Ἀρχεῖο κατηγορίας "ΙΣΤΟΡΙΑ"
ΠΑΤΡΙΔΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ (Δ. Νατσιός) «Ἦταν Τετάρτη 13 Ὀκτωβρίου 190»
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ στὶς 13 Ὀκτωβρίου 2018
Πατρίδα εἶναι ὁ Παῦλος Μελᾶς
Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος-Κιλκίς
. Νυχτώνοντας ἀκούστηκε ἕνας πυροβολισμὸς καὶ ἡ φωνὴ τοῦ Παύλου: «στὴ μέση μὲ πῆρε παιδιά». Μπῆκε στὸ σπίτι καὶ φώναξε τὸν καπετὰν Πύρζα. Ὁ Νίκος Πύρζας ἔτρεξε κοντά του. Ὁ Παῦλος ἔβγαλε ἀπὸ τὸ λαιμό του τὸν σταυρὸ ποὺ φοροῦσε πάντοτε καὶ τοῦ λέει: «τὸ σταυρὸ νὰ τὸν δώσεις στὴ γυναίκα μου. Καὶ τὸ ντουφέκι τοῦ Μίκη. Καὶ νὰ τοὺς πεῖς ὅτι ἔκαμα τὸ καθῆκον μου…». Καὶ ζήτησε νὰ τὸν σκοτώσουν τὰ παλικάρια του, γιὰ νὰ μὴν τὸν βροῦνε οἱ Τοῦρκοι ζωντανό. Σὲ λίγο ὅμως ξεψύχησε. Ἦταν Τετάρτη 13 Ὀκτωβρίου 1904.
. «Καὶ οἱ Ἕλληνες ξύπνησαν», γράφει ὁ Ἴων Δραγούμης, «γιατί ξύπνησαν τώρα μόνο; Ἐπειδὴ εἶναι τυφλοὶ οἱ ἄνθρωποι. Καὶ οἱ περισσότεροι γεννήθηκαν γιὰ νὰ εἶναι μικροί. Σπίθες κοντὲς εἶναι οἱ στιγμὲς ποὺ ξυπνοῦν καὶ νιώθουν τὴ μετριότητα ποὺ βαραίνει ἐπάνω τους… Τέτοια σπίθα τοὺς ἄναψε ὁ Παῦλος Μελᾶς. Ὅσοι συνηθίζουν νὰ συλλογίζονται, ἂς στοχασθοῦν πόσο μεγαλύτερος ἀπὸ τοὺς ἄλλους Ἕλληνες ἔπρεπε νὰ εἶναι ὁ Παῦλος Μελᾶς, γιὰ νὰ καταφέρει νὰ τὴν ἀνάψει. Καὶ μὲ τὴν σπίθα ποὺ ἄναψε στὸν καθένα, πολλοὶ ἦταν τυφλοί, ὡς τὸν εἶδαν. Ἔτριψαν τὰ μάτια τους κάπως ξιππασμένοι καὶ εἶπαν μέσα τους, γιατί ντρέπονταν νὰ τὸ διαλαλήσουν: Ὥστε ὑπάρχει Μακεδονία, ἀφοῦ πῆγε ὁ Παῦλος Μελᾶς καὶ σκοτώθηκε γι’ αὐτή! Καὶ ἄλλοι συμπέραναν: Ὥστε βρίσκονται ἀκόμα, μετὰ τὸ 1897, ἀξιωματικοὶ στὸ στρατὸ καὶ ζωὴ στὸ Ἔθνος!».
. Σὲ καιροὺς σακάτικους σὰν τοὺς τωρινούς, ποὺ μᾶς περιζώνει ἡ χαμέρπεια καὶ πιάνουμε τὶς μύτες μας ἀπὸ τὶς παντοειδεῖς ἀναθυμιάσεις, παρηγοριὰ μονάχη κάτι σὰν ὑποσυνείδητη ὤθηση, εἶναι ἡ ἐνασχόληση μὲ τὴν ἐθνική μας ἱστορία. Ὅπως ἔλεγε θυμόσοφα κάποιος καθηγητής μου στὸ πανεπιστήμιο, «ἀφῆστε τὰ ὑποκείμενα καὶ καταπιαστεῖτε μὲ τὰ κείμενα», ἐννοώντας πὼς ἡ ἐντρύφηση μὲ τὴν ἱστορία προσφέρει τὸν ἀναζητούμενο ἀνασασμό. Ἂς μὴν λησμονοῦμε καὶ τὴν πασίγνωστη προγονικὴ ρήση «ὄλβιος ὅστις τῆς ἱστορίας ἔσχεν μάθησιν», εὐτυχὴς ὁ γνώστης τῆς ἱστορίας. Ἡ ἱστορία δίνει στὸν ἄνθρωπο, ποὺ συνηθίζει νὰ σκέφτεται καὶ ὄχι νὰ σκέφτονται ἄλλοι γι’ αὐτόν, ὅπως συμβαίνει στὰ κομματικὰ ποιμνιοστάσια, πολὺ βαθύτερη καὶ πιὸ πλούσια ἐμπειρία, ὥστε νὰ τὸν προετοιμάζει γιὰ κάθε γεγονὸς ἀτομικὸ ἢ καὶ γενικό (τοῦ ἔθνους, τῆς ἀνθρωπότητας) καὶ νὰ μὴν καταπλήσσεται γιὰ ὅσα συμβαίνουν. Ὁ ἀνιστόρητος, ὁ ἀμύητος παρουσιάζει ἀντιδράσεις πρωτόγονου στὰ διάφορα γεγονότα τῆς ζωῆς καὶ «πέφτει», ὅπως κοινότοπα λέγεται, «ἀπὸ τὰ σύννεφα». Ὁ ἱστορικὰ μορφωμένος, κατὰ τὸ δυνατόν, δὲν χάσκει ἐνώπιον τῶν «ραγδαίων ἐξελίξεων», ὅπως κάθε βράδυ «τσιρίζουν καὶ κοάζουν» οἱ ὅλο κόρδωμα καὶ ἔπαρση ἐπιβήτορες τῆς ἐξουσίας.
. Ἀφιέρωμα, λοιπὸν τὸ σημερινὸ σημείωμα. Ὄχι, ἁπλῶς καὶ μόνον, ἐπετειακό. Δὲν εἶναι χρέος μνήμης. Εἶναι ἐξαναγκασμὸς μνήμης. Ἀφιέρωμα στὸν ἀητὸ τῆς Μακεδονίας, ποὺ ἔφτασε στὰ «κρημνὰ τῆς ἀρετῆς» (Κάλβος). Ἀρχοντόπουλο ἦταν, μὲ γυναίκα σπουδαία, κόρη τοῦ Δραγούμη, μετέπειτα πρωθυπουργοῦ, μὲ παιδιὰ μικρά, μπροστά του καριέρα καὶ μεγαλεῖα, ὅμως τάραζε τὰ σπλάχνα του ἡ σωτηρία τῆς Μακεδονίας.
«Ὡς ἀπὸ ἕνα βουνὸν
ὁ ἀετὸς εἰς ἄλλο
πετάει, κι ἐγὼ τὰ δύσκολα
κρημνὰ τῆς ἀρετῆς
οὕτω ἐπιβαίνω»,
γράφει στὶς «Ὠδές» του ὁ ὑπέροχος ἐθνικὸς ποιητὴς Κάλβος. Αὐτὸς ἦταν ὁ Παῦλος, «ἀετός», ποὺ ἄφησε τὶς ἀθηναϊκὲς δυσωδίες καὶ τὶς «ἄψογες στάσεις» τοῦ παλαιοκοματισμοῦ καὶ θυσιάστηκε. Θυσία καὶ ὄχι λόγια. Αὐτὸ εἶναι Ὀρθόδοξος Ἕλληνας. Ἔλεγαν τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας, ὅταν μία μάνα Ρωμηὰ γεννοῦσε ἀγόρι: «Νὰ σοῦ ζήσει, νὰ γίνει καπετάνιος, νὰ τοῦ γράψουν καὶ τραγούδι». «Μακαρία» ἡ μάνα του, τέτοιος ἦταν ὁ βλαστός της. Καπετάνιος, ὁ Μίκης Ζέζας καὶ τοῦ ἔγραψαν καὶ τραγούδια, ὁ λαὸς τὸν ἔκλαψε, «πάντα χλωρὸ νὰ σειέται τὸ χορτάρι». (Παλαμᾶς).
«Ἕνα πουλάκι ξέβγαινε ἀπ’ τὴ Μακεδονία./ Γιὰ τὴν Ἀθήνα διάβαινε γιὰ τοῦ Μελᾶ τὰ σπίτια./ Δὲν ἐλαλοῦσε σὰν πουλὶ οὐδὲ σὰν ἀηδόνι,/ παρὰ λαλοῦσε καὶ ἔλεγε ἀνθρώπινη κουβέντα:
– Τὸν Παῦλο τὸν ἐβάρεσαν».
Καὶ λαβωμένος «κράζει παλληκάρια» του καὶ τὰ γλυκομιλάει:/ Παιδιά μου, μὴ τρομάζετε, τὸ χάρο μὴ φοβάσθε/ τὰ παλληκάρια τὰ καλὰ /μόν’ τὸν Θεὸ φοβοῦνται».
. Τὸ ἴδιο ἔλεγε καὶ ὁ Κανάρης: «μόνο τὸν Θεὸ φοβᾶμαι»! (Ὅποιο νεοπαγανιστικὸ ἀπολειφάδι δὲν κατανοεῖ τί σημαίνει «φόβος Θεοῦ», ἂς μελετήσει κάποιον ἀπὸ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Τοὺς ἀθεόφοβους καὶ ὁ λαός μας τοὺς… φοβᾶται). Τοῦτες τὶς σάπιες, τῶν σάπιων, ἡμέρες, ἡ Μακεδονία, τὸ ὄνομά της, πάλι ξεβράζεται στὰ χείλη ἄνομων, παχυλῶν μετριοτήτων ποὺ –κακῇ τῇ ὥρᾳ-κατέχουν τρανὰ πόστα. Πολὺ φοβᾶμαι, μήπως τώρα ποὺ ὁ λαὸς ἔχει πλήρως ἀποπροσανατολιστεῖ καὶ ἀποσβολωθεῖ μὲ τὴν φρικώδη κρίση καὶ τὰ συμπαρομαρτοῦντα της, «περάσει στὰ μουλωχτὰ» καὶ κάποιο μνημόνιο προδοσίας, ὁ δυσώνυμος συμβιβασμός.
. Ἡ ἔνδεια καὶ ὁ συνοδὸς πανικὸς ἀφοπλίζουν, καθηλώνουν ἀντανακλαστικά, ὁδηγοῦν σὲ παραίτηση καὶ ἀδιαφορία. Οἱ μεγάλες τραγωδίες τῆς ἱστορίας τότε συμβαίνουν: ὅταν ταυτίζεται τὸ κράτος μὲ τὴν πατρίδα. Κράτος εἶναι οἱ μνημονιακοὶ λακέδες καὶ οἱ ζητωκραυγαστές τους. Πατρίδα εἶναι ὁ Παῦλος Μελᾶς καὶ ὅσοι ἀντρειωμένοι κοσμοῦν τὸ Συναξάρι τοῦ Γένους μας. Μᾶς ἐξευτελίζουν, μᾶς ποδοπατοῦν, ἔβαλαν νεοταξικὰ καθάρματα -τρόικες- νὰ μᾶς διαφεντεύουν καὶ ἡμέτερους προσκυνημένους νὰ τοὺς δορυφοροῦν. Μὴν χάσουμε ὅμως τὴ γῆ μας. Ὅ,τι κερδήθηκε μὲ αἷμα δὲν μπορεῖ νὰ ξεπουληθεῖ μὲ τὸ μελάνι μιᾶς ὑπογραφῆς. Στὴν Μακεδονία μας, εἶναι θαμμένα, τὰ κόκαλα τὰ ἱερὰ τοῦ Παύλου Μελᾶ, θησαυρὸς πολυτίμητος. Ἦρθε ἡ ὥρα νὰ τὸν προδώσουμε; Ἕλληνες εἴμαστε! Νὰ πάρει ἡ εὐχή! (Τὸ ἄρθρο γράφτηκε πρὶν ἀπὸ δύο χρόνια καὶ οἱ χειρότεροι φόβοι μας ἤ, καλύτερα ἐφιάλτες μας, ἐπιβεβαιώθηκαν).
. «Κάποτε», γράφει ὁ Στρατὴς Μυριβήλης, «μία μέρα ποὺ συζητοῦσαν δύο ἁπλοὶ ἄνθρωποι -δύο ψαράδες ἦταν- γιὰ τὴν πίεση ποὺ ἀσκοῦν οἱ μεγάλες δεξιὲς καὶ ἀριστερὲς δυνάμεις πάνω στὴν ζωὴ τοῦ τόπου γιὰ τὰ συμφέροντά τους, ὁ ἕνας ξεστόμισε μία φράση ποὺ μὲ ξάφνιασε. Εἶπε ὀργισμένος: -Ἂν μᾶς πιάσει καμμιὰ μέρα τὸ ἑλληνικό μας!». (περ. «Γνώσεις», Φεβρουάριος 1959, τεῦχος 14, σελ. 4). Αὐτὴ εἶναι ἡ μόνη «ἰδεολογία» ποὺ μᾶς ἀξίζει: τὸ ἑλληνικό μας! Καὶ αὐτὴ δὲν περιέχει λόγια, μόνο θυσίες, καὶ ὀνομάζεται Μάρκος Μπότσαρης καὶ Παῦλος Μελᾶς καὶ Γρηγόρης Αὐξεντίου. Αὐτὸ τὸ «ἑλληνικό» μας εἶναι τὸ μόνο ποὺ δὲν φροντίζει νὰ καλλιεργήσει συστηματικὰ τὸ κράτος στὴν ψυχὴ τῆς νέας γενιᾶς, γιατί αὐτὸ εἶναι ποὺ φοβοῦνται οἱ ἐχθροί της πατρίδας καὶ αὐτὸ βάλθηκαν νὰ ὑπονομεύσουν μὲ χίλιους τρόπους. Οὔτε μία ἀναφορὰ στὰ βιβλία Γλώσσας Δημοτικοῦ καὶ Γυμνασίου στὸν Παῦλο Μελᾶ. Ἕνα ποίημα, ἕνα δημοτικό… τίποτε. Θὰ βρεῖς τὸν Λεφάκη, τὸν ἀστρολόγο, θὰ βρεῖς 35 συνταγὲς μαγειρικῆς, σκύβαλα καὶ περιτρίμματα, ἀλλὰ τὸν Παῦλο «ποῦχε ταράξει τὴν Τουρκιά», δὲν θὰ τὸν βρεῖς. Στὴν «σάπια πολιτεία» ἔχουν τὰ πρωτεῖα, οἱ… σκυφτοί, οἱ τετραποδίζοντες, κατὰ τὸ ὡραῖο τὸ ποίημα τοῦ Βάρναλη.
«Πέτα τὴν ἀνθρωπιά σου
Κι ἀπ’ τὸν ἀφέντη πιάσου
Κι ἅμα σὲ φτύσει αὐτὸς
νὰ κάθεσαι σκυφτὸς
Καὶ θὰ ἔχεις τὰ πρωτεῖα
στὴ σάπια πολιτεία».
. Ζητεῖται Παῦλος Μελᾶς καὶ σήμερα. Νὰ μᾶς ἀφυπνίσει, νὰ μᾶς συγκλονίσει, νὰ διαλύσει τὰ σάβανα ποὺ μᾶς καταπλακώνουν.
Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος-Κιλκίς
Advertisements
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ γιὰ τὶς «ΜΕΡΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΙΩΝΙΑ» τοῦ Γ. Ν. Παπαθανασόπουλου
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ/ - ΚΡΙΣΙΕΣ, ΙΣΤΟΡΙΑ στὶς 22 Αὐγούστου 2018
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
. Τὴν προσεχῆ Κυριακή, 26 Αὐγούστου 2018 καὶ τὴν μεταπροσεχῆ, 2 Σεπτεμβρίου, ἡ ἐφημερίδα «Ἐλεύθερος Τύπος τῆς Κυριακῆς» θὰ προσφέρει, μὲ 2 Εὐρὼ ἐπὶ πλέον τῆς ἁπλῆς ἔκδοσης, σὲ δύο μέρη – λόγῳ μεγέθους – τὸ βιβλίο τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου «Μέρες Ἀποκάλυψης στὴν Ἰωνία» (βλ. σχετ.: «ΜΕΡΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΙΩΝΙΑ» Ἄνθρωποι μὲ περισσὴ ἀγάπη στὴν Ἐκκλησία, τὸν ἐκκλησιασμό, τὶς εἰκόνες, τὴν προσευχή, τὴν εὐλάβεια καὶ τὴ σεμνότητα. (μον. Μωυσῆς Ἁγιορ.),
ΟΙ «ΜΕΡΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΙΩΝΙΑ (1914-1922)» ΣΤΗΝ ΣΠΑΡΤΗ,
ΛΑΚΩΝΙΑ ΚΑΙ ΙΩΝΙΑ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος) «Ὁ Μικρασιάτης καὶ ὁ Πελοποννήσιος, ὁ Ἀρβανίτης καὶ ὁ Κρητικός, ὁ Χιώτης, ὁ Κωνσταντινουπολίτης καὶ ὁ Ἑπτανήσιος εἶναι ὅλοι Ἕλληνες».).
. Πρόκειται γιὰ ἱστορικὸ μυθιστόρημα. Περιλαμβάνει προσωπικά του βιώματα καὶ ἱστορικὰ γεγονότα καὶ πρόσωπα. Εἶναι ἕνα χρονικό τοῦ δράματος τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἰωνίας ἀπὸ τὸ 1914 ἕως τὸ 1922 καὶ μετά. Ἀπὸ τὴν ἀγωνία τους, μὲ τοὺς πρώτους σὲ βάρος τους διωγμοὺς τῶν νεοτούρκων τσετῶν καὶ τὴν ἀνησυχία τους γιὰ τὴν διχόνοια καὶ τὸν διχασμὸ στὴν Ἑλλάδα, ἕως τὴν ἐλπίδα, τὴν ἀπελευθέρωση, τὴν καταστροφὴ καὶ τὴν μὲ μεγάλες δυσκολίες ἐγκατάστασή τους καὶ προσαρμογή τους στὴν Ἑλλαδικὴ πραγματικότητα..
. Κεντρικὸ πρόσωπο στὸ μυθιστόρημα εἶναι ἕνας ἱερέας, ἄξιος τῆς ἀποστολῆς του. Μὲ κέντρο ἐκεῖνον περιγράφεται ἡ ζωὴ Ἑλλήνων, Ἀρμενίων καὶ Ὀθωμανῶν στὴν Μαγνησία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ σὲ ἄλλα μέρη τῆς Ἰωνίας. Εἴιναι τὸ πρῶτο ἱστορικὸ μυθιστόρημα γιὰ τὴν Ἰωνία μὲ αὐτὸ τὸ ἐθνικὸ καὶ κοινωνικὸ εὖρος. Γράφτηκε μὲ πολὺ συναίσθημα καὶ μὲ μεγάλο κόπο στὴν ἱστορικὴ ἔρευνα. Ὅσοι τὸ διάβασαν εἶπαν ὅτι τοὺς προκάλεσε τόσο ἐνδιαφέρον, ὥστε τὸ τελείωσαν χωρὶς διακοπὴ καὶ πὼς τοὺς συγκίνησε βαθιά.
. Τὸ βιβλίο ἔχει ἐξαντληθεῖ καὶ εἶναι σπάνιο ἕως ἀδύνατο πλέον νὰ βρεθεῖ σὲ βιβλιοπωλεῖο. Ὅποιος λοιπὸν δὲν τὸ ἔχει, εἶναι εὐκαιρία νὰ τὸ πάρει σχεδὸν δωρεὰν στὶς δύο προσεχεῖς Κυριακές.
Σημειωτέον ὅτι ὁ συγγραφέας, ὅπως μᾶς ἐνημέρωσε ὁ ἴδιος, δὲν ἔχει ὁποιοδήποτε οἰκονομικὸ ἢ ἄλλο ὄφελος ἀπὸ τὴν διάθεση τοῦ βιβλίου. Τὰ δικαιώματά του τὰ παραχώρησε δωρεὰν στὴν ἐφημερίδα, ὥστε νὰ μειωθεῖ τὸ κόστος, γιατί τὸ βιβλίο ἀφορᾶ στὴν ἱστορία μας καὶ στὴν ταυτότητά μας ὡς Ἑλλήνων.
«ΧΤΥΠΑΤΕ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΕΤΡΕΣ, ΩΡΕ!», Ἰωάννης Βελισσαρίου (Δημ. Νατσιός)
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ στὶς 7 Ἰουλίου 2018
Ἰωάννης Βελισσαρίου:
Χτυπᾶτε τους μὲ τὶς πέτρες, ὠρέ!
γράφει ὁ Δημ. Νατσιός
. Νὰ ἀπαντήσουν οἱ δωσίλογοι, οἱ προδότες ὄχι στὰ ὄργανά τους, τὰ κομματικά, ἀλλὰ στὶς ἱερὲς σκιὲς τῶν ἡρώων τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων. Μὲ τὶς πέτρες πολεμοῦσαν οἱ ἀετοί μας, γιὰ νὰ διώξουν τοὺς προγόνους τῶν σκοπιανῶν, τοὺς κομιτατζῆδες. Μὲ τὶς πέτρες…Θὰ βγοῦν ἀπὸ τὰ μνήματα καὶ θὰ θρηνοῦν γιὰ τὴν κατάντιά μας…
. Τὸ παρὸν ἄρθρο εἶναι ἀφιερωμένο σ’ ἕναν ἄγνωστο ἥρωα. Σ’ ἕναν ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς χιλιάδες, ποὺ ὅταν τὸ καλέσει ἡ στιγμή, φανερώνουν τὴν ξεχωριστὴ ψυχική τους ἁρματωσιά. Σπαρμένη ἡ ἡρωοτόκος ἑλληνικὴ γῆ μὲ τὰ κόκκαλα τὰ ἱερὰ τέτοιων ἀνθρώπων. Τέτοιοι ἀντρειωμένοι, ποὺ ὁ θάνατός τους θάνατος δὲν λογιέται, ἀνάγκασαν τὸν ποιητὴ νὰ πεῖ πὼς ὅταν θέλουμε νὰ καυχηθοῦμε, τέτοιους βγάζει τὸ ἔθνος μας, θὰ λέμε. Γιὰ τὸν ταγματάρχη Ἰωάννη Βελισσαρίου ὁ λόγος, ποὺ ἡ προτομή του κοσμεῖ καὶ τὸν λόφο τῆς ἔνδοξης μάχης τοῦ Κιλκίς. Γόνος πλούσιας οἰκογένειας, γεννιέται τὸ 1861 στὴν Κύμη τῆς Εὐβοίας. Μεγαλώνει σὲ μία ἐποχὴ ποὺ ἡ Ἑλλάδα, ἐξαρτημένη, ἀνάπηρη καὶ ὑποτελὴς στοὺς ξένους, προσπαθεῖ νὰ ἁπλωθεῖ, νὰ μεγαλώσει τὰ ἀξιοθρήνητα σύνορά της, τὰ ἐδαφικὰ ψιχία ποὺ τῆς παραχώρησαν οἱ κακουργηματικὲς Μεγάλες Δυνάμεις.
. Πνίγεται ὅμως ὁ ἀγωνιστικὸς δυναμισμὸς τοῦ λαοῦ, ἐξ αἰτίας τῶν ξενοχειροτονημένων μοναρχιῶν καὶ τῶν διεφθαρμένων κυβερνήσεων. Εἶναι ἡ ἐποχὴ ποὺ σαβανώνει τὴν πατρίδα τὸ δόγμα «τῆς μικρᾶς, ἐντίμου» καὶ ἀξιολύπητης Ἑλλάδος, τὸ ὁποῖο, μετὰ τὴν περίοδο 100 ἐτῶν, ἐπαναλαμβάνεται, γιατί καὶ τώρα μᾶς κυβερνοῦν τὰ ἀπολειφάδια τοῦ παλαιοκομματισμοῦ καὶ τῆς ὑποτέλειας. Ὁ 19ος αἰώνας κλείνει μὲ τὴν συμφορὰ τοῦ ψευτοπολέμου τοῦ 1897. Ἀπὸ τοὺς ἐλάχιστους ποὺ διακρίνονται στὸν ἀτιμωτικὸ αὐτὸ πόλεμο εἶναι ὁ ὑπολοχαγός, τότε, Βελισσαρίου, ποὺ κρατάει τὴν θέση του στὰ στενὰ τῆς Μελούνας, ὅταν ὁλόκληρη ἡ 2η ταξιαρχία ἐγκαταλείπει πανικόβλητη τὸ πεδίο τῆς μάχης.
. Ἡ συμφορὰ τοῦ ’97 ἀφυπνίζει ὅμως τὴν χώρα. Οἱ Ἕλληνες ἀντιλαμβάνονται πὼς «καλύτερα νὰ τρέχωσι τὸν κόσμον μὲ ἐξαπλωμένην χεῖρα ψωμοζητοῦντες-παρὰ προστάτας νά ’χωμεν» (Κάλβος). Ἡ πατρίδα πρέπει νὰ ὀρθοποδήσει μὲ τὶς δικές της κυρίως δυνάμεις. Ἔτσι ὁ στρατὸς καὶ ὁ στόλος ἀναδιοργανώνονται, τὸ θαῦμα τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων ἀχνοφέγγει. Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1912 ἀρχίζει ἡ ἐπικὴ ἐξόρμηση τοῦ ἔθνους. Στὸ Σαραντάπορο μαθαίνουν ὅλη τὴ «βελισσαρικὴ» ὁρμή. Χωρὶς ὑποστήριξη πυροβολικοῦ ὁρμᾶ κατὰ τῶν Τούρκων, γεγονὸς ποὺ ἀναγκάζει τὸν ἀρχιστράτηγο Κωνσταντῖνο νὰ τὸν ἀποκαλέσει «τρελὸ» καὶ νὰ τοῦ ἀφαιρέσει γιὰ λίγο τὴν διοίκηση τοῦ τάγματός του. (Ὁ Κολοκοτρώνης ἔλεγε πὼς «ὁ κόσμος μᾶς ἔλεγε τρελούς, ὅταν ξεκινήσαμε νὰ κάμουμε τὴν Ἐπανάσταση». «Ὅλα τὰ εἶχα προβλέψει, τὰ εἶχα σκεφθεῖ, ὅλα ἐκτὸς ἀπὸ τὴν τρέλα τῶν Ἑλλήνων», ἔλεγε καὶ ὁ Νικόλαος Ἰβανώφ, ἀντιστράτηγος, διοικητὴς τῆς 2ης Βουλγαρικῆς Στρατιᾶς, μετὰ τὴν ἥττα του στὸ Κιλκίς. Κάποιοι «τρελοί» μᾶς ἀπελευθέρωσαν καὶ κάποιοι «γνωστικοὶ» Γραικύλοι κρατοῦν τὴν Ἑλλάδα βυθισμένη στὴν ἀνυποληψία τῆς «ἑλληνοτουρκικῆς φιλίας»). Τὸ ἄστρο τοῦ ἥρωα, λάμπει στὴν μάχη τοῦ Μπιζανίου, τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1913. Ἐκεῖ ἀκούστηκε γιὰ πρώτη φορὰ τὸ θρυλικὸ σύνθημα τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ «ἀέρα», ἀντικαθιστώντας τὸ στρατιωτικὸ παράγγελμα «ἐμπρὸς διὰ τῆς λόγχης». (Ἐπειδὴ οἱ ὀβίδες τοῦ τουρκικοῦ πυροβολικοῦ «ἔπιαναν ἀέρα», δὲν ἔβρισκαν στόχο, οἱ εὔζωνοι εἰρωνεύονταν αὐτὸ τὸ γεγονός). Ἐκεῖ στὰ Γιάννενα δύο εὐζωνικὰ τάγματα, τοῦ Βελισσαρίου (9ο) καὶ τοῦ Ἰατρίδη, ἀναγκάζουν κυριολεκτικὰ τὸν Τοῦρκο διοικητὴ Ἐσσὰτ πασὰ νὰ παραδώσει τὴν πόλη. Στὸ περιοδικὸ «ΤΟΤΕ», τεῦχος 60ό διαβάζουμε: «Στὶς 3 τὸ πρωὶ τῆς 21ης Φεβρουαρίου τοῦ 1913, ὁ Βελισσαρίου ὁδήγησε ὁ ἴδιος τὴν ἐπιτροπὴ τοῦ Ἐσσὰτ στὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο. Ὁ Κωνσταντῖνος μόλις τὸν εἶδε ἀπόρησε. Ὀργισμένος τοῦ λέει: «-τί θέλεις τέτοια ὥρα ἐδῶ; Ποῦ ἄφησες τὸ τάγμα σου»; Ἀπαντᾶ: «Νὰ σᾶς φέρω τὰ Γιάννενα». Κι ὁ Κωνσταντῖνος τοῦ εἶπε εἰρωνικά, νομίζοντας πὼς παραφρόνησε: «Μὲ τὶς μαοῦνες τῆς λίμνης;». «Ὄχι, μὲ τὰ φτερὰ τῶν εὐζώνων μου», ἀπαντᾶ ὁ Βελισσαρίου. Ὁ Διάδοχος βλέποντας τὴν ἐπιτροπὴ τῶν Τούρκων, κατάλαβε τί εἶχε συμβεῖ. «Ἀλήθεια, Βελισσαρίου θέλεις ράπισμα, ἀλλὰ θέλεις καὶ φίλημα, ἀγαπημένε τρελέ», θὰ τοῦ πεῖ συγκινημένος. Λίγο πρὶν ἀπὸ τὸν Δεύτερο Βαλκανικό, θὰ συναντήσει ὁ Βελισσαρίου τὸν αἰχμάλωτο Τοῦρκο φρούραρχο τῶν Ἰωαννίνων Βεχὴπ μπέη σὲ μία ἔπαυλη στὴν Κηφισιά. «Μοῦ ἔκαμε μεγάλη ἐντύπωση ἡ γενναιότητά σας», εἶπε ὁ Τοῦρκος στρατηγὸς σὲ ἄψογα ἑλληνικά. «Θὰ μποροῦσε ὅμως νὰ εἴχατε φονευθεῖ ἢ καὶ νὰ αἰχμαλωτιστεῖ μὲ τὸ παράτολμο ἐκεῖνο ἐγχείρημά σας, νὰ εἰσχωρήσετε πίσω ἀπὸ τὶς γραμμὲς τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ». Ἀπαντᾶ ὁ ἀνδρεῖος ἀξιωματικός: «Νὰ φονευθῶ ναί, ἀλλὰ νὰ αἰχμαλωτισθῶ, αὐτὸ δὲν θὰ συνέβαινε ποτέ».
. Στὴν μάχη τοῦ Κιλκὶς πολεμοῦν πλάι πλάι οἱ μονάδες τοῦ συνταγματάρχη Ἰωάννη Παπακυριαζῆ καὶ τοῦ ταγματάρχη Ἰωάννη Βελισσαρίου. Οἱ δύο ἄντρες εἶναι συγγενεῖς, «μπατζανάκια». Μεταξύ τους ἁμιλλῶνται ποιὸς θὰ ἐπιδείξει τὴν μεγαλύτερη γενναιότητα. Σημειώνει ὁ στρατηγὸς Πάγκαλος στὰ «ἀπομνημονεύματά» του. «…Ἤρξατο τότε σφοδρότατος καταιγισμὸς πυρός, κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ ὁποίου οἱ ἕξι λόχοι τοῦ Βελισσαρίου, προχωροῦντες ταχέως ἔφθασαν εἰς ἀπόστασιν ἑφόδου ἀπὸ τῆς πρώτης γραμμῆς τῶν βουλγαρικῶν ὀρυγμάτων. Καὶ εἶδον τὸ ἀλησμόνητο θέαμα τῆς ἑφόδου τῶν εὐζωνικῶν λόχων τοῦ Βελισσαρίου, οἱ ὁποῖοι ὑπὸ τοῦ διοικητοῦ των, ὅρμησαν ἀκάθεκτοι καὶ μὲ βροντώδεις ἀλαλαγμοὺς ἐπὶ τῆς πρώτης ὀφρύος λόφου βουλγαρικῶν χαρακωμάτων…Ὁ ἀγὼν ὑπῆρξεν μεγαλειώδης. Οἱ Βούλγαροι ἀνετράπησαν ἢ ἐξοντώθησαν διὰ τῆς λόγχης. Αὐτὸ ἦτο τὸ μεγαλύτερον κατόρθωμα τοῦ Βελισσαρίου καὶ μὲ δικαίαν ὑπερηφάνειαν ἐφώναξεν εἰς τὸν λοχαγὸν Ζήραν, ἄλλον γενναῖον, ὁ ὁποῖος ὑπηρετοῦσεν εἰς τὸ σύνταγμα τοῦ Παπακυριαζῆ, τοῦ μπατζανάκη τοῦ Βελισσαρίου.
-Βρὲ Ζήρα, ποῦ εἶναι ὁ διοικητής σου νὰ δεῖ; Σκοτώθηκε, ἀπαντᾶ ὁ Ζήρας. Εἶχε πέσει πρὸ ὀλίγου μόλις, μαχόμενος μὲ τὸν ἴδιον ἀπαράμιλλον τρόπον. Καὶ τότε, τὸ πρόσωπον τοῦ Βελισσαρίου ἐμαύρισε ἀπὸ τὸ πένθος. Ἔβγαλε τὸ πηλίκιόν του, ἔκαμε τὸ σταυρό του καὶ ἐτράβηξε μπροστά…».
. Λίγες ἡμέρες ἀργότερα, στὴν μάχη τῆς Ἄνω Τζουμαγιᾶς, στὸ ὕψωμα 1378, σκοτώνεται, πολεμώντας μπροστὰ καὶ ὁ Βελισσαρίου. Ἦταν 13 Ἰουλίου 1913. Ὁ βασιλιὰς Κωνσταντῖνος μόλις πληροφορήθηκε τὸν θάνατό του, ἀντὶ γιὰ συλλυπητήρια, τηλεγραφεῖ στὴν οἰκογένειά του: «Χαιρετίζω τὸν Ἥρωα τῶν Ἡρώων».
. Ὁ Σπύρος Μελάς, στὸ βιβλίο του «οἱ πόλεμοι 1912 -13», περιγραφεῖ τὸ τέλος τοῦ ἥρωα (σελ. 511-512).
«Ἔτσι, αὐτὴ τὴν ἱστορικὴ μέρα, βρέθηκαν ἀντιμέτωποι καὶ ἀπὸ τὰ δύο μέρη οἱ πιὸ διαλεχτοὶ ἄντρες, Βούλγαροι καὶ Ἕλληνες. Οἱ ἄντρες τῆς βασιλικῆς φρουρᾶς τοῦ Φερδινάνδου, μεγαλόσωμοι ὅλοι καὶ ψυχωμένοι, πολέμησαν μὲ παλληκαριὰ καὶ πεῖσμα. Κι ἀπέναντί τους εἴχανε τοὺς ἀθάνατους εὐζώνους, τοὺς ἡμίθεούς του «πρώτου-τριακοστοῦ ὄγδοου» συντάγματος. Ὁ ἀγώνας ἦταν τόσο λυσσασμένος καὶ συχνὰ σῶμα μὲ σῶμα, ὥστε πολλοὶ ἀπὸ τὴ μία μεριὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη πέφτανε τρυπημένοι μὲ τὴ λόγχη, ἀρκετοὶ Βούλγαροι σκοτώθηκαν μὲ πέτρες στὸ κεφάλι… γιατί, κάποια στιγμή, τὰ πυρομαχικὰ λείψανε ἀπὸ τοὺς εὐζώνους καὶ τότε ὁ Βελισσαρίου ποὺ ἤτανε ὅπως πάντα στὴ γραμμὴ τῆς φωτιᾶς τοὺς φώναξε:
-Χτυπᾶτε τους μὲ τὶς πέτρες, ὠρέ! Κι αὐτὲς σκοτώνουν. Ἀλλὰ μία ὀβίδα ἔσκασε κοντά τους, ἕνα μεγάλο θραῦσμα τὸν βρῆκε κατάστηθα καὶ ὁ ἐθνικὸς ἥρωας, ὁ πορθητὴς τοῦ Μπιζανίου, ἀπόμεινε στὸν τόπο. Στὴν ἐπικὴ αὐτὴ σύγκρουση ἔπεσε σὲ λίγο, καὶ ὁ ταγματάρχης Κολοκοτρώνης, ἄξιο βλαστάρι τῆς δοξασμένης γενιᾶς τοῦ Γέρου τοῦ Μοριά, κοντὰ σ’ αὐτὴ χάθηκαν καὶ ἕνα σωρὸ ἀξιωματικοὶ καὶ ἄντρες τοῦ ἡρωικοῦ συντάγματος. Οἱ πλαγιὲς κι οἱ ρεματιὲς εἴχανε γεμίσει πτώματα Ἑλλήνων καὶ Βουλγάρων ἀνακατωμένα…» (Ἐκεῖνα τὰ χρόνια «οἱ ἄνθρωποι ζοῦσαν γιὰ ἕνα ἔπαινο καὶ πέθαιναν γιὰ ἕνα τραγούδι», ἔλεγε ὁ Καρκαβίτσας. Ἦταν φιλότιμοι. Ἐλπίζουμε, πὼς ὅταν ἀνθίσουνε καὶ πάλι τοῦτοι οἱ τόποι, καὶ ᾽ρθοῦνε καινούργιοι ἄνθρωποι ποὺ θὰ συνοδεύσουν τὴν περιρρέουσα βλακεία στὴν τελευταία της κατοικία, νὰ ξαναμποῦν αὐτὰ τὰ κείμενα στὴν τυμπανιαίας, σήμερα, ἀποφορᾶς ἐκπαίδευση, γιὰ νὰ ἀνασάνουμε κι ἐμεῖς καὶ οἱ μαθητές μας). Αὐτὰ τὰ λίγα μνημόσυνα λόγια γιὰ ἕναν ἥρωα, ποὺ θυσίασε τὴν ζωή του, γιὰ νὰ ἐλευθερώσει τὴν Μακεδονίας μας, αὐτὴν ποὺ τώρα προδίδουν οἱ Νενέκοι. Ἁπλὰ λόγια γιὰ ἐπίλογο, γιατί ὁ ἡρωισμὸς δὲν περιγράφεται μὲ μεγαλοστομίες. Ὅπως ἁπλὰ τὸ εἶπε καὶ ὁ ἐθνικός μας ποιητής: «Ἀπ’ τὰ κόκκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τὰ ἱερά»…
Δημήτρης Νατσιὸς
δάσκαλος-Κιλκὶς
«ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ» ἢ «ΣΚΟΠΙΑΝΟ»; (Μητρο. Ναυπάκτου Ἱερόθεος)
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ, ΕΘΝΙΚΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ στὶς 1 Ἰουλίου 2018
«Μακεδονικὸ» ἢ «Σκοπιανὸ» ζήτημα;
τοῦ Μητροπ. Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου
. Στήν συζήτηση πού ἔγινε καί γίνεται αὐτόν τόν καιρό στήν Ἑλλάδα καί στά Σκόπια γιά τήν ἐπίλυση τοῦ θέματος τῆς ὀνομασίας τῆς «γείτονος χώρας», ὅπως ἔλεγαν οἱ περισσότεροι, ἐτέθησαν πολλά ζητήματα, τά ὁποῖα δέν εἶναι σκοπός τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ. Ἐτέθησαν, δηλαδή θέματα ἱστορικά, ἰδεολογικά, ἐθνικά, κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, κομματικά, ἐμπορικά κ.ἄ.
. Δέν εἶναι πρόθεσή μου νά ἀσχοληθῶ μέ ὅλα αὐτά τά ζητήματα. Ἁπλῶς θέλω νά ἐνημερώσω τούς ἀναγνῶστες ὅτι ὑπηρέτησα ὡς Ἱεροκήρυξ στήν Ἱερά Μητρόπολη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας γιά 18 χρόνια (1969-1987), μαζί μέ τόν τότε Ἱεροκήρυκα π. Ἰωήλ Φραγκάκο καί σημερινό Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας, καί γνωρίζω πολλές πτυχές τοῦ σοβαροῦ καί εὐαίσθητου αὐτοῦ θέματος.
. Ὁ μακαριστός Γέροντάς μου Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κυρός Καλλίνικος πέρασε μέσα ἀπό πολλές μαρτυρικές δοκιμασίες ἀπό τούς Σκοπιανούς καί φιλοσκοπιανούς, τούς «Σλαβομακεδόνες», ὅπως τούς ἔλεγαν τότε, οἱ ὁποῖες δοκιμασίες τόν ἐξαγίασαν κυριολεκτικά.
Ἀφήνω πρός τό παρόν αὐτό τό θέμα καί θά θίξω μόνον μερικά ἄλλα ζητήματα πού παρατήρησα κατά τήν πορεία τῶν συζητήσεων
1. Ρωμανία καί Ἐθνικά Κράτη
. Θά σημειωθοῦν μερικές ἱστορικές ἀπόψεις, ὅπως μᾶς τίς δίδαξε ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὕστερα ἀπό ἔρευνα πού ἔκανε στίς πηγές σχετικά μέ τήν Ρωμηοσύνη. Οἱ Φράγκοι πού ἤθελαν νά διασπάσουν τήν Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία, μᾶς ἀποκάλεσαν ἀπό Ρωμαίους Γραικούς τόν 8ο αἰώνα καί ἀργότερα τόν 19ο αἰώνα διέσπασαν τά Βαλκάνια γιά τήν μή ἐπανασύσταση τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας (Βυζάντιο).
. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁ Μέγας Ἀθανάσιος τόν 4ο αἰώνα σέ ἐπιστολή του, ἀναφερόμενος στίς ἀποφάσεις τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, γράφει ὅτι συμφώνησε μέ αὐτές τίς ἀποφάσεις «πᾶσα ἡ οἰκουμένη», δηλαδή ἡ τότε Χριστιανική Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία, καί ὅσοι κατοικοῦν στίς Ἐπαρχίες της, ἤτοι «κατά τήν Δαλματίαν καί Δαρδανίαν καί Μακεδονίαν, Ἠπείρους τε καί Ἑλλάδα καί Κρήτην καί τάς ἄλλας νήσους, Σικελίαν τε καί Κύπρον καί Παμφυλίαν, Λυκίαν τε καί Ἰσαυρίαν καί πᾶσαν τε τήν Αἴγυπτον καί τοῖς Λιβίοις καί πλεῖστοι τῶν ἐν τῇ Ἀραβίᾳ ταύτην ἐπέγνωσαν».
. Ἀπό ὅλες τίς ἱστορικές μαρτυρίες γνωρίζουμε ὅτι ἡ Κύπρος, ἡ Ἑλλάδα, ἡ Ἤπειρος, ἡ Θράκη, ὁλόκληρη ἡ Μακεδονία ἦταν Ἐπαρχίες (Θέματα) τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, ἀλλά εἶχαν Ὀρθόδοξη πίστη, ἀνῆκαν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, εἶχαν Ἑλληνική παράδοση καί πολιτισμό καί οἱ κάτοικοί τους ἦταν δίγλωσσοι.
. Οἱ Τοῦρκοι μέχρι τόν 19ο αἰώνα ὀνόμαζαν Ρούμελη ὁλόκληρη τήν Μακεδονία, τήν Ἤπειρο, ὅλες τίς ἐκτάσεις ἀπό τό Βελιγράδι ὡς τήν Πελοπόννησο, δηλαδή ὅλο τό Εὐρωπαϊκό μέρος τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Ἑπομένως, μέχρι τόν 19ο αἰώνα ἐπικράτησε ἡ Ρωμηοσύνη μέ τήν ἑνιαία πίστη, τήν Ἑλληνορθόδοξη παράδοση (μουσική, ἁγιογραφία κλπ.), παρά τίς γλωσσικές διαφορές.
. Ἐπειδή ὑπηρέτησα στήν Ἱερά Μητρόπολη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας καί διάβασα ὅλους τούς Κώδικες μέ τά Πρακτικά τῆς Δημογεροντίας τῶν Βοδενῶν, πού διασώζονται στό παλαιό Ἀρχεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, βρῆκα ὅτι στήν Μητρόπολη Βοδενῶν (Ἐδέσσης) μέ τήν Ὀρθόδοξη παράδοση καί τήν Ἑλληνική αὐτοσυνειδησία της ὑπαγόταν καί ἡ Γευγελῆ, καί μάλιστα ὁ τότε Μητροπολίτης, κατά τήν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας, ἄφησε τήν ἕδρα του καί πῆγε νά ἑορτάση τό Πάσχα ἐκεῖ, προφανῶς γιατί ὑπῆρχε ἀνάγκη.
. Ἐπίσης, διάβαζα γιά τήν ἡρωική δράση καί στάση τῶν Ἐπισκόπων, τῶν Δημογερόντων καί τῶν κατοίκων τῆς περιοχῆς νά ἀνήκουν στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί ἀντιδροῦσαν μέ ὅλες τίς δυνάμεις τους σέ ὅλες τίς ἐθνικιστικές προπαγάνδες.
. Ἡ διάσπαση τῆς Ρωμηοσύνης τῶν Βαλκανίων σέ Κράτη καί τῆς Μακεδονίας ἔγινε τόν 19ο καί 20ό αἰώνα κάτω ἀπό τήν ἐπίδραση τοῦ δυτικοῦ διαφωτισμοῦ καί τῆς πολιτικῆς τῶν δυτικῶν δυνάμεων, τῆς Ρωσίας καί τῆς Σερβίας, καί ἀντέδρασε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, μέ τήν Σύνοδο τοῦ 1872, πού ἀποφάσισε ἐναντίον τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ.
. Ὁπότε, εἶναι φανερόν ὅτι ὅλοι οἱ ἄλλοι λαοί γράφουν τήν ἱστορία τους μέ ἱστορική ἀκρίβεια καί ἐμεῖς δυστυχῶς ὑποχρεωνόμαστε νά τήν περιγράψουμε μέ ψευδῆ ὀνόματα. Αὐτό εἶναι τό μεγάλο πρόβλημα τῶν ἡμερῶν μας.
2.Ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας
. Τό θέμα αὐτό, ἐκτός ἀπό ἱστορικό, εἶναι καί πολιτικό. Γιά μένα συνιστᾶ ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας καί ἔλλειμμα πολιτικῆς διαχειρίσεως ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἡ ὑπεύθυνη Κυβέρνηση ἀντιμετώπισε τό θέμα αὐτό.
. Νά θυμίσω ὅτι τό 1992 χαράχθηκε ἡ ἐθνική γραμμή ἀντιμετώπισης τοῦ θέματος, ὕστερα δύο Συμβούλια Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν ὑπό τόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας. Ἀκόμη καί τό 2008 καθορίσθηκαν «οἱ κόκκινες γραμμές» γιά τό θέμα αὐτό ἀπό τήν τότε Κυβέρνηση καί τήν ἀξιωματική ἀντιπολίτευση, ἡ σύνθετη ὀνομασία μέ γεωγραφικό προσδιορισμό ἔναντι ὅλων, παρά τίς ὀξύτατες πολιτικές διαφωνίες πού εἶχαν μεταξύ τους σέ ἄλλα ἐσωτερικά ζητήματα.
. Ὅμως, στήν παροῦσα φάση, οἱ διπλωματικές συζητήσεις γίνονταν ἐν ἀγνοία τῶν ἄλλων Κομμάτων, καί μάλιστα βρίσκονταν σέ κατάσταση ἔντονης ἀντιπαράθεσης πού δέν δημιουργοῦσαν τό μίνιμουμ ἐθνικῆς συναίνεσης. Ἐπίσης, δέν ὑπῆρχε ἑνιαία κυβερνητική γραμμή, δέν συζητήθηκε τό θέμα στήν Κοινοβουλευτική ὁμάδα τῆς Κυβερνητικῆς παράταξης. Οὔτε συζητήθηκε στήν Βουλή, παρά μόνον ἐμμέσως ὕστερα ἀπό πρόταση δυσπιστίας ἐναντίον τῆς Κυβερνήσεως. Δέν ἔγινε κάποιο δημοψήφισμα γιά νά ἀκουσθῆ ἡ γνώμη τοῦ λαοῦ κλπ. Ἀγνοήθηκαν δέ καί οἱ διαμαρτυρίες τοῦ λαοῦ μέ τίς μεγάλες κινητοποιήσεις. Ἀντίθετα, ὅλα αὐτά προβλέφθησαν νά γίνουν στό γειτονικό Κράτος καί ὕστερα νά ἀποφασίση ἡ Ἑλλάδα.
. Αὐτό εἶναι ἀπρεπές, ἐκτός καί ἄν οἱ ὑπεύθυνοι διαχειριστές ἐκ μέρους τῆς Πατρίδας μας ἐνήργησαν κατά τέτοιο τρόπο ὥστε καί οἱ ἔξωθεν ἐνδιαφερόμενες δυνάμεις νά ἱκανοποιηθοῦν καί τό Κράτος τῆς «Βορείου Μακεδονίας» νά στηριχθῆ γιά νά μή διαλυθῆ, καί νά ψηφίση τελικά τήν συμφωνία ἡ ἑπόμενη Ἑλληνική Κυβέρνηση ἤ νά τήν καταψηφίση, ἄν ἐν τῷ μεταξύ οἱ Σκοπιανοί δέν τηρήσουν ὅλα τά σημεῖα τῆς συμφωνίας αὐτῆς.
. Ἐν πάσῃ περιπτώσει τό νά μή ὑπάρχη συνεννόηση τῶν Πολιτικῶν Κομμάτων στά Ἐθνικά θέματα, ἄν καί ὑπῆρχαν οἱ δυνατότητες καί οἱ δεσμεύσεις νά τεθοῦν οἱ «κόκκινες γραμμές», καί ἀντίθετα νά ἀντιμετωπίζονται μικροκομματικά, τό νά μή λαμβάνεται ἡ γνώμη τοῦ λαοῦ, εἶναι, κατά τήν ἄποψή μου, ἔλλειμμα δημοκρατικῆς διαδικασίας καί πολιτικοῦ διαλόγου.
3. Ἡ «Βόρεια» καί ἡ «Νότια» Μακεδονία
. Τελικά ἐπελέγη νά ὀνομασθῆ ἡ «πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία τῆς Μακεδονίας» σέ «Βόρεια Μακεδονία». Θεωρήθηκε ὅτι αὐτή εἶναι ἡ καλύτερη λύση καί γιά τήν Ἑλλάδα.
. Ὅμως, ὁ ὅρος «Βόρεια Μακεδονία» συνειρμικά ὁδηγεῖ τήν σκέψη στήν «Νότια Μακεδονία», ἀφοῦ δέν ὑπάρχει προσδιορισμός Βόρεια ἄν δέν ὑπάρξη Νότια. Ἐπίσης, τό Βόρειο καί τό Νότιο παραπέμπει σέ ἕνα ἑνιαῖο λαό μέ κοινή γλώσσα, κοινή παράδοση, ἑνιαῖο πολιτισμό, ὅπως Βόρεια καί Νότια Κορέα, παρά τό ὅτι εἶναι χωρισμένα Κράτη. Στήν Πατρίδα μας γίνεται λόγος γιά Βόρεια Ἑλλάδα καί Νότια Ἑλλάδα, Βόρεια Πελοπόννησο καί Νότια Πελοπόννησο κλπ. καί ὄχι Βόρεια καί Νότια Μακεδονία.
. Τελικά, ἀφοῦ προσδιορίσθηκε ἡ «Βόρεια Μακεδονία», ποιά εἶναι ἡ «Νότια Μακεδονία» καί ποιά εἶναι ἡ σχέση μεταξύ τῆς «Βόρειας Μακεδονίας» τῶν Σκοπίων καί τῆς Μακεδονίας πού ἀνήκει στήν Ἑλλάδα; Ἐφ’ ὅσον μέ τήν συμφωνία αὐτή ὑπάρχει «Βόρεια Μακεδονία», τότε πῶς μπορεῖ νά διευκρινισθῆ γιά τό ποιά περιοχή τῆς Ἑλλάδος θά χαρακτηρισθῆ ὡς «Νότια Μακεδονία» καί ποιά θά εἶναι ἡ σχέση μεταξύ τους;
. Νομίζω ὅτι καί ὁ ὅρος «Βόρεια Μακεδονία» μέ τήν νοούμενη καί μή χαρακτηριζόμενη, πρός τό παρόν, «Νότια Μακεδονία» ὑπονοεῖ τούς ἰσχυρισμούς τῶν Σκοπιανῶν, πού τούς ἄκουγα πολλά χρόνια πρίν ἀπό τούς «Σλαβομακεδόνες», ὅτι οἱ Ἕλληνες κατέκτησαν τήν Μακεδονία καί ὑποδούλωσαν τούς «Μακεδόνες», οἱ ὁποῖοι πρέπει κάποτε νά ἀπελευθερωθοῦν!
. Θυμᾶμαι, τήν δεκαετία τοῦ 1970 καί 1980, στήν Ἀριδαία Ἀλμωπίας μερικοί αὐτοχαρακτηριζόμενοι ὡς «Μακεδόνες» θεωροῦσαν ὅτι εἶναι ὑπόδουλοι στούς Ἕλληνες καί πολεμοῦσαν κάθε ἑλληνικό στοιχεῖο, καί μεταξύ αὐτῶν καί τόν Γέροντά μου Μητροπολίτη Καλλίνικο.
. Τελικά, οἱ κάτοικοι τῆς Ἑλληνικῆς Μακεδονίας θά εἶναι «Νότιοι Μακεδόνες»; Καί ὅσοι δῆθεν «Σλαβομακεδόνες» κατοικοῦν στήν Ἑλληνική Μακεδονία, θά θεωροῦνται ὑπόδουλοι στούς Ἕλληνες; Ἤ ἀμφότεροι θά ἀγωνισθοῦν γιά νά ἑνώσουν τήν Βόρεια καί Νότια Μακεδονία σέ ἕνα «ἐλεύθερο Κράτος»;
. Αὐτά εἶναι ζητήματα σοβαρά καί δέν μποροῦν νά ἀντιμετωπίζονται ἐπιπόλαια.
4. Κράτος, Ἐθνικότητα καί Ἰθαγένεια
. Ἀπό ὅσους ἀσχολήθηκαν μέ τό θέμα αὐτό, ἄλλοι ὁμιλοῦσαν γιά «Μακεδονικό ζήτημα» καί ἄλλοι γιά «Σκοπιανό ζήτημα». Αὐτή ἡ διαφορά δέν εἶναι λεκτική, ἀλλά ἐννοιολογικά σημαντική.
. Τό ἐρώτημα πού τίθεται εἶναι: Τί προσπαθοῦσαν νά κάνουν ἐπιχειρηματολογώντας; Νά ἀπαντήσουν στό τί σημαίνει ὁ ὅρος Μακεδονία καί Μακεδόνες ἤ στό τί εἶναι οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς τῶν Σκοπίων; Τελικά, εἶναι ἀπό πλευρᾶς ἱστορίας ὑπαρξιακό θέμα τῶν Μακεδόνων ἤ τῶν Σκοπιανῶν; Ποιοί τέλος πάντων ἔχουν πρόβλημα ἐθνικό καί πρέπει νά τό ἐπιβεβαιώσουν ἤ νά τό ἀπορρίψουν;
. Τό ὅτι ἡ πλειοψηφία τῶν Σκοπιανῶν πανηγύρισε ὅτι ἡ Ἑλλάδα τούς ἔδωσε τήν «μακεδονική γλώσσα» καί τήν «μακεδονική ἐθνότητα», καί οἱ ὑπεύθυνοι τῆς ἑλληνικῆς πολιτείας ἔλεγαν ὅτι δέν δώσαμε ἐθνικότητα, ἀλλά ἰθαγένεια, δείχνει ὅτι εἶναι θέμα ὑπαρξιακό. Φαίνεται ὅτι ὑπάρχει σύγχυση μεταξύ ἐθνικότητας καί ἰθαγένειας-ὑπηκοότητας. Ὅπως ἔχει παρατηρήσει ὁ Δημήτριος Γάτης, ἐνῶ στήν ἀγγλική ἔκδοση τοῦ κειμένου τῆς συμφωνίας τό «Nationality Macedonia», πού ἀντιστοιχεῖ μέ τό «Ἐθνικότητα Μακεδονική», ἐν τούτοις στήν ἑλληνική γλώσσα μεταφράσθηκε σέ «ἰθαγένεια Μακεδονική», πού ἀντιστοιχεῖ στόν ἀγγλικό ὅρο «Citizen/Citizenship». Ἔτσι στό ἀγγλικό κείμενο στό σημεῖο αὐτό γράφεται: «Nationality Macedonia/Citizen of Republic of North Macedonia», ἐνῶ στήν ἑλληνική μετάφραση γράφεται: «Ἰθαγένεια Μακεδονική/ Πολίτης τῆς Δημοκρατίας τῆς Βόρειας Μακεδονίας». Ἔτσι, στήν συμφωνία αὐτή, πού ὑπεγράφη μεταξύ τῶν Ὑπουργῶν τῶν Ἐξωτερικῶν τῶν δύο Κρατῶν, ὑπάρχει μιά πρωτοτυπία, ὡς πρός τό ὄνομα τοῦ Κράτους καί τό ὄνομα τῶν πολιτῶν του.
. Γιά τό θέμα αὐτό κάνει εὔστοχες παρατηρήσεις ὁ Ἄγγελος Συρίγος, ἀναπληρωτής καθηγητής Διεθνοῦς Δικαίου καί Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς στό Πάντειο Πανεπιστήμιο, σέ πρόσφατο ἄρθρο του (Καθημερινή 24 Ἰουνίου 2018) μέ τίτλο «Νοτιοαφρικανοί, Νοτιοσουδανοί, Μακεδόνες». Γράφει ὅτι ἡ ΠΓΔΜ θά εἶναι «τό πέμπτο Κράτος τοῦ ΟΗΕ μέ γεωγραφικό προσδιορισμό στό ὄνομά του». Τά ἄλλα τέσσερα Κράτη εἶναι ἡ Νότιος Ἀφρική, ἡ Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τό Ἀνατολικό Τιμόρ καί τό Νότιο Σουδάν.
. Στά τέσσερα αὐτά Κράτη «τό ὄνομα τοῦ Κράτους ταυτίζεται μέ τό ὄνομα τῶν πολιτῶν τῆς Χώρας», δηλαδή γράφεται: «ὁ λαός τῆς Νότιας Ἀφρικῆς», «ὁ Κεντροαφρικανικός λαός», «ὁ λαός τοῦ Νοτίου Σουδάν», «ὁ λαός τοῦ Ἀνατολικοῦ Τιμόρ». Ἀντίθετα, μέ τήν συμφωνία τῶν δύο Ὑπουργῶν Ἐξωτερικῶν, ἐνῶ ἡ ΠΓΔΜ «θά ὀνομάζεται Βόρεια Μακεδονία», «οἱ κάτοικοί της δέν θά λέγονται “Βορειομακεδόνες”, ἀλλά “Μακεδόνες” μέ παῦλα “πολίτες τῆς Βόρειας Μακεδονίας”». Καί φυσικά θά ἐπικρατήση τό πρῶτο. Ἔτσι, θά εἶναι τό μόνο Κράτος στόν ΟΗΕ μέ αὐτήν τήν διαφοροποίηση μεταξύ ὀνόματος τοῦ Κράτους καί ὀνόματος τῶν πολιτῶν του.
. Στό ἐπιχείρημα μερικῶν ὅτι ὑπάρχει τό δικαίωμα τοῦ αὐτοπροσδιορισμοῦ κάθε λαοῦ, στό ὁποῖο δέν μποροῦμε νά παρέμβουμε, ὁ καθηγητής παρατηρεῖ ὅτι «τό ὄνομα τῶν πολιτῶν τοῦ Κράτους, –ἡ ἰθαγένεια/ὑπηκοότητα– δέν ἀποτελεῖ δικαίωμα αὐτοπροσδιορισμοῦ. Εἶναι ὁ νομικός δεσμός μέ τό Κράτος». Αὐτό σημαίνει ὅτι ἀφοῦ ἐπελέγη νά ὀνομασθῆ τό γειτονικό Κράτος «Βόρεια Μακεδονία», ἡ ἰθαγένεια-ὑπηκοότητα θά ἔπρεπε νά χαρακτηρίζεται ὡς «Βορειομακεδονική», πού δείχνει τήν σχέση τοῦ πολίτη μέ τό Κράτος καί ὄχι νά ἔχη ἕνα ὄνομα πού προσδιορίζεται «βάσει τῆς εὐρύτερης γεωγραφικῆς περιφέρειας, στήν ὁποία κατοικεῖ».
. Μάλιστα χρησιμοποιεῖ καί ἕνα ἐπιχείρημα. «Οἱ ἐναπομείναντες Ἕλληνες τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἤ τῆς Ἴμβρου, ὅσο καί νά θέλουν νά αὐτοπροσδιορισθοῦν, Τοῦρκοι πολίτες θά εἶναι. Ἐκεῖ πού ὑπάρχει δικαίωμα αὐτοπροσδιορισμοῦ εἶναι ὡς πρός τήν ἐθνοτική τους ταυτότητα. Εἶναι Τοῦρκοι πολίτες ἑλληνικῆς καταγωγῆς (ἤ Ἕλληνες ὡς πρός τήν ἐθνότητα)».
5. Διαφωτισμός καί Ἀριστερά
. Κατά τήν πρόσφατη συζήτηση πού ἔγινε γιά τό θέμα αὐτό, διατυπώθηκε ἡ ἄποψη ὅτι οἱ ἀριστεροί πολιτικοί εἶναι ἀπαλλαγμένοι ἀπό τόν ἐθνικισμό, τόν ὁποῖο φορτώνουν στούς ἀντιπάλους τους, καί γι’ αὐτό εἶναι ἐλεύθεροι, ἐπηρεασμένοι ἀπό τίς ἀρχές τοῦ διαφωτισμοῦ καί τοῦ ὑπερεθνικισμοῦ.
. Τό θέμα εἶναι ὅτι ὁ διαφωτισμός συνδέεται μέ τόν ἐθνικισμό. Μέ τήν ἐμφάνιση τοῦ διαφωτισμοῦ στήν Εὐρώπη ἀφυπνίσθηκαν οἱ ἐθνικισμοί καί πραγματοποιήθηκε ἡ δημιουργία μικρῶν Κρατῶν γιά νά ἐλέγχονται οἱ καταστάσεις καί νά κυριαρχοῦν οἱ τοπικές παραδόσεις. Ἡ διάσπαση τῶν Βαλκανίων σέ πολλές ἐθνικότητες καί σέ πολλά μικρά Κράτη ἦταν ἀπόρροια τῶν ἰδεῶν τοῦ διαφωτισμοῦ.
. Ὁ Μέγας Ναπολέων μέ τό ἐπιτελεῖο του, καί οἱ τότε Εὐρωπαϊκές δυνάμεις, ἐπηρεασμένες ἀπό τόν διαφωτισμό καί τόν ρομαντισμό θέλησαν νά διασπάσουν τήν πολυεθνική Ρωμανία, τήν δυναμική Ρωμηοσύνη, καθώς ἐπίσης ἔκαναν τά πάντα γιά νά ἀποτρέψουν στό μέλλον τήν ἀνασύσταση τῆς Χριστιανικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας (Βυζάντιο) μέ τήν ἑνότητα ὅλων τῶν λαοτήτων σέ μιά ἑνιαία Αὐτοκρατορία. Ἡ Χριστιανική Ρωμανία ἦταν διαιρεμένη σέ «θέματα» μέ ἑνότητα πολιτιστική, ἐκκλησιαστική, παρά τήν διαφορά τῶν γλωσσῶν, ἐνῶ οἱ ἀρχές τοῦ διαφωτισμοῦ τήν διέσπασαν.
. Ὅμως, σπάνια ἀκούγονται τά σχετικά μέ τήν πολιτιστική ἑνότητα τῆς Χριστιανικῆς Ρωμανίας (Βυζάντιο), παρά τήν γλωσσική διαφορετικότητα, καθώς ἐπίσης σπάνια ἀκούγεται ὅτι ὁ διαφωτισμός χαρακτηρίζεται ἀπό τόν ἐθνικισμό καί δυστυχῶς οἱ ἀριστεροί θεωροῦνται δῆθεν τέκνα τοῦ διαφωτισμοῦ, καί παράλληλα εἶναι διεθνιστές.
. Ὕστερα ἀπό τά ἀνωτέρω διερωτῶμαι: Τό θέμα αὐτό εἶναι «Μακεδονικό» ἤ «Σκοπιανό»; Ὑπάρχει «Βόρεια Μακεδονία» χωρίς «Νότια Μακεδονία»; Ὑπάρχει «Βόρεια ἐλεύθερη Μακεδονία» καί «Νότια ὑπόδουλη Μακεδονία»; Συνδέεται ὁ διαφωτισμός μέ τόν διεθνισμό ἤ συνδέεται ὁ διαφωτισμός μέ τόν νεοφιλελεύθερο ἐθνικισμό;
. Μέσα στήν θλίψη τῶν ἡμερῶν αὐτῶν καί τήν ἀδράνεια πολλῶν ἤ τήν πενία ἑνός συγκροτημένου λόγου, παρέδωσα ὅλη τήν μέριμνά μου καί τήν ἐλπίδα μου στόν Θεό, τόν «ὑπερασπιστή» τῆς ζωῆς μας, τόν ἄρχοντα τῆς εἰρήνης, τόν Κύριο τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς.
ΠΗΓΗ: parembasis.gr
22 IOYNIOY 168 π.Χ.: Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΥΔΝΑΣ (τελευταία μάχη τῆς Μακεδονίας… πρὶν τὶς Πρέσπες!)
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΙΣΤΟΡΙΑ στὶς 22 Ἰουνίου 2018
Ο ΜΑΗΣ 68 ΚΑΙ Η ΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΑΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΚΟΣΜΟΣ στὶς 14 Μαΐου 2018
Ὁ Μάης 68 καὶ ἡ Ἄνοιξη τῆς Πράγας
Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
. Ἡ ἑλληνικὴ ἰντελιγκέντσια τὶς ἡμέρες αὐτὲς ἀσχολεῖται μὲ τὸν Μάη τοῦ ᾽68, στὸ Παρίσι. Ἀντίθετα παρασιωπᾶ τὴν Ἄνοιξη τῆς Πράγας τοῦ 1968. Καθόλου παράξενο γιὰ τὴν ἀριστερὴ διανόηση μὲ τὴν ἰδεολογική της μονομανία. Ἀπὸ τὰ κείμενα – σχόλια, ποὺ γράφονται, λίγα ἀποδίδουν τὴν ἱστορικὴ πραγματικότητα. Τὰ περισσότερα ἐξιδανικεύουν τὸν Μάη τοῦ 68. Στὴν οὐσία εἶναι ἐπικήδεια σημειώματα. Τὴ σημερινὴ πραγματικότητα ἐξέφρασε ὁ πρόεδρος τῆς Γαλλίας Ἐμμανουὲλ Μακρὸν σὲ πρόσφατες δηλώσεις του. Τόνισε χαρακτηριστικὰ ὅτι «οἱ διεκδικήσεις τῆς νεολαίας καὶ τῶν ἐργατῶν τῆς ἐποχῆς ἐκείνης δὲν ἀφοροῦν τὴ σύγχρονη κοινωνία τῆς Γαλλίας…».
. Γιὰ τὸν Μάη τοῦ 68 ἔχουν γράψει ἢ ἔχουν μιλήσει κατὰ καιροὺς ἔγκριτοι διανοητὲς στὴ Γαλλία. Ὅπως ἔγραψε ὁ καθηγητὴς Μισὲλ Βινόκ, οἱ ἐκτιμήσεις τους διαφέρουν. Γιὰ ὁρισμένους στὸ Μάη τοῦ ᾽68 ταιριάζει ὁ σαιξπηρικὸς λόγος «πολὺς θόρυβος γιὰ τὸ τίποτε». Ἄλλοι τὸν παρομοίασαν μὲ ἕνα δεῖπνο διασκέδασης σὲ χῶρο ὅπου δέσποζαν τὰ πορτρέτα τῶν Μάρξ, Λένιν, Τρότσκι, καὶ Μάο. Κάποιοι ἀριστεροὶ στοχαστὲς τὸν ἔβαλαν στὸ ἐπίπεδο τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1789…
. Ὁ ἴδιος ὁ Βινὸκ σημειώνει σὲ ἄρθρο του ὅτι ἡ ἐξέγερση τῶν φοιτητῶν, ποὺ γενικεύθηκε, εἶχε ἕνα χαρακτήρα ἀντιαυταρχικό, ἀντικομφορμιστικὸ καὶ ἦταν ἐναντίον ὅλων τῶν θεσμῶν τῆς κοινωνίας, ἤτοι τῆς οἰκογένειας, τῆς ἐκπαίδευσης, τῆς σεξουαλικῆς ἠθικῆς, τοῦ κράτους καὶ τῶν Κομμάτων, συμπεριλαμβανομένου τοῦ ΚΚΓ. Ὁ Ζὰν Πὸλ Σάρτρ, ἄλλοτε ἐπικεφαλῆς τῶν πορειῶν τοῦ ΚΚΓ, τὸ κατηγόρησε ἀνοικτά, ὅτι «φοβᾶται τὴν ἐπανάσταση» καὶ ὅτι «ἀποφάσισε νὰ παίξει τὸ ρόλο τοῦ ἀντιπάλου τῆς κυβέρνησης σεβόμενο τοὺς κατὰ τοὺς νόμους κανόνες τοῦ παιχνιδιοῦ, ποὺ τὸ καθιστᾶ ἀντίπαλο μειωμένης ἐπικινδυνότητας»1.
. Μεταξὺ τῶν διανοητῶν ποὺ βίωσαν τὸν Μάη τοῦ 1968 ἦσαν οἱ ζῶντες στὸ Παρίσι Ἕλληνες στοχαστὲς Κώστας Παπαϊωάννου καὶ Κορνήλιος Καστοριάδης, καθὼς καὶ ὁ Γάλλος φιλόσοφος καὶ κοινωνιολόγος Raymond Aron. Γιὰ τὸν Παπαϊωάννου ἡ Παναγιώτα Βάσση2 ἔγραψε: «Τὴν ἐποχὴ τοῦ γαλλικοῦ Μάη τοῦ 1968, ὁ Παπαϊωάννου δὲν ἀνέλαβε ἀκτιβιστικὴ δράση, ὅπως ἄλλοι Ἕλληνες στοχαστὲς τοῦ Παρισιοῦ (βλ. λ.χ. τὴν περίπτωση τοῦ Κορνήλιου Καστοριάδη). Ἀποστασιοποιήθηκε ὑποστηρίζοντας τὸν κοινοβουλευτισμό, ἀμφισβητώντας τὴ δυνατότητα τῆς ἐξέγερσης νὰ μετατραπεῖ σὲ γνήσια λαϊκὴ ἐπανάσταση – δύσπιστος γὰρ ἀπέναντι στὴν τελευταία καὶ τὶς δυνατότητες τῆς ἐποχῆς του γιὰ μὰ ἐπαναστατικὴ ἀλλαγὴ – καὶ ὑπερασπιζόμενος τήν, ἐντὸς τοῦ συστήματος, ἀμφισβήτηση καὶ τὴν πρακτικὴ τῆς μὴ βίας. Ὁ Ἀρὸν προσδιορίζει τὴν πολιτικὴ στάση τοῦ Παπαϊωάννου ὡς ἀκολούθως: “Ἀπὸ ἰδιοσυγκρασία παρέμεινε ἕνας ἄνθρωπος τῆς ἀριστερᾶς. Ναί, ἔλεγε ἀστειευόμενος, ἂν θέλετε, εἶμαι ὀπαδὸς τοῦ Ἀρόν, ἀλλὰ ὄχι δεξιός”. Ὡστόσο τὴν ἴδια ἐποχή… διαλέγεται μὲ τὴ θεωρία τοῦ ἀναρχισμοῦ, δίχως τὴν ἐγκόλπωσή του στὴν ἀναρχικὴ – περιθωριακὴ διανόηση»3.
. Στὴν πιὸ κρίσιμη ἡμέρα τῆς ἐξέγερσης, τὴν 30ή Μαΐου 1968, καὶ ἀμέσως μετὰ τὸ ραδιοφωνικὸ διάγγελμα τοῦ Προέδρου Ντὲ Γκὸλ ἑκατοντάδες χιλιάδες Γάλλων ξεχύθηκαν στοὺς δρόμους πρὸς ὑποστήριξη τῆς Δημοκρατίας. Μεταξὺ αὐτῶν καὶ ὁ Κώστας Παπαϊωάννου μὲ τὸν Ἀρόν. Γράφει ὁ δεύτερος στὰ «Ἀπομνημονεύματά» του: «Μὲ φίλους ἀκούσαμε στὸ σπίτι μου τὴν ὁμιλία τοῦ Στρατηγοῦ. Νομίζω ὅτι φώναξα: Ζήτω ὁ Ντὲ Γκόλ! Εἴχαμε ὅλοι τὸ αἴσθημα πὼς αὐτὴ τὴ φορὰ εἶδε σωστὰ τὰ γεγονότα καὶ ὅτι νίκησε. Πήγαμε ὁ Κώστας Παπαϊωάννου καὶ ἐγὼ πρὸς τὰ Ἠλύσια Πεδία, ὅπου τὸ πλῆθος εἶχε ἀρχίσει νὰ συγκεντρώνεται…»4.
. Ὁ Ρεϊμὸν Ἀρὸν ἦταν ὁ ψύχραιμος ἀναλυτὴς καὶ ἐπικριτικὸς σχολιαστὴς τῆς ἐξέγερσης τοῦ 1968. Γράφει στὰ ἀπομνημονεύματά του: «Κοινωνιολογικὲς ἔρευνες μεταξὺ τῶν σοβαροτέρων φωτίζουν ἕνα φαινόμενο τῆς γενιᾶς αὐτῆς (τοῦ 1968): Οἱ φοιτητὲς προερχόμενοι ἀπὸ οἰκογένειες χωρὶς ἐμπειρία στὴν ἀνώτατη ἐκπαίδευση, καὶ ἀποπροσανατολισμένοι μέσα στὸ νέο τρόπο ζωῆς, μὲ ἀβεβαιότητα γιὰ τὶς ἐπιλογές τους, φοβοῦνταν μήπως καὶ δὲν βροῦν ἐργασία, ἀφοῦ πάρουν τὸ δίπλωμά τους. Ζοῦσαν μέσα στὸ ἄγχος καὶ στὴ μοναξιά, σὲ συνθῆκες ἀβεβαιότητας. Στὶς συνθῆκες αὐτὲς ἑνώθηκαν μὲ τοὺς πλουσιότερους συμφοιτητές τους, γιὰ νὰ κραυγάσουν μαζί τους: Κάτω ἡ καταναλωτικὴ κοινωνία!»5
. Μέγας ἐχθρὸς τοῦ Ἀρὸν ὁ παλιός του φίλος καὶ συνεργάτης του Ζὰν Πὸλ Σάρτρ. Αὐτὸς ἦταν ὁ ἐκρηκτικὸς «ἐπαναστάτης», μὲ τὰ «πιασάρικα» στοὺς φοιτητές, πλὴν ὅμως ἐκτὸς πραγματικότητας συνθήματά του. Ὁ Ἀρὸν ἦταν ἡ φωνὴ τῆς λογικῆς, τῆς ἠπιότητας, τῆς μὴ βίας. Ὁ Σαρτρ καθύβριζε καὶ συκοφαντοῦσε τὸν Ἀρὸν καὶ ἐκεῖνος ἁπλά τοῦ ἐξηγοῦσε τὸ ἄδικό του. Τελικὰ ὁ Ἀρὸν ἀποδείχθηκε ὅτι εἶχε δίκιο. Ὅ,τι ἐξήγησε στὸ βιβλίο του «Ἡ ἀνύπαρκτη ἐπανάσταση – Σκέψεις ἐπὶ τῶν γεγονότων τοῦ Μαΐου» (Ἔκδ. Fayard), ἀποδείχθηκαν σωστά. Ὁ συντάκτης τῆς ἀριστερῆς γαλλικῆς ἐφημερίδας «Liberation» Φιλὶπ Ντουροῦ ἔγραψε χαρακτηριστικά: «Στὸν περασμένο αἰώνα περνοῦσες περισσότερο ἂν ἤσουν μὲ τὸ στραβὸ τοῦ Σαρτρ παρὰ μὲ τὸ σωστὸ τοῦ Ἀρόν…»6. Καὶ ὑπενθύμισε ὁ Ντουροῦ αὐτὸ ποὺ ἔγραψε τὸ 1983 ὁ τότε διευθυντὴς τῆς ἐφημερίδας, πρώην μαοϊστὴς καὶ ἐκ τῶν ἡγετικῶν μορφῶν τῆς ἐξέγερσης τοῦ Μαΐου 1968 Serge July: «Ὁ Ρεϊμὸν Ἀρὸν εἶχε δίκιο, ἀλίμονο!». Σήμερα στὴ Γαλλία καὶ στὴν Ἑλλάδα ὁ Σάρτρ εἶναι ξεπερασμένος καὶ ξεχασμένος. Ὅμως οὐδεὶς τῆς Ἀριστερᾶς ἐπιθυμεῖ νὰ μιλάει γιὰ τὸν Ἀρόν. Τοῦ εἶναι ὀδυνηρό.
Ὁ Καστοριάδης γιὰ τὸν Μάη τοῦ 1968
. Ὁ Κορνήλιος Καστοριάδης ὑπῆρξε θιασώτης τοῦ Μάη τοῦ 1968, χωρὶς πάντως νὰ παραβλέπει τὰ πολλὰ προβλήματα, ποὺ ὑπῆρξαν κατὰ καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτόν, καθὼς καὶ γιὰ τοὺς μηδενιστὲς – ἰδεολόγους. Ἔγραψε: «Γιὰ τὶς δεκάδες ἢ ἑκατοντάδες χιλιάδες ποὺ εἶχαν δράσει τὸν Ἰούνιο – Μάϊο, ἀλλὰ δὲν πίστευαν πιὰ σ’ ἕνα πραγματικὸ κίνημα, ποὺ ἤθελαν νὰ βροῦν μία δικαιολογία ἢ μία νομιμοποίηση γιὰ τὴν ἀποτυχία τοῦ κινήματος καὶ συνάμα γιὰ τὴ δική τους ἀρχόμενη ἰδιωτικοποίηση, διατηρώντας ὅμως μία “ριζοσπαστικὴ εὐαισθησία”, ὁ μηδενισμὸς τῶν ἰδεολόγων, οἱ ὁποῖοι εἶχαν καταφέρει τὴν ἴδια περίοδο νὰ πηδήξουν στὸ τρένο μίας ἀόριστης “ἀνατροπῆς”, τοὺς πήγαινε γάντι….
. Ἴσως κάποιοι νὰ θεωρήσουν εὐφυῶς χαριτωμένη τὴν ἄποψη ὅτι τὸ “νόημα” τοῦ Μάη τοῦ ᾽68 ἦταν σὲ τελευταία ἀνάλυση ἡ ἐξάπλωση τῶν πωλήσεων τῶν πορνοκασετῶν. Λιγότερο διασκεδαστικὸ ἴσως, ἀλλὰ πιὸ γόνιμο, εἶναι νὰ δοῦμε στὸν Μάη καὶ στὰ κινήματα τῆς δεκαετίας τοῦ ᾽60 τὶς τεράστιες ὑποσχέσεις, ποὺ περιέχει δυνητικὰ ἡ σύγχρονη ἐποχὴ καὶ τὴν τεράστια δυσκολία ποὺ συναντᾶ ἡ σύγχρονη ἀνθρωπότητα, γιὰ νὰ βγεῖ ἀπὸ τὴν ἠλίθια ἰδιωτικοποίηση, νὰ πολιτικοποιηθεῖ, ν’ ἀποφασίσει ὅτι ἡ ἐνασχόληση μὲ τὶς δικές της (συλλογικὲς) ὑποθέσεις θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἡ φυσιολογική, συνηθισμένη τῆς κατάσταση».
. Νὰ σημειώσουμε ὅτι ἐκ τῶν πρωταγωνιστῶν τοῦ Μάη ᾽68 οἱ Κουσνέρ, Μπετίτ, Λεβί, Γκλισμὰν ἔχουν ἀλλάξει τελείως πολιτικὸ καὶ ἰδεολογικὸ προσανατολισμό…
Τὸ χρονικὸ τῆς ἐξέγερσης
. Ὁ Ρεϊμὸν Ἀρὸν στὰ «Ἀπομνημονεύματά» του χωρίζει τὰ γεγονότα τοῦ Μάη 68 σὲ τέσσερις φάσεις. Ἡ πρώτη ἀρχίζει μὲ τὴν εἴσοδο τῆς ἀστυνομίας στὴν αὐλὴ τῆς Σορβόνης, ποὺ διαρκεῖ ἕως τὶς 13 Μαΐου, ἡμέρα τῆς γενικῆς ἀπεργίας καὶ τοῦ ἀνοίγματος τῆς Σορβόνης. Ἡ δεύτερη σφραγίζεται ἀπὸ τὴν ἐπέκταση τῶν ἀπεργιῶν, στὴν ἀρχὴ ἀπὸ ἀνεξάρτητες κομματικὰ ὁμάδες, στὴ συνέχεια μὲ τὴν κινητοποίηση ἢ τὴ συμπαράσταση τοῦ Κομμουνιστικοῦ Κόμματος Γαλλίας, ποὺ κατέληξαν στὶς διαπραγματεύσεις τῆς Γκρενὲλ καὶ στὴ συμφωνία μεταξὺ ἐργοδοτῶν καὶ συνδικάτων ὑπὸ τὴν αἰγίδα τῆς κυβέρνησης Πομπιντού.
. Ἡ τρίτη φάση διαρκεῖ λίγες, ἀλλὰ δραματικὲς ἡμέρες. Τὰ κύρια γεγονότα τῶν ἡμερῶν αὐτῶν ἦσαν ἡ ἄρνηση τῆς συμφωνίας τῆς Γκρενὲλ ἀπὸ τοὺς ἀπεργοὺς τῆς Μπιγιανκούρ, ἡ ἀμφισβήτηση τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας καὶ τοῦ Πρωθυπουργοῦ, ἡ ἀνακοίνωση τοῦ Φρανσουὰ Μιτερὰν ὅτι θὰ εἶναι ὑποψήφιος γιὰ τὴν Προεδρία τῆς Δημοκρατίας, στὴν περίπτωση ποὺ ἀποσυρθεῖ ὁ στρατηγὸς Ντὲ Γκόλ, ἡ «ἐξαφάνιση» τοῦ στρατηγοῦ Ντὲ Γκὸλ γιὰ κάποιες ὧρες (μετέβη στὸ Μπάντεν Μπάντεν καὶ συναντήθηκε μὲ στρατιωτικούς), ἡ ἀπὸ ραδιοφώνου (Σημ. Γιὰ νὰ θυμίσει τὸ διάγγελμά του κατὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Γαλλίας ἀπὸ τοὺς Ναζὶ) ἱστορικὴ ὁμιλία του τὸ ἀπόγευμα τῆς 30ῆς Μαΐου 1968 καὶ ἡ στὴ συνέχεια ὑπέρ του καὶ ὑπὲρ τῆς Δημοκρατίας διαδήλωση ἑκατοντάδων χιλιάδων παρισινῶν στὰ Ἠλύσια Πεδία.
. Ἡ τελευταία φάση διήρκεσε μερικὲς ἑβδομάδες. Κατ’ αὐτὲς ἐπανῆλθε ἡ ὁμαλότητα στὰ πανεπιστήμια καὶ στὰ ἐργοστάσια, ἐπιβλήθηκε ἡ δημόσια τάξη στὴ Γαλλία, καὶ διενεργήθηκαν βουλευτικὲς ἐκλογές, ποὺ ἔδωσαν μία μεγάλη νίκη στὸν Στρατηγὸ Ντὲ Γκόλ, μεγαλύτερη ἀπὸ αὐτὴν ποὺ διέθετε προηγουμένως τὸ Κόμμα του στὴν Ἐθνοσυνέλευση. Ἀντίθετα ἔχασαν δύναμη τὸ ΚΚΓ καὶ τὰ ἄλλα Κόμματα τῆς Ἀριστερᾶς.
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ὁμιλία τοῦ Ντὲ Γκόλ, τὴν 30ή Μαΐου 1968
. «Γαλλίδες καὶ Γάλλοι,
Ὡς ἐγγυητὴς τῆς ἐθνικῆς καὶ δημοκρατικῆς νομιμότητας… πῆρα τὶς ἀποφάσεις μου. Ὑπὸ τὶς παροῦσες συνθῆκες δὲν παραιτοῦμαι… Ἡ Γαλλία πραγματικὰ ἀπειλεῖται μὲ δικτατορία. Θέλουν νὰ τὴν ὑποχρεώσουν νὰ ὑποκύψει σὲ μία ἐξουσία, ποὺ θὰ ἐπιβαλλόταν μέσα σὲ ἐθνικὴ ἀπελπισία. Μία ἐξουσία, ποὺ θὰ ἦταν τότε προφανῶς κατ’ οὐσίαν ἡ ἐξουσία τοῦ νικητῆ, δηλαδὴ τοῦ ὁλοκληρωτικοῦ κομμουνισμοῦ. Φυσικά, στὴν ἀρχὴ θὰ τὴν χρωμάτιζαν μὲ ἀπατηλὴ ἐμφάνιση, χρησιμοποιώντας τὴ φιλοδοξία ἢ τὸ μίσος περιθωριακῶν πολιτικῶν… Ἔ, λοιπόν, ὄχι! Ἡ Δημοκρατία δὲν θὰ παραιτηθεῖ, ὁ λαὸς θὰ ἀνακτήσει τὸν ἔλεγχο. Ζήτω ἡ Δημοκρατία, ζήτω ἡ Γαλλία!».
Συνθήματα τοῦ Μάη τοῦ 1968
Τὰ συνθήματα, ποὺ ἔγραφαν φοιτητὲς κατὰ τὴν ἐξέγερση τοῦ Μάη ᾽68, δείχνουν ὅτι αὐτοὶ ἦσαν ἀντιεξουσιαστὲς καὶ ἀναρχικοί.
Μερικὰ ἀπὸ αὐτά:
Ἀπαγορεύεται τὸ ἀπαγορεύεται.
Νά ᾽στε ρεαλιστές, ζητᾶτε τὸ ἀδύνατο.
Ἡ φαντασία στὴν ἐξουσία.
Διαβάζετε λιγότερο, ζῆστε περισσότερο.
Δὲν θὰ ἀξιώσουμε τίποτε, δὲν θὰ ζητήσουμε τίποτε. Θὰ τὰ πάρουμε, θὰ τὰ κατάσχουμε.
Ἐργάτη, εἶσαι 25 ἐτῶν, ἀλλὰ τὸ συνδικάτο σου εἶναι τοῦ περασμένου αἰώνα.
Ἀγοράζουν τὴν εὐτυχία σου. Κλέψ᾽ την.
Τὸ οἰνόπνευμα σκοτώνει. Πάρτε L.S.D.
——————————————————–
[1] Les collections de l’ Histoire, No 27, Avril – Juin 2005, p. 83
[2] Φιλόλογος, D.E.A. Νεοελληνικῆς Φιλολογίας, Μ.Δ.Ε. Φιλοσοφίας
[3] Νέος ΕΡΜΗΣ Ο ΛΟΓΙΟΣ, τεύχ. 5ο – 6ο, Μάϊος – Δεκέμβριος 2012, σελ. 92.
[4] Raymond Aron “Memoires”, Ed. Julliard, Paris 1983, Vol. II, p. 663-664.
[5] Αὐτ. σελ. 671
[6] Liberation, 2 Juillet 2017
[7] Κορνηλίου Καστοριάδη «ἡ ἄνοδος τῆς ἀσημαντότητας», Ἐκδ. Ὕψιλον, Ἀθήνα, 1995, σελ. 44-47
Ο ΑΠΑΓΧΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ Πατριάρχη ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε´ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΙΣΤΟΡΙΑ στὶς 11 Ἀπριλίου 2018
