ΠΑΣΧΑ ΣΤΟ ΦΑΝΑΡΙ 1821, 1919, 2022 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Πάσχα στὸ Φανάρι 1821, 1919, 2022.

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

 .               Πάσχα στὸ Φανάρι σὲ τρεῖς χρονολογίες: 1821, 1919 καὶ 2022. Τὸ 1821 τὸ Πάσχα ἦταν 10 Ἀπριλίου μὲ τὸ παλαιὸ ἡμερολόγιο, 22 Ἀπριλίου μὲ τὸ νέο, σὰν καὶ τὶς ἡμέρες αὐτές. ἩἙλληνικὴ Ἐπανάσταση εἶχε ξεκινήσει. Οἱ πληροφορίες στὴν Πύλη ἔρχονταν μὲ ροὴ καταιγίδας. Καὶαὐτὴ ἀντέδρασε ἀμέσως. Διάλεξε τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα νὰ τιμωρήσει τὸν πνευματικὸ ἡγέτη τῶν ραγιάδων Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄. Μήνυμα στοὺς Συνοδικοὺς νὰ τὸν καθαιρέσουν καὶ νὰ προβοῦν σὲ ἐκλογὴ νέου Πατριάρχη. Ὁ ἔκπτωτος Γρηγόριος κατηγορεῖτο καὶ τιμωρήθηκε μὲ διασυρμὸ καὶτὴν ἐξευτελιστικὴ διὰ ἀπαγχονισμοῦ ποινὴ τοῦ θανάτου, γιὰ «ἀπιστία καὶ προδοσία». Γράφει ὁ Κωνσταντῖνος Κούμας:
«…Τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα (10/22 Ἀπριλίου 1821) ἀφοῦ ὁ Πατριάρχης ἐλειτούργησεν εἰς τὴνἘκκλησίαν, ὡς σύνηθες, ἀμέσως ἐσύρθη εἰς τὸ Παλάτιον τοῦ Βεζύρη καὶ ἐν ταυτῷ ἐπροστάχθησαν οἱ λοιποὶ μικροὶ ἀρχιερεῖς νὰ ψηφίσωσι εὐθὺς νέον Πατριάρχην, ἐπειδὴ ὁ μέχρι τοῦδε παύει ἀπὸ τοῦ νὰ πατριαρχεύη. Ἔντρομοι οἱ ἀρχιερεῖς καὶ ὀλίγοι τινὲς τῶν σωζομένων χριστιανῶν ἀνηγόρευσαν Πατριάρχην τὸν Πισιδίας Εὐγένιον. Ἀλλὰ ἕως οὗ νὰ τελειώσουν τὰς ψήφους εἶδον πρὸ τῆς Πύλης τοῦ Πατριαρχείου κρεμάμενον τὸν Πατριάρχην Γρηγόριον μὲ ἐπιγραφὴν εἰς τὸστῆθος του  “προδότης τῆς βασιλείας”. Συγχρόνως ἐκρεμάσθησαν εἰς διάφορα μέρη τῆς ΚΠόλεως καὶ τοῦ Καταστένου ὁ Ἐφέσου Διονύσιος, ὁ Νικομηδείας, ὁ Χαλκηδόνος, ὁ Δέρκων, ὁ Θεσσαλονίκης, καὶ ὁ διὰ τῶν ἐπιστημονικῶν  διδασκαλιῶν του ὠφελήσας τὸ Γένος Ἀδριανουπόλεως Δωρόθεος ὁ Πρώιος. Ἀπεκεφαλίσθη καὶ ὁ γέρων Λογοθέτης Στέφανος Μαυρογένης. Τὰ σώματα τούτων ἐσύρθησαν ἀτίμως καὶ ἐρρίφθησαν εἰς τὴν θάλασσαν….».
.                          Τὸ Πάσχα τοῦ 1919 ἦταν τρεῖς μέρες νωρίτερα ἀπὸ αὐτὸ τοῦ 1821, στὶς 7/19 Ἀπριλίου. Ἄλληἡ ἀτμόσφαιρα στὸ Φανάρι. Οἱ ἐλπίδες γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Κωνσταντινούπολης πολλές, ἂν καὶ φαίνονταν καὶ οἱ δυσκολίες, λόγῳ τῶν συμφερόντων τῶν συμμαχικῶν μεγάλων δυνάμεων… Ὁἀνταποκριτὴς στὴν Πόλη τῆς «Ἑστίας» ἔγραψε: «Μετὰ πρωτοφανοῦς μεγαλοπρεπείας ἑωρτάσθη ἐφέτος εἰς τὸ Πατριαρχεῖον ἡ ἑορτὴ τοῦΠάσχα, ἐν μέσῳ μεγάλης συρροῆς κόσμου καὶ ἀπεριγράπτου ἐνθουσιασμοῦ. Εἰς τὴν ἑορτὴν παρίστατο ὁ Ἕλλην ἁρμοστὴς κ. Κανελλόπουλος, ἡ Ἑλληνικὴ στρατιωτικὴ ἀποστολὴ μὲ τοὺς συνταγματάρχας Χαβίνην καὶ Καπετανάκην… καὶ ὅλοι οἱ προύχοντες. Πρὸ τοῦ Πατριαρχείου εἶχαν παραταχθῆ ἄγημα ναυτῶν καὶ Κρῆτες χωροφύλακες… Καθ’ ὅλην τὴν ἡμέραν τοῦ Πάσχα οἱχωροφύλακες, οἱ στρατιῶται καὶ οἱ ναῦται μας εἶχον ἐγκατασταθῆ εἰς τὴν αὐλὴν τῆς Ἁρμοστείας καὶτῶν Πατριαρχείων καὶ ἑώρταζον τὴν Ἀνάστασιν κατὰ τὰ πατροπαράδοτα ἔθιμα, μὲ τὸ ἀρνὶ τῆς σούβλας, τὸ τσούγγρισμα τῶν αὐγῶν καὶ τοὺς ἐθνικοὺς χορούς… Χαρακτηριστικὸν θεωρεῖται παρὰ τῶν ἐνταῦθα Ἑλληνικῶν κύκλων ὅτι διὰ πρώτην φορὰν τὸ Πατριαρχεῖον δὲν ἀπέστειλε, κατὰ τὸ κρατοῦν ἔθιμον, κόκκινα αὐγὰ εἰς τὰς Τουρκικὰς ἀρχάς…».
.             Πάσχα τοῦ 2022, στὶς 11/24 Ἀπριλίου. Τὸ Πατριαρχεῖο ἑορτάζει μὲ τὴ γνωστὴἐσωτερικὴ λαμπρότητα, μὲ τὴ συμμετοχὴ ἐπισήμων καὶ πλήθους κόσμου ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ μὲτὴν Ἁγιὰ Σοφιὰ  τὴ Μονὴ τῆς Χώρας καὶ τὴ Μονὴ Σουμελὰ βεβηλωμένες…-

ΣTΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.                      Στὸν ἀπόηχο τῆς 201ης ἐπετείου ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 μπορεῖ κανεὶς νὰ παρατηρήσει, μεταξὺ ἄλλων, δύο γεγονότα, ἕνα θετικὸ καὶ ἕνα ἀρνητικό. Τὸ θετικὸ εἶναι ἡ ἀθρόα προσέλευση τῶν Ἑλλήνων στὶς παρελάσεις καὶ ἡ θέλησή τους νὰ παραμείνουν πιστοὶ στὶςἐθνικές τους παραδόσεις καὶ στὴν ἰδιοπροσωπία τους. Αὐτὸ φάνηκε καὶ σὲ πρόσφατη δημοσκόπηση. Τὸ ἀρνητικὸ εἶναι ἡ ἐμμονὴ κάποιων σὲ ἀνακρίβειες γιὰ τὴν Ἱστορία μας, ποὺ βάζουν τὴν ἰδεολογία τους μπροστὰ ἀπὸ τὴν εὐγνωμοσύνη πρὸς ὅσους διατήρησαν τὴν ταυτότητά μας καὶ μᾶς ἐλευθέρωσαν.
.                      Φαντάζομαι τὴν πίκρα ποὺ θὰ ἐξέφραζαν, ἂν ζοῦσαν, οἱ πρωταγωνιστὲς τῆς ἐλευθερίας μας. Ἀνάλογη θὰ ἦταν ἡ πίκρα τους μὲ ἐκείνη τῶν γονιῶν ποὺ βλέπουν παιδιά τους νὰ τοὺς ἀπαρνοῦνται, νὰ τοὺς ὑβρίζουν, νὰ τοὺς συκοφαντοῦν. Ἀνάλογη μὲ ἐκείνων, ποὺ μὲ πολλοὺς κόπους καὶ αἱματηρὲς θυσίες δημιούργησαν ἕνα σημαντικὸ ἔργο καὶ οἱ ἀπόγονοί τους τὸ ἀπαξιώνουν καὶ ἐπιδιώκουν νὰ τὸ καταστρέψουν, γιὰ νὰ κατασκευάσουν ἕνα δικό τους ἔκτρωμα.Ὅλοι τους θὰ συμφωνοῦσαν μὲ τὸ γνωμικό, ποὺ εἶχε σὲ ἐμφανῆ θέση τοῦ γραφείου του ὁ ἀείμνηστος Ἀρχιεπίσκοπος Σεραφείμ: «Οὐδεὶς ἀσφαλέστερος ἐχθρὸς τοῦ εὐεργετηθέντος ἀχαρίστου».
.                      Φαντάζομαι τοὺς Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Ἀνδροῦτσο, Κανάρη νὰ πηγαίνουν μαζὶ νὰ βροῦν αὐτοὺς ποὺ ἑρμηνεύουν τὴν Ἱστορία τους καὶ νὰ τοὺς λένε: «Ἀλήθεια πιστεύετε ὅτι ἐμεῖς σκεπτόμασταν ὅπως ὁ Ντιντερό, ὁ Ροβεσπιέρος καὶ ὁ Μαρά; Καὶ πῶς βγάλατε τὸ συμπέρασμα ὅτι μᾶς ἐνέπνευσε ὁ Βολταῖρος; Εἶσθε βέβαιοι ὅτι τὸν γνωρίζαμε, ὅτι εἴχαμε διαβάσει τὸ ἔργο του καὶ ὅτι εἴχαμε ἀποδεχθεῖ τὰ ὅσα ἔγραψε;…».
.                      Φαντάζομαι τοὺς Ἁγίους Ἐθνοϊερομάρτυρες, τὸν Πατριάρχη  Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλο Λούκαρη καὶ τὸν ἱερομόναχο  Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό, ποὺ ἐργάζονταν γιὰ τὴν διατήρηση τῆς αὐτοσυνειδησίας τῶν σκλαβωμένων Ἑλλήνων καὶ  ἀγρίως ἐκτελέστηκαν ἀπὸ τοὺς τούρκους, νὰ ρωτᾶνε μὲ παράπονο ὅσους διαδίδουν ὅτι οἱ τοῦρκοι δυνάστες σέβονταν τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα τῶν γκιαούρηδων, ἂν γνωρίζουν τὴν ἱστορία, τὴ δική τους καὶ τῶν ἄλλων νεομαρτύρων…
.                      Συμπερασματικά, στὴ σημερινὴ Πατρίδα μας ὑπάρχει ἡ, κατὰ τὸν Σαραντάρη, ἡδονιστικὴ ἰντελιγκέντσια, ποὺ ἔχει σχεδὸν ἀποκλειστικὲς προσβάσεις στὰ ΜΜΕ καὶ ὅλη τὴνἄνεση νὰ περνᾶ τὶς ἰδέες της, μὲ τὶς ὁποῖες ἐπιδιώκει νὰ «ἐκσυγχρονίσει» τοὺς Ἕλληνες. Ὑπάρχει τὸμεγάλο πλῆθος τῶν Ἑλλήνων, ποὺ γενικὰ δὲν ἐκφράζεται, ἀλλὰ δὲν ἔχει καὶ τρόπους καὶ μέσα νὰ ἐκφραστεῖ. Αὐτὸ τὸ πλῆθος, μπορεῖ νὰ ξεγελαστεῖ, ἀλλὰ ὅταν χρειαστεῖ, ξεσηκώνεται γιὰ νὰ ὑποστηρίξει τὶς ἀξίες του. Ὑπάρχει καὶ ἕνα τρίτο, μικρότερο μέρος Ἑλλήνων. Τὸ ἐκπροσωποῦσε ἡ κυρὰ τῆς Ρῶ, τὸ ἐκπροσωποῦν ἡ κυρία Εἰρήνη, μοναδικὴ κάτοικος  τῆς Κινάρου καὶ οἱ κάτοικοι τῆς Γαύδου, τῶν Ψαρῶν καὶ τῶν Διαπόντιων νησιῶν. Δὲν ἔχουν διαβάσει τί εἶναι ἡ ΓαλλικὴἘπανάσταση, δὲν ξέρουν ἀπὸ «ἐκσυγχρονισμό». Ξέρουν μὲ ὅλο τους τὸ εἶναι νὰ πιστεύουν στὴν Ὀρθοδοξία καὶ νὰ ἀγαποῦν τὴν Ἑλλάδα, ὡς ἰδανικό, ὡς στοργικὴ μητέρα, γιὰ τὴν ὁποία εἶναι ἕτοιμοι νὰ θυσιαστοῦν.-

 

 

 

ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΜΑΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Οἱ σύμμαχοί μας διαχρονικὰ

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

 .                  Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς 201ης ἐπετείου ἀπὸ τὴν ἔναρξη τοῦ Ἀγώνα τῆς Παλιγγενεσίας καὶ τῶν ἑκατὸ ἐτῶν ἀπὸ τὴν τραγωδία τῆς γενοκτονίας τῶν Ἑλλήνων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας εἶναι διδακτικὸ νὰ γνωρίζουμε τὴ διαχρονικὴ σχέση τῆς Ἑλλάδας μὲ τὶς μεγάλες δυνάμεις τῆς κάθε ἐποχῆς.
.                  Κατὰ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 οἱ τρεῖς συμμαχικὲς δυνάμεις (Ἀγγλία, Γαλλία, Ρωσία) θέλανε μίαν Ἑλλάδα μικρὴ καὶ ἐξαρτημένη ἀπὸ τὸν Σουλτάνο καὶ ἀπὸ αὐτές. Ὁ Καποδίστριας ἀγωνίστηκε καὶ πέτυχε νὰ ἐπεκτείνει τὰ ὁρισμένα ἀπὸ τοὺς συμμάχους σύνορα τῆς Ἑλλάδος καὶ νὰ εἶναι ἀνεξάρτητη ἀπὸ τὸν Σουλτάνο. Ἡ ἀξιοπρέπεια, ποὺ ἔδειξε ἔναντι τῶν ἰσχυρῶν τῆς τότε ἐποχῆς, καὶ ἡ ἀντίστασή του πρὸς τὰ σχέδιά τους, τὸν ἔφεραν σὲ σύγκρουση μαζί τους. Καὶ αὐτοὶ τὸν ἐξουδετέρωσαν… Μὲ τὴν βοήθεια  Ἑλλήνων ἐπέβαλαν ἡγεμόνα ἀλλοεθνῆ καὶ ἀλλόδοξο σὲ ἕνα αὐταρχικὸ καθεστώς. Οἱ τότε προσπάθειες τῶν Σαμίων καὶ τῶν Κρητῶν νὰπεριληφθοῦν στὴν ἐλεύθερη Ἑλλάδα πνίγηκαν μὲ τὴ βία.
.                  Οἱ Σύμμαχοι ἤθελαν μίαν ἀδύναμη χριστιανικὴ Ἑλλάδα καὶ μίαν ἰσχυρὴ μουσουλμανικὴ Τουρκία. Αὐτὰ ἀπὸ τὸν 18ο αἰώνα. Γράφει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Σλαβινίου καὶΧερσῶνος Εὐγένιος Βούλγαρης στοὺς «Στοχασμούς» του τὸ 1771,  ὅτι οἱ Γραικοὶ παίρνουν τὸ μέρος τῶν Χριστιανῶν Βασιλέων, κάθε φορὰ ποὺ αὐτοὶ κάμουν πολέμους ἐναντίον τῶν Ὀθωμανῶν γιὰ τρεῖς λόγους: Πρῶτον ἀπὸ τὴν θλίψη καὶ τὴν ἀγανάκτησή τους ἀπὸ τὴ βαριὰ καὶ ἀνυπόφορη τυραννία, δεύτερον ἀπὸ τὴν ἐλπίδα ἀποκαταστάσεως τῆς ἐλευθερίας τοῦ Γένους καὶ τρίτον ἀπὸ τὴν ζέση τῆς πίστης τους στὸν Χριστό. Ἀλλά, ὁ Βούλγαρης σημειώνει, οἱ Γραικοὶ βλέπουν ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐλπίσουν στὸ ἑξῆς νὰ δοῦν βοήθεια γιὰ τὴν ἐλευθερία τους: «Ἐπειδὴ τώρα (Σημ. μετὰ τοὺς ρωσοτουρκικοὺς πολέμους) ἔφεξε στοὺς Ἕλληνες μία ἐλπίδα οἱ Δυνάμεις τῆς Εὐρώπης ἀντὶ νὰ προθυμοποιηθοῦν καὶ νὰ ἁπλώσουν σὲ αὐτοὺς χέρι βοηθείας καὶ νὰ τοὺς ἐλευθερώσουν, φάνηκαν τρόπον τινὰ ζηλότυποι στὴν ἐλευθερία τους. Καὶ ὅποιο χέρι ἁπλώθηκε νὰ τοὺςἐλευθερώσει, τὸ ἐμπόδισαν…».
.                  Ἡ ἔναντι τῆς Τουρκίας συμπεριφορὰ τῶν χριστιανικῶν συμμαχικῶν δυνάμεων κάνει τοὺς ἡγεμόνες της, ἀπὸ τοὺς Σουλτάνους  ἕως τὸν Ἐρντογκάν, νὰ σκέπτονται, ὅπως γράφει μὲ θαυμαστὴ ἀκρίβεια ὁ Βούλγαρης: «Τὰ χρησμολογήματα τοῦ Μωάμεθ πληροφοροῦν τοὺς Τούρκους ὅτι αὐτοὶ εἶναι τὸ ἔθνος τὸ θεοφιλὲς καὶ ἐκλεκτό. Τὸ μόνο ἔθνος, τὸ ὁποῖο ὁ Θεὸς διόρισε νὰ κυβερνήσει ὅλο τὸν κόσμο και… δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ καταργηθεῖ ἔστω καὶ ἂν συμφωνήσουν ὅλες οἱ δυνάμεις τῶν βασιλίσκων τῆς Εὐρώπης…Τὸ βασίλειό τους θὰ μείνει ἀκέραιο ἕως τὸ τέλος τοῦ αἰῶνος, θὰ ἀπολαύσει δόξα καὶ δύναμη καὶ θὰ ὑποτάξει ὅλους τοὺς χριστιανούς. Ὡς Τοῦρκοι πρεσβεύουν τὸ δόγμα ὅτι ὑπάρχει μία ἰσχυρὴ εἱμαρμένη, ἡ ὁποία κρατάει δεμένους τοὺς Χριστιανοὺς Βασιλεῖς, τοὺς σφίγγει καὶ τοὺς κρατᾶ στὰ ὅριά τους… Ὡς Τοῦρκοι εἶναι ἐκ συστήματος ἄσπονδοι ἐχθροί τοῦ Χριστιανισμοῦ…».
.                  Πιὸ αὐστηρὸς πρὸς τοὺς Εὐρωπαίους συμμάχους εἶναι ὁ Γάλλος πολιτικὸς καὶ ἱστορικὸς Ἐντουὰρ Μπινιόν. Τὸ 1823 κυκλοφόρησε τὸ ἔργο του «Οἱ κυβερνήσεις καὶ οἱ λαοὶ ἀπὸτὸ 1815 ἕως τὸ τέλος τοῦ 1822». Τὸ βιβλίο μεταφράστηκε στὰ ἑλληνικὰ ἀπὸ τὸν ἱστορικὸ καὶ πρωθυπουργὸ ἐπὶ κυβερνήτου Καποδίστρια Νικολάου Σπηλιάδη. Στὸ βιβλίο αὐτὸ ὁ Μπινιὸν χαρακτηρίζει τὴν ἔναντι τῆς Ἑλλάδος πολιτικὴ τῆς  Ἀγγλίας καὶ τῆς Αὐστρίας  «ἐπονείδιστη», ἐπειδὴ εὐνοοῦσαν τὸν ὄλεθρο τῆς Ἑλλάδος. Ὁ Μπινιὸν διερωτᾶται μήπως γιὰ τὶς χριστιανικὲς δυνάμεις τῆς Δύσης ἰσχύει ἐκεῖνο ποὺ ἔγραψε ὁ Πετράρχης τὸ 1354: «Οἱ Τοῦρκοι εἶναι βέβαια ἐχθροί. Ἀλλὰ οἱ Ἕλληνες εἶναι αἱρετικοὶ καὶ γι’ αὐτὸ χειρότεροι ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς. Ἑπομένως εἶναι προτιμότερο νὰ κατέχουν τὰ ἐδάφη οἱ Τοῦρκοι, παρὰ νὰ τὰ ἐλευθερώσουμε γιὰ τοὺς Ἕλληνες…». (Περισσότερα γιὰ τὸ θέμα εἰς βιβλίο Γ. Ν. Παπαθανασόπουλου «Κιβωτὸς πατριδογνωσίας – Μορφὲς τοῦ 1821», Ἔκδ. Τῆνος, Ἀθήνα, 2021).
.                  Ἑκατὸ χρόνια μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσή τους οἱ Ἕλληνες, σὲ  συνεννόηση μὲ τοὺς στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο συμμάχους τους, ἀπελευθερώνουν μέρος τῶν Ἑλλήνων στὴ ΜικρὰἈσία. Τὰ ὅσα συνέβησαν ἐκεῖ περιγράφει γλαφυρὰ ὁ Χρ. Ἐμ. Ἀγγελομάτης στὸν πρόλογο τῆς α΄ἔκδοσης τοῦ ἐξαιρετικοῦ βιβλίου – συγγράμματός του «Χρονικὸν μεγάλης τραγωδίας (Τὸ ἔπος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας), Βρ. Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, Ἔκδ. Βιβλ. Ἑστίας, 1962):
.                  «Ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς δὲν ἡττήθη εἰς τὴν Μικρασίαν. Ὁ ἑλληνικὸς στρατὸςἔκαμεν ὅ, τι κανεὶς ἄλλος στρατὸς δὲν θὰ ἠμποροῦσε νὰ κάμη. Ἔμεινε νικητὴς ἐπὶ τρία ὁλόκληρα χρόνια, μαχόμενος συνεχῶς, ἐναντίον ἑνὸς ἀδιαλείπτως ἐπιτιθεμένου ἐχθροῦ, μαχόμενος ἐναντίον τῶν στερήσεων, τῶν κακουχιῶν, ἀνεπαρκῶς ἐφοδιασμένος, ἀνεπαρκῶς τροφοδοτούμενος, ἐνῶ αἱ σύμμαχοι χριστιανικαὶ Δυνάμεις μὲ κάθε τρόπον καὶ εἰς κάθε ὥραν ἐφωδίαζαν τὸν ἀντίπαλόν του. Εἰς τὸ τέλος, ὅταν κάθε προσπάθεια κατεβλήθη ἀπὸ τὰς χριστιανικὰς δυνάμεις νὰ τὸν πείσουν ὅτι δὲν ἐπρόκειτο νὰ μείνη εἰς τὴν Μικρασίαν, ὅταν μὲ κάθε μέσον ἐνίσχυσαν τοὺς τούρκους, συναγωνιζόμενοι εἰς τουρκοφιλίαν, ὅταν ἡ ἑλληνικὴ διχόνοια, ἐβοήθησε καὶ αὐτὴ τὸν ἐχθρόν, εἰςἴσην μοίραν ποὺ τὸν ἐβοήθησαν αἱ χριστιανικαὶ δυνάμεις, τότε ἔφθασε καὶ τὸ τέλος τῆς ἑλληνικῆς Μικρασίας. Ὅμως ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς δὲν ἐνικήθη. Ἔφθασεν εἰς ἕνα εἶδος ἀπεργίας, διότι ἀπηλπίσθη ἀπὸ τοὺς πάντας καὶ τὰ πάντα καὶ διότι ἐπιστευσεν εἰς τὰ λόγια τῆς προπαγάνδας».
.                  Στὸ βιβλίο τους «Μικρασιατικὴ καταστροφὴ – 50 ἐρωτήματα καὶ ἀπαντήσεις» (Ἔκδ. Πατάκη), οἱ καθηγητὲς Ἄγγελος Συρίγος καὶ Εὐάνθης Χατζηβασιλείου κάνουν συγκεκριμένη τὴν ἔναντι τῶν Ἑλλήνων στάση τῶν συμμάχων τους κατὰ τὴ Μικρασιατικὴ ἐκστρατεία. Γιὰ τὴ συμπεριφορὰ τῶν Γάλλων ἀναφέρουν ὅτι ἦσαν οἱ πρῶτοι ποὺ ἄρχισαν ἐπαφὲς μὲ τὸν Κεμὰλ καὶτὸν Μάιο τοῦ 1920 ὑπέγραψαν μαζί του συμφωνία, μὲ τὴν ὁποία ἀναγνώριζαν ντὲ φάκτο τὴν κεμαλικὴ κυβέρνηση καὶ ἔδωσαν τὸν βαρὺ γαλλικὸ ὁπλισμὸ στὰ κεμαλικὰ στρατεύματα, «παραβιάζοντας τὶς στοιχειώδεις ἀρχὲς συμμαχικῶν ὑποχρεώσεων ἔναντι τῆς Ἑλλάδος».
.                 Ὡς πρὸς τοὺς Ἰταλοὺς οἱ δύο καθηγητὲς σημειώνουν ὅτι «υἱοθέτησαν ἐντελῶς ἀνθελληνικὴ στάση, ἐπιτρέποντας στὸ κίνημα τοῦ Κεμὰλ νὰ στρατολογεῖ ἄνδρες καὶ νὰ συγκροτεῖ μονάδες στὰ ἐδάφη τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ποὺ κατεῖχαν». Παράλληλα, ἀπὸ τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1921 γαλλικὰ καὶ ἰταλικὰ πλοῖα ἄρχισαν νὰ μεταφέρουν στὰ λιμάνια τῆς Μερσίνας καὶ τῆς Ἀττάλειας, ποὺπροστατεύονταν ἀπὸ τὴ Γαλλία καὶ τὴν Ἰταλία ἀντιστοίχως, πολεμικὸ ὑλικὸ πρὸς τὸν Κεμάλ.
.               Ὡς πρὸς τοὺς Βρετανοὺς στὸ βιβλίο τους οἱ κ.κ. Συρίγος καὶ Χατζηβασιλείου ἐπισημαίνουν ὅτι τὸ Λονδίνο προέκρινε τὴ λύση τοῦ εἰρηνικοῦ διακανονισμοῦ μὲ τοὺς Τούρκους, εἰς βάρος τῆς διευθετήσεως τῶν Σεβρῶν καὶ κατ’ ἐπέκταση εἰς βάρος τῶν ἑλληνικῶν συμφερόντων. Καὶἐπιλέγουν ὅτι ἡ Βρετανία ἔδωσε μίαν ἄτυπη ὑποστήριξη στὴν ἑλληνικὴ πλευρά, χωρὶς αὐτὴ νὰ συνοδεύεται μὲ οὐσιαστικὴ καί, κυρίως, στρατιωτικὴ βοήθεια.
.              Συμπερασματικά, στὰ διακόσια περίπου χρόνια ἐλευθέρου βίου ἐξακολουθοῦν νὰ δεσπόζουν στὴν Ἑλλάδα ἡ μεταξύ μας ἐθνοκτόνα διχόνοια, τὸ δυσβάσταχτο χρέος ἀπὸ δάνεια καὶ ἡ ἀνεύθυνηἐναπόθεση στοὺς συμμάχους μας ἐλπίδων, ποὺ συνήθως δὲν  ὑλοποιοῦνται.-

«Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΗΤΑΝ Ο ΜΟΝΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ» (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Συνέντευξη
Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Γιὰ τὸ βιβλίο του: «Κιβωτὸς Πατριδογνωσίας
– Μορφὲς τοῦ 1821 πρίν, κατά, μετὰ τὴνἘπανάσταση»
(Ἐκδόσεις Τῆνος, Ἀθήνα, 2021, σελίδες 514)

Στὸν Ἐλπιδοφόρο Ἰντζέμπελη
(Δημοσιεύθηκε στὴν ἐφημερίδα «Τύπος τῆς Κυριακῆς», τὴν 20ή Μαρτίου 2022)

Ποιά ἦταν ἡ ἀφορμὴ γιὰ νὰ ἐκδοθεῖ τὸ βιβλίο σας «Κιβωτὸς Πατριδογνωσίας»;

.               Φυσικὰ ἡ 200ὴ ἐπέτειος ἀπὸ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821. Τὸν Φεβρουάριο τοῦ 2020 πρότεινα στὸν διευθυντὴ τοῦ ΕΤ κ. Πάνο Ἀμυρὰ καὶ ἐκεῖνος εὐχαρίστως δέχθηκε κάθε Σάββατο νὰ ἔχουμε μία σελίδα μὲ προσωπικότητες, ποὺ εἶχαν ἐνεργὸ συμμετοχὴ στὴν προετοιμασία καὶ στὴν διεξαγωγὴ τῆς Ἐπανάστασης, καθὼς καὶ στὴ διατήρηση τῆς ἰδιοπροσωπίας μας. Ἀπὸ τὸν Μάρτιο τοῦ 2020 λοιπὸν ἕως τὸν Δεκέμβριο τοῦ 2021 ἔγραψα καὶ ὁ ΕΤ δημοσίευσε τὴν ἱστορία ἑβδομήντα προσωπικοτήτων τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Στὸ διάστημα αὐτὸ πολλοὶ ἀναγνῶστες μου ἐζήτησαν ὅλα αὐτὰ τὰ κείμενα νὰ ἐκδοθοῦν σὲβιβλίο. Πρὶν ἀπὸ λίγες ἡμέρες ἱκανοποιήθηκε τὸ αἴτημά τους. Τὸ βιβλίο ἐτέθη στὴν κυκλοφορία, μὲ τὸν τίτλο «Κιβωτὸς Πατριδογνωσίας».

Πῶς ὅμως ξεκίνησε ἡ ὅλη ἰδέα τῆς συγγραφῆς αὐτῶν τῶν κειμένων;

.               Γιὰ πολλὰ χρόνια ἀνέτρεχα στὶς πηγές, ποὺ ἔχουν σχέση μὲ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ1821. Στὰ συγγράμματα ἱστορικῶν συγγραφέων, ὅπως τῶν Σπ. Τρικούπη καὶ Νικολάου Σπηλιάδη, τὰ ἀπομνημονεύματα ἀγωνιστῶν, ὅπως τῶν Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Μακρυγιάννη καὶ φιλελλήνων, ὅπως τῶν Γόρδωνος καὶ Χάου, κείμενα γιὰ τὸ 1821 ἱστορικῶν καὶ ἄλλων συγγραφέων, ποὺ ἔζησαν πρό, κατὰ καὶ λίγο μετὰ τὴν Ἐπανάσταση, ὅπως τῶν Ρήγα Φεραίου, Ἀρχιεπισκόπου Εὐγενίου Βουλγάρεως, Νικηφόρου Θεοτόκη, Ἀδαμαντίου Κοραῆ, Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄, Δημητρίου Καταρτζῆ, Κων. Παπαρρηγόπουλου, Ἰωάννου Ζαμπελίου, Σωτηρίας Ἀλιμπέρτη. Μὲ ἐνοχλεῖ ποὺ γιὰ λόγους ἰδεολογικοὺς γράφονται ἀνακρίβειες, ἀποσιωπῶνται πρόσωπα, καταστάσεις, ἰδιότητες, διαστρεβλώνονται γεγονότα. Καὶ εἶναι λυπηρὸ ὅτι οἱ ἀρνητὲς τῆς ἀλήθειας προβάλλονται ὡς αὐθεντίες ἀπὸ τὸ πολιτισμικὸκατεστημένο.

Μὲ ποιά κριτήρια ἐπιλέξατε τὰ πρόσωπα ποὺ περιλάβατε στὴ μελέτη;

.               Προφανῶς ἀπὸ τὶς προσωπικότητες, ποὺ κατὰ τὴν ἄποψή μου συνέβαλαν στὴν ἐπιβίωση τοῦ Ἑλληνισμοῦ κατὰ τὴν βάρβαρη τουρκοκρατία, στὴν ἀπελευθέρωσή Του ἀπὸτὸν τουρκικὸ ζυγὸ κατὰ τὴν Ἐπανάσταση, στὴν ἀνάπτυξή Του κατὰ τὰ πρῶτα χρόνια της ἐλευθερίας Του καὶ στὴ διατήρηση τῶν ἰδανικῶν Του ἕως τὶς μέρες μας.

Γιατί χωρίσατε τὸ βιβλίο σὲ τέσσερα μέρη;

.               Πιστεύω ὅτι διευκολύνω τὸν ἀναγνώστη στὴν ἀνάγνωσή του. Τὸ πρῶτο μέρος περιλαμβάνει σπορεῖς τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821, τὸ δεύτερο πρωταγωνιστές Της, τὸ τρίτο εὐεργέτες τῆς Ἐπανάστασης καὶ τοῦ νέου Κράτους καὶ τὸ τέταρτο ποιητὲς καὶ λογίους, ποὺἔγραψαν γι’ Αὐτήν.

Ἀπὸ τὰ πρῶτα κείμενα ποὺ διαβάζει ὁ ἀναγνώστης διακρίνει μία γλώσσα δουλεμένη καὶ μία ξεχωριστὴ ἐπιμέλεια τοῦ κάθε κειμένου, ποὺ κάνει τὸ βιβλίο νὰ διαβάζεται εὐχάριστα.

.               Σᾶς εὐχαριστῶ γιὰ τὰ καλά σας λόγια. Ἀπὸ τὴν πείρα μου ἔχω καταλήξει ὅτι δὲν χρειάζεται νὰ γράφεται ἕνα βιβλίο, ποὺ δὲν ἔχει νὰ προσφέρει κάτι καινούργιο στὸν ἀναγνώστη του. Ἔτσι δὲν ἔγραψα βιογραφίες ποὺ τὶς βρίσκει ὁ καθένας στὴ Wikipedia ἢ σὲαὐτοτελῆ βιβλία γιὰ τὴν κάθε ἀναφερόμενη προσωπικότητα. Ἔχω περιορίσει τὰ βιογραφικὰστοιχεῖα καί, ὅπως σημείωσα προηγουμένως, γράφω μέσα ἀπὸ ἀρχεῖα καὶ ἄλλες πηγὲς τί εἶπαν, τί ἔγραψαν ἢ τί ἔκαμαν οἱ ἴδιες οἱ προσωπικότητες ποὺ περιγράφω. Δὲν τὶς ἐξαγιάζω, οὔτε ὅμως καὶ τὶς «κουτσομπολεύω». Ὡς πρὸς τὸ εὐχάριστο τῆς ἀνάγνωσης νομίζω ὅτι μὲβοήθησε ὁ συνδυασμὸς τῆς γνώσης μὲ τὴν δημοσιογραφικὴ πένα. Εἶναι μία πολὺπαραγωγικὴ πνευματικὴ ἐργασία νὰ γράφεις κείμενο ὁρισμένου ἀριθμοῦ λέξεων, τὸ ὁποῖο νὰεἶναι συνοπτικό, περιεκτικὸ καὶ εὐκολοδιάβαστο καὶ ἀπὸ νέους ἀνθρώπους.

Οἱ προσωπικότητες ποὺ ἀναφέρετε φέρνουν νέα στοιχεῖα, τὰ ὁποῖα δὲν γνωρίζουμε. Μὲ ποιό τρόπο βρήκατε νέα στοιχεῖα καὶ πηγὲς γιὰ αὐτὲς τὶς σημαντικὲς μορφές;

.               Ἀπὸ πολὺ καιρὸ μελετοῦσα τὶς πηγὲς καὶ ἔτσι δημιούργησα μία βιβλιοθήκη μὲβιβλία παλιὰ ἢ ἀνατυπωμένα, μὲ τόμους Ἀρχείων καὶ μὲ νεότερα βιβλία – μελέτες. Καὶ ἐδῶμπορῶ νὰ πῶ πάλι ὅτι δὲν ἦταν μόνο ἡ ἀναζήτηση τοῦ ἐρευνητῆ ἀλλὰ καὶ ἡ δημοσιογραφική του ἀντίληψη.

Ἕνα ἄλλο στοιχεῖο εἶναι ὅτι τονίζετε τὴ συνεισφορὰ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στὸν Ἀγώνα. Μὲ ποιοὺς τρόπους βοήθησε ἡ Ἐκκλησία;

.               Θλίβομαι γιὰ ἐκείνους, ποὺ ἐπιδεικνύουν ἀγνωμοσύνη πρὸς τὴν Ὀρθοδοξία, γιὰ ἐκείνους ποὺ γιὰ λόγους ἰδεολογικοὺς καὶ ἀντιεκκλησιαστικοὺς ἀρνοῦνται τὴν ἀλήθεια ὡς πρὸς τὴν προσφορὰ τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ χωρὶς παρωπίδες ἀσχοληθέντες μὲ τὴν τουρκοκρατία καὶ τὴν Ἐπανάσταση ἱστορικοὶ τὴν ἀναγνωρίζουν ἀνεπιφύλακτα. Αἰσθάνομαι θλίψη ὅταν λ.χ. κάποιοι μιλᾶνε γιὰ τοὺς πρωτεργάτες τῆς ἑλληνικῆς ἀναγέννησης τῶν γραμμάτων καὶ τῶν ἐπιστημῶν καὶ δὲν λένε ὅτι εἶναι κληρικοί, ἢ λαϊκοὶ πιστοὶ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί. Νιώθω ἄσχημα, ὅταν βιβλία ποὺ ἔχουν βάση τὴν ἄθεη ἰδεολογία, καθίστανται «ἱερὰ κείμενα» γιὰτοὺς «μυημένους», ποὺ ἀντὶ νὰ ἀναφέρονται σὲ πηγὲς ἀναφέρονται σὲ αὐτά… Θλίβομαι γιὰὅσους μὲ κοπτοραπτικὴ μέθοδο ἐπιχειροῦν νὰ προβάλουν κάποιες ἀνθρώπινες καταστάσεις στὸ Πατριαρχεῖο ὡς φαινόμενα τύπου Βατικανοῦ, ἢ προεπαναστατικῆς Γαλλίας. Ἡ Ἐκκλησία ἦταν ὁ μόνος φορέας ποὺ ὑπῆρχε μετὰ τὴν Ἅλωση καὶ ποὺ ἀπὸ τὸ Φανάρι ἕως τὸ τελευταῖο χωριὸ βοήθησε νὰ διατηρήσουμε ὡς Ἕλληνες τὴν ταυτότητά μας. Ὁ παπάς, ποὺ κινδύνευε ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ νὰ κρεμαστεῖ, ἦταν ὁ πρῶτος ποὺ μάθαινε στὰ παιδιὰ τὰ ἑλληνικά, καὶ τὸ τί σημαίνει νὰ εἶναι Ἕλληνες καὶ πιστοὶ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ μέχρι θανάτου.

Πολλοὶ ἀναγνῶστες τοῦ ΕΤ διάβαζαν ἀνελλιπῶς κάθε ἑβδομάδα τὰ κείμενά σας γιὰ τὸ 1821. Πῶς νιώθετε τώρα ποὺ τὸ βιβλίο σας κυκλοφορεῖ καὶ θὰ τὸ ἀγοράσουν γιὰ τὴ βιβλιοθήκη τους;

.               Περιττὸ νὰ σᾶς πῶ ὅτι νιώθω ὄμορφα. Πράγματι πολλοὶ ἀναγνῶστες μου ἐπικοινωνοῦσαν μαζί μου καὶ μὲ παρότρυναν νὰ ἐκδώσω τὰ κείμενα σὲ βιβλίο, ὥστε νὰ τὰἔχουν συγκεντρωμένα στὴ βιβλιοθήκη τους.

Γιατί οἱ Ἕλληνες δὲν γνωρίζουν ἀρκετὰ πράγματα γιὰ τὸ 1821;

.               Γιατί δὲν διάβασαν τὴν Ἱστορία μας, γιατί δὲν ἔμαθαν οἱ μεγαλύτεροι στοὺς νεότερους τὴν Ἱστορία μας. Φίλος φιλόλογος μοῦ ὁμολόγησε ὅτι ὅσα γράφω στὸ βιβλίο δὲν τὰ διδάχθηκε στὰ τέσσερα χρόνια τῶν σπουδῶν του στὸ Πανεπιστήμιο, οὔτε φυσικὰ στὸΓυμνάσιο καὶ στὸ Λύκειο. Ὁ ὁμότιμος καθηγητὴς Ἱστορίας τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Εὐάγ. Χρυσὸς ἔγραψε πρόσφατα ὅτι ἐλπίζει κάποτε καὶ στὴν Ἑλλάδα οἱ συνάδελφοί του καθηγητὲς καὶ τὸ Ὑπουργεῖο Παιδείας νὰ πραγματοποιήσουν αὐτὸ ποὺ ἡ δική του γενιὰπανεπιστημιακῶν ἱστορικῶν, ὅπως βέβαια καὶ οἱ προηγούμενες δὲν κατόρθωσαν νὰπροσφέρουν στὸν τόπο: τὴν Ἱστορία ὡς διδασκόμενη ἐπιστήμη. Πρέπει πάντως νὰ προσθέσω ὅτι λυποῦμαι ποὺ ἡ διδαχὴ τῆς Ἱστορίας μας ἀπὸ ὁρισμένους κατέστη ἐργαλεῖο νεομαρξιστικῶν καὶ ὑλιστικῶν ἰδεῶν.

Τί σημαίνει γιὰ ἐσᾶς ἡ 200ή ἐπέτειος τοῦ 1821;

.               Εὐθύνη ἔναντι ὅλων ὅσοι ἀγωνίστηκαν νὰ εἴμαστε σήμερα ἐλεύθεροι. Εὐθύνη καὶεὐγνωμοσύνη. Καὶ ὀφείλουμε νὰ δείξουμε ὡς Ἕλληνες τὴν εὐγνωμοσύνη μας πρὸς αὐτοὺς κρατώντας ζωντανὲς τὶς ἀρχὲς καὶ τὶς ἀξίες τους.-

βλ. σχετ.: ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ 1821 [Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος]

ΣΚΟΠΙΜΩΣ ΑΥΘΑΙΡΕΤΕΣ καὶ ΑΝΑΧΡΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΙΔΕΟΛΗΨΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓ. ΙΕΡΟΜ. Πατριάρχη ΓΡΗΓΟΡΙΟ Ε´

Αὐθαιρετοῦν σκόπιμα μέ ἀναχρονιστικές ἰδεολογικές ἀγκυλώσεις
ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΑΝΑΡΙΟΥ κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΥ

ΠΗΓΗ: nyxthimeron.com

.                               Ὁ ἐπίσημος ἑορτασμός γιὰ τὴ συμπλήρωση δύο ἑκατονταετιῶν ἀπὸ τὴν κήρυξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821 ἦταν ὄχι μόνο ὀφειλετικὸς γιὰ τὴν ἱστορικὴ μνήμη τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, ἀλλὰ καὶ ἀναγκαῖος γιὰ τὴ μελλοντική του πορεία στὶς διαγραφόμενες νέες εὐοίωνες ἐθνικὲς ἢ καὶ διεθνεῖς προϋποθέσεις ἢ συνθῆκες σὲ περιφερειακὴ καὶ σὲ παγκόσμια προοπτική. Ὑπὸ τὴν προοπτικὴ λοιπὸν αὐτή, εἶναι αὐτονόητη ἡ ἐνθουσιαστικὴ ἀναφορὰ τοῦ Γένους ὄχι μόνο στοὺς ἡρωϊκοὺς πρωταγωνιστὲς τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ ἀγώνα, ἀλλὰ καὶ στοὺς γενναίους ὑποστηρικτὲς του κληρικούς, μοναχοὺς καὶ λαϊκούς, μὲ μεγάλες μάλιστα προσωπικὲς καὶ οἰκονομικὲς θυσίες, γιὰ τοῦ Χριστοῦ τὴν πίστη τὴν ἁγία καὶ τῆς Πατρίδας τὴν ἐλευθερία.
.                               Στὸ πλαίσιο λοιπὸν αὐτὸ τῶν ἐθνικῶν αὐτῶν ἐπετειακῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση τοῦ 1821 ἐντάχθηκε ἀπό ἐκδοτικό οἶκο ἡ ὑπὸ τὸν πλασματικὸ τίτλο «Ἡ Μαύρη Βίβλος τοῦ 1821» ἔκδοση μὲ τὸν ἰδεοληπτικὸ μάλιστα ὑπότιτλο: «Ὁ Γρηγόριος Ε΄ καὶ ἄλλοι Πατριάρχες, μέσα ἀπὸ τὶς ἀντεπαναστατικές τους Ἐγκυκλίους». Προφανῶς, ἡ ἰδεοληπτική ἔκδοση αὐτὴ ἀποσκοποῦσε σαφῶς νὰ ἀπαξιώσει τὴ μεγάλη συμμετοχὴ τόσο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὅσο καὶ τῆς ὈρθοδόξουἘκκλησίας, γενικότερα στὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση τοῦ 1821, ὥστε νὰ προβάλει αὐθαιρέτως καὶ ἀκρίτως τὰ ἰδεοληπτικὰ ὁράματα καὶ τὶς θεωρητικὲς προϋποθέσεις τοῦ Ἀδαμαντίου Κοραῆ καὶ τῶν δυτικοφρόνων Ἑλλήνων διαφωτιστῶν.
.                               Ἡ διαπίστωση ὅμως αὐτὴ συνάγεται τόσο ἀπὸ τὴν «Εἰσαγωγή» τοῦ διευθυντοῦ τῆς ἐκδόσεως Μηνᾶ Παπαγεωργίου, ὅσο καὶ ἀπὸ τὸν ἄσχετο «Πρόλογο» τοῦ καθηγητοῦ Θάνου Βερέμη, ὑπὸ τὸν ἄσχετο τίτλο «Ἡ σύγκρουση πνευματικῆς καὶ κοσμικῆς ἐξουσίας. Ὁ ρόλος τῆς Ἐκκλησίας στὴν Τουρκοκρατία». Πράγματι, ὁ Μ. Παπαγεωργίου ὑποστηρίζει αὐθαιρέτως στήν «Εἰσαγωγή» του, ὅτι δῆθεν «ἡ ὑποτιθέμενη θετικὴ συμβολὴ τῆς ἀνώτατης Ἱεραρχίας στὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 ἀποτελεῖ μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες ἰδεολογικὲς λαθροχειρίες τῆς νεότερης Ἑλληνικῆς Ἱστορίας…Γιὰ πολλοὺς Ἕλληνες μελετητές, ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ ὑπῆρξε ἕνα φωτεινὸ παράδειγμα ἐθνομάρτυρα. Ἡ μελέτη ὅμως τῶν πηγῶν τῆς ἐποχῆς προδίδει ξεκάθαρα τὴν ἀντεθνική του δράση».
.                                  Ὡστόσο, ὁ συντάκτης τῆς «Εἰσαγωγῆς» Μ. Παπαγεωργίου, ἐνῶ προβάλλει ὡς κύριο ἐπιχείρημα «τὸν ἀφορισμὸ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821» ἀπὸ τὸν ἐθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄, ἐν τούτοις ἀποκλείει αὐθαιρέτως τὴν ἄμεση μυστικὴ ἄρση τοῦ ἀφορισμοῦ, καίτοι εἶναι γνωστὲς στὸν ἴδιο καὶ οἱ σχετικὲς μαρτυρίες τῆς ἐποχῆς. Ὑπὸ τὴν ἰδεολογικὴ ὅμως σκόπιμη πρόληψη αὐτή, ὑποστηρίζει τὴν ἀντιφατικὴ καὶ προφανῶς ἐσφαλμένη σκόπιμη ὑπόθεσή του, ὅτι δῆθεν «ὁ Γρηγόριος Ε΄ τοποθετήθηκε τρεῖς φορὲς στὸν πατριαρχικὸ θρόνο ἀπὸ τοὺς ὀθωμανούς, γεγονὸς πού μαρτυρᾶ πώς ὑπῆρξε ἕνας ἄνθρωπος τῆς ἀπολύτου ἐμπιστοσύνης τους».
.                               Προφανῶς, ἀγνοεῖ ὅτι ἡ ἐκλογὴ στὸν Πατριαρχικὸ Θρόνο τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄ ἦταν ἀπόλυτο καὶ ἀποκλειστικὸ δικαίωμα τῆς Πατριαρχικῆς Συνόδου τοῦ «Γεροντικοῦ συστήματος» (1757-1862) καὶ ὄχι βεβαίως τῶν Ὀθωμανῶν, ὅπως παραθεωρεῖ καὶ τὸ τραγικὸ γεγονὸς ὅτι ἐκθρονίσθηκε τρεῖς φορὲς ἀπὸ τὸν Πατριαρχικὸ Θρόνο μὲ ἀπόφαση τῆς ἴδιας τῆς Πατριαρχικῆς Συνόδου. Ἂν ὅμως ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ ἦταν δῆθεν «ἕνας ἄνθρωπος τῆς ἀπολύτου ἐμπιστοσύνης τῶν Ὀθωμανῶν», ὅπως ὑποθέτει σκοπίμως ὁ Μ. Παπαγεωργίου, τότε ὁ ἐθνομάρτυρας Γρηγόριος Ε΄ δὲν θὰ εἶχε ἐκθρονισθεῖ τρεῖς φορὲς ἀπὸ τὴν Πατριαρχικὴ Σύνοδο καὶ ὁπωσδήποτε δὲν θὰ εἶχε ἀπαγχονισθεῖ ἀπὸτοὺς Ὀθωμανούς, ἀφοῦ θὰ τοὺς ἦταν χρήσιμος γιὰ τὴν ὑποστήριξη τῶν συνήθων συμβιβαστικῶν πρωτοβουλιῶν τῆς Ὑψηλῆς Πύλης.
.                               Ἐν τούτοις, εἶναι ἐντονώτερη καὶ σαφέστερη ἡ σαφῶς ἀντιφατικὴ καὶ προφανῶς ἐσφαλμένη προσέγγιση ἢ ἑρμηνεία ἀπὸ τὸν καθηγητὴ Θᾶνο Βερέμη στόν «Πρόλογο» τῆς πλασματικῆς αὐτῆς «Μαύρης Βίβλου τοῦ 1821», ἤτοι τόσο γιὰ τὴ «σύγκρουση τῆς πνευματικῆς καὶ κοσμικῆς ἐξουσίας», ὅσο καὶ γιὰ τόν «ρόλο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στὴν Τουρκοκρατία». Πράγματι, ὁ καθηγητής Θ. Βερέμης ἑρμηνεύει ἐσφαλμένως καὶ ὑποστηρίζει ἀκρίτως, ὅτι δῆθεν «ἡ προβληματικὴ σχέση ἀνάμεσα στὶς Ἐκκλησίες τῆς Κωνσταντινούπολης καὶ τῆς Ρώμης ἐπιδεινώθηκε ἐπὶ Πατριάρχη Φωτίου καὶ Πάπα Νικολάου Α΄ τὸ 858 μ.Χ., ἀφοῦ ἡ Σύνοδος τῶν Πατριαρχῶν τῆς Ἀνατολῆς ἀφόρισε τὸν Πάπα, τὸ 867, καὶ ἀκολούθησε ὁ ἀφορισμὸς τοῦ Φωτίου ἀπὸ τὸν νέο Πάπα Ἰωάννη».
.                               Πράγματι, ἡ προφανῶς ἀβάσιμη αὐτὴ περιγραφὴ εἶναι καὶ σαφῶς ἐσφαλμένη ὄχι μόνο γιὰ τὰ γεγονότα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ πρόσωπα, ἀφοῦ ὁ μὲν Πάπας Νικόλαος ἁπλῶς δὲν ἀναγνώρισε τὸν Πατριάρχη Φώτιο στὴ Σύνοδο τῆς Ρώμης (863), ἡ δὲ συγκληθεῖσα ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Φώτιο Μείζων Σύνοδος διέκοψε τὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μὲ τὸν Πάπα Νικόλαο γιὰ τὶς ἀντικανονικὲς ἐνέργειες τῶν λατίνων ἱεραποστόλων στὴ νεοσύστατη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Βουλγαρίας
..                               Βεβαίως, ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Φώτιος ἐκθρονίσθηκε ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα τοῦ Βυζαντίου Βασίλειο Α΄ (867) καὶ ἀναγνωρίσθηκε ἀπὸ τὸν Πάπα Ἀδριανὸ Β΄ (867-872) καὶ ὄχι ἀπὸ τὸν Πάπα Ἰωάννη Η΄ (872-880), ὁ ὁποῖος ἀναγνώρισε προθύμως τὸν ἱερὸ Φώτιο στὴν Μεγάλη Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως (879-880), ἡ δὲ ἐκθρόνισή του ἀποφασίσθηκε στὴ συγκληθεῖσα ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Ἰγνάτιο Μεγάλη Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως (869-870). Οἱ ἴδιες ἀντίστροφες ἑρμηνεῖες καὶ ἀναπόφευκτες συγχύσεις τοῦ καθηγητοῦ Θ. Βερέμη στὴ δῆθεν προκλητικὴ σύγκρουση τοῦ παπικοῦ Καρδιναλίου Οὐμβέρτου μὲ τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μιχαὴλ Κηρουλάριο ἀπὸ τὴν ὁποία προέκυψε τὸ σχίσμα τῶν δύο Ἐκκλησιῶν (1054).
.                               Ὑπὸ τὸ πνεῦμα ὅμως αὐτὸ προβάλλονται καὶ οἱ ἀντίστροφες ἑρμηνεῖες του γιὰ τὴν ἐκπροσώπηση τῶν Πατριαρχείων τῆς Ἀνατολῆς στὴν ἑνωτικὴ Σύνοδο τῆς Φερράρας-Φλωρεντίας (1438-1439), γιὰ νὰ ὑποστηριχθεῖ ὁ ἐμπερίστατος Πάπας Εὐγένιος Δ΄ (1431-1447) στὴ σύγκρουσή του πρὸς τὴν μεταρρυθμιστικὴ Σύνοδο τῆς Βασιλείας (1431-1449), ὥστε νὰ διευκολυνθεῖ ἡ ἀποκατάσταση τῆς κοινωνίας τῶν δύο Ἐκκλησιῶν, μὲ τὰ κοινὰ βεβαίως κριτήρια τῶν ἑπτὰ Οἰκουμενικῶν Συνόδων, τὰ ὁποῖα ὅμως ἀθετήθηκαν ἀπὸ τὸν παπικὸ θρόνο μὲ τὶς αὐθαίρετες ἀποφάσεις τῆς Συνόδου τῆς Φλωρεντίας.
.                                  Πράγματι, ὁ καθηγητής Θ. Βερέμης ἐγκωμιάζει αὐθαιρέτως καὶ ἀκρίτως ὅλους τοὺς δυτικόφρονες ἑνωτικοὺς καὶ ὅ,τι ἀναφέρεται σὲ αὐτούς, ἐνῶ ἀποδοκιμάζει ἐπίσης αὐθαιρέτως καὶ ἀκρίτως ὅλους τοὺς ἀνθενωτικοὺς καὶ ἰδιαίτερα ὅ,τι συνδέεται μὲ τὴν ἀνύστακτη μέριμνα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιὰ τὴν ἀλώβητη διαφύλαξη τῆς ἐθνικῆς καὶ τῆς θρησκευτικῆς ταυτότητας ὄχι μόνο τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν ἄλλων ἐμπερίστατων Ὀρθοδόξων λαῶν τῆς Ἀνατολῆς, οἱ ὁποῖοι ὑπέφεραν ἀπὸ τὴν ἀθέμιτη καὶ προκλητικὴ δράση τῆς Οὐνίας τῶν Ἰησουϊτῶν, τῶν Φραγκισκανῶν, τῶν Δομινικανῶν καὶ τῶν ἄλλων μοναστικῶν Ταγμάτων τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας, σὲ χαλεποὺς μάλιστα καιροὺς τόσο γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, ὅσο καὶ γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία.
.                               Ὁ καθηγητής Θᾶνος Βερέμης ἐκπλήσσεται, ἀποδοκιμάζει καὶ ἀπαξιώνει: α) τὴν αὐτονόητη ἀκύρωση τῶν παπικῶν ἀποφάσεων τῆς Συνόδου τῆς Φλωρεντίας μὲ τὶς ἀποφάσειςτῆς Μείζονος Συνόδου τῆς Κωνσταντινουπόλεως (1484), ἡ ὁποία ἐξέφραζε τὴν κοινὴ ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων λαῶν τῆς Ἀνατολῆς, β) τὴν εὐνόητη συνοδικὴ καταδίκη, ἀπὸ Μείζονες μάλιστα Συνόδους (1638, 1642, 1691), τῆς ἀποδιδομένης στὸν Πατριάρχη Κύριλλο Λούκαρι ΚαλβινικῆςὉμολογίας πίστεως, γ) τὴν εὔλογη ἀκύρωση καὶ καταδίκη ἀπὸ τὴν Πατριαρχικὴ Σύνοδο τῆς αὐθαίρετης ἀποφάσεως τοῦ Πατριάρχη Κυρίλλου Ε΄ (1755) γιὰ τὸν ἀναβαπτισμὸ τῶν Λατίνων τῆς περιοχῆς τοῦ Γαλατᾶ στὴν Κωνσταντινούπολη, δ) τὴν ὀφειλετικὴ ἀντίθεση τῶν Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως πρὸς τὶς προκλητικὲς ἀντικληρικές, ἀντιεκκλησιαστικὲς καὶ ἀντιθεϊστικὲς τάσεις τοῦ δυτικοῦ Διαφωτισμοῦ καὶ τῆς ΓαλλικῆςἘπαναστάσεως (1789), τὶς ὁποῖες μάλιστα διακήρυσσαν ἀκρίτως οἱ γαλλόφιλοι Ἀδ. Κοραῆς καὶ ὁ ἀνώνυμος συντάκτης τῆς Ἑλληνικῆς Νομαρχίας, ὅπως καὶ ὅλοι οἱ ἄλλοι Ἕλληνες ὀπαδοὶ τοῦ Διαφωτισμοῦ.
.                               Συνεπῶς, οἱ ἀκραῖες, ἀβάσιμες καὶ προκλητικὲς διακηρύξεις τῶν Ἑλλήνων διαφωτιστῶν ἐναντίον τῆς κλασικῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς θρησκείας γενικότερα περιόρισαν ἢ ἀκύρωσαν τὶς προοπτικές τους νὰ ἐπηρεάσουν τὴν ἤδη διαμορφωμένη κοινὴ γνώμη ἀπὸ τὶς ριζωμένες στὴν ψυχὴ τοῦ Ἑλληνισμοῦ παραδοσιακὲς καὶ θεσμικὲς ἐκφράσεις γιὰ τὴν παιδεία καὶ τὴν κοινωνία. Ὡστόσο, δὲν μπόρεσαν νὰ κάνουν τὴ δική τους ἰδεολογία μία σαφῆ ἠθικοκοινωνικὴ πράξη στὴ ζωὴ τοῦ εὐλαβοῦς Ἑλληνικοῦ λαοῦ. Ἄλλωστε, οἱ προτεινόμενες «νέες ἰδέες» θεωρήθηκαν ὄχι μόνο «ξένες», ἀλλὰ καὶ «ὕποπτες» γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, γι᾽ αὐτὸ οἱ ὑποστηρικτές τους ἐπιτιμήθηκαν ὡς ἀφελεῖς, ἰδιοτελεῖς ἢ καὶ δυτικόφρονες, ἀφοῦ θεωροῦσαν ἀδύνατη ἢ καὶ ἐπικίνδυνη τὴν ἄμεση κήρυξη τῆς ἙλληνικῆςἘπαναστάσεως τοῦ 1821, ἤτοι ἀφ᾽ ἑνὸς μὲν χωρὶς τὴν προηγούμενη κατάλληλη ἀνάπτυξη τῆς Παιδείας τοῦ Γένους, ἀφ᾽ ἑτέρου δὲ χωρὶς τὴ συγκρότηση ἑνὸς ἀξιόμαχου Ἑλληνικοῦ στρατοῦ, γι᾽ αὐτὸ ὁ Ἀδ. Κοραῆς τὴ μετέθετε σὲ μεταγενέστερο χρόνο καὶ ἦταν βέβαιος ὅτι δὲν θὰ γινόταν στὴν περίοδο τῆς ζωῆς του.
.                               Ὁ Ἑλληνικὸς λαὸς ἀποφάσισε τελικῶς νὰ κηρύξει τὴν Ἐπανάσταση μὲ τὴν πρόθυμη μάλιστα καὶ ὁλόθυμη ὑποστήριξη τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας, τοῦ ἱεροῦ Κλήρου καὶ τοῦ Μοναχισμοῦ «γιὰ τοῦ Χριστοῦ τὴν πίστη τὴν ἁγία καὶ τῆς Πατρίδος τὴν ἐλευθερία», ὅπως συνάγεται τόσο ἀπὸ τὴν κληρικολαϊκὴ σύνθεση ὅλων τῶν Ἐθνοσυνελεύσεων, ὅσο καὶ ἀπὸ ὅλα τὰ Πρακτικὰ τῶν συνεδριῶν τους κατὰτὴν περίοδο τῆςἘπαναστάσεως (1821-1830). Ἄλλωστε, ὑπὸ τὴν προοπτικὴ αὐτή, τόσο ἡ Φιλικὴ Ἑταιρεία, ὅσο καὶ οἱ Φαναριῶτες δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ ἀποσυνδεθοῦν ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία γενικότερα, γι᾽ αὐτὸ εἶναι προφανῶς ἀβάσιμες οἱ ἄκριτες ὑποθέσειςτοῦ καθηγητοῦ Θ. Βερέμη τόσον ὅτι δῆθεν ὑπῆρξε διάσταση μεταξύ τῶν Φαναριωτῶν καὶ τοῦ Πατριαρχείου, ὅσον καὶ ἡ δῆθεν ἐξάρτησητοῦ Πατριάρχη ἀπὸ τοὺς Φαναριῶτες συνεπαγόταν δῆθεν καὶ τὴν ὑποκατάσταση τῆς ἀπολυταρχικῆς ἐξουσίας του.
.                               Οἱ πλασματικὲς λοιπὸν αὐτὲς ἀβάσιμες ὑποθέσεις τῶν συντακτῶν τῆς «Εἰσαγωγῆς» (Μ. Παπαγεωργίου) καὶ τοῦ «Προλόγου» (Θ. Βερέμη) προέβαλαν ἀκρίτως τὶς δυτικόφρονες προσωπικὲς ἰδεολογικὲς προλήψεις, γιὰ νὰ ἀπαξιώσουν αὐθαιρέτως τὴν καθοριστικὴ συμβολὴ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῆς Ἐκκλησίας γενικότερα, σὲ ὅλα τὰ στάδια καὶ σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, γι’ αὐτὸ οἱ κρίσεις τους ἀγνοήθηκαν πλήρως ἀπὸ τὴν εὐαίσθητη ἐθνικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση τοῦ εὐλαβοῦς Ἑλληνικοῦ λαοῦ. Ἄλλωστε, τὴ διαπίστωση αὐτὴ ἐκφράζει τελικῶς, μὲ διακριτικὸ μάλιστα τρόπο, καὶ ὁ ἴδιος ὁ καθηγητής Θ. Βερέμης, γιὰ νὰ μετριάσει προφανῶς τὶς ἀκρίτως διατυπωθεῖσες ἀβάσιμες ἐπικρίσεις του γιὰ τὸ πρόσωπο τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε΄. Πράγματι, ὑποστηρίζει ὅτι «στὸ Πατριαρχεῖο ἀπὸ τό 1797 ὣς καὶ τὸ 1821 βρίσκεται –ἐνδιάμεσα μὲ κάποιους ἄλλους– ὁ Γρηγόριος Ε΄, ἐχθρὸς τῶν νεωτερικῶν ἰδεῶν, ποὺ εἰσέβαλαν στὸν χῶρο τῆς πνευματικῆς του ἁρμοδιότητας. Ὁ Γρηγόριος μισοῦσε τοὺς γάλλους ἐπαναστάτες καὶ κατ᾽ ἐπέκταση ὅλους τοὺς φορεῖς τῶν ἀπόψεών τους. Ὁ μαρτυρικός του θάνατος καὶ μεγάλου ἀριθμοῦ μητροπολιτῶν ὑπῆρξε ἄθελά του ἡ μεγάλη του προσφορὰ στὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση. Χάρη στὸ θάνατό του ἱεράρχες, καὶ μάλιστα κοντικοί του συνεργάτες, ὅπως ὁ Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανός, προσῆλθαν στὸν Ἀγῶνα».
.                               Ἡ ἄκριτη ἰδεοληπτικὴ ἔκδοση τῆς «Μαύρης Βίβλου τοῦ 1821» οὐδεμία σχέση ἔχει μὲ τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση, ἀφοῦ ἐξαντλεῖται στὴν αὐθαίρετη, πλασματικὴ καὶ προκλητικὴ προβολὴ τῶν προφανῶς ἐσφαλμένων καὶ ὁπωσδήποτε ἀναχρονιστικῶν ἰδεολογικῶν τους ἀγκυλώσεων. Ὑπὸ τὸ πνεῦμα αὐτό, «Ἡ Μαύρη Βίβλος» ἀναφέρεται μόνο στὶς δικές τους ἰδεολογικὲς προλήψεις καὶ ὄχι βεβαίως στὴν αὐθόρμητη, γενναία καὶ καθοριστικὴ συμβολὴ τῆς Ἐκκλησίας στὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση τοῦ 1821.

ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ τραύματα καὶ τὰ θαύματα

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.                  Εἶναι θετικὸ γιὰ τὸ μέλλον τοῦ Ἑλληνισμοῦ πὼς φέτος θυμόμαστε τὸ τραγικὸ γεγονὸς τῆς Γενοκτονίας τῶν Ἑλλήνων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Παράλληλα μὲ αὐτὸ θυμόμαστε τὶς ρίζες μας, τὸθάρρος καὶ τὸν δυναμισμὸ τῶν προγόνων μας. Θυμόμαστε πὼς ὑπὸ δυνάστη ἀλλόπιστο καὶτυραννικὸ πέτυχαν ὄχι ἁπλῶς νὰ διατηρήσουν τὴν ἰδιοπροσωπία τους, ἀλλὰ νὰ ἀναπτυχθοῦν καὶστὶς ἀρχὲς τοῦ 20ού αἰώνα νὰ ἔχουν κατακτήσει σημαντικὴ παρουσία ἐκπαιδευτική, πολιτισμική, οἰκονομική, κοινωνικὴ  στὴν καταρρέουσα ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία.
.                  Θυμόμαστε πὼς οἱ Ἕλληνες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ὡς πρόσφυγες δὲν λησμόνησαν τὴν Παράδοσή τους καὶ δὲν ἄφησαν πίσω τὶς πολλές τους ἀρετές, μὲ τὶς ὁποῖες ἐπιβίωσαν ἐπὶ αἰῶνες μαύρης σκλαβιᾶς, ἀλλὰ τὶς ἔφεραν στὴ νέα τους Πατρίδα καὶ μπόλιασαν μὲ αὐτὲς ὅλο τὸν Ἑλληνισμό. Εἶναι αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ μακαριστὸς Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, πὼς μὲ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης χάσαμε ὡς Ἔθνος τὴν κρατικὴ ἐξουσία, ἀλλὰ διατηρήσαμε τὸ χῶμα μας καὶ τὴν ταυτότητά μας, μὲ τὴν καταστροφὴ τοῦ 1922 χάσαμε καὶ τὰ χώματά μας, ἀλλὰ διατηρήσαμε τὴν ταυτότητά μας. Τώρα ὁ ἀγώνας σὲ ἐμᾶς, τοὺς ἀπογόνους ἐκείνων τῶν ἡρώων της Πίστης καὶ τῆς Πατρίδας,  εἶναι νὰ διαφυλάξουμε τὴν ταυτότητα, ποὺ μᾶς κληροδότησαν ἐκεῖνοι.
.                  Καὶ μόνο πάντως τὸ γεγονὸς ὅτι θυμόμαστε τὶς ρίζες μας σημαίνει ὅτι ἐπιμένουμε νὰδιατηροῦμε τὰ ὅσα ἔχουμε κληρονομήσει ἀπὸ ἕναν πολιτισμὸ 3.000 ἐτῶν. Ἡ Ἐκκλησία τῆςἙλλάδος ἀφιερώνει τὸ Ἡμερολόγιό της στὴ Μικρασιατικὴ καταστροφή, τὸ ἴδιο καὶ οἱ Μητροπόλεις, ἐνῶ προετοιμάζονται ἀπὸ αὐτὲς καὶ πολλὲς ἐκδηλώσεις, ἂν καὶ ὅσο ἡ πανδημία τὶς ἐπιτρέψει.Ἐπίσης τὰ πατριωτικὰ σωματεῖα ἔχουν κινητοποιηθεῖ, ἐφημερίδες ἔχουν προσφορὲς βιβλίων γιὰ τὴΜικρὰ Ἀσία, σχετικὰ βιβλία ἐκδίδονται καὶ ἐπανεκδίδονται…
.                  Εἶναι θετικὸ πὼς στὴ θλιβερὴ ἐπέτειο συμμετέχουν ὅλοι οἱ Ἕλληνες, γιατί, ὅπως μᾶς εἶπε Μητροπολίτης, οἱ παπποῦδες τῶν παλαιοελλαδιτῶν πολέμησαν γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, καὶ ὅταν ἦρθαν οἱ Μικρασιάτες ὡς πρόσφυγες οἱ περισσότεροι – ὑπῆρξαν καὶθλιβερὲς ἐξαιρέσεις – τοὺς ἀγκάλιασαν καὶ ἔμαθαν πολλὰ ἀπ᾽ αὐτούς…
.                  Ὅμως κοντὰ στὰ ἑκατὸ χρόνια ἀπὸ τὴν καταστροφὴ ἂς θυμηθοῦμε καὶ τὰ ἑκατὸν δέκα χρόνια ἀπὸ τὴν ἀπελευθέρωση τῶν Ἑλλήνων τῆς Μακεδονίας, τῆς Κρήτης, τῆς Ἠπείρου, τῶν νησιῶν τοῦ ἀνατολικοῦ Αἰγαίου καί, ἀργότερα, τῆς Δυτικῆς Θράκης. Ἂς θυμηθοῦμε τὸ θαῦμα τοῦ1912-1913. Ἀπὸ τοὺς δύο νικηφόρους πολέμους, κατὰ τῆς Τουρκίας τὸ 1912-13 καὶ κατὰ τῆς Βουλγαρίας τὸ 1913, ἡ Πατρίδα μας περίπου διπλασίασε τὴν ἐδαφική της ἔκταση (ἀπὸ 63.211 τετρ. χλμ. ἔφτασε στὰ 120.308) καὶ αὔξησε κατὰ 80% περίπου τὸν πληθυσμό της (ἀπὸ 2.631.912 κατοίκους σὲ 4.718.221).
.                  Ἂς θυμηθοῦμε ὅτι στὶς 5 Ὀκτωβρίου 1912  κηρύχθηκε ὁ πόλεμος κατὰ τῆς Τουρκίας ἀπὸ Ἑλλάδα, Σερβία, Μαυροβούνιο καὶ Βουλγαρία. Ὁ Ἑλληνικὸς στρατὸς ἀπὸ τὰ ἑλληνοτουρκικὰ σύνορα τῆς Μελούνας (17 χιλιόμετρα ἀπὸ τὸν Τύρναβο) καὶ μετὰ ἀπὸ ἀλλεπάλληλες στρατιωτικὲς ἐπιτυχίες μέσα σὲ  μόνο εἴκοσι ἡμέρες ἀπελευθέρωσε τὴ Θεσσαλονίκη, ἀνήμερα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου! Πιὸ συγκεκριμένα ἀπελευθέρωσε μὲ ἀλλεπάλληλες ἀστραπιαῖες νίκες: Στὶς 9 Ὀκτωβρίου τὸ Σαραντάπορο, στὶς 10 Ὀκτωβρίου τὰ Σέρβια, στὶς 16 Ὀκτωβρίου τὴ Βέροια καὶ στὶς 20 Ὀκτωβρίου τὰ Γιαννιτσά.
.                  Στὶς 25 Ὀκτωβρίου 1912, στὶς 4.30 τὸ ἀπόγευμα, λίγο ἔξω ἀπὸ τὴν Συμβασιλεύουσα, οἱ Εὐρωπαῖοι πρόξενοι συνοδεύοντες τὸν Τοῦρκο στρατηγὸ Σαδὶκ παρέδωσαν τὴ Θεσσαλονίκη στὸνὑπὸ τὸν τότε διάδοχο καὶ ἀρχιστράτηγο Κωνσταντῖνο ἑλληνικὸ στρατό, ἐξ ὀνόματος  τοῦστρατηγοῦ Ταξὶν Πασά. Τὴν 11η νυκτερινὴ ὑπογράφτηκε τὸ ἱστορικὸ πρωτόκολλο ἀπελευθέρωσης τῆς Θεσσαλονίκης καὶ μετὰ τὰ μεσάνυχτα καὶ ξημερώνοντας ἡ ἑορτὴ τοῦ πολιούχου τῆς Νύμφης τοῦ Θερμαϊκοῦ Ἁγίου Δημητρίου, τμήματα Εὐζώνων καὶ μετὰ τάγματα τῆς 7ης Μεραρχίας εἰσῆλθαν στὴν ἀπελευθερωμένη πόλη.
.                  Μὲ ἐπίσης ἀστραπιαῖες κινήσεις ὁ στόλος μας,  ἔχοντας ναυαρχίδα τὸ θρυλικὸ  θωρηκτὸ «Ἀβέρωφ» καὶ ἐπικεφαλῆς  τὸν ναύαρχο Παῦλο Κουντουριώτη, ἀπελευθέρωσε τὰ νησιὰτοῦ ἀνατολικοῦ καὶ βορείου Αἰγαίου. Στὶς 9 Ὀκτωβρίου τοῦ 1912 ἀπελευθερώνεται ἡ Λῆμνος, στρατηγικῆς θέσεως νησί, γιὰ τὸ κλείσιμο τοῦ τουρκικοῦ στόλου στὸν Ἑλλήσποντο, στὶς 18 Ὀκτωβρίου μὲ παράλληλες κινήσεις, ἀπελευθερώνονται τὰ νησιὰ Θάσος, Ἅγιος Εὐστράτιος,Ἴμβρος, στὶς 19 Ὀκτωβρίου τὰ ἡρωικὰ Ψαρά, στὶς 24 Ὀκτωβρίου ἡ Τένεδος, στὶς 4 Νοεμβρίου ἡ Ἰκαρία, στὶς 8 Νοεμβρίου ἡ Λέσβος καὶ στὶς 12 Νοεμβρίου ἡ Χίος. Ἐξ ἄλλου στὶς 2 Νοεμβρίου ἀπελευθερώθηκε τὸ Ἅγιον Ὄρος, πρὶν ἀπὸ τὴν κεντρικὴ καὶ ἀνατολικὴ Μακεδονία, ὅπως καὶ τὰἸωάννινα, ποὺ ἀπελευθερώθηκαν τὸ 1913.
.                  Ἡ Σάμος εἶναι τὸ νησὶ ποὺ δὲν ὑπῆρχαν Τοῦρκοι καὶ ποὺ ὅσες φορὲς ἐπιχείρησαν νὰ τὸκαταλάβουν, ἀπωθήθηκαν ἀπὸ τοὺς γενναίους Σαμιῶτες. Αὐτοί, μαζὶ μὲ τοὺς Κρητικούς, οὐδέποτε δέχθηκαν πὼς τὸ 1830, μὲ τὴ Συνθήκη τοῦ Λονδίνου, μείνανε ἐκτὸς τῆς ἐλεύθερης Ἑλλάδας. Στὶς 11 Νοεμβρίου 1912 οἱ ὑπὸ τὸν Θεμιστοκλῆ Σοφούλη Σαμιῶτες ἐπαναστάτες κήρυξαν τὴν ἐλευθερία τῆς Σάμου καὶ τὴν ἕνωσή της μὲ τὴν Μητέρα Ἑλλάδα. Οἱ σύμμαχοί μας, ποὺ τόσο μᾶςἀγαπᾶνε (…), δὲν ἐπικύρωσαν τὴν ἀπόφασή τους. Τελικὰ ὁ ἑλληνικὸς στόλος μὲ στρατιωτικὰἀγήματα ἀπελευθέρωσαν τὸ νησὶ στὶς 2 Μαρτίου τοῦ 1913.
.                  Τὸ 1912 ἡ μικρὴ Ἑλλάδα, συνέτριψε τὴν τεράστια Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία. Καὶ τὸ 1922 τὸ ἴδιο θὰ συνέβαινε ἂν δὲν παρενέβαιναν οἱ Ἀγγλογάλλοι ὑπὲρ τοῦ Κεμάλ… Τελικὰ οἱ πρόγονοί μας αὐτὴν τὴν Ἑλλάδα τῶν θαυμάτων καὶ τῶν τραυμάτων, μᾶς παρέδωσαν καὶ ἐμεῖς ὀρθῶς τὰ θυμόμαστε. Πρέπει ὅμως πάντα νὰ θυμόμαστε πὼς καὶ στὰ θαύματα καὶ στὰ τραύματά μας οἱ σύμμαχοί μας μόνο τὰ συμφέροντά τους κοιτᾶνε καὶ ἑπομένως, σὲ κάθε περίσταση, νὰ βλέπουμε ἐμεῖς τί κάνουμε.-   

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΤΙΚΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟ 1822. (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Μεσολογγίτικα Χριστούγεννα τὸ 1822

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.           Τελειώνοντας τὸ ἐπετειακὸ ἔτος τῶν 200 ἐτῶν ἀπὸ τὴν Παλιγγενεσία ἂς θυμηθοῦμε πῶς πέρασαν οἱ Ἕλληνες στὸ πολιορκημένο Μεσολόγγι τὰ Χριστούγεννα τοῦ 1822. Εἶναι ἕνα καλὸπαράδειγμα γιὰ τοὺς πολιτικοὺς καὶ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς ταγούς μας. Τὴ σχετικὴ ἱστορία διηγεῖται πανέμορφα ἡ Πηνελόπη Δέλτα. Ἀπὸ τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1822 εἶχε ἀρχίσει ἡ πρώτη πολιορκία του. Ὁ ἐπικεφαλῆς τῶν ὀθωμανικῶν δυνάμεων Ὀμὲρ Βρυώνης μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους πασάδες ἀποφάσισαν νὰ ἐπιτεθοῦν τὰ ξημερώματα τῶν Χριστουγέννων, ξέροντας ὅτι ἐκεῖνες τὶςὧρες οἱ Ἕλληνες εἶναι ὅλοι στὶς ἐκκλησιὲς καὶ θὰ ἦταν οὐσιαστικὰ ἀφύλακτη ἡ πόλη.
.           Στὴ δούλεψη τοῦ Βρυώνη ἦταν ὁ Γιάννης Γούναρης, αἰχμάλωτός του μαζὶ μὲ τὴ σύζυγο καὶ τὰ παιδιά του. Τὴν προπαραμονὴ τῆς μεγάλης χριστιανικῆς γιορτῆς, ποὺ πάρθηκε ἡ ἀπόφαση γιὰτὴν ἐπίθεση, ὁ Γιάννης προσφέροντας τοὺς καφέδες ἄκουσε τὸ σχέδιο τοῦ τούρκου πασᾶ καὶ χωρὶς νὰ διστάσει ἀγνόησε τὴν τύχη τὴ δική του καὶ τῆς οἰκογένειάς του καὶ ἀποδράσας ἔτρεξε ὡς νέος Φειδιππίδης* στὸ Μεσολόγγι. Ἔφτασε παραμονὴ Χριστουγέννων στὸ σούρουπο, ἀποκάλυψε τὸσχέδιο τῶν Τούρκων, οἱ ἀρχηγοὶ τὸν πίστεψαν καὶ κινητοποιήθηκαν ἀμέσως.
.           Τὴν ἴδια ὥρα, διηγεῖται ἡ Πηνελόπη Δέλτα, ὁ Ρωγῶν Ἰωσὴφ «μάζεψε τοὺς παπάδες καὶδιέταξε νὰ κλείσουν ὅλες οἱ ἐκκλησίες καὶ νὰ εἰδοποιηθοῦν τὰ ποίμνια πὼς λειτουργία χριστουγεννιάτικη δὲ θὰ γίνει, παρὰ θὰ ἀγρυπνήσουν οἱ χριστιανοὶ ὅλοι στοὺς τοίχους ἀπάνω… Πράγματι οἱ ἐκκλησίες ἔμειναν κλειστές, τὰ κεράκια σβηστά. Ἀπάνω στὰ ὀχυρώματα οἱ παπάδες ψιθυριστὰ ἐγκαρδίωναν καὶ εὐλογοῦσαν τοὺς ἄντρες καὶ σιωπηλὰ τοὺς ἔδιναν τὴν εὐχή τους. Ἔξαφνα, στὴ νυχτερινὴ σιωπή, ὅλα μαζὶ τὰ σήμαντρα σήμαναν τὴ λειτουργία. Καὶ τότε ἄρχισε τὸπανηγύρι».
.           Οἱ Ὀθωμανοὶ ὁρμᾶνε νομίζοντας ὅτι θὰ κάνουν περίπατο, ἀλλὰ τὰ παλικάρια ἀγρυπνοῦσαν. Σὰν τοῖχο ζωντανὸ προβάλλουν τὰ στήθη τους στὸ ἀνθρώπινο κύμα ποὺ ἀνεβαίνει μὲ λύσσα, σιωπηλά, ἁρπάζουν τοὺς ξαφνιασμένους Τούρκους, τοὺς σηκώνουν ἀπὸ τὸ χῶμα, τοὺς γκρεμίζουν στὸ χαντάκι… Τρεῖς ὧρες βάστηξε τὸ πανδαιμόνιο. Κουρασμένοι, πατώντας στὰ πτώματα ἀποτραβιοῦνται οἱ Τοῦρκοι. Δεκατισμένοι, νικημένοι, ἀποθαρρυμένοι, ὑποχωροῦν καὶ φεύγουν…Ἡ Θεία Λειτουργία τῶν Χριστουγέννων εἶχε γίνει, ἀλλὰ μὲ μπαρούτι καὶ μὲ αἷμα. Ἔτσι ἑόρτασε τὸ Μεσολόγγι τὰ Χριστούγεννα τοῦ 1822.
.           Ἡ Πηνελόπη Δέλτα γράφει καὶ γιὰ τὸ τί ἀπέγινε ὁ ἀφανὴς ἥρωας Γιάννης Γούναρης. Στὴν Κλεισούρα, στὸ δρόμο Μεσολογγίου – Ἀγρινίου ὑπάρχει ἕνα ἐρημοκλήσι, τῆς Παναγίας τῆς Ἐλεούσας. Ἐκεῖ ἔζησε ὡς μοναχός, ἀποτραβηγμένος ἀπὸ τὰ ἐγκόσμια, ἄγνωστος στοὺς περαστικοὺς καὶ μνημονεύοντας τὴ δολοφονημένη ἀπὸ τὸν Βρυώνη γυναίκα του καὶ τὰ σφαγμένα ἀγγελούδια του. Καὶ τελειώνει ἔτσι τὴν ἱστορία ἡ φιλόπατρις συγγραφέας: «Δάκρυα ποτὲ δὲν εἶδε κανεὶς στὰ μάτια του. Τὰ εἶχε χύσει ὅλα σὰν ἔμαθε τὴν ἐκδίκηση τοῦ ἀφέντη του, πού, μὲ τὸ αἷμα τῆς καρδιᾶς τοῦ δούλου του, εἶχε πληρώσει τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ Μεσολογγιοῦ».-

• – – – – – –

*Ἡμεροδρόμος Ἀθηναῖος. Γιὰ νὰ ζητήσει τὴ βοήθεια τῶν Σπαρτιατῶν ἐν ὄψει τῆς περσικῆςἐπίθεσης διέτρεξε τὴν ἀπόσταση Ἀθηνῶν – Σπάρτης σὲ δύο ἡμέρες.

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ Ὁ ποιητὴς τοῦ 20οῦ αἰώνα γιὰ τὸ 1821 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ

Ὁ ποιητὴς τοῦ 20οῦ αἰώνα γιὰ τὸ 1821

τοῦ Γιώργου Παπαθανασόπουλου

.                  Μὲ τὸ παρὸν ἀφιέρωμα στὸν σημαντικὸ ποιητὴ τοῦ 20οῦ αἰώνα Νικηφόρο Βρεττάκο (1912-1991) συμπληρώνεται ἡ σειρὰ τῶν κειμένων γιὰ τὰ 200 χρόνια ἀπὸ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821. Τὴν ἀρχίσαμε στὶς 14 Μαρτίου τοῦ 2020, μὲ τὸ ἀφιέρωμα στὸν Ἰωάννη Καποδίστρια καὶ ἀκολούθησαν τὰ κείμενα γιὰ ἑβδομήντα, στρατιωτικοὺς ἥρωες, δασκάλους τοῦ Γένους, ἱστορικούς, λογοτέχνες, φιλέλληνες, εὐεργέτες, ἱερομάρτυρες, ἐθνομάρτυρες, πολιτικούς. Ἄλλοι βοήθησαν στὴν προετοιμασία τῆς Ἐπανάστασης, ἄλλοι στὴν ἐξέγερση καὶ ἀπελευθέρωσή μας, ἄλλοι στὴν ἐμπέδωση τῆς ἐθνικῆς κυριαρχίας, ἄλλοι στὴν περιγραφὴ τῶν γεγονότων καὶ ἄλλοι στὴν συνέχεια τοῦ Ἔθ
ους.
.                  Στὴν ἔρευνά μου γιὰ τὸν Νικηφόρο Βρεττάκο εἶχα τὴν εὐλογία νὰ μοῦ δωρίσουν δύο ὀλιγοσέλιδα ἔντυπά του, μεγάλης ἀξίας, κατὰ τὴν ἄποψή μου. Τὸ ἕνα εἶναι ὁ λόγος του στὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν κατὰ τὴν ἐπίσημη ὑποδοχή του ὡς μέλους της, στὶς 9 Φεβρουαρίου 1988 καὶ τὸ ἄλλο ὁ λόγος, ποὺ ἐκφώνησε στὶς γιορτὲς τῆς Ἐξόδου τοῦ Μεσολογγίου, στὶς 17 Ἀπριλίου 1989.
.                  Στὴν παρθενική του ὁμιλία στὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν διερωτήθηκε γιὰ τὴν κατάσταση τοῦ σύγχρονού του Ἕλληνα: «Νὰ εἰπῶ ὅτι ἡ ἠθική μας ἀντίσταση ἔχει καταθέσει τὰ ὅπλα καὶ ὅτι κινδυνεύουμε νὰ καταποντιστοῦμε μέσα στὴν εὐρωπαϊκὴ χοάνη, ποὺ αὔριο θὰ ἀρχίσει νὰ ἐπεκτείνεται καὶ πρὸς τὰ ἐδῶ; Νὰ εἰπῶ ὅτι ἀρχίσαμε νὰ κατεδαφίζουμε τὴ γλῶσσα μας καὶ ὅτι αὐτὸ ἰσοδυναμεῖ μὲ κατεδάφιση τοῦ ἴδιου τοῦ ἔθνους μας;…».
.                  Καὶ ἀπαντᾶ στὸ ρητορικὸ ἐρώτημά του μὲ μία διαπίστωση: «Παρὰ τὴν καταβολὴ μεγάλου τιμήματος, σὲ διαδοχικοὺς ἀπελευθερωτικοὺς ἀγῶνες, κατορθώσαμε νὰ κερδίσουμε τὸ ἐλάχιστο καὶ νὰ χάσουμε τὸ μέγιστο. Νὰ γίνουμε δηλαδὴ ἕνα κρατίδιο καὶ νὰ χάσουμε τὸν ψυχισμό μας, ποὺ ἀποτελοῦσε τὴν προϋπόθεση γιὰ τὴ δημιουργία ἑνὸς πραγματικοῦ ἔθνους. Περνᾶμε κρίσιμες ὧρες κι αὐτὸ τὸ κρατίδιο χρειάζεται τώρα μία καινούργια ἀπελευθέρωση….Κι αὐτὸς εἶναι λόγος περισσότερος, ποὺ ἐπιβάλλει νὰ συνέλθουμε ἐμεῖς, σὰν φυσικοὶ κληρονόμοι ποὺ εἴμαστε καὶ νὰ σκεφτοῦμε τί θὰ κάνουμε. Πῶς θὰ ἀνασυνθέσουμε τὴ φθαρμένη ἑλληνική μας ταυτότητα. ΟΛΟΙ ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΠΩΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΛΠΙΖΟΥΜΕ ΣΕ ΜΙΑΝ ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΗ ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ, ΕΧΟΝΤΑΣ ΠΑΨΕΙ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΜΕ ΠΑΝΩ ΣΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΜΑΣ (Σημ.: Τὰ κεφαλαῖα τοῦ γράφοντος). Τὸ νὰ γεννηθεῖ κανεὶς σ’ αὐτὴ τὴ ζωή, εἶναι εὐλογία. Τὸ νὰ γεννηθεῖ σ’ αὐτὸν τὸν τόπο εἶναι διπλὴ εὐλογία. Ἀλλὰ διπλὸ καὶ τὸ χρέος… Ἐθνικοὶ λόγοι, ἀνθρώπινοι λόγοι, θεῖοι λόγοι, ἐπιβάλλουν νὰ μὴν ἐπιτρέψουμε νὰ διαγραφεῖ ἀπὸ τὴν διαρκῶς συρρικνούμενη γλῶσσα μας ἡ λέξη ΧΡΕΟΣ, μὲ τὴν ἠθικὴ ἔννοια τοῦ ὅρου, ποὺ τὴν ἐγγραφή της ἐπιχειρῶ ἀπόψε εἰς θέαν τῆς Πολιτείας καὶ τῆς Ἐκκλησίας…». Στὸν ἴδιο λόγο του ὁ Νικηφόρος Βρεττάκος τονίζει: «Δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ λαός μας κάτω ἀπὸ τὸν βυζαντινὸ σχολαστικὸ λογιοτατισμὸ διαμόρφωσε τὴ ζωντανή μας γλῶσσα καὶ σὲ μία κορυφαία του ἔξαρση μὲ μέσο τὸν ἐντεταλμένο τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος Διγενῆ, ἀρνήθηκε τὸ δικαίωμα τοῦ χάρου πάνω στὴν ἑλληνικὴ λεβεντιά. Καὶ δὲν εἶναι τυχαία ἡ ἔκρηξη τοῦ 1821 ποὺ ἐκσφενδόνισε στὸ ἴδιο παράλληλο ὕψος ἀπὸ τὴ μία τὸν Κολοκοτρώνη καὶ τὸν Καραϊσκάκη κι ἀπὸ τὴν ἄλλη τὸν Σολωμὸ καὶ τὸν Κάλβο. Οὔτε τὸ ὅτι ἀγράμματοι ἄνθρωποι συντάξανε, σὲ ὕφος κλασικὸ στὴν ἰδιομορφία του, τὶς ἐθνικές τους διαθῆκες, ὅπως ὁ Μακρυγιάννης. Καὶ νομίζω πὼς δὲν θὰ ἦταν ὑπερβολὴ ἂν ἔλεγα πὼς ὁ λόγος τοῦ Κολοκοτρώνη στὴν Πνύκα, ἔχει τὸ ἦθος, τὴ λιτότητα καὶ τὴν περιεκτικότητα ποὺ βρίσκουμε στὸν Ἐπιτάφιο τοῦ Περικλῆ».
.                  Στὴν ὁμιλία του στὸ Μεσολόγγι ὁ Βρεττάκος περιγράφει τὴν ἄρνηση τῶν κραταιῶν τῆς Εὐρώπης στὸ Συνέδριο, ποὺ θὰ γινόταν στὴ Βερόνα τὸ 1822, νὰ βοηθήσουν τοὺς ἐπαναστατημένους Ἕλληνες, σημειώνοντας τὴ γραφὴ τοῦ Ἀνδρέα Μεταξᾶ: «Οἱ ἡγεμόνες μᾶς ἐγκαταλείπουσι καὶ εἰς ἡμᾶς μόνον ἔχομεν νὰ ἐλπίζομεν». Καὶ σχολιάζει ὁ Βρεττάκος: «Ὁ ἐχθρὸς λοιπὸν δὲν ἦταν μόνον αὐτὸς ποὺ ἀντιμετώπιζαν οἱ Ἕλληνες μαχόμενοι ἀπὸ τὸ ἕνα βουνὸ στὸ ἄλλο. Ἦταν καὶ ὁ ἐπιλήσμων κόσμος τῆς Εὐρώπης, ποὺ εἶχε διαγράψει ἀπὸ τὸ λεξιλόγιό του τὴ λέξη Δικαιοσύνη καὶ τὴ λέξη Ἀρετή… Ὁ Χριστιανισμὸς τῶν Ἡγεμόνων τῆς Εὐρώπης ἦταν ἁπλῶς μία μάσκα. Ἕνας τούρκικος φερετζές… Εἶναι ἐνδεικτικὸ πὼς ὅταν ἔπεσε τὸ Μεσολόγγι, ὁ πρόξενος τῆς Ἀγγλίας στὴν Πάτρα Φίλιππος Γκρὶν ἔτρεξε νὰ δώσει τὰ συγχαρητήριά του στὸν Κιουταχὴ καὶ στὸν Ἰμπραήμ».
.                  Ὁ Βρεττάκος ἀφοῦ περιγράφει τὸν ἡρωισμὸ τῶν Ἑλλήνων τοῦ Μεσολογγίου τονίζει: «Καλὸ θὰ ἦταν λοιπὸν σήμερα ἀντὶ νὰ γυρίζουμε σὲ ὅλη τὴν Ἑλλάδα καὶ νὰ σκυλεύουμε τοὺς νεκροὺς γιὰ πολιτικοὺς λόγους, οἱ πολιτικοί μας ἀρχηγοὶ σὲ κάθε ἐπέτειο τοῦ Μεσολογγίου νὰ ἔρχονται ἐδῶ… Νὰ ἁπλώνουν τὸ χέρι τους καὶ νὰ ὁρκίζονται πάνω ἀπ’ αὐτὸ τὸ χῶμα, ἐνθυμούμενοι τοὺς πολιορκημένους, ποὺ νεκροὶ σχεδὸν ἀπὸ τὴν πείνα, βάδιζαν πρὸς τὴν Ἔξοδο, ὡς νὰ εἶχαν ἀγγελοποιηθεῖ καὶ νὰ μὴν πατοῦσαν στὸ χῶμα». Ὁ Βρεττάκος καταλήγει τὴν ὁμιλία του σημειώνοντας: «Πρέπει νὰ παραδεχτοῦμε πὼς οἱ ἠθικές μας ἀντιστάσεις μειώνονται μέρα μὲ τὴ μέρα καὶ ζοῦμε κρίσιμους καιρούς. Καὶ ὅταν ἕνα Ἔθνος πεθαίνει μέσα στὶς ψυχὲς τῶν πολιτῶν του, ὁ θάνατός του δὲν εἶναι ἔπειτα παρὰ θέμα τυπικῆς διαδικασίας. Καὶ ἂς μὴν ξεχνᾶμε τὸ τοῦ Ἀνδρέα Μεταξᾶ: Εἰς ἡμᾶς μόνον ἔχομεν νὰ ἐλπίζωμεν».
.                  Ἕνα ἀπὸ τὰ συμπτώματα τῆς ἐθνοκτόνου νόσου, ἀπὸ τὴν ὁποία πάσχουν οἱ Ἕλληνες ἐθνομηδενιστές, εἶναι ὅτι μετατρέπουν τοὺς μύθους σὲ εἰκονικὲς πραγματικότητες καὶ τὰ ἀληθῆ γεγονότα σὲ μύθους. Μία τέτοια πραγματικότητα εἶναι τοῦ κρυφοῦ σχολειοῦ. Γράφει ὁ Βρεττάκος: «Ἦταν τὰ “Κρυφὰ Σχολειά”, ὅπου μέσα τους, “χιονισμένο, βρεγμένο” συνάζονταν ὅλο τὸ Ἔθνος. Καὶ τὸ κιτρινισμένο ράσο τοῦ παπᾶ, τὸ ὑφασμένο πρὶν ἀπὸ τὴν Ἅλωση, μύριζε σμύρνα ἀπὸ κείνη ποὺ οἱ μάγοι ὁδοιποροῦντες ἐπῆγαν καὶ φιλέψανε τὸν Ἰησοῦ…. Μία σταγόνα ἡλίου καθισμένη ἀπάνω σ’ ἕνα κερὶ ἐθαμπόφεγγε γύρω του, πότε τὰ μάτια, πότε τὸ μέτωπο, πότε τὰ μάγουλα τῶν παιδιῶν, ποὺ κάθονταν στὸ μισοσκόταδο. Κι ὅπως πάντοτε, ὅλοι τους, ἦταν, πάλι, παρόντες: ὁ Σοφοκλῆς, ὁ Ἀχιλλέας, ὁ Ὀδυσσέας καὶ ὁ Κυναίγειρος. Ἀνασκούμπωνε ὁ Πλάτων τὸ ράσο καὶ τοὺς ἔδειχνε μὲ τὸ δάχτυλο τὴ φωνή τους στὸ συναξάριο. Κι ἐκεῖνα τὴν ἄκουγαν, καθὼς μουρμούριζαν ὅλα μαζὶ τὴν πανάρχαιη Ἀλφαβήτα, ποὺ ἡ ἁδρή της συρμὴ ἦταν τὸ μακρύτερο ζῶν ὕδωρ τοῦ κόσμου».
.                  Στὶς 20 Ἰουλίου τοῦ 1991, τοῦ Προφήτη Ἠλία, στὸ καταφύγιο τοῦ Ταϋγέτου ὁ Νικ. Βρεττάκος διάβασε ὁ ἴδιος τὸν Ἐπίλογο αὐτοῦ τοῦ συγκλονιστικοῦ ποιήματός του καὶ μετὰ ἀπὸ λίγες ἡμέρες ἄφησε τὴν τελευταία του πνοὴ στὴν ἀγαπημένη του Πλούμιτσα.

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ: ΕΚΚΛΗΣΙΑ καὶ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ τοῦ 1821

Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος:
Ἐκκλησία καὶ Ἐπανάσταση τοῦ 1821

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.                  Μεταξὺ τῶν κληρικῶν ποὺ στὶς ἡμέρες ἀγωνίστηκαν νὰ συνεχιστοῦν τὰ ἰδανικὰ καὶ οἱἀξίες τῶν ἡρώων τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 εἶναι ὁ μακαριστὸς Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Ἀπὸ νεαρῆς ἡλικίας ἐμπνεόταν ἀπὸ τὸν νεομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ καὶ ἀπὸ τοὺς μοναχοὺς καὶ τὶς μοναχὲς ποὺ διατήρησαν τὴν ταυτότητα τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὴν διάρκεια τῆς τεσσάρων αἰώνων τυραννίας ἀπὸ τὸν ἀλλόθρησκο κατακτητὴ καὶ συνέβαλαν ἀποφασιστικὰ στὴν εὐόδωση τοῦ Ἀγώνα τῆς Ἐθνεγερσίας.
.                  Γιὰ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἐμπνεόταν ἀπὸ τὸν σπουδαῖο Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Μελέτιο Πηγᾶ.  Ἀπὸ τὴν Ἐθνεγερσία  ἐμπνεόταν ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀγωνιστὲς καὶἰδιαιτέρως ἀπὸ τὸν στρατηγὸ Μακρυγιάννη. Συνήθιζε νὰ λέγει τὸν λόγο τοῦ Μακρυγιάννη: «Πίστη καὶ Πατρίδα μου εἶναι τὸ πολυτίμητο τζιβαϊρικό, ποὺ μᾶς παρέδωσαν οἱ πατέρες μας, ἕνα δίδυμο ἀλλὰ ἀδιαίρετο χρέος ἱστορικῆς ὑπάρξεως» (Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος Χριστοδούλου «Ἀπὸ χῶμα καὶ οὐρανό», ἐκδ. “Καστανιώτη”, Ἀθήνα 1999, σελ. 151).
.                  Τὸ 2001, γιὰ τὰ 180 χρόνια ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς Ἐπανάστασης, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἐπισκέφθηκε πολλὲς ἐνορίες τῶν Ἀθηνῶν καὶ διάφορα μέρη τῆς Ἑλλάδος καὶ παντοῦ καὶ πάντα μιλοῦσε γιὰ τὶς παρακαταθῆκες, ποὺ μᾶς ἄφησαν οἱ Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821. Ἄρχισε τὶς ὁμιλίες του ἐκεῖνες ἀπὸ τὸ ἡρωικὸ νησὶ τοῦ Κανάρη, τὰ Ψαρά. Τὸν Αὔγουστο τοῦ 2001 μετέβη στὰΚαλάβρυτα, ὅπου μιλώντας στοὺς ἀπογόνους τῶν ἡρώων του 1821 ἔθεσε τὸ ἐρώτημα «πῶς φτάσαμε στὸ σημεῖο καὶ ἡ λαχτάρα γιὰ τὴν Πατρίδα ἀντιμετωπίζεται σὰν ἀρρώστια, σὰν ψώρα, ποὺκάθε σύγχρονος ἄνθρωπος πρέπει νὰ μείνει μακριά της;»
.              Στὸ σημεῖο αὐτὸ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ἐπισήμανε ὅτι πολλὲς φορὲς λαὸς καὶ ἡγεσία «δὲν εἴχαμε τὴ φρόνηση νὰ δοῦμε τὴ διαφορὰ ἀνάμεσα στὸν ἐθνικισμὸ καὶ στὸν πατριωτισμό, δὲν μπορέσαμε πάντοτε νὰ καταλάβουμε ὅτι ὁ ἕνας εἶναι πολιτικὴ ἀντίληψη, ἐνῶ ὁ ἄλλος εἶναι ἡ φωνὴτοῦ Γένους. Δὲν εἴχαμε τὸ καθαρὸ μάτι νὰ δοῦμε ὅτι οἱ πρόγονοί μας, αὐτοὶ ποὺ σήκωσαν τὰ ὄπλα στὰ Καλάβρυτα, στὴ Μάνη, στὰ Ψαρά, στὸ Μεσολόγγι καὶ σὲ ὅλη τὴν Ἑλλάδα, δὲν ὑποκινοῦνταν ἀπὸ μίαν ἰδεολογία, ἀλλὰ κατευθύνονταν ἀπὸ τὴν πίστη στὸν Θεὸ καὶ στὴν πατρίδα. Ἤθελαν λευτεριὰ καὶ ἡ λευτεριὰ δὲν εἶναι ἰδεολογία, εἶναι ἀνάσα… Γιὰ αὐτὸ πρέπει νὰ ἀφήνουμε τὴν πίστη καὶ τὸν πατριωτισμὸ τῶν προγόνων μας καὶ τὸν δικό μας, στὴν ἱερὴ κιβωτὸ τῆς ψυχῆς μας. Εἶναι μία πύρινη ρομφαία ποὺ τὴν πῆραν στὰ ἄξια χέρια τους οἱ ἑπόμενοι γενναῖοι μάρτυρες, ὁ Τέλος Ἄγρας, ὁ Παῦλος Μελὰς καὶ οἱ ἄλλοι ἥρωες τοῦ Μακεδονικοῦ ἀγώνα, ποὺ τὴν κράτησαν οἱ γονεῖς μας στὴν Πίνδο, στὰ Καλάβρυτα, στὸ Δίστομο καὶ ἀλλοῦ, εἶναι λιβάνι ποὺ καίει μέσα στὴν ψυχὴ τοῦ Γένους καὶ ὄχι τσιγάρο στὰ χέρια περιστασιακῶν ἰδεολογιῶν». (Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου «Τὸ πνεῦμα μὴ σβέννυτε», ἐκδ. “Γρηγόρη”, Ἀθήνα 2003, σελ. 123-125).
.                  Γιὰ τὸν Μοναχισμὸ καὶ γιὰ τὶς ἀναφερθεῖσες μεγάλες προσωπικότητες τοῦ Ἑλληνισμοῦὁ μακαριστὸς Ἀρχιεπίσκοπος ἔγραψε ἐμπεριστατωμένη μελέτη, ποὺ ἀποτελεῖ ἱερὴ παρακαταθήκη στὴν παροῦσα καὶ στὶς ἐπερχόμενες γενιὲς τῶν Ἑλλήνων. Σὲ αὐτὴν σημειώνει ὅτι κατὰ τοὺς πρώτους μετὰ τὴν ἅλωση τοῦ 1453 σκοτεινοὺς ὅσο καὶ τυραννικοὺς γιὰ τοὺς Ἕλληνες αἰῶνες ἡσωστικὴ γιὰ τὸ Γένος προσφορὰ τῶν Μονῶν ἦταν στὴ στοιχειώδη Παιδεία. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος σημειώνει αὐτὸ ποὺ ἔγραψε ὁ φλογερὸς ἱεραπόστολος ὅσιος Εὐγένιος Γιαννούλης ὁΑἰτωλὸς τὸ 1665, ὅτι στὴν περιοχή του «ἐξέλιπε πρὸ πολλῶν ἤδη χρόνων ἅπαν καλόν… καὶ ἡ τῶν πεζῶν γραμμάτων γνῶσις» καὶ ὁ ἴδιος ἀγωνίστηκε νὰ δημιουργήσει σχολεῖα σὲ μοναστήρια καὶ ἀλλοῦ. Τότε ἦταν ποὺ οἱ Μονὲς κοντὰ στὴν προσφορὰ τῆς λειτουργικῆς ἀγκαλιᾶς προσφέρουν καὶτὴν ἐκπαιδευτικὴ ὑπηρεσία στὸ ἀδίκως δυσφημισμένο «Κρυφὸ Σχολειό», καί, ὅπως γράφει ὁἈρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, «σμιλεύουν στὶς ψυχὲς τῶν ἑλληνοπαίδων τὴν γλυκείαν ἐλπίδα τῆς μελλοντικῆς τοῦ Γένους ἀναστάσεως». (Ἀρχιμ. Χριστοδούλου Κ. Παρασκευαΐδη  «Ἡ συμβολὴ τῶν μετὰ τὴν ἅλωσιν Μονῶν καὶ μοναχῶν εἰς τὴν Ἐθνικὴν Παλιγγενεσίαν», Ἀνάτυπον ἐκ τοῦπεριοδικοῦ «Θεολογία», Ἀθῆναι, 1971, σελ. 15).
.                  Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος σημειώνει στὴ μελέτη του ὅτι οἱ Μονὲς κατὰ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ1821 «κατέστησαν ἐπαναστατικὰ κέντρα καὶ ὁρμητήρια καὶ δὲν εἶναι ἄνευ σημασίας τὸ γεγονὸς ὅτι τὸ λάβαρόν Της ὑψώθη εἰς τὸν μοναστηριακὸν χῶρον τῆς Ἁγίας Λαύρας Καλαβρύτων ὑπὸ τοῦ Παλ. Πατρῶν Γερμανοῦ…». Στὴ συνέχεια ἀναφέρει ὅλες τὶς Μονὲς καὶ τὴν προσφορά τους, τόσο σὲ χρήματα, ἀφοῦ διέθεσαν στὸν Ἀγώνα ὅλα τὰ τιμαλφῆ, ποὺ τὶς εἶχαν ἀφιερώσει οἱ πιστοί, ὅσο καὶσὲ μοναχούς, ποὺ πρωτοστάτησαν στὴν Ἐπανάσταση καὶ πολλοὶ ἐσφάγησαν ἀπὸ τὸν βάρβαρο δυνάστη. (Αὐτ. σελ. 21-26).
.                   Νέος ἀκόμη στὴν ἡλικία ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ἔγραψε ἐπίσης μελέτη γιὰ τὸν μεγάλο Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Μελέτιο Πηγᾶ (1549-1601), ποὺ προσέφερε πολύτιμες ὑπηρεσίες στὸν Ἑλληνισμὸ κατὰ τὸν καιρὸ τῆς τουρκοκρατίας. Ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε ἅγιο γιὰ τὶςὑπηρεσίες, ποὺ προσέφερε, καὶ γιὰ τὴν ἁγιότητα τοῦ βίου του. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 13 Σεπτεμβρίου. Ὅπως γράφει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος, διακρινόταν γιὰ  «ὑπέροχον ἑλληνικὸν φρόνημα, ζέον θρησκευτικὸν αἴσθημα, πνεῦμα ὀξυδερκές… Στερρότατα  ἐχόμενος τῶν πατρίων, ἀδυσώπητος πολέμιος τῆς παπικῆς θεοκρατίας, πολυτάλαντος καὶ διὰ πολλῶν φυσικῶν πεπροικισμένος προσόντων, ὑπῆρξεν ὁ μετὰ τὸ σχίσμα Φώτιος, ἀναδειχθεὶς ἰσοστάσιος ἐκείνου εἰς τὸν ἀγώνα κατὰτῆς λατινικῆς προπαγάνδας…». (Ἀρχιμ. Χριστοδούλου Παρασκευαΐδη «Μελέτιος ὁ Πηγᾶς», Ἔκδ.Ἱερᾶς Συνόδου, Ἐν Ἀθήναις, 1971, σελ. 27).
.                  Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δὲν ἀνεχόταν τὴν ἀδικία, δὲν ἀνεχόταν τὸ ψέμα, δὲνἀνεχόταν τὴν προσβολὴ τῶν ἱερῶν καὶ τῶν ὁσίων τοῦ Ἔθνους καὶ πλήρωσε τὴ στάση του αὐτὴπολὺ ἀκριβά. Μία ἀπὸ τὶς ἀδικίες ποὺ δὲν δέχθηκε ποτὲ ἦταν τὰ ὅσα γράφτηκαν σὲ βάρος τοῦ  Ἁγίου Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γρηγορίου Ε΄. Γιὰ αὐτὸ καὶ ὡς Ἀρχιεπίσκοπος ἔγραψε καὶἐξέδωσε μίαν ἐμπεριστατωμένη μελέτη 725 σελίδων γιὰ τὴ μεγάλη ὅσο καὶ μαρτυρικὴ αὐτὴἐκκλησιαστικὴ προσωπικότητα. Ὅπως γράφει στὸν πρόλογο τοῦ βιβλίου, ὅταν ὡς Μητροπολίτης Δημητριάδος εἶχε τυπώσει μικρὸ μελέτημα, μὲ τίτλο «Γρηγόριος Ε΄, ὁ Ἐθνάρχης τῆς ὀδύνης», εἶχε παράλληλα ἀρχίσει νὰ συγκεντρώνει ὑλικὸ γιὰ τὴν ἐργασία ποὺ τελείωσε ὡς Ἀρχιεπίσκοπος. Σημειώνει σχετικὰ ὅτι γιὰ τὴ συγγραφὴ τοῦ βιβλίου «χρησιμοποιεῖτο ὁ ἐλάχιστος περισσεύων χρόνος ἀπὸ τὸν καθημερινὸ φόρτο ἀπασχολήσεως καὶ ἰδίως διετίθεντο ὧρες νυκτός». (Χριστοδούλου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος «Γρηγόριος Ε΄, ὁ ἐθνάρχης τῆςὀδύνης», Ἔκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθήνα, 2004, σελ. 7).
.                  Τὸ βιβλίο του αὐτὸ εἶναι ἡ σημαντικότερη μελέτη ἀπὸ τὶς πολλὲς ἀξιόλογες, ποὺἔγραψε ὁ μακαριστὸς Ἀρχιεπίσκοπος. Ὁ ἴδιος σημειώνει: «Νομίζω ὅτι ἐξήντλησα τὰ περιθώρια τῆς δυνατῆς ἀκριβείας, κατὰ τὶς πλέον αὐστηρὲς ἐπιστημονικὲς ἀπαιτήσεις» (Αὐτ. σελ. 8). Ἡ μελέτη εἶναι διαρθρωμένη σὲ ἐννέα κεφάλαια, δεόντως τεκμηριωμένη καὶ συνοδεύεται μὲ πρωτότυπα ἐκκλησιαστικὰ κείμενα, ποὺ φέρουν τὴν ὑπογραφὴ τοῦ Ἁγίου Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄. Δὲν πρέπει νὰ λησμονεῖται ὅτι οἱ τελευταῖες ὁμιλίες τοῦ μακαριστοῦ  Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου πρὶν ἀσθενήσει ἦσαν στὴν Κύπρο καὶ στὴ Μακεδονία.-

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΠΥΡΡΟΣ: O IΑΤΡΟΦΙΛΟΣΟΦΟΣ AΓΩΝΙΣΤHΣ ΤHΣ EΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Διονύσιος Πύρρος:
ὁ ἰατροφιλόσοφος ἀγωνιστὴς τῆς Ἐπανάστασης

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

 .                 Ὁ ἀρχιμανδρίτης Διονύσιος Πύρρος (1777-1853) εἶναι ἡ μοναδικὴ περίπτωση κληρικοῦ ποὺ ὑπηρέτησε τὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 ὡς ἀγωνιστής, ὡς ἰατρός, ὡς θεολόγος καὶ ἱεροκήρυκας, ὡς δάσκαλος τῶν ἑλληνόπουλων σὲ μαθήματα γεωγραφίας, φυσικῆς καὶ χημείας καὶὡς τεχνοκράτης, εἰσαγαγὼν στὴν ἐπαναστατημένη Ἑλλάδα τὴν τεχνογνωσία τῆς κατασκευῆς χαρτιοῦ καὶ ἐπιχειρήσαντος τὸ 1827 νὰ ἐγκαταστήσει τὸ πρῶτο χαρτοποιεῖο στὸν Μυστρὰ καὶ μετὰκοντὰ στὸ Ἄργος. Ὁ πολυτάλαντος αὐτὸς κληρικὸς ἦταν ἐκεῖνος, ποὺ τὸ 1818 τύπωσε Φαρμακοποιία, στηριγμένη στὸ ἔργο τοῦ καθηγητοῦ του στὴν ἰατρικὴ σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Παβίας Λουίτζι-Γκασπάρο Μπρουνιατέλι (1761-1818). Ὅπως γράφει ὁ Δημ. Καραμπερόπουλος, τὸ συγκεκριμένο βιβλίο τοῦ Πύρρου, «πρέπει νὰ θεωρεῖται ὡς ἡ πρώτη ἑλληνικὴ Φαρμακοποιία». (Δημ. Καραμπερόπουλου «Ἡ ἰατρικὴ εὐρωπαϊκὴ γνώση στὸν Ἑλληνικὸ χῶρο 1745-1821», Ἔκδ. Σταμούλη, Ἀθήνα, 2003, σελ. 292).
.                 Ὁ Πύρρος γεννήθηκε στὴν Καστανιὰ  Καλαμπάκας καὶ ἐκάρη μοναχὸς στὴν ὀνομαστὴ Μονὴ Μεταμορφώσεως Μετεώρων. Στὰ Τρίκαλα Θεσσαλίας διδάχθηκε τὰ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ τὰ πρῶτα μαθηματικὰ καὶ στὴ συνέχεια μαθήτευσε στὴ Σχολὴ τοῦ Τυρνάβου, ὅπου δίδασκε ὁ ἐπιφανής τοῦ Γένους ἱερέας καὶ διδάσκαλος Ἰωάννης Δημητριάδης – Πέζαρος, ποὺ  διακρινόταν γιὰ τὴν κατὰ κόσμο σοφία του, τὴ λιτότητα τοῦ βίου του, καὶ τὴν ἔμπρακτη ἀγάπη καὶ στοργή του στοὺς ἄπορους μαθητές του.
.                 Συνέχισε τὶς σπουδές του στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου χειροτονήθηκε διάκονος καὶ στὴ συνέχεια ἱερέας, λαβὼν ἀργότερα καὶ τὸ ὀφίκιο τοῦ Ἀρχιμανδρίτη. Ἀφοῦ δίδαξε γιὰ λίγο στὴ Χίο μετέβη στὴν Ἰταλία, ὅπου τὸ 1813 στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Παβίας ἔλαβε τὸ πτυχίο τῆς ἰατρικῆς σχολῆς καὶ παράλληλα τῆς φιλοσοφίας. Στὴ συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα θετικῶν ἐπιστημῶν σὲ Πανεπιστήμια τῆς Ἰταλίας καὶ τῆς Αὐστρίας καὶ ἐξασκήθηκε στὴν χειρουργικὴ στὸ νοσοκομεῖο τοῦ Ἁγίου Ἀμβροσίου, στὸ Μιλάνο. Ἐπέστρεψε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶπαράλληλα μὲ τὸ λειτούργημα τοῦ ἰατροῦ ποὺ ἀσκοῦσε τοῦ ἀνετέθησαν ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο καθήκοντα ἱεροκήρυκος.
.                 Στὶς 6 Ἀπριλίου 1821, λίγες ἡμέρες πρὶν νὰ ἐκτελεσθοῦν ὁ Ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε´, οἱ ἄλλοι Ἀρχιερεῖς, οἱ πρόκριτοι καὶ ἀρχίσει ἡ σφαγὴ τῶν Ἑλλήνων στὴν Βασιλεύουσα ὁ Πύρρος, μὲ τὴν βοήθεια Τούρκου ποὺ ἐκεῖνος εἶχε θεραπεύσει, διέφυγε στὸ Ἅγιον Ὄρος. Ἐκεῖ ἔφτιαξε γιὰ τοὺς σὲ ἐπαναστατικὴ ἔξαρση μοναχοὺς πυρίτιδα καὶ ἐπιχείρησε ἀνεπιτυχῶς νὰ κατασκευάσει δρύινα κανόνια μὲ σιδερένια τσέρκια. Στὴ συνέχεια ἔφυγε ἀπὸ τὸν Ἄθω καὶ  ἔλαβε ἐνεργὸ μέρος στὴν Ἐπανάστασή του, ὡς ἰατρὸς μαχητῶν καὶ ἀμάχων καὶ ὡς ἱεροκήρυκας, ἐμψυχώνων τοὺς Ἕλληνες στὸν ἀγώνα τους. (Βλ. σχ. φυλλάδιο – βιογραφία τοῦΔιονυσίου Πύρρου τοῦ Θετταλοῦ  Μορφωτικοῦ Συλλόγου Καστανιᾶς «Ὁ Στίνος», σελ. 4).
.                 Οἱ Βαυαροὶ φέρθηκαν ἐχθρικὰ πρὸς τὸν Πύρρο. Ὅπως γράφει ὁ ἴδιος, γιὰ νὰ τυπώσει τὴ Βοτανική του ἔκαμε δική του λιθογραφία, ἐπειδὴ οἱ Βαυαροὶ «ὄντες φθονεροὶ τότε δὲν μὲ ἄφηνον νὰ τὴν τυπώσω. Πολλὰ ἔπαθον ἀπ’ αὐτοὺς ἕως ὅτου νὰ τὴν τυπώσω…» (Διονυσίου Πύρρου «Φαρμακοποιία», εἰσαγωγὴ εἰς ἐπανέκδοση πρωτοτύπου ἐκδόσεως τοῦ 1818, Ἀθήνα, 1973). Ἀπὸ ἀντιπάθεια τῶν Βαυαρῶν ὁ λόγιος ἀρχιμανδρίτης καὶ ἰατρὸς ἔμεινε ἔξω ἀπὸ τὴν καθηγεσία στὴ συσταθεῖσα τὸ 1837 Ἰατρικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ἐνῶ ἦταν ἀπὸ τὰἰδρυτικὰ μέλη καὶ πρῶτος πρόεδρος  τῆς «ἐν Ἀθήναις Ἰατρικῆς Ἑταιρείας», ποὺ ἱδρύθηκε τὸ 1835 καὶ «κατέστη ἡ μήτηρ» τῆς ἐν λόγῳ Σχολῆς.
.                 Μὲ τὰ μέσα τῆς ἐποχῆς τὸ συγγραφικὸ ἔργο τοῦ ἀρχιμανδρίτη Διονυσίου Πύρρου μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ τεράστιο. Στὴ σπουδαία «Φαρμακοποιία» του ἐντυπωσιάζουν τὰ ἐν σχεδίῳ μοντέρνα γιὰ τὴν ἐποχή του ἐργαστηριακὰ ὄργανα πρὸς παρασκευὴ τῶν φαρμάκων. Σημαντικὸ ἱστορικὸ ντοκουμέντο ἀποτελεῖ  ὁ κατάλογος τῶν συνδρομητῶν ποὺ ἀγόρασαν τὸ σύγγραμμα, γιὰνὰ ἐπιτευχθεῖ ἡ ἔκδοσή του. Μεταξὺ αὐτῶν οἱ Πατριάρχες Ἱεροσολύμων καὶ Ἀλεξανδρείας, δεκατέσσερις ἀρχιερεῖς, καὶ εἴκοσι ἱερεῖς διαφόρων ὀφικίων. Εἶναι μία ἔνδειξη πὼς ὑπῆρχαν πολλοὶκληρικοὶ ποὺ ὑποστήριζαν ἐνθέρμως τὰ ἐπιστημονικὰ καὶ τεχνολογικὰ ἐπιτεύγματα τῆς Δύσης. Οἱ λαϊκοὶ συνδρομητὲς εἶναι ἄνω τῶν διακοσίων ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη ποὺ ὑπῆρχε Ἑλληνισμός.
.                 Στὸν πρόλογο τῆς «Φαρμακοποιίας» του ὁ Πύρρος σημειώνει ὅτι οἱ φιλάνθρωποι ἰατροὶ καὶ φαρμακοποιοὶ σκοπὸ ἔχουν νὰ δίνουν τὴν ὑγεία στὸν πλησίον τους καὶ ἀγωνίζονται φιλοπόνως, γιὰ νὰ ἐφευρίσκουν μέσα πρὸς ὠφέλεια τῆς ἀνθρωπότητας. Γι’ αὐτὸ καὶ ἐκεῖνος ὡς «φιλογενὴς καὶ φιλέλλην» μετέφρασε τὴν Φαρμακοποιία τοῦ «Περιφήμου σοφοῦ διδασκάλου τοῦχυμικοῦ Βρουνιατέλου, τῆς ἐν Παβίᾳ Βασιλικῆς Ἀκαδημίας, ἡ ὁποία ὅταν ἐκβῆκεν εἰς φῶς, οἱΓάλλοι καὶ τὰ λοιπὰ ἔθνη τῆς Εὐρώπης, εὐθὺς τὴν μετέφρασαν καὶ τὴν ἔδωκαν εἰς τύπον πρὸςὠφέλειαν τοῦ γένους αὐτῶν» («Φαρμακοποιία», σ. ζ΄).
.                 Μεταξὺ τῶν ἔργων του στὶς θετικὲς ἐπιστῆμες συγκαταλέγεται τὸ «Ἐγκόλπιον τῶνἰατρῶν, ἤτοι πρακτικὴ ἰατρικὴ» (Ἐν Ναυπλίῳ, 1834, τόμοι 2). Ἐπίσης ἔγραψε τὴ «Χυμικὴ τῶν τεχνῶν» (Ἐν Ναυπλίῳ 1828). Πρόκειται γιὰ ἐνημέρωση τῶν μαθητῶν γιὰ τὰ ἐπιτεύγματα τῆς Χημείας στὴν ἐποχὴ ἐκείνη. Σημειώνεται ὅτι τότε ἡ Χημεία γραφόταν «Χυμεία», ἐκ τοῦ «χυμός». Ἀκόμη γιὰ νέους κυρίως συνέγραψε Ἀριθμητική, πρακτικὴ Ἀστρονομία, Βοτανικὴ προσαρμοσμένη στὴν Ἰατρικὴ καὶ στὴν Οἰκονομία, μὲ 200 εἰκόνες φυτῶν χρωματισμένες ἀπὸ τὸν ἴδιο,  Ἄτλαντα, ἤτοι νέα Γεωγραφικὴ Χάρτα (Ἐν Μεδιολάνοις, 1814), Γεωγραφία μεθοδικὴ ἁπάσης τῆς Οἰκουμένης (Ἐν Ναυπλίῳ 1838),  καὶ τριῶν εἰδῶν Ὑδρόγειες σφαῖρες.
.                 Ἀπὸ θρησκευτικῆς πλευρᾶς ὁ Διονύσιος Πύρρος ἔγραψε «Ἐκκλησιαστικὸν Παραλληλοκύκλιον» (Ἐν Λιβόρνῳ 1806), τὴν «Πρὸς Θεὸν ὁμολογία τῆς Πίστεως καὶ τὸ ἱερὸν ἀπάνθισμα τοῦ Ψαλτηρίου πρὸς καθημερινὴν χρῆσιν καὶ προσευχὴν ἑκάστου Χριστιανοῦ» (Βενετία 1827). Ἐπίσης τὴ «Ζωὴ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἤτοι τὸ ἱερὸν καὶ ἅγιον Εὐαγγέλιον περιέχον τὴν ζωὴν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὰς διδαχὰς αὐτοῦ καὶ παραβολάς, θαύματα κλπ.» (Ἐν Ἀθήναις 1843). Ἐπίσης «Ἱερὰ Ἱστορία καὶ βίους τῶν τριῶν βασιλέων Σαούλ, Δαβὶδ καὶ Σολομῶντος…» (Ἐν Ἀθήναις, 1847). Ἐπίσης «Περιγραφὴ τῆς ἐν Τήνῳ εὑρεθείσης ἁγίας καὶ θαυματουργοῦ εἰκόνας τῆς κυρίας ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας…» (Ἐν Ἀθήναις 1849). Ἐπίσης «Πανθέκτη ἱερὰ Ἐκκλησιαστικὴ περιέχουσα ἅπασαν τὴν ἐκκλησιαστικὴν ἀκολουθίαν τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν…». (Ἐν Ἀθήναις 1852).
.                 Ἀπὸ τὰ διάφορα ἐκπαιδευτικὰ καὶ ἠθικοπλαστικὰ βιβλία τοῦ Πύρρου ἀναφέρονται: «Χειραγωγία τῶν παίδων, ἤτοι πραγματεία περὶ τῶν χρεῶν τοῦ ἀνθρώπου» (Ἐν Βενετίᾳ 1810, ἐν Βιέννῃ 1813 καὶ ἐν Ναυπλίῳ 1831),  «Γραμματικὴ» (Ἐν Ναυπλίῳ 1827), «Βίος καὶπράξεις τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου» (Ἐν Ἀθήναις 1846), «Βίοι τῶν δώδεκα στρατηγῶν καὶ διαδόχων τοῦ μεγάλου Ἀλεξάνδρου, εἰς τοὺς ὁποίους προσετέθη καὶ ὁ βίος τοῦ Μεγάλου Πύρρου τοῦ Αἰακοῦ» (Ἐν Ἀθήναις, 1848), «Περιήγησις ἱστορικὴ καὶ βιογραφία Πύρρου τοῦ Θετταλοῦ… καὶπεριγραφὴ τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν…» (Ἐν Ἀθήναις, 1848).
.                 Ὑπάρχουν καὶ ἀνέκδοτα βιβλία τοῦ λογίου καὶ φιλοπόνου ἀρχιμανδρίτου. Μεταξὺ αὐτῶν μετάφραση τῆς Ὀρυκτολογίας τοῦ Βερνέρου, διατριβὴ περὶ τῆς ἀρχαίας Ἑλληνικῆς μουσικῆς, καὶ «Περιήγησις τῆς Ἑλλάδος καὶ πόλεμοι αὐτῆς ἀρχαῖοι καὶ νεώτεροι». Ὁ Διονύσιος ἐντυπωσιάζει ὡς  φωτισμένος λόγιος κληρικὸς καὶ παράλληλα ὡς ἀγωνιστής, ἐξαιρετικὸς ἰατρὸς καὶ φαρμακοποιὸς καὶ ἱκανότατος θετικὸς ἐπιστήμονας καὶ δάσκαλος.-