας καὶ τοῦ Πρωθυπουργοῦ, ἡ ἀνακοίνωση τοῦ Φρανσουὰ Μιτερὰν ὅτι θὰ εἶναι ὑποψήφιος γιὰ τὴν Προεδρία τῆς Δημοκρατίας, στὴν περίπτωση ποὺ ἀποσυρθεῖ ὁ στρατηγὸς Ντὲ Γκόλ, ἡ «ἐξαφάνιση» τοῦ στρατηγοῦ Ντὲ Γκὸλ γιὰ κάποιες ὧρες (μετέβη στὸ Μπάντεν Μπάντεν καὶ συναντήθηκε μὲ στρατιωτικούς), ἡ ἀπὸ ραδιοφώνου (Σημ. Γιὰ νὰ θυμίσει τὸ διάγγελμά του κατὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Γαλλίας ἀπὸ τοὺς Ναζὶ) ἱστορικὴ ὁμιλία του τὸ ἀπόγευμα τῆς 30ῆς Μαΐου 1968 καὶ ἡ στὴ συνέχεια ὑπέρ του καὶ ὑπὲρ τῆς Δημοκρατίας διαδήλωση ἑκατοντάδων χιλιάδων παρισινῶν στὰ Ἠλύσια Πεδία.
.       Ἡ τελευταία φάση διήρκεσε μερικὲς ἑβδομάδες. Κατ’ αὐτὲς ἐπανῆλθε ἡ ὁμαλότητα στὰ πανεπιστήμια καὶ στὰ ἐργοστάσια, ἐπιβλήθηκε ἡ δημόσια τάξη στὴ Γαλλία, καὶ διενεργήθηκαν βουλευτικὲς ἐκλογές, ποὺ ἔδωσαν μία μεγάλη νίκη στὸν Στρατηγὸ Ντὲ Γκόλ, μεγαλύτερη ἀπὸ αὐτὴν ποὺ διέθετε προηγουμένως τὸ Κόμμα του στὴν Ἐθνοσυνέλευση. Ἀντίθετα ἔχασαν δύναμη τὸ ΚΚΓ καὶ τὰ ἄλλα Κόμματα τῆς Ἀριστερᾶς.

Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ὁμιλία τοῦ Ντὲ Γκόλ, τὴν 30ή Μαΐου 1968

.           «Γαλλίδες καὶ Γάλλοι,
Ὡς ἐγγυητὴς τῆς ἐθνικῆς καὶ δημοκρατικῆς νομιμότητας… πῆρα τὶς ἀποφάσεις μου. Ὑπὸ τὶς παροῦσες συνθῆκες δὲν παραιτοῦμαι… Ἡ Γαλλία πραγματικὰ ἀπειλεῖται μὲ δικτατορία. Θέλουν νὰ τὴν ὑποχρεώσουν νὰ ὑποκύψει σὲ μία ἐξουσία, ποὺ θὰ ἐπιβαλλόταν μέσα σὲ ἐθνικὴ ἀπελπισία. Μία ἐξουσία, ποὺ θὰ ἦταν τότε προφανῶς κατ’ οὐσίαν ἡ ἐξουσία τοῦ νικητῆ, δηλαδὴ τοῦ ὁλοκληρωτικοῦ κομμουνισμοῦ. Φυσικά, στὴν ἀρχὴ θὰ τὴν χρωμάτιζαν μὲ ἀπατηλὴ ἐμφάνιση, χρησιμοποιώντας τὴ φιλοδοξία ἢ τὸ μίσος περιθωριακῶν πολιτικῶν… Ἔ, λοιπόν, ὄχι! Ἡ Δημοκρατία δὲν θὰ παραιτηθεῖ, ὁ λαὸς θὰ ἀνακτήσει τὸν ἔλεγχο. Ζήτω ἡ Δημοκρατία, ζήτω ἡ Γαλλία!».

Συνθήματα τοῦ Μάη τοῦ 1968

Τὰ συνθήματα, ποὺ ἔγραφαν φοιτητὲς κατὰ τὴν ἐξέγερση τοῦ Μάη ᾽68, δείχνουν ὅτι αὐτοὶ ἦσαν ἀντιεξουσιαστὲς καὶ ἀναρχικοί.
Μερικὰ ἀπὸ αὐτά:

Ἀπαγορεύεται τὸ ἀπαγορεύεται.
Νά ᾽στε ρεαλιστές, ζητᾶτε τὸ ἀδύνατο.
Ἡ φαντασία στὴν ἐξουσία.
Διαβάζετε λιγότερο, ζῆστε περισσότερο.
Δὲν θὰ ἀξιώσουμε τίποτε, δὲν θὰ ζητήσουμε τίποτε. Θὰ τὰ πάρουμε, θὰ τὰ κατάσχουμε.
Ἐργάτη, εἶσαι 25 ἐτῶν, ἀλλὰ τὸ συνδικάτο σου εἶναι τοῦ περασμένου αἰώνα.
Ἀγοράζουν τὴν εὐτυχία σου. Κλέψ᾽ την.
Τὸ οἰνόπνευμα σκοτώνει. Πάρτε L.S.D.

——————————————————–

[1] Les collections de l’ Histoire, No 27, Avril – Juin 2005, p. 83

[2] Φιλόλογος, D.E.A. Νεοελληνικῆς Φιλολογίας, Μ.Δ.Ε. Φιλοσοφίας

[3] Νέος ΕΡΜΗΣ Ο ΛΟΓΙΟΣ, τεύχ. 5^ο – 6^ο, Μάϊος – Δεκέμβριος 2012, σελ. 92.

[4] Raymond Aron “Memoires”, Ed. Julliard, Paris 1983, Vol. II, p. 663-664.

[5] Αὐτ. σελ. 671

[6] Liberation, 2 Juillet 2017

[7] Κορνηλίου Καστοριάδη «ἡ ἄνοδος τῆς ἀσημαντότητας», Ἐκδ. Ὕψιλον, Ἀθήνα, 1995, σελ. 44-47

Ο ΑΠΑΓΧΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ Πατριάρχη ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε´ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Ὁ ἀπαγχονισμὸς τοῦ Πατριάρχη Γρηγορίου Ε´

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.         Στὶς 10 Ἀπριλίου 1821, ἀνήμερα τοῦ Πάσχα, ἡ ὀθωμανικὴ ἐξουσία δολοφόνησε μὲ ἀπαγχονισμὸ τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριο τὸν Ε΄. Αἰτία, ἡ παράβαση τῆς βασικῆς ὑποχρέωσης, ποὺ ἀναλάμβανε ὁ ἑκάστοτε Πατριάρχης ἀπὸ τὴν ὑποδούλωση τοῦ Γένους, τὸ 1453 καὶ μετά, νὰ ἐγγυᾶται καὶ νὰ ἐπιβάλλει τὴ μόνιμη ὑποταγὴ στὸ Δοβλέτι τῶν ραγιάδων.
.           Ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ Μαρτίου 1821, ὅταν ἡ Πύλη πληροφορήθηκε τὴν ἔκρηξη τῆς ἐπανάστασης στὴ Μολδοβλαχία καὶ στὴ συνέχεια τὴν ἔναρξή της στὴν Πελοπόννησο, ἀνησύχησε καὶ ἄρχισε νὰ κινεῖται καὶ νὰ ὑποκινεῖ τὸν φανατισμένο ὄχλο ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων τῆς Πόλης. Στὶς 9 Μαρτίου 1821 ἐπιδόθηκε στὸν Πατριάρχη φιρμάνι τοῦ σουλτάνου Μαχμούτ. Μὲ αὐτὸ τοῦ ζητοῦσε νὰ ἀποκηρύξει τὴν ἐξέγερση καί, χάριν ἐγγυήσεως, νὰ ἀποστείλει ὡς ὁμήρους στὶς ὀθωμανικὲς φυλακὲς ἑπτὰ Μητροπολίτες. Παράλληλα, ἀπὸ τὶς 24 Μαρτίου 1821, ἄρχισαν οἱ ἐκτελέσεις ἐπιφανῶν Φαναριωτῶν καὶ ἕναν ἀρχιερέα, τὸν Ἐφέσου Διονύσιο, τὸν ἀπαγχόνισαν στὸ Βαλοὺκ παζάρ…
.         Ὑπὸ συνθῆκες τρόμου καὶ ἐνῶ ὅλοι οἱ Ἕλληνες τῆς Πόλης βρίσκονταν ὑπὸ τὸ γιαταγάνι τοῦ ὀθωμανοῦ κατακτητῆ ἔγινε ὁ ἀφορισμὸς τοῦ Ὑψηλάντη καὶ τῶν συνεργατῶν του. Οἱ ἰδεολόγοι ἐχθροὶ τῆς Ἐκκλησίας ἀπομονώνουν τὸ γεγονὸς τοῦ ἀφορισμοῦ. Σκοπίμως παραβλέπουν τὶς συνθῆκες ὑπὸ τὶς ὁποῖες συνέβη καὶ ἀγνοοῦν τὸ ἄλλο ἔργο τοῦ Πατριάρχη ἁγίου Γρηγορίου Ε´. Στὶς 17 Ἰουλίου 1821 καὶ στὸν ἐπιτάφιο λόγο, ποὺ ἐκφώνησε ὁ Κωνσταντῖνος Οἰκονόμος ἐξ Οἰκονόμων ἐνώπιον τοῦ λειψάνου τοῦ Πατριάρχη στὴν Ὀδησσὸ εἶπε, μεταξὺ ἄλλων: «Ποσάκις ὁ ἀοίδιμος κατεπάλαισεν ἀνδρείως ἢ φρονίμως ὠκονόμησε προσταγὰς τυραννικάς, αἵτινες ἀπέβλεπον εἰς καταφρόνησιν τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Πόσους ἱδρώτας ἔχυσεν ἵνα διατηρήσῃ τὰ προνόμια τῆς Ὀρθοδοξίας… Δὶς ἐξεβλήθη τῆς πατριαρχείας ὁ μακάριος, ὡς ἄλλος Χρυσόστομος ὑπὸ τῆς ἐξουσίας τοῦ σκότους… Ἐκτελέσας τοὺς ἱερούς της Ἀναστάσεως ὕμνους, ἐλειτούργησε τὴν ἐσχάτην ἐπὶ γῆς ἱερουργίαν καὶ ἔφαγε τὸ τελευταῖον Πάσχα τὸ μυστικόν… Ἰδοὺ τῆς ἀσεβείας οἱ ὑπηρέται τὸν ἁρπάζουσι βιαίως καὶ καταβιβάζουσιν εἰς σκοτεινὴν φυλακήν. Δι’ ὅλης τῆς τριημέρου Ἀναστάσεως ἐκρέματο ἐπὶ ξύλου ὁ παναγιώτατος…».
.           Ὁ Γρηγόριος Ε´ εἶχε ἀναγνωρισθεῖ ὡς ἅγιος στὴ συνείδηση τοῦ λαοῦ ἀμέσως μετὰ τὸν ἀπαγχονισμό του. Ἡ ἐπίσημη ἀναγνώριση ἔγινε τὸ 1921, στὰ ἑκατὸ χρόνια ἀπὸ τὴν Ἐπανάσταση καὶ τὴν δολοφονία του, ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, μὲ τὴν συμμετοχὴ καὶ προεδρία τοῦ Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Φωτίου. Σπανίως οἱ λόγιοι εἶναι κοντὰ στὴν λαϊκὴ συνείδηση. Ἕνας ποιητής, ποὺ τὴν ἐξέφρασε, ἦταν ὁ Ἀριστοτέλης Βαλαωρίτης. Στὶς 25 Μαρτίου 1872 κατὰ τὴν τελετὴ ἀποκάλυψης τοῦ ἀνδριάντος τοῦ Πατριάρχου, στὴν πρόσοψη τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ἐκφώνησε λόγο καὶ ἀπάγγειλε τὸ ἱστορικῆς διάστασης ποίημα, ποὺ ἐμπνεύστηκε. Τὸ ποίημα του ἀρχίζει: «Πῶς μᾶς θωρεῖς ἀκίνητος;…Ποῦ τρέχει ὁ λογισμός σου;…» καὶ τελειώνει μὲ τὸ ὅτι ὁ Πατριάρχης θὰ ξυπνήση, «ὅταν στὰ δάση, στὰ βουνά, στὰ πέλαγα, βροντήση τὸ φοβερό μας κήρυγμα: Χτυπᾶτε, πολεμάρχοι!…Μὴ λησμονεῖτε τὸ σχοινὶ παιδιὰ τοῦ Πατριάρχη!».-

ΤA ΠΑΙΔΙA ΤHΣ ΕΟΚΑ…ΠΑΙΔΙA ΤHΣ AΝAΣΤΑΣΗΣ (Δ. Νατσιός)

 Γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶμε, σήμερα εἶναι ἡ ἔναρξη τοῦ ἐθνικοαπελευθερωτικοῦ ἀγώνα τῆς ΕΟΚΑ. Θυμίζω ἕνα παλιό μου ἄρθρο. Χρόνια Πολλά. Καλή Ἀνάσταση ἀδελφοί!!

Τὰ παιδιὰ τῆς ΕΟΚΑ…
παιδιὰ τῆς Ἀνάστασης 

Γράφει ὁ Δημ. Νατσιός

Ἡ Ρωµιοσύνη ἐν’ φυλή συνότζιαιρη τοῦ κόσµου
Κανένας δέν εὑρέθηκεν γιά νά τήν ἠξηλείψει,
κανένας, γιατί σσέπει την πού τά ’ψη ὁ Θεός µου.
Ἡ Ρωµιοσύνη ἐν’ νά χαθεῖ, ὄντας ὁ κόσµος λείψει! (Βασίλης Μιχαηλίδης)

 .           Τοῦτοι οἱ στίχοι πού θά τούς ζήλευε- ἄς µοῦ συγχωρεθεῖ ἡ ὑπερβολή – κι ὁ Σολωµός, εἶναι ἀπό τό ἀριστούργηµα τοῦ ἐθνικοῦ ποιητῆ τῆς Κύπρου (καί τῆς Ἑλλάδας ὅλης), Βασίλη Μηχαηλίδη (1849-1917), πού ἔχει τίτλο « Ἡ 9η Ἰουλίου 1821 ἐν Λευκωσίᾳ ἤ τό τραούδιν τοῦ Κυπριανοῦ». Αὐτά τά ἀθάνατα καί ἀνδρεῖα λόγια βάζει ὁ ποιητής στό στόµα τοῦ ἐθνοµάρτυρος ἀρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανοῦ, νά λέει στούς Τούρκους, λίγο πρίν τόν ἀπαγχονίσουν στήν Λευκωσία. Μαζί του ἀποκεφαλίζονται τρεῖς µητροπολίτες, ὁ Πάφου Χρύσανθος, ὁ Κιτίου Μελέτιος, ὁ Κυρηνείας Λαυρέντιος καί ἑκατοντάδες ἄλλοι κληρικοί, ἡγούµενοι µονῶν, προύχοντες τῆς νήσου, ὡς ἀντίποινα γιά τήν Ἐθνική Ἐπανάσταση τοῦ ’21. (Κατά τά ἄλλα – σύµφωνα µέ τούς γνωστούς διανοούµενους τοῦ συρµοῦ, ἐκκλησιοµάχους- ἡ Ἐκκλησία στάθηκε ἀρνητική στόν Ἀγώνα. Ὅσοι ἀσχολοῦνται µέ τήν ἱστορία µας, γνωρίζουν ὅτι ὅλοι οἱ κατακτητές, τούς πρώτους πού κρεµοῦσαν ἦταν οἱ παπάδες. Ἐκεῖνοι γνώριζαν καί γνωρίζουν ὅτι τά λάβαρα τῆς ἀντίστασης καί τῆς ἐπανάστασης τά κρατάει, σέ τούτη τήν πατρίδα, τό τιµηµένο ράσο).
.           Πρίν ἀπό 20 περίπου χρόνια, στήν Κύπρο, σέ κάποιο σηµεῖο τῆς «νεκρῆς ζώνης» (ἐκεῖ ὅπου διχοτοµεῖται τό νησί στά δύο ἐδῶ καί σαράντα χρόνια), πέφτει νεκρός ἀπό σφαῖρες ἄνανδρων Τούρκων ἕνα 26χρονο παλληκάρι, ὁ Σολωµός Σπύρου Σολωµός. Σκαρφάλωνε ἄοπλος στόν ἱστό, γιά νά κατεβάσει τό κατοχικό σύµβολο τοῦ ψεύδους καί τοῦ αἵµατος: τήν «τουρκοκυπριακή σηµαία». Ἐκεῖ τόν βρῆκε τό βόλι… Καί τό ἡρωικό Ἑλληνόπουλο  – πού εἶχε ἴδιο καί τό ὄνοµα καί τό ἐπίθετο µέ τόν ποιητή πού ἔγραψε τόν  «Ὕµνο στήν Ἐλευθερία»! – πέρασε ἐλεύθερα στήν ἀθανασία!
.           Πῆγαν µετά ἀπό µέρες στόν πατέρα τοῦ ἥρωα, γιά νά τοῦ προσφέρουν οἰκονοµική ἐνίσχυση, ἐκ µέρους τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων. Ἀρνιόταν πεισµατικά, ὄντας φτωχός µά περήφανος. Πείστηκε, ὅταν τοῦ εἶπαν πώς δέν ἔπρεπε νά προσβάλει τούς ἐκπροσώπους τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, γιατί ἤθελαν µόνο νά τιµήσουν τόν ἥρωα γυιό του. Μόλις πῆρε τήν ἐπιταγή, τήν κατέθεσε ἀµέσως στό Ταµεῖο Ἄµυνας τῆς Κύπρου. Ὅταν τόν ρώτησαν, γιατί τό ἔκανε, ἀπάντησε ὁ λεβεντόγερος: «Τί νόµισαν, ὅτι θά ἔτρωγα ἐγώ ἀπό τό αἷµα τοῦ παιδιοῦ µου; Φαντάζεστε νά πήγαιναν στόν Πιερῆ Αὐξεντίου µέ µίαν ἐπιταγή καί νά τοῦ ’λεγαν: “Αὐτά εἶναι γιά τή θυσία τοῦ γυιοῦ σου”; Θά τούς σκότωνε!».
.             Τόν Μάρτιο τοῦ 1957, οἱ Ἄγγλοι δολοφόνοι καί κατακτητές, καλοῦν τόν Πιερῆ Αὐξεντίου – τόν πατέρα τοῦ Γρηγόρη Αὐξεντίου, τοῦ θρυλικοῦ ἀητοῦ τοῦ Μαχαιρᾶ –  στίς Κεντρικές Φυλακές τῆς Λευκωσίας, γιά νά ἀναγνωρίσει τόν νεκρό γυιό του. (Στίς 3 Μαρτίου µιά ὁλόκληρη ταξιαρχία πεζικοῦ τῶν Ἄγγλων  – 5.000 στρατιῶτες- ἐπί 10 ὁλόκληρες ὧρες ἔδωσε µάχη µέ τόν 29χρονο ὑπαρχηγό τῆς ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αὐξεντίου. Μπροστά στό ἀλύγιστο θάρρος του, ὅταν οἱ Ἄγγλοι κατάλαβαν ὅτι δέν µποροῦσαν µέ ἄλλο τρόπο νά τόν ἐξαναγκάσουν νά παραδοθεῖ, τόν περιέλουσαν µέ βενζίνη καί τόν ἔκαψαν µέσα στό κρησφύγετό του!!). Ὁ τραγικός πατέρας ἀντικρίζει ἀγέρωχα τό ἀπανθρακωµένο λείψανο τοῦ µοναχογυιοῦ του, καί ἀπαγγέλει τούς παρακάτω αὐτοσχέδιους στίχους, πού κρύβουν στίς φυλλωσιές τους ὅλες τίς ἡρωικές σελίδες τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας:
.           Δέν κλαίω πού σέ ἔχασα πού σ’ εἶχα γιά καµάρι
κλαίω πού δέν ἔχω ἄλλο γυιό τή θέση σου νά πάρει!

.              Ἑξήντα τρία  χρόνια συµπληρώθηκαν φέτος ἀπό τόν ἐπικό ἐκεῖνον ἀγώνα κατά τῆς Ἀγγλοκρατίας στήν Κύπρο. 1η Ἀπριλίου τοῦ 1955. Δεκάδες ἐκρήξεις συγκλονίζουν τήν Λευκωσία, σηµαίνοντας τήν ἔναρξη τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ ἀγώνα τῆς ΕΟΚΑ ( Ἐθνική Ὀργάνωση Κυπρίων Ἀγωνιστῶν). Στήν προκήρυξη, τήν ὁποία ὑπογράφει ὁ ἀρχηγός της Διγενής (ψευδώνυµο τοῦ γενναίου στρατηγοῦ Γεωργίου Γρίβα, Κυπρίου στήν καταγωγή), διαβάζουµε: «Μέ τήν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ, µέ πίστιν εἰς τόν τίµιον ἀγῶνα µας, µέ τήν συµπαράστασιν ὁλοκλήρου τοῦ Ἑλληνισµοῦ καί µέ τήν βοήθειαν τῶν Κυπρίων ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΙΝΑΞΙΝ ΤΟΥ ΑΓΓΛΙΚΟΥ ΖΥΓΟΥ, µέ σύνθηµα ἐκεῖνο, τό ὁποῖον µᾶς κατέλιπαν οἱ πρόγονοί µας ὡς ἱεράν παρακαταθήκην: ‘Ἤ ΤΑΝ ‘Ἤ ΕΠΙ ΤΑΣ».
.           Μιά χούφτα ἀπόλεµα παιδιά, τά περισσότερα ἀπό τά Κατηχητικά Σχολεῖα τῆς Κύπρου, πιάνουν τά λιανοντούφεκα καί γονατίζουν καί ἐξευτελίζουν γιά τέσσερα χρόνια τήν ὑπερφίαλη Βρεττανική Αὐτο- κρατορία. Σαράντα χιλιάδες στρατό παρέταξαν οἱ Ἄγγλοι, φυλακίσεις, ἐξορίες, τροµοκρατία στό νησί… καί ὅµως ἔτρεµαν καί τήν σκιά τους!
.           «Νά ποῦµε ὅτι ὁ ἀγῶνας τῆς ΕΟΚΑ εἶναι ὁ ἡρωικώτερος ἀγῶνας τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας; Μποροῦµε νά τό ποῦµε. Ὁ ἡρωισµός σ’ ὅλες τίς δοξασµένες στιγµές τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας εἶναι ἕνας. Καί στούς ἄλλους λαούς ὁ ἡρωισµός εἶναι ἕνας. Ὅµως ὁ ἡρωισµός τῶν ἀγωνιστῶν τῆς ΕΟΚΑ ἔχει εἰδοποιό διαφορά, γιατί ἀποτελεῖ τή συνισταµένη ὅλων τῶν ἡρωισµῶν τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας. Ὁ ἀγῶνας τῆς ΕΟΚΑ εἶναι ὁ ἑλληνικώτερος ἀγῶνας τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας. Σέ κανένα ἄλλο ἀγῶνα δέν ἔγινε ἔµπρακτο βίωµα ὅλη ἡ ἱστορία τῆς Ἑλλάδος. Οἱ ἀγωνιστές κατακυρώνουν τήν ταυτότητά τους, πραγµατοποιῶντας τήν ἑλληνική ἱστορία. Κάνουν ὅ,τι ἔκαναν οἱ  Ἕλληνες. Δέν θέλουν νά παρεκκλίνουν οὔτε κατά ἰῶτα ἕν. Εἶναι Ἕλληνες οἰκουµενικοί. Ὅλα εἶναι δικά τους: τό «µολών λαβέ», τό «ἤ τάν ἤ ἐπί τᾶς», ὁ Παρθενών, ἡ ὀρθόδοξη πίστη τοῦ Χριστοῦ, ἡ Ἁγία Σοφία, ὁ δικέφαλος ἀετός, ἡ ἑλληνική σηµαία, ἡ ἑλληνική δάφνη, ὁ ἐθνικός ὕµνος, ὁ ἑλληνικός θάνατος». (Μενέλαος Χριστοδούλου, ΕΟΚΑ – ὁ ἑλληνικός ἀγῶνας ἐκδ. «Αἰγαῖον», Λευκωσία 2011, σελ. 23-24).
.           Γρηγόρης Αὐξεντίου, Κυριάκος Μάτσης, Μιχαήλ Καραολῆς, Μάρκος Δρᾶκος, Στέλιος Μαυροµά της, Ἀνδρέας Ζάκος, Μιχαήλ Κουτσόφτας, Ἀνδρέας Παναγίδης καί ἄλλοι πολλοί ἥρωες, δικοί µας Ἕλληνες τῆς Κύπρου, πού κοσµοῦν τό Συναξάρι τοῦ Γένους.
.          Ὁ Μάτσης, τοῦ ὁποίου προτοµή βρίσκεται µπροστά ἀπό τήν Γεωπονική Σχολή τοῦ ΑΠΘ, τῆς ὁποίας ὑπῆρξε φοιτητής, ὅταν ὁ περιβόητος ἐκεῖνος στρατάρχης τῶν Ἄγγλων καί κυβερνήτης τῆς Κύπρου, ὁ Χάρντιγκ, τοῦ πρόσφερε ἕνα ἀµύθητο ποσό γιά νά προδώσει τόν Διγενή, ἀπάντησε: «Οὐ περί χρηµάτων τόν ἀγῶνα ποιούµεθα, ἀλλά περί ἀρετῆς!». Ἔπεσε µαχόµενος στίς 19 Νοεµβρίου 1958, στό κρησφύγετό του, στό Δίκωµο.
.           Ὁ 22χρονος  Ἰάκωβος Πατάτσος, «ὁ ἅγιος τοῦ Κυπριακοῦ Ἀγώνα», γράφει γράµµα στίς 8-8-1956 στή µάνα του λίγο πρίν ὁδηγηθεῖ στήν ἀγχόνη ἀπό τούς Ἄγγλους. Ἐπιστολή πού µοσχοβολᾶ φιλοπα- τρία καί πίστη ἀκράδαντη στόν Χριστό. Ὅπως οἱ ἥρωες τοῦ ’21, έτσι καί τῆς ΕΟΚΑ ἀγωνίζονταν «γιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστη τήν ἁγία καί τῆς πατρίδος τήν ἐλευθερία».

«Ἀγαπηµένη µου µητέρα,

.           Χαῖρε! Εὑρίσκοµαι µεταξύ ἀγγέλων. Τώρα ἀπολαµβάνω τούς κόπους µου. Τό πνεῦµα µου φτερουγίζει γύρω ἀπό τόν θρόνον τοῦ Κυρίου. Θέλω νά χαίρης ὅπως κι ἐγώ. Ἄν κλαίης θά λυποῦµαι.
.          Τ ’ ὄνοµά σου θά γραφῆ στήν ἱστορία, γιατί ἐδέχθης νά θυσιασθῆ τό παιδί σου γιά τήν Πατρίδα. Εἶναι καιρός τώρα νά καµαρώσης τό παιδί σου. Εὑρίσκεται ἐκεῖ ψηλά ὅπου ψάλλουν οἱ ἄγγελοι.
.           Χαῖρε, ἀγαπηµένη µου µητέρα. Μή κλαίης, γιά ν’ ἀκούσης τήν ἀγγελική φωνή µου, πού ψάλλει Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος Κύριος Σαβαώθ. Ψάλλε καί σύ µαζί µου. Ψάλλε, προσεύχου, δόξαζε τόν Θεόν σ’ ὅλην σου τήν ζωήν» (Σπύρου Παπαγεωργίου, Διά χειρός ἡρώων, ἐκδ. Κ. Ἐπιφανίου», Λευκω- σία 1968, σελ. 213).
.            Τόν Ἀνδρέα Παναγίδη, 23 χρονῶν, πατέρα τριῶν παιδιῶν, τόν κρέµασαν οἱ Ἄγγλοι στίς 21 Σεπτεµβρίου 1956. Γράφει στό τελευταῖο γράµµα του πρός τά παιδιά του: «Σᾶς εὔχοµαι, ἀγαπηµένα µου παιδιά, νά γίνετε καλοί Χριστιανοί καί καλοί Ἕλληνες Κύπριοι. Ἀκολουθῆστε πάντα τό δρόµο τῆς ἀρετῆς». Τήν προηγούµενη τῆς ἐκτέλεσής του γράφει: «Τώρα πού ξέρω ὅτι σέ µιά µέρα θ’ ἀντικρίσω τήν ἀγχόνη, ἔχω διπλάσιο θάρρος ἀπό πρίν. Ὁ Χριστός εἶναι πάντα συντροφιά στά κελλιά µας. Ὁ Χριστός µᾶς γεµίζει τήν καρδιά µέ ἀληθινή χαρά. Παρακαλοῦµε τόν Θεό νά µᾶς σώσει ὄχι τό σῶµα, ἀλλά τήν ψυχή». (Διά χειρός ἡρώων, σελ. 220-221).
.           Ὅσοι θέλουν νά µάθουν τί εἶναι ἡρωισµός, ἀγάπη ἀληθινή γιά τήν Ἑλλάδα καί πίστη «ἄχρι θανάτου» πρός τόν Χριστό, ἄς διαβάσουν τίς ἐπιστολές τῶν 13 ἡρωοµαρτύρων πού εἶναι θαµµένοι στήν καρδιά τῆς Κύπρου, στά «Φυλακισµένα Μνήµατα». Ἦταν κατά τήν διάρκεια τοῦ Ἀγῶνα ἕνα µικρό κοιµητήριο στίς Κεντρικές Φυλακές τῆς Λευκωσίας, ὅπου ἔθαβαν τά ἀπαγχονισµένα παλληκάρια καί τίς ἡγετικές µορφές τῆς Ἐθνικῆς Ὀργάνωσης Κυπρίων Ἀγωνιστῶν πού σκοτώνονταν σέ µάχες. Ἐκεῖ οἱ Ἄγγλοι κατακτητές βασάνιζαν ἀπάνθρωπα, µέ τήν βοήθεια Τούρκων δηµίων, τούς «τροµοκράτες τῆς ΕΟΚΑ» – ὅπως ἀκόµη µέχρι σήµερα τούς ἀποκαλοῦν, οἱ ἀµετανόητοι ἀποικιοκράτες. Διαβάζω:
.           «Στό κελλί ὁ κρατούµενος, πού τόν πηγαινοέφερναν στόν θάλαµο βασανιστηρίων, παρακαλοῦσε τούς συντρόφους του νά τόν σκοτώσουν. “Δέν θά ἀντέξω ἄλλο στά βασανιστήρια καί θά προδώσω”, τούς ἔλεγε. Ἐκεῖνοι τοῦ εἶπαν: “Θά σέ πάρουν ἀκόµη µιά φορά καί τώρα θά εἶναι τά µεγάλα βασανιστήρια. Ἄν ἀντέξῃς, θά εἶσαι ἥρωας, ἄν λυγίσῃς, θά εἶσαι προδότης. Οἱ Ἕλληνες βασανίζονταν ἀπό τούς Γερµανούς καί ἄντεχαν. Πήγαινε καί θά προσευχόµαστε γιά σένα”. Ὅταν ἔπειτα ἀπό ὥρα τόν ἔφεραν πίσω καί τόν πέταξαν στό κελλί, ξεδοντιασµένο, ξενυχιασµένο, τσουρουφλισµένο, σήκωσε τό κεφάλι καί τραύλισε: “Εἶµαι ἥρωας, εἶµαι ἥρωας!”» (ΕΟΚΑ – Ὁ ἑλληνικός ἀγῶνας, σελ. 35). Ἐκεῖ, στά «Φυλακισµένα Μνήµατα», εἶναι θαµµένος καί ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου, ὁ ὁποῖος ὑπηρέτησε ὡς ἔφεδρος ἀξιωµατικός τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ καί στό χωριό Ἀκρίτας τοῦ Κιλκίς γύρω στό 1952. Προσπάθησε νά µπεῖ στή σχολή Εὐελπίδων, ἀλλά ἀπορρίφθηκε λόγῳ…ὀρθογραφίας! Δέν γνώριζε τήν καθαρεύουσα γλῶσσα. Ἤξερε ἄλλη γλῶσσα… Δέν φωτίζει µέ τόν λόγο του, ἀλλά µέ τό κορµί του. Δέν λέει λόγια ἐµπρηστικά, γίνεται ὁ ἴδιος λαµπάδα. «Βγές ἔξω, παραδώσου νά σωθεῖς», τοῦ φώναζαν 5.000 Ἄγγλοι ἔξω ἀπό τό κρησφύγετό του κοντά στή Μονή Μαχαιρᾶ. «Μολών λαβέ» ἀποκρινόταν. Τόν ἔκαψαν καί ἔγινε ὁλοκαύτωµα. Καί πῆρε ὁ ἀντρειωµένος τόν δρόµο πρός τήν λευτεριά.

Θά πάρω µιάν ἀνηφοριά
θά πάρω σκαλοπάτια
νά βρῶ τά µονοπάτια
ποὺ πᾶν στή λευτεριά
.           Εἶναι στίχοι τοῦ Εὐαγόρα Παλληκαρίδη, τοῦ 19χρονου µαθητῆ τοῦ Ἑλληνικοῦ Γυµνασίου τῆς Πάφου, τόν ὁποῖο κρέµασαν οἱ Ἄγγλοι στίς 14 Μαρτίου τοῦ 1957. Στό ἄκουσµα τοῦ θανάτου, τῆς δολοφονίας τοῦ Εὐαγόρα Παλληκαρίδη, ὁ σπουδαῖος Δωδεκανήσιος λογοτέχνης Φώτης Βαρέλης, ἔγραψε ἕνα ἐξαίσιο ποίηµα, τό ὁποῖο ὁ ραδιοσταθµός τῆς Λευκωσίας τό µετέδωσε τότε ὡς δηµοτικό κυπριακό τραγούδι. Τό παραθέτω, ἀλλά πρῶτα νά σηµειώσω τήν ἀπάντηση τῆς µάνας του, ὅταν πῆγαν οἱ Ἄγγλοι νά τήν δελεάσουν µ’ ἕνα τεράστιο ποσό, γιά νά πιέσει τόν γυιό της νά προδώσει. Ἀπάντησε ἀγέρωχα ἡ Ρωµιά, Ἑλληνίδα µάνα:

«Ἐγώ δέν ἐγέννησα παιδί νά τό λαλοῦν προδότη
χαλάλι τῆς πατρίδας µου τό αἷµα τοῦ παιδιοῦ µου».
Ἐψές πουρνό µεσάνυχτα στῆς φυλακῆς τή µάντρα
µές στῆς κρεµάλας τή θελιά σπαρτάραγε ὁ Βαγόρας.
Σπαρτάρησε,ξεψύχησε, δέν τ̓ ἄκουσε κανένας.
Ἡ µάνα του ἦταν µακριά, ὁ κύρης του δεµένος,
οἱ νιοί συµµαθητάδες του µαῦρο ὄνειρο δέν εἶδαν,
ἡ νιά πού τόν ὁρµήνευε δέν εἶχε νυχτοπούλι.

Ἐψές πουρνό µεσάνυχτα θάψαν τόν Εὐαγόρα
Σήµερα Σάββατο ταχιά ὅλη ἡ ζωή σάν πρῶτα.
Ἐτοῦτος πάει στό µαγαζί, ἐκεῖνος πάει στόν κάµπο,
ψηλώνει ὁ χτίστης ἐκκλησιά, πανί ἁπλώνει ὁ ναύτης,
καί στό σκολειόν ὁ µαθητής συλλογισµένος πάει.
Χτυπᾶ κουδούνι, µπαίνουνε στήν τάξη του ὁ καθένας.
Μπαίνει κι ἡ Πρώτη ἡ ἄταχτη κι ἡ Τρίτη πού διαβάζει,
µπαίνει κι ἡ Πέµπτη ἀµίλητη, ἡ τάξη τοῦ Εὐαγόρα.
–Παρόντες ὅλοι;
–Κύριε, ὁ Εὐαγόρας λείπει.
–Παρόντες, λέει ὁ δάσκαλος· καί µέ φωνή πού τρέµει:
–Σήκω, Εὐαγόρα, νά µᾶς πεῖς ἑλληνική ἱστορία.
Ὁ δίπλα, ὁ πίσω, ὁ µπροστά, βουβοί καί δακρυσµένοι,
ἀναρωτιοῦνται στήν ἀρχή, ὥσπου ἡ σιωπή τούς κάµνει
νά πέσουν µ’ ἀναφιλητά ἐτοῦτοι κι ὅλη ἡ τάξη.
–Παλληκαρίδη, ἄριστα, Βαγόρα, πάντα πρῶτος,
στούς πρώτους πρῶτος, ἄγγελε πατρίδας δοξασµένης,
σύ µέχρι χθές τῆς µάνας σου ἐλπίδα κι ἀποκούµπι,
καί τοῦ σχολειοῦ µας σήµερα, Δευτέρα Παρουσία.
Τά ‘πε κι ἁπλώθηκε σιωπή πά̓ στά κλαµµένα νιάτα,
πού µπρούµυτα γεµίζανε τῆς τάξης τά θρανία,
ἔξω ἀπ’ ἐκεῖνο τ’ ἀδειανό, παντοτινά γεµάτο.

.           Αὐτό τό ἀριστούργηµα περιεχόταν στό παλιό – πρό τοῦ 2006- βιβλίο Γλώσσας τῆς ϛ´ Δηµοτικοῦ, στό γ΄ τεῦχος. Δέν ἄρεσε στά κνώδαλα τοῦ πολυπολιτισµοῦ, στούς προσκυνηµένους νενέκους τοῦ Παιδαγωγικοῦ  Ἰνστιτούτου, τό ἔκριναν προφανῶς ὡς ἐθνικιστικό!  Γιά ἥρωες θά µιλᾶµε τώρα; Αὐτά εἶναι παρωχηµένα, στερεότυπα. Αἵµατα, κόκκαλα καί θάνατοι γιά τήν Πατρίδα, τροµάζουν τά παιδιά – ἔτσι µοῦ εἶπε κάποιος ἀνεπρόκοπος κάποτε, ὅταν ἀντίκρισε τά καµµιά 15αριά κάδρα ἡρώων πού ἔχω ἀναρτηµένα πάντοτε στήν τάξη µου! Ἐνῶ οἱ «συνταγές µαγειρικῆς» τά γαληνεύουν. Καί καταντήσαµε νά διδάσκουµε στήν Στ΄Δηµοτικοῦ τόν ἡρωισµό µέσῳ ἑνός κειµένου µέ τίτλο «ἡ… Σόνια ἡ γάτα»! Ἄχ, δυστυχισµένη πατρίδα! «Τήν Ἑλλάδα θέλοµεν κι ἄς τρώγωµεν πέτρες», ἔγραφε κάποτε στούς τοίχους τῶν σπιτιῶν ἡ ἀδάµαστη ἐκείνη γενιά τῶν Ἑλλήνων τῆς Κύπρου. Σήµερα «τρώγωµεν» τήν Ἑλλάδα… «δειλοί, µοιραῖοι κι ἄβουλοι ἀντάµα» (Κ. Βαρνάλης), παρακολουθοῦµε τόν ἐξισλαµισµό της!! Τζαµιά στήν Ἀθήνα, Ἰσλαµικές Σπουδές στήν Θεολογική Σχολή τοῦ ΑΠΘ καί  βλάσφημα βιβλία θρησκευτικών, ὀρδές µουσουλµάνων λαθροµεταναστῶν σ’ ὅλη τήν Ἑλλάδα, γιατί ἔτσι ἀποφάσισε ὅλο αὐτό τό νεοταξικό συνονθύλευµα πού µᾶς κυβερνᾶ. Ἀκυρώθηκε πιά ἡ Ἐπανάσταση τοῦ ’21!! Νά πᾶµε ὅλοι µας στούς τάφους τῶν ἡρώων µας, νά κλάψουµε πικρά καί νά βροντοφωνάξουµε: «Σήκω Εὐαγόρα, σήκω Γρηγόρη, σήκω Παῦλε, σήκω Μάρκο καί Κωνσταντῖνε καί Νικηφόρε καί Λεωνίδα, νά µᾶς πεῖτε ἑλληνική ἱστορία…».

Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος-Κιλκίς