ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Τὸ μαρτυρικὸ τέλος τοῦ Χρυσοστόμου Σμύρνης

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.               Ὁλοκληρώνεται σήμερα τὸ ἀφιέρωμα στὸν Ἅγιο ἐθνοϊερομάρτυρα Χρυσόστομο Μητροπολίτη Σμύρνης μὲ τὸ μαρτυρικὸ τέλος του,  ὅπως τὸ περιέγραψε στὴν ὁμιλία του ὁ ἰδιαίτερος γραμματέας του, καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Λεωνίδας Φιλιππίδης.
.               Τὰ τρία τελευταῖα, λίγο πρὸ τοῦ μαρτυρίου του, γράμματα, πρὸς τοὺς κορυφαίους τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τοῦ Γένους, ποὺ ὑπαγόρευσε στὸν Λεωνίδα Φιλιππίδη ὁ Ἅγιος Σμύρνης Χρυσόστομος,  ἀποτελοῦν τὸ κύκνειο ἄσμα του. Σὲ αὐτὰ ἀνασκοπεῖ τοὺς ἀγῶνες καὶ τὶς θυσίες τῆςἘκκλησίας, καταλογίζει εὐθύνες, ἀπευθύνει ἀγωνιώδεις ἐκκλήσεις πρὸς ἐπείγοντα  μέτρα, ἀδυνατώντας νὰ πιστέψει ὅτι τὸ πᾶν χάθηκε. Καὶ σημειώνει ὁ Λεωνίδας Φιλιππίδης: «Εἶναι αἱ τελευταῖαι ἀναλαμπαὶ ζωῆς ἀπὸ τοῦ θανασίμου σκότους τῆς κολάσεως, ἡ ὁποία μετ’ ὀλίγον ἐκάλυψε τὰ πάντα. Καὶ δὲν ἀπέμεινε εἰμὴ ἡ ἠχὼ τῶν λόγων τοῦ Ἐθνοϊερομάρτυρος, διαιώνιον κήρυγμα ἀκαταβλήτου πίστεως καὶ ζωντανῶν πάντοτε ἐλπίδων».
.               Ὁ Ἅγιος Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος καθὼς καὶ οἱ ἄλλοι ἀρχιερεῖς καὶ ἱερεῖς, ἦσαν οἱ ποιμένες ποὺ θυσιάστηκαν γιὰ καὶ μὲ τὸ ποίμνιό τους. Ὅλοι τους γνώριζαν τί τοὺς περίμενε καὶ ὅμως ἐνήργησαν ὡς γνήσιοι ποιμένες καὶ ὄχι ὡς μισθωτοὶ τοῦ ποιμνίου, ὅπως ὁ Κύριος ἐξηγεῖ: «Ὁ καλὸς ποιμένας θυσιάζει τὴ ζωή του γιὰ χάρη τῶν προβάτων του, ἀντίθετα ἀπὸ τὸν μισθωτό, ποὺ δὲν τὸν νοιάζει τί θὰ ἀπογίνουν… Ὁ μισθωτός, βλέποντας τὸ λύκο νὰ ἔρχεται ἀφήνει τὰπρόβατα καὶ φεύγει. Ἔτσι ὁ λύκος τὰ ἁρπάζει καὶ τὰ διασκορπίζει». (Ἰωάν. ι΄ 11-15).
.               Ὁ Λεωνίδας Φιλιππίδης μαρτυρεῖ ὅτι ὁ ἐθνοϊερομάρτυρας Μητροπολίτης γνώριζε τί τὸν ἀνέμενε, φιλάνθρωποι δὲ παράγοντες παρέσχον εἰς αὐτὸν τὰ μέσα φυγῆς καὶ σωτηρίας. Ἐν τούτοις, ὅπως σημειώνει, « ἀπέκρουσε αὐτά, ἐν ὄψει καὶ ἐπιγνώσει τῆς προσεγγιζούσης ὑπερτάτης θυσίας». Καὶ συνεχίζει: «Μέχρι τελευταίας στιγμῆς ὄρθιος καὶ ἀκλόνητος ἠγωνίζετο ἐπὶ τῶν ἐπάλξεων ἐν μέσῳ τοῦ ποιμνίου του». Οἱ τελευταῖοι του λόγοι πρὸς τοὺς προτρέποντας αὐτόν, νὰ φύγει, ἦσαν, ὅπως τοὺς διέσωσε ὁ Φιλιππίδης: «Ὄχι! Παράδοσις τοῦ Ἔθνους καὶ τῆς Ἐκκλησίας μας δὲν εἶναι ἡ φυγὴ ἐν ὄψει κινδύνου, ἀλλ’ ὁἀγὼν μέχρις ἐσχάτων καὶ ἡ θυσία. Ἐὰν μὲν ὁ ἐχθρὸς φεισθῇ τοῦ ποιμνίου μου, ποῖος θὰ τὸ περιθάλψῃ; Ἐὰν δὲ τοῦτο σφαγῇ, πῶς ἠμπορῶ ἐγὼ νὰ ἐπιζήσω; Εἴτε τὸ ἓν συμβῇ εἴτε τὸ ἄλλο, ἡ θέσις μου εἶναι ἐδῶ, μαζὶ μὲ τὸ ποίμνιόν μου».
.               Πρὶν ἀπὸ ἑξήντα χρόνια δὲν εἶχε ἀκόμη διακηρυχθεῖ ἡ ἁγιότητα τοῦ Χρυσοστόμου Σμύρνης. Τὸ Πανεπιστήμιο τῶν Ἀθηνῶν, «συνεχίζον τὴν ἐθνικὴν αὐτοῦ παράδοσιν» στὶς 13 Νοεμβρίου 1962,  ἡμέρα τῶν ὀνομαστηρίων του, τίμησε τὴ θυσία Του. Ὁ τότε Πρύτανις Νικόλαος Χωραφᾶς στὴν εἰσαγωγική τῆς ἐκδήλωσης  ὁμιλία του τόνισε πὼς δικαιολογημένα δύο θυσίες Ἀρχιερέων δὲν θὰ λησμονηθοῦν ποτέ: Τὸ σχοινὶ τοῦ Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, τὸ 1821, καὶ ἡ  θυσία τοῦ Σμύρνης Χρυσοστόμου, τὸ 1922, ὁ ὁποῖος κατὰ τὴν τραγικὴ στιγμὴ τῆς ἐκριζώσεως τοῦΜικρασιατικοῦ Ἑλληνισμοῦ  «ἐπεσεν ἐπὶ τῶν ἐπάλξεων ὡς ἀληθὴς Ἕλλην καὶ ὡς ἀληθὴς Ποιμενάρχης».-  

Διαφήμιση

Ο AΓΙΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΚΑΙ Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Ὁ  Ἅγιος Χρυσόστομος Σμύρνης καὶ ἡ Ἁγιὰ Σοφιὰ

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

 .         Συνεχίζουμε τὰ περὶ τοῦ Ἐθνοϊερομάρτυρα Σμύρνης Χρυσόστομου, ὅπως τὰ περιέγραψε ὁ καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Λεωνίδας Φιλιππίδης σὲ ἐκδήλωση τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν πρὶν ἀπὸ ἑξήντα χρόνια, στὶς 13 Νοεμβρίου 1962.
.         Μετὰ τὴν ἀποβίβαση τῶν ἑλληνικῶν στρατιωτικῶν δυνάμεων στὴ Σμύρνη ὁ Δεσπότης μὲ τοὺς λόγους του συνεχῶς ἐνίσχυε καὶ ἐνθουσίαζε τὸν ἑλληνικὸ πληθυσμὸ τῆς Μητροπόλεώς του. Ὁ Φιλιππίδης γράφει πὼς ἡ φλογερὴ ἀγάπη του στὸν Θεὸ καὶ στὴν Ἑλλάδα ἀποτελοῦσε πάντοτε πηγὴ ἐνισχύσεως τῆς ἐξ ἰδιοσυγκρασίας αἰσιοδοξίας του. Παράλληλα αἰσθανόταν ἕνα δέος μπρὸς στὸ ἐγχείρημα.
.         Ἡ πάλη αὐτὴ μεταξὺ πίστεως καὶ αἰσιοδοξίας ἀπὸ τὴ μία καὶ δέους ἀπὸ τὴν ἄλλη ἀποτυπωνόταν στὸ βλέμμα του πρὸς τοὺς δύο μεγάλους ζωγραφικοὺς πίνακες, ποὺ κοσμοῦσαν τὴν αἴθουσα τοῦ γραφείου του. Ὁ ἕνας παρίστανε τὸ μαρτύριο τοῦ πρώτου Ἐπισκόπου Σμύρνης Ἁγίου Πολυκάρπου. Ὁ ἄλλος ἦταν μία σύνθεση. Παρίστανε στὴ μία πλευρὰ τὴν Ἀκρόπολη καὶ στὴν ἄλλη τὸ Ναὸ τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας στὴν Βασιλίδα τῶν πόλεων. Στὸ βάθος τοῦ πίνακα ὑπὸχρυσοπόρφυρη ἀνταύγεια διακρινόταν ἐπὶ τοῦ Γολγοθᾶ ὁ Σταυρός. Ἡ σύνθεση εἶναι προφανὲς ὅτι παρίστανε τὸ ἑνιαῖο τοῦ Γένους καὶ τῆς Ἱστορίας μας.
.         Τὸν μοναδικῆς ἱεροπρεποῦς ὀμορφιᾶς, ἐκκλησιαστικῆς ἀρχιτεκτονικῆς καὶ ἀρχοντιᾶς Ναὸ τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας ὁ Σμύρνης Χρυσόστομος πρότεινε σὲ ἑτερόδοξους Ἀμερικανοὺς ἐπισκέπτες του νὰ καταστεῖ τόπος συνάντησης ὅλων τῶν Χριστιανῶν τοῦ κόσμου. Ἕνας τόπος, ὁπρῶτος, εἶναι ὁ Ναὸς τῆς Ἀναστάσεως, στὰ Ἱεροσόλυμα καὶ ὁ ἄλλος εἶναι αὐτὸς τῆς τοῦ ΘεοῦΣοφίας στὴν Κωνσταντινούπολη, τοὺς εἶπε. Καὶ πρόσθεσε:
.         «Δὲν εἶναι οὔτε ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Πέτρου στὴ Ρώμη, οὔτε τοῦ Ἁγίου Παύλου στὸΛονδίνο, οὔτε τῆς Παναγίας στὸ Παρίσι, οὔτε τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου στὸ Ἐδιμβοῦργο, οὔτε οἱ μεγάλοι ναοὶ στὸ Σικάγο καὶ στὴ Νέα Ὑόρκη…. Σύμβολο τῆς ὅλης Χριστιανοσύνης καὶ ὅλης τῆς Ὑφηλίου εἶναι ὁ Ναὸς τῆς Σοφίας τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος, κατὰ στοιχειώδη ἀπαίτηση τῆς θείας καὶ ἀνθρώπινης δικαιοσύνης, πρέπει νὰ ἀποδοθῆ εἰς τὰς χείρας τῆς κατ’ ἀνατολὰς Χριστιανοσύνης. Τοῦτο ἀναμένει ὁ χριστιανικὸς λαὸς τῆς Ἀνατολῆς ἀπὸ τὸν χριστιανικὸ κόσμο τῆς Ἀμερικῆς…».
.         Εἶναι λυπηρὸ ὅτι δὲν εἰσακούστηκαν οἱ λόγοι τοῦ Ἁγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης τότε καὶ ἕως σήμερα. Ὁ αἱμοσταγὴς Κεμὰλ δέχθηκε τουλάχιστον νὰ μετατραπεῖ σὲ Μουσεῖο… Ὁ«ἐκσυγχρονιστὴς» Ἐρντογὰν συμπεριφέρεται ὡς βάρβαρος κατακτητὴς καὶ γυρίζει τοὺς Τούρκους αἰῶνες πίσω, στὸν πολιτισμὸ τῶν προγόνων τους, νομάδων τῶν στεπῶν τῆς Ἀσίας.
.         Τὸ Γενικὸ Στρατηγεῖο, στὶς 25 Φεβρουαρίου 1920, ζήτησε τὴ συνεργασία τοῦΜητροπολίτου Σμύρνης πρὸς ἐπιστράτευση τῶν νέων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ὁ Μάρτυρας Ἀρχιερέας ἀπάντησε ἀμέσως ὅτι ἔχει ἤδη ἕτοιμο τὸν κατάλογο τῶν στρατευσίμων, ἐπὶ τῇ βάσει τοῦμητροπολιτικοῦ ἀρχείου του. Ἀκολούθως ἐξαπέλυσε σχετικὴ Ἐγκύκλιο, στὴν ἀρχὴ τῆς ὁποίας γράφει: «Νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών!» καὶ δηλώνει βέβαιος ὅτι «πάντες οἱ Ἕλληνες τῆς Ἰωνίας ὁμοθυμαδὸν θὰ σπεύσωσι νὰ περιβληθῶσι τὴν δοξασμένην στολὴν τοῦ στρατιώτου, πλήρεις ἐνθουσιασμοῦ»…-   

ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ ΣΜΥΡΝΗΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Συγκλονιστικὸ κείμενο γιὰ τὸν Χρυσόστομο Σμύρνης

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.             Τὸ συγκλονιστικότερο κείμενο πού, κατ᾽ ἐμέ, γράφτηκε γιὰ τὸ ἔργο καὶ τὸ Μαρτύριο τοῦ Ἁγίου Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου εἶναι αὐτὸ ποὺ ἀνέγνωσε στὶς 13 Νοεμβρίου 1962 στὴ Μεγάλη Αἴθουσα τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ὁ καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς  Λεωνίδας Φιλιππίδης, ποὺ διετέλεσε καὶ πρύτανις τοῦ ἐν λόγῳ Πανεπιστημίου κατὰ τὸ ἀκαδημαϊκὸ ἔτος 1965-66.
.             Γιὰ τὸν Ἐθνοϊερομάρτυρα Χρυσόστομο ἔχουν γραφεῖ πολλὰ βιβλία μὲ ἔγκυρες ὅσο καὶ συνταρακτικὲς μαρτυρίες περὶ τοῦ μαρτυρίου του. Ἕνα ἀπὸ τὰ σπουδαιότερα θεωρεῖται τοῦ Σπυρίδωνος Λοβέρδου. Καταπληκτικὸ σὲ συγγραφικὴ δύναμη κυκλοφορήθηκε τὸ 1929. Ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ παραβληθεῖ μὲ τὸ κείμενο τοῦ Λεωνίδα Φιλιππίδη. Κι αὐτὸ γιατί ὁ ἀείμνηστος καθηγητὴς συνδυάζει τὴ συγκλονιστικὴ περιγραφὴ μὲ τὰ βιώματα, ποὺ ἀπέκτησε ζώντας κοντὰ  στὸν Ἅγιο Ἐθνοϊερομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης ὡς διευθυντὴς τοῦ Ἰδιαιτέρου του Γραφείου ἐπὶ δύο καὶ πλέον χρόνια, τὰ πιὸ κρίσιμα, τραγικὰ καὶ βασανιστικὰ γιὰ τὴ ζωή του.
.             Ὡς πρὸς τὴν ἐργατικότητα τοῦ Ἁγίου ὁ Φιλιππίδης γράφει: «Ἀπὸ τῆς 5ης πρωινῆς εὑρίσκετο εἰς τὸ γραφεῖον του, ἀποσφραγίζων καὶ παραδίδων εἰς τὸν ἰδιαίτερον Γραμματέα του (Σημ. γρ. Δηλαδὴ σὲ ἐκεῖνον) τὴν ἐπίσημον καὶ προσωπικὴν ἀλληλογραφίαν. Ὁ ὄγκος τῶν ἀπαντήσεων ἔπρεπε νὰ ὑπογραφῇ τὴν 11ην νυκτερινὴν καὶ νὰ ταχυδρομηθῇ τὸ μεσονύκτιον, ἐνῶ ἡ σύνταξις ἐκθέσεων ἐπὶ τῆς καταστάσεως παρεξέτεινε τὴν ἐργασίαν πολὺ πέραν τοῦ μεσονυκτίου… Εἶναι ζήτημα ἂν ἀνεπαύετο τρεῖς ὥρας κατὰ τὸ εἰκοσιτετράωρον».
.             Στὴ Μικρὰ Ἀσία, μὴ ὑπαρχούσης ἑλληνικῆς κρατικῆς ἐξουσίας, τὸ βάρος αὐτὸ εἶχεἐπωμισθῆ ἡ ἐθναρχοῦσα ἐκκλησιαστικὴ ἡγεσία ἄνευ ἐπαρκῶν οἰκονομικῶν μέσων. Γράφει σχετικῶς ὁ Λεωνίδας Φιλιππίδης γιὰ τὸν ἅγιο Μητροπολίτη Σμύρνης: «Μὴ κεκτημένος ὁ ἴδιος περιουσίαν, εἶχεν ἀνὰ πᾶσαν στιγμὴν εἰς τὴν διαθεσίν του τὸν πλοῦτον τῶν εὐκαταστάτων ἐκ τοῦ ποιμνίου του εἰς χρῆμα καὶ εἰς εἴδη. Προίκα ἐζήτει ἀπ’ αὐτοῦ εἰς παντὸς εἴδους ὑφάσματα, ρουχισμὸν καὶ οἰκιακὰ σκεύη ἡ πτωχὴ χήρα διὰ τὴν ὀρφανὴν κόρην της; Μὲ ἓν σημείωμά του πρὸς ὑφασματέμπορον καὶ μὲ δεύτερον πρὸς ἔμπορον οἰκιακῶν σκευῶνἐχορηγοῦντο εἰς αὐτὴν πλήρης ρουχισμὸς καὶ οἰκοσκευή. Τὰ ναῦλα της δὲν εἶχε ἄλλη πτωχὴ διὰ νὰταξειδεύση πρὸς λουτροθεραπείαν;- σημείωμα πρὸς τὸν πλοιοκτήτην ἢ τὸν πράκτορά του καὶ ἐξεδίδετο ἀμέσως εἰσιτήριον μετ᾽ ἐπιστροφῆς, ἐβοηθεῖτο δὲ καὶ χρηματικῶς  ἡ αἰτοῦσα ὑπὸ τοῦΜητροπολίτου διὰ τὰ λοιπά της ἔξοδα… Μόλις οἱ ἔμποροι καὶ τὰ Γραφεῖα ἀντίκρυζον σημείωμα μὲτὸν δικέφαλον καὶ μὲ τὸν γραφικὸν χαρακτήρα, τὴν ὑπογραφὴν καὶ τὴν σφραγίδα τοῦ Μητροπολίτου ἐξετέλουν τὸ σημείωμα ἀμέσως καὶ πλήρως… Κατάπληκτος ἔμεινα ὅτε ἡμέραν τινὰ παρέστην εἰς τὸν ἑξῆς διάλογον μεταξύ τοῦ Μητροπολίτου καὶ ἐμπόρου:
-Δεσπότη μου ἦρθα νὰ μοῦ πεῖτε τί παράπονο ἔχετε μαζί μου;
-Παράπονον ἀγαπητέ μου, γιατί;
-Γιατί Δεσπότη μου, ἔχετε δύο ἑβδομάδες νὰ μοῦ στείλετε χαρτὶ νὰ δώσω πράγμα σὲ χριστιανό! Αὐτὰ τὰ χαρτιά σας γιὰ ἐμᾶς εἶναι εὐλογία!…».
.             Θὰ συνεχίσουμε τὴν προσεχῆ Τρίτη τὰ περὶ τοῦ Ἐθνοϊερομάρτυρος Χρυσοστόμου, τοῦ Μεγαλομάρτυρα κατὰ τὸν ἀείμνηστο Φιλιππίδη.-

Ο ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΤΑΤΖΗΣ, Η ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΚΑΙ Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ 1922 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Ὁ Ἰωάννης Βατάτζης,
ἡ παρὰ τὸ Σίπυλον ὄρος Μαγνησία
καὶ ἡ τραγωδία τῶν ἐκεῖ  Ἑλλήνων
κατὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ 1922

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

(Ὁμιλία στὸ Διδυμότειχο στὶς 4 Νοεμβρίου 2022, στὸ πλαίσιο τῶν «Βατατζείων 2022», ἐκδηλώσεων μνήμης, τὶς ὁποῖες διοργανώνει γιὰ 12ο χρόνο ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Διδυμοτείχου, Ὀρεστιάδος καὶ Σουφλίου πρὸς τιμήν τοῦ στὸ Διδυμότειχο γεννηθέντος Ἁγίου Αὐτοκράτορα Νικαίας Ἰωάννη Δούκα Βατάτζη, τοῦ ἐλεήμονα καὶ θαυματουργοῦ).

.                 Οἱ πόλεις τοῦ Διδυμοτείχου καὶ τῆς Μαγνησίας τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἔχουν στενοὺς δεσμούς, πνευματικοὺς καὶ πατριωτικούς. Τὶς συνδέει ὁ Ἅγιος καὶ Μεγάλος στὴν ἀξία αὐτοκράτορας τῆς Νικαίας Ἰωάννης Γ΄ Δούκας, ὁ Βατάτζης. Εἶναι γνωστὸ ὅτι γεννήθηκε στὸ Διδυμότειχο καὶ πὼς ἀγάπησε τὴν Μαγνησία τὴν παρὰ τὸ Σίπυλον ὄρος, στὴν ὁποία τὸ σκήνωμά του ἐναπετέθη,  ἀνακομισθὲν ἀπὸ τὴν ἱδρυθεῖσα ἀπὸ τὸν ἴδιο πατριαρχικὴ Μονὴ Σωσάνδρας. Στὴ Μαγνησία γεννήθηκε ἡ μητέρα μου Ἀγγελική. Γονεῖς της ὁ παπὰς καὶ δάσκαλος π. Γεώργιος Ψαλτόπουλος καὶ μητέρα της ἡ παπαδιὰ καὶ δασκάλα Βασιλεία.

Στοιχεῖα γιὰ τὸ ἱερὸ λείψανo το[y Βατάτζη καὶ τὴ Μονὴ Σωσάνδρας

 .                 Γιὰ τὴν τύχη τῶν Ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Βατάτζη γράφει σχετικὰ ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στὸ Συναξαριστή του: «Κυβερνήσας λοιπὸν θεοφιλῶς τὸ καράβι τῆς παγκοσμίου βασιλείας του ὁ τρισμακάριστος βασιλεὺς Ἰωάννης δοῦξ ὁ Βατάτζης, παρέδωκεν ἐν εἰρήνῃ τὴν ψυχήν του εἰς χεῖρας Θεοῦ, χρόνων ὤντας ἑβδομήκοντα δύω, τὸ δὲ τίμιον αὐτοῦ σῶμα ἐνταφιάσθη εἰς τὸ μοναστήριον τοῦΣωτῆρος Χριστοῦ, τὸ ὁποῖον ἔκτισεν ὁ ἴδιος αὐτὸς βασιλεὺς καὶ ἐπωνόμασεν αὐτὸ Σώσανδρα. Ὕστερον δὲ δι’ ἀποκαλύψεως τοῦ ἰδίου βασιλέως, μετεκομίσθη τὸ τούτου ἅγιον σῶμα εἰς τὴν πόλιν τῆς Μαγνησίας. Θαῦμα δὲ μέγα ἐφάνη, ὅταν ἀνεκομίσθη ἐκ τοῦ τάφου τὸ τούτου ἅγιον λείψανον καὶ μετεκομίσθη εἰς τὴν Μαγνησίαν. Διότι ὅταν ὁ τάφος ἀνοίχθη, δὲν εὐγῆκεν καμμία δυσώδης ἀποφορά, ἀλλὰ ἐξῆλθε μία εὐωδία καὶχάρις.… Ἀπὸ τότε δὲ καὶ ὕστερον, ἐνήργει τὸ τίμιον αὐτοῦ λείψανον ἐν τῇ Μαγνησίᾳ θαύματα πάμπολλα. Ἰατρεῦον ἀσθενείας, διῶκον δαίμονας καὶ ἄλλα πάθη θεραπεῦον, διὰ τῆς ἐν αὐτῷ κατοικούσης τοῦ Θεοῦ χάριτος, πάντων τῶν μετὰ πίστεως αὐτῷ προστρεχόντων…» (Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτη «Συναξαριστής», Ἐκδόσεις «Δόμος», Τόμος Α΄, σελ. 424).
.                 Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης, ὁ ἐλεήμων, βοήθησε πολὺ τοὺς πτωχοὺς καὶ ἀνήμπορους ὑπηκόους του, μὲ τὴ δίκαιη φορολογία καὶ μὲ τὸἄνοιγμα ἐργασιῶν, ἀνέπτυξε τὴν οἰκονομία, ἐπεξέτεινε τὰ ἐδάφη τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Νικαίας καὶ τὴν προφύλαξε ἀπὸ τοὺς ἐπιθετικοὺς Μογγόλους. Ἐνίσχυσε  τὸν κλῆρο καὶ τὸν μοναχισμὸ καὶ τὸν προστάτευσε ἀπὸ αὐθαιρεσίες κρατικῶν λειτουργῶν, κοίταξε ἰδιαιτέρως καὶπροώθησε τὸν ἑλληνορθόδοξο πολιτισμό, καὶ προετοίμασε τὸ ἔδαφος γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Φράγκους, ἡὁποία, ὡς γνωστόν, συνέβη τὸ 1261, λίγα χρόνια μετὰ τὸν θάνατό του, τὸ 1254.
.                 Μέσα ἀπὸ τὸ ἐγκώμιο τοῦ Θεοδώρου  Β΄ Λάσκαρη πρὸς τὸν πατέρα του Ἅγιο Ἰωάννη  Βατάτζη μαθαίνουμε τὶς δράσεις ποὺ αὐτὸς εἶχε γιὰ τὴ δημιουργία φυτωρίου σπουδαστῶν καὶ προετοιμασία πολιτικῶν ὑπαλλήλων. (Πολύμνια Κατσώνη, ΑΠΘ, παρουσίαση εἰς Byzantine Review 03.2021 (σελ. 16) τῆς μελέτης τοῦ Dimiter Angelov “The Byzantine Helene: The life of Emperor Theodore Laskaris and Byzantium in the Thirteenth Century”, Cambridge University Press, 2019)
.                 Ὁ Βατάτζης  μερίμνησε  γιὰ τὴν Παιδεία  τῶν νέων, μὲ πρῶτο ἁπτὸ παράδειγμα τὸν ἴδιο τὸν υἱό του Θεόδωρο, ποὺ τὸν διαδέχθηκε στὸν θρόνο. Θὰ ἀναφέρω ἕνα μόνο παράδειγμα ὀρθῆς διαπαιδαγώγησης τοῦ υἱοῦ του καὶ διαδόχου. Τὸ γράφει ὁ πανεπιστήμων κληρικὸς (λόγιος, θεολόγος, φιλόσοφος, ἱστορικὸς καὶ μαθηματικὸς) Γεώργιος Παχυμέρης (1242-1310) καὶ τὸ ἀντιγράφει ὁ Ἀντώνιος Μηλιαράκης:
.                 Πατέρας καὶ υἱὸς – διάδοχος βγῆκαν γιὰ κυνήγι. Ὁ βασιλιὰς ἁπλὰ ντυμένος, ἀντίθετα ἀπὸ τὸν γιό του, ποὺ ἔφερε πολυτελῆ ἀμφίεση.Ὅταν ὁ Θεόδωρος χαιρέτησε τὸν πατέρα του καὶ ἐκεῖνος δὲν ἀνταπέδωσε τὸν χαιρετισμό, ἀντελήφθη ὅτι ἔκανε κάποιο λάθος καὶ τὸν ρώτησε νὰτὸν ἐνημερώσει περὶ αὐτοῦ. Ὁ ἅγιος βασιλιὰς τοῦ ἀπάντησε τότε ὅτι τὸν στενοχώρησε ποὺ δαπανᾶ χρήματα τῶν Ρωμιῶν σὲ ἀνωφελεῖςἀμφιέσεις. « Δὲν γνωρίζεις», τοῦ εἶπε, «ὅτι τὰ χρυσοκέντητα αὐτὰ μεταξωτὰ ὑφάσματα εἶναι ἀπὸ τὸ αἷμα τῶν Ρωμιῶν καὶ πᾶσα ἐκ μέρους σου δαπάνη θὰ ἔπρεπε νὰ ἔχει ἀντίκρισμα σὲ αὐτούς, διότι ὁ πλοῦτος τῶν βασιλέων λογαριάζεται ὅτι εἶναι τῶν ὑπηκόων τους;». (Ἀντ. Μηλιαράκη «Ἱστορία τοῦ βασιλείου τῆς Νικαίας καὶ τοῦ δεσποτάτου τῆς Ἠπείρου (1204-1261», ἐν Ἀθήναις 1898. Ἀνατύπωση ὑπὸ Διον. Νότη Καραβία καὶΕὐαγ. Κων. Λάζου τὸ 1994, σελ. 415-416)
.                 Ὁ Βατάτζης δίδαξε τὸν διάδοχό του Θεόδωρο, ποὺ ἦταν  ἰδιοφυής, διὰ τοῦ παραδείγματος καὶ τῶν συμβουλῶν του, τὸ πῶς νὰ ἀσκεῖκατὰ Θεὸν τὰ καθήκοντά του ὡς βασιλεύς. Ἔβαλε νὰ τὸν διδάξουν ἐπίσης ἄριστοι δάσκαλοι, ὅπως οἱ Ἀκροπολίτης καὶ Βλεμμύδης. Ἀπὸ αὐτοὺς καὶ ἄλλους ἱκανοὺς διδασκάλους ὁ Θεόδωρος διδάχθηκε καὶ μελέτησε τὴν Ἁγία Γραφή, βιογραφίες προσωπικοτήτων τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς καὶτῆς ρωμαϊκῆς ἱστορίας, βίους ἁγίων, λογική, ρητορική, μαθηματικά, φυσικὴ καὶ ποίηση. Κυρίως ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης μετέδωσε στὸν υἱὸκαὶ διάδοχό του Θεόδωρο καὶ σὲ ὅλους τους νέους καὶ τὶς νέες της Αὐτοκρατορίας, τὴν ἀγάπη πρὸς τὸ Γένος τους καὶ τὴν ὑπερηφάνεια καὶεὐθύνη, ποὺ  εἶναι Ἕλληνες.
.                 Ὁ Ἀγγέλοφ γράφει πὼς τὸ 1246  ὁ Θεόδωρος,  ὡς διάδοχος καί, ἀπουσιάζοντος τοῦ βασιλιᾶ Βατάτζη, ἄτυπος ἀντιβασιλεὺς τοῦθρόνου, δέχθηκε τὸν Βερτόλντο ντὶ Χόχενμπουργκ, πρέσβυ στὴ Νίκαια τοῦ αὐτοκράτορα Φρειδερίκου Β΄. Ἡ συζήτησή τους ἐξελίχθηκε «σὲὑπερπήδηση τῶν ἐμποδίων τῆς γλώσσας καὶ σὲ ἀνταγωνισμὸ στὶς μαθηματικὲς γνώσεις, ὁ δὲ Θεόδωρος ἐξέφρασε μίαν ὑπερηφάνεια γιὰ τὴνὑπεροχὴ τῶν Ἑλλήνων ἔναντι τῶν Ἰταλῶν» (Πολύμνιας Κατσώνη βλ. πίσω. σελ. 32).
.                 Ἡ Αἰκατερίνη Μήτσιου (Μεταδιδακτορικὴ ἐρευνήτρια στὸ πανεπιστήμιο τῆς Βιέννης) ἔγραψε μία πολὺ ἀξιόλογη μελέτη γιὰ τὴ Μονὴτῆς Σωσάνδρας, μὲ πολὺ πλούσια βιβλιογραφία  («The Monestery of Sosandra: a contribution to its history, dedication and localization – Ἡ Μονὴτῆς Σωσάνδρας: Μία συμβολὴ στὴν ἱστορία της, στὸ ποῦ ἦταν ἀφιερωμένη καὶ στὴν τοποθεσία της»). Σὲ αὐτὴν γράφει πὼς ἡ πιὸ πιθανὴτοποθεσία ποὺ βρισκόταν ἦταν κοντὰ στὴ Μαγνησία, στὸ μαγευτικό, ὡς τοπίο, ὀροπέδιο ποὺ σήμερα ὀνομάζεται «Sehzade», ἐπὶ τοῦ ὁποίου οἱὀθωμανοὶ κυβερνῆτες ἔκτισαν τὶς θερινὲς ἐπαύλεις τους… Πρὶν ἀλώσουν τὴ Μαγνησία κατάστρεψαν τὴ Μονὴ τῆς Σωσάνδρας, τὴν ὁποίαἐγκαίρως οἱ μοναχοὶ εἶχαν ἐγκαταλείψει καὶ εἶχαν καταφύγει στὴ Μαγνησία, παίρνοντας μαζί τους, ὡς πολύτιμο θησαυρὸ τὸ λείψανο τοῦ ἉγίουἸωάννου, τοῦ Βατάτζη, ὅπως γράφει ὁ Πελαγονίας Γεώργιος (Λόγιος συγγραφέας τοῦ 14ου αἰώνα, ποὺ ἔγραψε τὸν βίο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη Βατάτζη) στὸ σχετικὸ ἔργο του (Σωτηρίου Μπαλατσούκα «Βυζαντινὰ Ἁγιολογικὰ κείμενα – Παλαιολόγειοι χρόνοι, βίοι – θαύματα – ἐγκώμιαἁγίων -, Τόμος Γ΄ Τρίκαλα 2015, σελ. 163). Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στὸν «Συναξαριστή» του, μὲ ὅσα ἀνεφέρθησαν προηγουμένως, διαφοροποιεῖται κάπως  ἀπὸ τὸν Πελαγονίας Γεώργιο. Κατὰ τοὺς Δούκα, Χαλκοκονδύλη καὶ ἄλλους  ἐρείπια τῆς Μονῆς Σωσάνδρας ἦσαν ἀκόμηὁρατὰ ἕως τὸν 15ο αἰώνα… (Ἡ μελέτη τῆς Αἰκ. Μήτσιου στὰ ἀγγλικὰ εἰς ἰστοσελίδα Academia, p. 680). 

Τὰ βιώματά μου γιὰ τὸν Ἅγιο Ἰωάννη Βατάτζη

.                 Τὰ βιώματά μου γιὰ τὸν Ἅγιο Ἰωάννη Βατάτζη ἔρχονται διὰ μέσου τῆς γιαγιᾶς μου Βασιλείας Ψαλτοπούλου, πού, ὅπως σημείωσα στὴνἀρχή,  ἦταν παπαδιὰ καὶ δασκάλα καὶ ζοῦσε στὴν Μαγνησία μαζὶ μὲ τὸν παππού μου, τὸν παπὰ Γιώργη, ἐφημέριο τοῦ Μητροπολιτικοῦ ΝαοῦἉγίου Ἀθανασίου τῆς Μητροπόλεως Ἐφέσου καὶ ἐπίσης δάσκαλο. Ἡ γιαγιά μου ἀπεβίωσε, ὅταν ἤμουν δεκατεσσάρων ἐτῶν. Ὁ παππούς μου ἐκοιμήθη ὁσιακὰ τὸ 1922, πρὶν ἀπὸ τὴν καταστροφή, θυσιασθεὶς γιὰ ἑτοιμοθάνατη γυναίκα τοῦ ποιμνίου του.
.                 Θυμᾶμαι ὅτι ἡ γιαγιά μου τιμοῦσε πάντα τὸν Ἰωάννη Βατάτζη, ἰδιαίτερα τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του, καὶ μοῦ εἶχε μιλήσει γιὰ τὴνἱστορία του καὶ γιὰ τὸ λείψανό του, ποὺ τὸ εἶχαν οἱ Μαγνησαλῆδες ὡς πολύτιμη εὐλογία γιὰ ὀκτὼ αἰῶνες. Μοῦ εἶχε δημιουργήσει μίαν εἰκόνα ἀποκρύψεώς του σὲ κρύπτη τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου, ἀπὸ τὸν φόβο τῶν Τούρκων, ποὺ τὸν μισοῦσαν. Δὲν ἤξερε τὴν τύχη τοῦ λειψάνου κατὰ τὴν καταστροφή. Μέσα στὴν ἀντάρα φαίνεται ὅτι οὐδεὶς σκέφθηκε νὰ τὸ πάρει καὶ νὰ τὸ μεταφέρει στὴν Ἑλλάδα, ὅπως ἔγινε μὲ τὰσκηνώματα τῶν Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ρώσου  καὶ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. Εἶχε ἡ γιαγιά μου μίαν ἐλπίδα μήπως κάποιος εἶχε τουλάχιστον σώσει τὸν Σταυρὸ ποὺ φοροῦσε ὁ Βατάτζης καὶ ἦταν καὶ αὐτὸς πρὸς προσκύνηση στὸν Ναὸ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου. Εἶχε ἀκούσει ὅτι εἶχε δοθεῖστὸ Βυζαντινὸ Μουσεῖο τῶν Ἀθηνῶν, ἀλλὰ ἡ πληροφορία δὲν ἦταν ἀκριβής. Ἔτσι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης μένει μόνο στὶς καρδιές μας ὡς ζωντανὸς θρύλος, ὅπως ὁ Κωνσταντῖνος ὁ Παλαιολόγος.

Ἡ κατάσταση στὴ Μαγνησία τὸν Αὔγουστο τοῦ 1922

.                 Τώρα ἐπιγραμματικὰ θὰ σᾶς μιλήσω περὶ τῆς καταστροφῆς τοῦ 1922, μὲ βάση πάντα τὰ βιώματά μου ἀπὸ τὴν γιαγιά μου, τὴν μητέρα μου καὶ θειάδες μου, ὅπως αὐτὰ ἀναλυτικὰ γράφονται στὶς 515 σελίδες τοῦ ἱστορικοῦ μυθιστορήματος ποὺ ἔγραψα μὲ τίτλο  «Μέρες Ἀποκάλυψης στὴν Ἰωνία – Τὸ δράμα τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἰωνίας, ἀπὸ τὸ 1914 ἕως τὸ 1922» (Ἐκδόσεις Ἀρχονταρίκι). Ὅπως προεῖπα, ἡ μητέρα μου Ἀγγελικὴ καὶἡ οἰκογένειά της ζοῦσαν στὴ Μαγνησία τῆς Ἰωνίας. Στὴν καταστροφὴ ἡ μητέρα μου, δέκα πέντε ἐτῶν, βρέθηκε στὴν Πάρσα, χωριὸ κοντὰ στὴΜαγνησία, στὸ σπίτι τῆς πλούσιας ἐξαδέλφης της Εὐαγγελίας. Ἡ μητέρα της καὶ γιαγιά μου Βασιλεία ἦταν στὴ Μαγνησία μὲ τὰ ὑπόλοιπα  τρία παιδιά της, τὴν Χρυσηίδα δέκα ἐτῶν, τὸν Γιαννάκη ἑπτὰ καὶ τὸν Ἀντωνάκη, μωρὸ δύο ἐτῶν.
.                 Ἡ Μαγνησία τὸν Αὔγουστο τοῦ 1922 ἦταν ἀνάστατη. Οἱ Ἕλληνες ἀλλόφρονες ἔτρεχαν πρὸς τὸν σιδηροδρομικὸ σταθμὸ νὰ σωθοῦν.Ἡ Μαγνησία ἀπέχει περίπου πενήντα χιλιόμετρα ἀπὸ τὴ Σμύρνη. Ἡ πόλη, κυρίως στοὺς μαχαλάδες τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν Ἀρμενίων,  καιγόταν. Οἱστρατιῶτες κοίταγαν νὰ μὴν πιαστοῦν αἰχμάλωτοι. Ἡ γιαγιὰ Βασιλεία  μὲ τὰ δύο παιδιά, νὰ κρατᾶνε τὸ φόρεμά της, γιὰ νὰ μὴν χαθοῦνε, τὸ μωρὸνὰ τὸ ἔχει  ἀγκαλιὰ στὸ ἕνα χέρι καὶ μὲ τὸ ἄλλο χέρι νὰ κρατᾶ στὴν πλάτη της ἕναν μπόγο μὲ τὰ ἀπαραιτήτως χρειαζούμενα καὶ μίαν εἰκόνα, τοῦἉγίου Ἐλευθερίου, κατευθύνθηκε καὶ αὐτὴ πρὸς τὸν σταθμό. Σὲ αὐτὴ τὴν κατάσταση οὐδεὶς βρισκόταν νὰ τὴν βοηθήσει νὰ ἀνέβει στὸ τρένο. Ὅλοι τὴν προσπερνοῦσαν καὶ σπρώχνονταν ποιὸς θὰ προλάβει νὰ ἀνέβει. Πολλοὶ ἀνέβαιναν στὴν ὀροφὴ τοῦ τρένου… Ὁ Θεὸς τὴν βοήθησε καὶβρέθηκε ἕνας ἀξιωματικὸς ποὺ γνώριζε καὶ ἀγαποῦσε τὸν παπὰ Γιώργη. Αὐτὸς ἔβγαλε τὸ σπαθί του καὶ μὲ αὐτὸ ἄνοιξε διάδρομο γιὰ νὰ περάσει καὶ νὰ ἀνέβει στὸ τρένο… Στριμώχτηκε μὲ τὰ παιδιά της κοντὰ σὲ ἕνα παράθυρο. Τραγικὲς ἦσαν οἱ στιγμές, ὅταν τὸ τρένο ξεκινοῦσε καὶ ἡ γιαγιὰΒασιλεία εἶδε τὴ Μαγνησία καὶ σκέφτηκε πὼς ἴσως ἄφηνε γιὰ πάντα τὸν ἔνδοξο γιὰ τοὺς Ἕλληνες τόπο ποὺ γεννήθηκε, ποὺ μεγάλωσε, ποὺἔκαμε οἰκογένεια, ἄφηνε τὸ μικρὸ ἀλλὰ ὄμορφο σπιτάκι της, ἄφηνε τὸ ἀμπελάκι της, στὸ ὁποῖο πήγαιναν μὲ τὸν παπὰ Γιώργη καὶ τὰ παιδιὰ γιὰξεκούραση καὶ προσευχὴ μακριὰ ἀπὸ τὴν πολυεθνικὴ πόλη καὶ μέσα σὲ ἕνα παραδεισένιο περιβάλλον… Σκέφθηκε, ποιὸς ξέρει ἂν θὰ σωθεῖ ἀπὸτοὺς τσέτες καὶ ἂν σωθεῖ, ποῦ θὰ βρεθεῖ καὶ πῶς θὰ μπορέσει νὰ ἐπιβιώσει, μία χήρα γυναίκα χωρὶς στὸν ἥλιο μοίρα, μὲ τρία παιδιὰ καὶ μὲ ἕνα χαμένο;… Ὁ λυγμός της χάθηκε στὶς φωνὲς τῶν διωκομένων Ἑλλήνων. Ἡ θερμὴ προσευχὴ ἦταν ἡ καταφυγή της…
.                 Ἔφτασε στὴ Σμύρνη. Ἐκεῖ βρέθηκε σὲ ἀτμόσφαιρα πανικοῦ. Αἰσθανόταν χαμένη μέσα στὸ πλῆθος ποὺ ἔτρεχε πρὸς τὴν παραλία γιὰνὰ γλυτώσει, ποὺ φώναζε, ποὺ ἔκλαιγε γοερά, ποὺ ἦταν ὑπὸ τὸ κράτος πανικοῦ, ὅταν κάποιος φώναξε «τσέτες – τσέτες». Ἡ γιαγιά μου μέσα σὲαὐτὸ τὸν χαμὸ κοίταζε μὴ χάσει κάποιο ἀπὸ τὰ δύο παιδιά της, ποὺ τῆς ἔπιαναν τὸ μακρὺ φουστάνι. Ἡ φωτιά, ποὺ οἱ τσέτες ἔβαλαν ὀργανωμένα στὴ Σμύρνη, ἐπέτειναν τὸν φόβο καὶ τὸν πανικό. Ἡ γιαγιὰ ἄρχισε νὰ τρέχει. Ὁ Γιαννάκης δὲν ἄντεξε. Κούραση καὶ φόβος τὸν κατέβαλαν καὶκάποια στιγμὴ ἄφησε τὸ φόρεμα. Τὸ πῆρε εἴδηση ἡ γιαγιά, ἀλλὰ ἦταν ἀργά. Τὸ πλῆθος ἐκινεῖτο ὡς χείμαρρος, ποὺ παρέσυρε τὰ πάντα στὸπέρασμά του… Ἡ κυρὰ Βασιλεία προσπάθησε μὲ τὴν προσευχὴ νὰ ἐξουδετερώσει τὴν ἀπελπισία της, κοντὰ στὸ βιός της καὶ χωρὶς νὰ ξέρει ποὺβρισκόταν τὸ ἕνα της παιδί, ἡ μητέρα μου, νὰ χάσει καὶ ἕνα ἀκόμη. Ὁ ποταμὸς τῶν δακρύων καὶ ἡ φωνή της μὲ ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς της«Γιαννάκη – Γιαννάκη» ἦταν ἡ ἀντίδρασή της. Καὶ τὸ θαῦμα ἔγινε, ὁ Γιαννάκης ὅταν αἰσθάνθηκε ὅτι κινδυνεύει νὰ χάσει τὴν μητέρα του, κάθισε σὲ μία γωνιὰ καὶ φώναζε «Μαμά, μαμά…». Κείνη τὴν ὥρα περνοῦσε ὁ Παῦλος Δεσποτόπουλος, ἕνας Μαγνησαλής,  πνευματικοπαίδι τοῦ παπᾶΓιώργη, τὸν γνώρισε καὶ τὸν παρηγόρησε, λέγοντάς του ὅτι θὰ βροῦν τὴ μητέρα του, κάτι ποὺ ἔγινε, πρὸς μεγάλη χαρὰ καὶ ἀνακούφιση τῆς γιαγιᾶς μου…
.                 Στὴν παραλία ἡ κυρὰ Βασιλεία  σκέφθηκε νὰ ἐπιχειρήσει νὰ πάει στὸ Κορδελιό, δεύτερη ἕδρα τῆς Μητροπόλεως Ἐφέσου, ἕνα γραφικὸ προάστιο τῆς Σμύρνης ποὺ εἶχε ὄνειρο κάποτε ἐκεῖ νὰ κατοικήσουν, κοντὰ στὴν ὄμορφη «Γκιαοὺρ Σμύρνη». Μετὰ ἀπὸ περιπέτειες, ποὺγράφονται στὸ βιβλίο μου, ἔφτασε στὸ Ἐπισκοπεῖο, ὅπου ἦταν πελιδνὸς ἀπὸ τὴν τραγωδία ὁ Ἐφέσου Χρυσόστομος (Χατζησταύρου), ὁ μετὰΜητροπολίτης  Φιλίππων καὶ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν. Τοῦ φίλησε τὸ χέρι καὶ ἐκεῖνος μὲ δάκρυα τῆς περιέγραψε τὰ τοῦ μαρτυρίου τοῦΜητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου. Ἀπ᾽ ἔξω ἀκούγονταν φωνὲς γρήγορα νὰ φύγει ὁ Δεσπότης, γιὰ νὰ μὴν ἔχει τὴν τύχη τοῦ γέροντά του, Ἁγίου Χρυσοστόμου καὶ τῶν ἄλλων Μητροπολιτῶν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας… Βγῆκε καὶ ἡ γιαγιά μου στὴν προκυμαία, ἐκεῖ τὴν εἶδε ἕνας ναύτης ἀπὸπλοῖο ποὺ ἦταν ἄροδο, τὴν ἔβαλε στὴ βάρκα του, μαζὶ μὲ ἄλλους Ἕλληνες ποὺ ἔτρεξαν καὶ αὐτοὶ νὰ μποῦν, καὶ ἀνέβηκε στὸ καράβι. Ἦταν ράκος ψυχικὸ καὶ σωματικό, ὅμως εὐχαρίστησε τὸν Θεὸ ποὺ σώθηκε καὶ τῆς ἔδωσε μίαν ἀχτίδα ἐλπίδας… Τὴν κατέβασαν στὸν Πειραιὰ καὶ  ἄρχισε ἡτραγικὴ περιπέτειά της, νὰ βρεῖ τὴν χαμένη κόρη, νὰ ἑνωθεῖ ἡ οἰκογένεια καὶ νὰ ἐπιβιώσει…
.                 Τῆς μητέρας μου Ἀγγελικῆς ἡ πορεία ἦταν παράλληλη μὲ ἐκείνη τῆς μητέρας της, ἀλλὰ καὶ διαφορετική. Ὅταν ἔγινε ἡ καταστροφή,βρέθηκε στὸ χωριὸ Πάρσα, στὸ σπίτι  τῆς πρώτης ἐξαδέλφης της Εὐαγγελίας, νέας στὴν ἡλικία, περὶ τὰ τριάντα, δασκάλας καὶ χήρας προύχοντα τῆς περιοχῆς. Τρένο δὲν ὑπῆρχε ἐκεῖ καὶ ξεκίνησαν πρὸς τὴ Σμύρνη μὲ τὸν ἀραμπὰ ποὺ διέθετε ἡ Εὐαγγελία. Πάνω σ’ αὐτὸν τὸ βιός της καὶπολλὰ ἄτομα ποὺ προστάτευε, πέντε παιδιά, ἕως καὶ ἕνα βυζανιάρικο στὴν ἀγκαλιά της, τὴ μητέρα της, δύο μικρότερα ἀδέλφια καὶ τὴν ἐξαδέλφη της καὶ μητέρα μου.
.                 Ἐπειδὴ ὁ ἄντρας της ἦταν γνωστὸς πλούσιος ρωμιός, ἡ Εὐαγγελία φοβόταν μήπως οἱ τσέτες τὴν ἀναζητήσουν, καὶ τῆς πάρουν τὸ βιὸς καὶ τὴ ζωή της. Κοίταξε νὰ ἀνακατευθεῖ μὲ τὸ πλῆθος, ποὺ πήγαινε ἀλλόφρον πρὸς τὴ Σμύρνη, ἔβαλε χῶμα στὸ πρόσωπο καὶ προσευχόταν. Ἔφτασαν στὴ Σμύρνη κατάκοποι. Κατευθύνθηκαν πρὸς τὸ σπίτι ποὺ εἶχε ἡ Εὐαγγελία στὴ Σμύρνη καὶ τὸ εἶχε νοικιασμένο σὲ γαλλικὴ οἰκογένεια. Οἱ Γάλλοι πρὶν φύγουν, εἶχαν σηκώσει στὸ μπαλκόνι τὴ γαλλικὴ σημαία καὶ αἰσθάνθηκε ὅτι θὰ ἔχουν ἀσφάλεια μέχρι νὰ κατευθυνθοῦν πρὸς τὰκαράβια. Βρῆκαν τὸ σπίτι γεμάτο ἀπὸ ἀπελπισμένους Ἕλληνες. Ἀπέξω ἀκούγονταν κραυγὲς «οἱ τσέτες σφάζουν», οἰμωγές, ποδοβολητά. Κάποια στιγμὴ τὸ βυζανιάρικο ἄρχισε νὰ κλαίει δυνατά. Ἡ Εὐαγγελία θέλησε νὰ τὸ θηλάσει μήπως καὶ τὸ σταματήσει. Δὲν τὰ κατάφερε. Κάποιοι πῆγαν ἀπειλητικὰ πρὸς αὐτὴν καὶ τῆς εἶπαν ἢ νὰ κάνει τὸ μωρὸ νὰ σταματήσει, ἢ θὰ τὸ σκοτώσουν… Πῆγε νὰ τοὺς πεῖ ὅτι εἶναι δικό της τὸ σπίτι καὶ αὐτοὶ γέλασαν χλευαστικὰ καὶ πῆγαν νὰ τῆς πάρουν τὸ μωρό… Ἀναγκάστηκαν νὰ φύγουν. Βγῆκαν ἔξω. Ποῦ νὰ πᾶνε τόσα ἄτομα. «Πᾶμε στὸχριστιανικὸ νεκροταφεῖο. Ἐκεῖ δὲν πατᾶνε οἱ τοῦρκοι» σκέφθηκε ἡ Εὐαγγελία καὶ ἐκεῖ πῆγαν. Ἡ μητέρα μου σμούρωσε σὲ ἕνα ἄδειο τάφο. Ἀπὸτότε εἶχε μία φοβία μὲ τὰ νεκροταφεῖα.
.                 Μετὰ ἀπὸ μίαν ἑβδομάδα ἀποφάσισαν νὰ  κινήσουν πρὸς τὸ λιμάνι. Ἐξαντλημένες ἀπὸ τὴν πείνα, τὴ θλίψη καὶ τὴν ταλαιπωρία περπατοῦσαν ἀνάμεσα σὲ πλῆθος ἀλλοφρόνων ἀνθρώπων. Βρέθηκαν σὲ σημεῖο τῆς προκυμαίας, ὅπου μέγα πλῆθος ἦταν κοντὰ σὲ λέμβους τοῦ ἀμερικανικοῦ ναυτικοῦ καὶ κάποια στιγμὴ ἀπὸ τὸ πολὺ σπρώξιμο χώρισε ἡ μητέρα μου ἀπὸ τὴν Εὐαγγελία.  Κάποιος γεροδεμένος ναύτης ἅρπαξε τὴν μικροκαμωμένη μητέρα μου στὰ στιβαρὰ χέρια του καὶ τὴν πέταξε σὰ μπάλα σὲ ἕναν ἄλλο ναύτη, ποὺ ἦταν στὴ λέμβο. Τὴν ἔπιασε πανικὸς ποὺ εἶχε χάσει τὴν ἐξαδέλφη της. Σφάδαζε ἀπὸ τὸν πόνο καὶ τὸ κλάμα. Ἀπὸ τὴ λέμβο πέρασαν τὴ μητέρα μου στὸ πλοῖο. Τὴν ἔριξαν στὸ ἀμπάρι, ποὺ εἶχε γίνει πρόχειρο κατάλυμα, γιὰ νὰ δέχεται περισσότερους διωκόμενους Ἕλληνες. Τὸ κλάμα καὶ ὁ σπαραγμὸς τῆς μητέρας μου σταμάτησε, μόνο ὅταν εἶδε ὅτι στὸ ἴδιο ἀμπάρι ἦταν ἡ Εὐαγγελία μὲ τοὺς συγγενεῖς της…

Ἡ προσφυγιὰ

.                 Τὴ μητέρα μου μὲ τὴν ἐξαδέλφη της καὶ τὴν οἰκογένειά της μὲ βιάση οἱ ναῦτες τὶς ἀποβίβασαν στὴ Μυτιλήνη, γιὰ νὰ ξαναγυρίσει γρήγορα τὸ πλοῖο πίσω καὶ νὰ παραλάβει καὶ ἄλλους δυστυχεῖς Ἕλληνες… Δὲν βρῆκαν καλὸ κλίμα ἐκεῖ καὶ λίγες ἡμέρες μετὰ πῆραν ἄλλο πλοῖο γιὰ τὴν Κρήτη. Ἐκεῖ βρῆκαν θερμὴ φιλοξενία. Ἡ Εὐαγγελία καὶ ἡ μητέρα μου ἄρχισαν νὰ ἐργάζονται στὴν περιοχὴ τῶν Χανίων.  Ἡ μητέρα μου ἀπὸ τὰ δεκαπέντε της χρόνια καὶ ἀπόφοιτη του Σχολαρχείου ἐπιδόθηκε στὸ νὰ μάθει τὴ νέα μεγάλη ἀνακάλυψη τῆς ἐποχῆς, τὴ γραφομηχανή. Ἐξελίχθηκε σὲ ἀρίστη γραμματέα καὶ δακτυλογράφο.
.                 Στὴν Κρήτη ἦταν χαμένη ἀπὸ τὴ μητέρα της καὶ τὰ ἀδέλφια της. Διὰ μέσου τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ καὶ μὲ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ μετὰἀπὸ δύο περίπου χρόνια ἑνώθηκε στὴν Ἀθήνα μὲ τὴ μητέρα καὶ τὰ ἀδέλφια της. Εἶχε ἤδη ἀρχίσει ἡ περιπέτεια τῆς προσαρμογῆς της στὴ νέα  κατάσταση, στὴν προσφυγιά. Καὶ δὲν ἦταν καθόλου εὔκολη… –

ΤΟ ΟΧΙ ΚΑΙ Η ΠΙΚΡΗ ΜΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Τὸ ΟΧΙ καὶ ἡ πικρή μας ἐμπειρία

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

 .              Γιὰ μίαν ἀκόμη φορὰ ὁ Ἑλληνισμὸς ἑόρτασε τὴν ἐπέτειο τοῦ ΟΧΙ στὸν φασιστὴ εἰσβολέα. Γιὰ μίαν ἀκόμη φορὰ ἐκδήλωσε ἐνθουσιωδῶς τὴ φιλοπατρία του. Παράλληλα πάλι ἄκουσε τοὺς τιμητικοὺς λόγους τοῦ Τσόρτσιλ καὶ ἄλλων ἀξιωματούχων τῶν ἰσχυρῶν συμμάχων μας κατὰ τὸν Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Οἱ λόγοι τους μᾶς γέμισαν τότε αἰσιοδοξία, ὅτι θὰ ἀποκατασταθεῖ ἡ δικαιοσύνη στὰ ὑπὸ ξένη κυριαρχία τμήματα τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Μετὰ ἦρθε ἡ ἀπογοήτευση γιὰ μίαν ἀκόμη φορά. Ἀπελευθερώθηκαν ἀπὸ τὴν ἡττηθεῖσα Ἰταλία καὶ ἑνώθηκαν μὲ τὴν Ἑλλάδα τὰ Δωδεκάνησα, ἀλλὰ παρέμεινε ἡ Κύπρος ἀποικία τῆς συμμάχου μας καὶ νικήτριας τοῦ πολέμου Μεγάλης Βρετανίας. Παρέμεινε ἐξ ἄλλου δέσμια ἀπάνθρωπου ἐξουσιαστῆ ἡ Βόρειος Ἤπειρος, τῆς ὁποίας τὰ ἐδάφη εἶχε ἀπελευθερώσει ὁ Ἑλληνικὸς Στρατός…
.              Γιὰ τὴν ὑπερίσχυση  τῆς ἰσχύος καὶ τοῦ συμφέροντος ἐπὶ τοῦ δικαίου ὑπενθυμίζονται τρία ἀκόμη γεγονότα τῆς συμπεριφορᾶς τῶν ἰσχυρῶν δυνάμεων ἔναντι τῆς Ἑλλάδος. Μὲ τὸ Πρωτόκολλο τοῦ Λονδίνου, τὸ 1830, οἱ τρεῖς τότε ἰσχυρὲς εὐρωπαϊκὲς δυνάμεις – Ἀγγλία, Γαλλία καὶ Ρωσία– ἀποφάσισαν τὴ δημιουργία ἑνὸς Ἑλληνικοῦ κρατιδίου, μὲ περιορισμένα σύνορα καὶ κυριαρχία. Ὁ κυβερνήτης Καποδίστριας ἀντέδρασε ἔντονα καὶ μὲ τὴν προσωπικότητά του πέτυχε διεύρυνση τῶν συνόρων καὶ πλήρη ἀνεξαρτησία. Ἐπειδὴ δὲν ἦταν ἀρεστὸς στὴν Ἀγγλία καὶ στὴ Γαλλία, δολοφονήθηκε καὶ ἐπεβλήθη ξένη μοναρχικὴ ἀπολυταρχία…
.              Τὸ 1919 στὴ Διάσκεψη Εἰρήνης τῶν Παρισίων ἡ Ἑλλάδα θέτει τὸ θέμα τῆς ἀπελευθέρωσης περιοχῶν μὲ ἑλληνικὸ πληθυσμὸ (Θράκη, Ἰωνία, Βόρειο Ἤπειρο), ἀλλὰ ἡ προσπάθειά της προσκρούει στὰ συμφέροντα τῶν τότε νικητριῶν τοῦ Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου μεγάλων δυνάμεων, κυρίως Ἰταλίας καὶ Γαλλίας.
.              Οἱ Ἕλληνες Κύπριοι δὲν πῆραν μόνο τὸ μεγαλοπρεπὲς «ὄχι» στὸ δίκαιο αἴτημά τους γιὰ Ἕνωση μὲ τὴν Ἑλλάδα, μετὰ τὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατὰ τὸν ὁποῖο ἔχυσαν ἄφθονο αἷμα γιὰτὴ νίκη τῶν ΗΠΑ, Ἀγγλίας καὶ τῶν συμμάχων τους. Ὑπέστησαν καὶ μία ἐκ μέρους τους ἀπάνθρωπη μεταχείριση πρίν, κατὰ καὶ μετὰ τὴν εἰσβολὴ τοῦ «Ἀττίλα».
.              Στὸ ἐπίμετρο τοῦ βιβλίου – ντοκουμέντου τοῦ καθηγητοῦ Οὐίλλιαμ Μάλλινσον «Ὁ Κίσιντζερ καὶ ἡ εἰσβολὴ στὴν Κύπρο» (Ἔκδ. «Ἑστίας») ὁ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου τοῦἈνατολικοῦ Λονδίνου Βασίλης Κων. Φούσκας γράφει συμπερασματικὰ ὅτι ὁ Ἰωαννίδης πῆρε τὸ πράσινο φῶς γιὰ τὸ πραξικόπημα στὴν Κύπρο καὶ τὴ δολοφονία τοῦ Μακαρίου ἀπὸ ἑλληνοαμερικανὸ πράκτορα τῆς CIA καὶ ὅτι τὸ Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν τῶν ΗΠΑ εἶχε προκαταβολικὴ γνώση τῆς ἐνέργειας τῆς χούντας. Ἐπίσης ὁ τότε Ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν τῆς Μεγάλης Βρετανίας Τζέιμς Κάλαχαν γνώριζε ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἑτοίμαζαν εἰσβολὴ στὴν Κύπρο, ἀλλὰ τὸ ἀπέκρυψε ἀπὸ τὴν βρετανικὴ κοινοβουλευτικὴ ἐπιτροπὴ ποὺ τὸν ἐξέτασε…
.              Σὲ αὐτὴ τὴ δεδομένη διαχρονικὴ ἐπικράτηση στὰ διεθνῆ ζητήματα τοῦ ὠμοῦσυμφέροντος καὶ τοῦ δικαίου τοῦ ἰσχυροτέρου ὁ Ἕλληνας πολιτικός, γιὰ νὰ ἀντεπεξέλθει στὰ ὑπεύθυνα καθήκοντά του, ὀφείλει νὰ ἔχει ἔντονη ἡγετικὴ προσωπικότητα, κριτικὴ ἱκανότητα,ἐπίγνωση τῆς ἀνεκτίμητης κληρονομιᾶς ποὺ διαχειρίζεται καὶ βαθειὰ γνώση τῆς ἑλληνικῆς καὶ τῆς παγκόσμιας ἱστορίας, καθὼς καὶ τῆς τρέχουσας γεωπολιτικῆς. –

Η ΩΡΑ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Ἡ ὥ­ρα τοῦ χρέ­ους
Τοῦ Γιώρ­γου Ν. Πα­πα­θα­να­σό­που­λου

.            Ἡ ὥ­ρα τοῦ χρέ­ους. Ἔ­τσι ἐ­πέ­γρα­ψε ὁ Ἠ­λί­ας Βε­νέ­ζης τὴν ὁ­μι­λί­α του στὴν πα­νη­γυ­ρι­κὴ συ­νε­δρί­αση τῆς Ἀ­κα­δη­μί­ας Ἀ­θη­νῶν, τὸ 1958, γιὰ τὴν ἐ­πέ­τειό του Ο­ΧΙ στὴ φα­σι­στι­κὴ ἀ­πό­πει­ρα εἰ­σβο­λῆς στὴ χώ­ρα μας.
Σὲ αὐ­τὴν τό­νι­σε ὅ­τι οἱ Ἕλ­λη­νες στὴ μα­κρὰ ἱ­στο­ρί­α τοὺς ἔ­χουν ἀ­πο­δεί­ξει ὅ­τι στὶς δύ­σκο­λες ὧ­ρες ἔ­χουν ἐ­πίγνω­ση τοῦ χρέ­ους τους. Ὡς πρῶ­το πα­ρά­δειγ­μα θυ­μή­θη­κε καὶ θύ­μι­σε τὴν ἡ­μέ­ρα τῆς 28ης Ὀ­κτω­βρί­ου 1940:
«Ἡ ψυ­χὴ ἦ­ταν προ­ε­τοι­μα­σμέ­νη ἐ­κεῖ­να τὰ χα­ρά­μα­τα, ὅ­ταν ἐ­σή­μα­ναν οἱ σει­ρῆ­νες καὶ ἠ­χο­λο­γή­σα­νε οἱ κα­μπά­νες τῶν ἐκ­κλη­σιῶν στὰ χω­ριά μας. Θυ­μη­θῆ­τε ἐ­κεί­νη τὴ μέ­ρα τοὺς δρό­μους τῶν Ἀ­θη­νῶν, τοὺς πλημ­μυ­ρι­σμέ­νους ἀπ’ τὴ νιό­τη τῆς πρω­τεύ­ου­σας τῶν Ἑλ­λή­νων, ἀπ’ τὶς κο­πέλ­λες, ἀπ’ τὶς μη­τέ­ρες, θυ­μη­θῆ­τε τὰ πρό­σω­πά τους: εἶ­χαν τί­πο­τε τὸ πέν­θι­μο, τί­πο­τα ἀ­πὸ συ­ντρι­βὴ γιὰ τὸ θά­να­το ποὺ τοὺς πε­ρί­με­νε; Εἶ­χαν λάμ­ψη. Ἦ­ταν χα­ρά; Βέ­βαι­α ὄ­χι. Ἀλ­λὰ ἦ­ταν ἡ πί­στη ποὺ ἔ­δι­νε τὴν ἠ­ρε­μί­α, ἡ πί­στη ὄ­χι ἁ­πλῶς γιὰ τὸ δί­κι­ο ἀλ­λὰ ἡ πί­στη στὸ χρέ­ος. Κι αὐ­τὸ εἶ­ναι κλη­ρο­νο­μη­μέ­νο ἀ­πὸ γε­νιὰ σὲ γε­νιά, μὲς στὸ αἷ­μα, μὲς στὸ κύτ­τα­ρο…».
.          Τὸ χρέ­ος στὴν πε­ρί­πτω­ση εἶ­ναι ἡ ἠ­θι­κὴ ὑ­πο­χρέ­ω­ση, τὸ κα­θῆ­κον πρὸς τὴν Πα­τρί­δα. Ἡ ἐ­πί­γνω­σή του, ποὺ ξε­κι­νά­ει ἀ­πὸ τὴν ἀ­γά­πη καὶ τὴν εὐ­γνω­μο­σύ­νη πρὸς Αὐ­τήν, ὁ­δη­γεῖ ἕ­ως ἡ­ρω­ι­κὲς πρά­ξεις αὐ­το­θυ­σί­ας. Ἡ ἱ­στο­ρί­α μας εἶ­ναι γε­μά­τη ἀ­πὸ τέ­τοι­ες πρά­ξεις. Ἀ­πὸ τὸν Μα­ρα­θώ­να, τὶς Θερ­μο­πύ­λες καὶ τὴ Σα­λα­μί­να, ἕ­ως σή­με­ρα. Ὁ Βε­νέ­ζης θυ­μί­ζει στὴν ὁ­μι­λί­α του πὼς ὅ­ταν τέσ­σε­ρις Γάλ­λοι ἀ­ξι­ω­μα­τι­κοὶ εἶ­παν στὸν Μα­κρυ­γιάν­νη ὅ­τι εἶ­ναι μά­ται­ο νὰ πο­λε­μᾶ­νε οἱ Ἕλ­λη­νες τοὺς Τούρκους, λό­γῳ τῆς ὑ­πε­ρο­χῆς των σὲ στρα­τιῶ­τες καὶ σὲ ἐ­ξο­πλι­σμό, αὐ­τὸς τοὺς ἀ­πά­ντη­σε, ὅ­τι ὅ­ταν οἱ Ἕλ­λη­νες σή­κω­σαν τὴ σημαί­α ἐ­να­ντί­ον τῆς τυ­ραν­νί­ας ξέ­ρα­νε μὲ ποιὸν τὰ ἔ­βα­ζαν. Καὶ συ­νέ­χι­σε ὁ Μα­κρυ­γιάν­νης: «Κι ἂν πε­θά­νω­μεν, πε­θαί­νο­μεν διὰ τὴν πα­τρί­δα μας, διὰ τὴν θρη­σκεί­α μας καὶ πο­λε­μοῦ­μεν ὅ­σο μπο­ροῦ­μεν ἀ­να­ντί­ον τῆς τυ­ραν­νί­ας. Κι ὁ Θε­ὸς βο­η­θός».
.            Νὰ θυ­μη­θοῦ­με με­ρι­κοὺς ἀ­πὸ τὸ μέ­γα πλῆ­θος τῶν ἡ­ρώ­ων καὶ τῶν ἡ­ρωί­δων ποὺ θυ­σιά­στη­καν ἐ­κτε­λώ­ντας τὸ χρέ­ος τους πρὸς τὴν Πα­τρί­δα: Λε­ω­νί­δας καὶ Κυ­ναί­γει­ρος, Κων­στα­ντῖ­νος Πα­λαι­ο­λό­γος, Ἅ­γι­ος Κο­σμᾶς ὁ Αἰ­τω­λός, Ρή­γας Βε­λε­στιν­λής, Πα­τριάρ­χης Γρη­γό­ρι­ος ὁ Ε­΄ καὶ οἱ ἄλ­λοι ἀ­παγ­χο­νι­σθέ­ντες Ἀρ­χι­ε­ρεῖς, Ἀ­λέ­ξαν­δρος Ὑ­ψη­λά­ντης, Πα­πα­φλέ­σας, Ἀ­θα­νά­σι­ος Διά­κος, Μάρ­κος Μπότσα­ρης, Κα­ψά­λης, Ἐ­πί­σκο­πος Ρω­γῶν Ἰ­ω­σήφ, Γε­ωρ­γά­κης Ὀ­λύ­μπι­ος, οἱ γυ­ναῖ­κες στὸ Ζά­λογ­γο καὶ στὴ Νά­ου­σα. Καὶ με­τὰ ἡ Μο­νὴ Ἀρ­κα­δί­ου στὴν Κρή­τη, οἱ Παῦ­λος Με­λὰς καὶ κα­πε­τὰν Ἄ­γρας στὴ Μα­κε­δο­νί­α. Τὸ 40 ὁ Ὑ­πο­λο­χα­γὸς Ἀ­λέ­ξαν­δρος Διά­κος. Στὴν Κύ­προ οἱ Αὐ­ξε­ντί­ου, Παλ­λη­κα­ρί­δης καὶ οἱ ἄλ­λοι νέ­οι της Ε­Ο­ΚΑ, ἕ­ως καὶ πρό­σφα­τα, στὰ Ἴ­μι­α, οἱ Γι­α­λο­ψός, Κα­ρα­θα­νά­σης καὶ Βλα­χά­κος.
.          Θὰ νό­μι­ζε κα­νεὶς ὅ­τι ὁ κα­τα­να­λω­τι­σμός, ἡ γο­η­τεί­α τῆς τε­χνο­λο­γί­ας καὶ ἡ προ­πα­γάν­δα γιὰ μί­α ἡ­δο­νι­στι­κὴ καὶ ἐ­γω­κε­ντρι­κὴ ζω­ὴ θὰ ἔ­κα­μαν τοὺς νέ­ους σή­με­ρα νὰ ξε­χά­σουν τὴν αἴ­σθη­ση τοῦ χρέ­ους ἔ­να­ντί της Πα­τρί­δας. Τὴν ἀ­πάντη­ση τὴν δί­νουν οἱ στρα­τιῶ­τες μας, ποὺ ὑ­πη­ρε­τοῦν στὰ μι­κρὰ ἀ­κα­τοί­κη­τα νη­σά­κι­α τῆς Δω­δε­κα­νή­σου. Ὅ­ταν ρω­τή­θη­καν ἀ­πὸ δη­μο­σι­ο­γρά­φο πό­σοι εἶ­ναι, ἀ­πά­ντη­σαν: «Ἀρ­κε­τοὶ γιὰ νὰ ἀ­ντι­με­τω­πί­σου­με τὸν ὅ­ποι­ον εἰ­σβο­λέ­α…».-

Η ΠΟΝΕΜΕΝΗ καὶ ΑΠΡΟΣΚΥΝΗΤΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ (Δ. Νατσιός)

Ἡ πονεμένη καὶ ἀπροσκύνητη Ρωμιοσύνη

Δημήτρης Νατσιός
Δάσκαλος-Κιλκίς

.               Ἔγραφε ἡ τότε ἐφημερίδα Νέα Ἡμέρα στὶς 21.1.1913 γιὰ τὸν ἡρωικὸ θάνατο τοῦ ἀνθυπολοχαγοῦἸωάννη Μαυροδήμου: «Μοῦ διηγήθηκαν σήμερα μερικὰς λεπτομερείας τοῦ θανάτου τοῦ ἀνθυπολοχαγοῦΜαυροδήμου. Μοιάζει μὲ ποίημα. Οἱ Μαυροδημαῖοι εἶναι μία παλαιὰ στρατιωτικὴ οἰκογένεια τῆς Ἑλλάδος. Εἰς κάθε πόλεμον σκοτώνεται κι ἀπὸ ἕνας Μαυροδῆμος. Στὸ Εἰκοσιένα, στὸ ᾽86, στὸ ᾽97… Ὁ ἀνθυπολοχαγὸς Μαυροδῆμος μόλις εἶχε βγεῖ ἀπὸ τὸ στρατιωτικὸν σχολεῖον. Τὴν ἡμέρα ποὺ ὁ λόχος του ἐπρόκειτο νὰ λάβει μέρος εἰς τὴν μάχην, ἐσηκώθη πρωί, ἐξυρίσθη, ἐκτενίσθη, διέταξε καὶ τοῦ ἔφεραν τὴν καλή του στολή, τὶς καινούργιες του τὶς μπότες, τὰ ἄσπρα του γάντια, τέλος στολίστηκε σὰν γαμπρός, ἐτράβηξε τὸ σπαθὶ καὶεἶπε στοὺς ἄνδρας του: ἐμπρὸς παιδιά… Καὶ σκοτώθηκε ἀπὸ τοὺς πρώτους». (Ἐφημερίδα Νέα Ἡμέρα στὶς 21.1.1913).  Εἶναι ὁ πρῶτος πεσὼν ἀξιωματικὸς τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, στὶς 6 Ὀκτωβρίου τοῦ 1912, στοὺς Βαλκανικοὺς Πολέμους. Τέτοιες ἱστορίες ἀνήκουν στὸ Συναξάρι τοῦ Γένους. Εἶναι οἱ ἄγνωστοι ἥρωες, τὰπολυτίμητα εἰκονίσματα τοῦ ἔθνους μας…
.               Τὸ διάβασα στοὺς μαθητές μου. Αὐτὸ τὸ μικρό, λακωνικὸ γιὰ τόσο μεγάλη θυσία ἀφιέρωμά της τότε ἐφημερίδας. Θυμήθηκα μία ξεχασμένη παιδαγωγικὴ ἀρχή. «Ὁ διδάσκων δὶς διδάσκεται». Σὲ τέτοια κείμενα καθρεφτιζόμαστε πρῶτα ἐμεῖς, ποὺ τὰ προσφέρουμε στὰ παιδιά. Σηκώθηκε, στολίστηκε σὰν γαμπρὸς γιὰ νὰ πάει, ποῦ; Στὴν μάχη, στὸν ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος γάμο του. Στὶς χαρὲς τῆς νύμφης του πατρίδας Ἑλλάδας. Καὶ θυσιάστηκε, ἔδωσε τὸ αἷμα του γι’ αὐτήν, τόσο τὴν ἀγαποῦσε.
.               Καὶ τὰ παιδιὰ ἄκουγαν μὲ συγκίνηση. Μὲ χαρμολύπη. Ὑπερηφάνεια γιὰ τὴν ἀνδρεία καὶ τὴν λεβεντιά. Λύπη γιὰ τὴν νιότη του. Αὐτὸ θέλουμε.  Αὐτὴ εἶναι ἡ πατρίδα. Μὲ τὰ «πάθια καὶ τοὺς καημούς της» (Παπαδιαμάντης) καὶ μὲ τὶς τρανὲς χαρές της, τὶς ἀναστάσιμες ἡμέρες τῆς ἱστορίας της. Τὶς Θερμοπύλες τοῦ Λεωνίδα, τὴν Πύλη τοῦ Ρωμανοῦ μὲ τὸν Κωνσταντῖνο Παλαιολόγο, τὸ Μανιάκι μὲ τὸν ἀρχιμανδρίτη Παπαφλέσσα, τὴν Στάτιστα τοῦ Παύλου Μελᾶ, τὸ μοναστήρι τῆς Παναγίας τοῦ Μαχαιρᾶ μὲ τὸν Γρηγόρη Αὐξεντίου. Μοσχοβολοῦν λευτεριὰ αὐτοὶ οἱ τόποι μὲ τὴν θυσία τους… ὅπως οἱ μάρτυρες καὶ οἱ ἅγιοι τῆς ἀμωμήτου Πίστεώς μας ἁγιάζουν τὰ χώματα μὲ τὸ αἷμα τους καὶ τὸν ἱδρώτα τῶν ἀσκητικῶν ἀγώνων τους.
.               Ἀναστάσιμη ἡμέρα, Πασχαλιά, ἦταν γιὰ τοὺς σκλάβους Μακεδόνες, ἡ ἡμέρα ποὺ πατοῦσε ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς τὴν αἱματοβαμμένη γῆ τους. (Καὶ ἦρθε ἡ σταύρωσή της, ὅταν ἄθλιοι προδότες, ποὺκαμαρώνουν ἀκόμη στὰ ἑδώλια, ὄχι τοῦ δικαστηρίου, ἀλλὰ τῆς Βουλῆς, τὴν ξεπούλησαν γιὰ μία γραβάτα).
.               Διαβάζω καὶ πάλι ἀπὸ τὰ ἡρωικά μας συναξάρια τοῦτα τὰ σπουδαῖα: «Ὅταν ὁ στρατός μας μπῆκε στὰ Σέρβια Κοζάνης ἐλευθερωτὴς τὸ 1912, στὶς 10 Ὀκτωβρίου, βρῆκε σφαγμένους ἀπὸ τοὺς Τούρκους τοὺς 115 προκρίτους τῆς πόλης, ποὺ τοὺς εἶχαν κρατήσει ὡς ὁμήρους. Τὴν ἄλλη μέρα γινόταν μνημόσυνο τῶν μαρτύρων αὐτῶν σὲ πάνδημη συγκέντρωση λαοῦ καὶ στρατοῦ. Ὁ παπὰς ἄρχισε νὰ ἀπαγγέλλει τὴν ἐπιμνημόσυνον ἀκολουθίαν, ὅταν μία βροντερὴ φωνὴ ἀκούσθηκε:
Στάσου, παπά!!
Ἦταν ἡ φωνὴ τοῦ Σπύρου Ματσούκα, ἰδρυτοῦ τοῦ Λευκοῦ Σταυροῦ. Καὶ τὸ αὐτοσχέδιον τραγούδι ποὺ ἔκαμε τὸν παπὰ νὰ σιγήση καὶ 3.500 στρατιώτας καὶ ἄλλους τόσους πολίτας νὰ γονατίσουν καὶ νὰ ἀναλυθοῦν εἰς δάκρυα, ἔλεγε:

Ξυπνᾶτε ἀπὸ τὰ μνήματα, ἀδικοσκοτωμένοι.
Νὰ ἰδῆτε τὴν Πατρίδα σας, ἐλευθερωμένη.
Ξυπνᾶτε κι ἀναστήσαμε, δὲν εἶστε πιὰ ραγιάδες.
Ξυπνᾶτε κι ἦρθε Πασχαλιά, χαθῆκαν οἱ ἀγάδες».
(Βασίλη Περσείδη, Τὸ ἐθνικό μας τραγούδι, σελ.33, Ἀθήνα 1983).
.               Ὡραῖα μαθήματα πατριδογνωσίας, διδάσκουν στὰ παιδιὰ ὅτι ἔχουμε ἱστορικὰ δικαιώματα πάνω στὰ χώματα καὶ στὰ κύματα τῶν θαλασσῶν μας, ποὺ μὲ τόσες θυσίες οἱ πρόγονοί μας ἀπελευθέρωσαν. «Ὅση γῆ περιαγκαλιάζει ὁ εὔμορφος αἰθέρας μας εἶναι ἡ ἀγαπητή  μας πατρίδα», ὅπως εἶπε ὁ Γεώργιος Τερτσέτης στὴν περίφημη ἀπολογία του.
.                   Καμαρώνει καὶ κλασαυχενίζεται τὸ «ὑπουργεῖο Ὑπνοπαιδείας», ὅπως εὐφυῶς τὸ ἀποκαλοῦσε ὁ μακαριστός, σπουδαῖος Σαράντος Καργάκος, διότι φέτος καθιέρωσε τὴν ἑξῆς μεγαλειώδη, παγκοσμίου ἐμβέλειας καινοτομία: Διεύρυνε τὸ ὁλοήμερο σχολεῖο, μέχρι τὶς 5:30. Μία προαιρετικὴ ὥρα παραπάνω καὶ αὐτὸθεωρεῖται «τομή», περίπου ἀπογείωση τῆς Παιδείας. Τί νὰ πεῖ κανείς; Καλῶς εἰπώθηκε πὼς «ὅταν ὁ ἥλιος τοῦ πολιτισμοῦ εἶναι χαμηλὰ στὸν ὁρίζοντα… ἀκόμα καὶ οἱ νάνοι ρίχνουν μεγάλες σκιές».
.               Ἂν θέλουμε νὰ ἐπιβιώσουμε στὴν παρανοϊκὴ ἐποχή μας, ἀπαιτεῖται μέσα ἀπὸ τὶς σχολικὲς αἴθουσες νὰ ἀρχίσει ἡ ἀνάταση. Νὰ προβάλουμε στοὺς μαθητές μας τὴν πονεμένη καὶ ἀπροσκύνητη Ρωμιοσύνη. Πρὶν ἀπὸ 110 χρόνια, τὸ 1912, τέτοιες ἡμέρες τὸ Γένος ἑνωμένο κατατρόπωνε «καὶ νύχτα καὶμέρα» τοὺς Τούρκους στὶς ἀετοφωλιὲς τῆς Μακεδονίας καὶ τῆς Ἠπείρου. Ἐνῶ τὸ ἀήττητο ναυτικό μας ἔστελνε στὸν πάτο τοῦ Αἰγαίου τοὺς Τούρκους, γιὰ νὰ γνωρίσουν καὶ «νὰ γευτοῦν» τὰ γαλανὰ νερά του. Παραθέτω ἐπιστολὴ μαχητὴ τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων, ἡ ὁποία περιεχόταν στὰ παλιὰ βιβλία Γλώσσας, τότε ποὺ ἦταν ὄντως Παιδεία καὶ ὄχι παιδομάζωμα…
.             «Ἀδελφέ, μοῦ γράφεις ἂν ὑποφέρω. Οἱ κόποι καὶ τὰ βάσανα δὲν ἔχουν καμμία σημασία γιά μᾶς. Ἐλησμονήσαμε ὅτι εἴμαστε ἄνθρωποι. Καὶ τὸ σπουδαιότερο, ὅτι μᾶς ἐλησμόνησε καὶ ἡ φύσις, ἡ ὁποία ἐκουράσθηκε νὰ μᾶς πειράζη μὲ τὶς ἀρρώστιες της. Ὁ βίος ἐδῶ εἶναι εὐχάριστος. Μόνον ἡ ἰδέα, ὅτι μᾶς ἀπειλοῦν οἱ γείτονες, μᾶς ἔχει σκυλιάσει ὅλους. Ἐμεῖς δὲν εἴμαστε γι’ αὐτοῦ πλέον. Ἐδῶ εἶναι ἡ θέσις μας καὶ ὁ τάφος μας. Τὰ μέρη αὐτὰ εἶναι πληρωμένα μὲ αἷμα. Κάθε βουνὸ καὶ κάμπος εἶναι στολισμένα μὲ σταυρούς. Κοιμῶνται ἐκεῖ οἱ σύντροφοί μας. Ἂς μὴν ἀνησυχῆ κανείς. Ὅσο εἶναι ἐδῶ ὁ στρατός, ἡ μεγάλη Ἑλλὰς θὰ εἶναι ἀπρόσβλητη. Ἐμάθαμε πλέον τὸ μυστικό τῆς νίκης. Ἔχομε τὸ μονοπώλιο τῆς παλληκαριᾶς. Ἂς τὸ μάθουν ὅλοι αὐτό.
-Τί δουλειὰ κάνεις;
-Πολεμῶ, ἀπαντᾶ ὁ ἐρωτώμενος στρατιώτης.
Σὲ φιλῶ, ὁ ἀδελφός σου».

ΛΙΓΟ ΑΡΩΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΥΡΟΓΙΑΛΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΑΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΑΣΑΝΟΥΜΕ (Δ. Νατσιός)

Γιὰ νὰ ἀνασάνουμε, λίγο ἄρωμα ἀπὸ τὸ μυρογιάλι τῆς ἱστορίας μας

 Δημήτρης Νατσιὸς
δάσκαλος-Κιλκὶς

«Τὰ ἔθνη, σὲ ἀντίθεση μὲ τὸν ἀνθρώπινο, βιολογικὸ θάνατο, πρῶτα ἀποσυντίθενται καὶ ἔπειτα πεθαίνουν». 

.                    Καὶ διηγώντας τα καὶ μελετώντας καὶ βλέποντας καὶ ἀκούγοντας τά, νὰ κλαῖς. Τρικυμία μεγάλη καὶ ξεβράζονται συνεχῶς τὰ σκουπίδια στὴν πατρίδα. Χοιρομάντρι τῆς Κίρκης, ἡ, κάποτε Ἰθάκη, Ἑλλάδα. Ὁβοῦρκος δὲν ἔχει ὅρια. Ἄνθρωποι «λοιμοί», χοιρώδεις, μὲ ἀδιανόητα ποινικὰ ἐγκλήματα, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν 1η καὶ 15η τοῦ μηνός, ποὺ προσέρχονται στὸ «ἀστυνομικὸ τμῆμα τῆς περιοχῆς τους, ἡ… βαρύτατη αὐτὴποινή, ποὺ τοὺς θυμίζει τὶς ἀνομίες τους, ἀντὶ γιὰ τὴν φυλακή, ἀπελευθερώνονται μὲ ἀναστολή. (Καὶ ἔχει τὸἐκδικητικό, ἄθλιο κράτος 7.000 ἔντιμους, ἐργατικοὺς καὶ οἰκογενειάρχες ὑγιεινομικοὺς «σὲ ἀναστολή», χωρὶς ἐργασία, χωρὶς τὰ ἀπαραίτητα γιὰ νὰ ζήσουν τὶς οἰκογένειές τους. Οἱ παιδεραστὲς στὴν ἴδια καὶ καλύτερη μοίρα ἀπὸ τοὺς ἀναξιοπαθοῦντες τῆς ὑγείας).
.                    Τούτη τὴν ἐποχὴ ἀνασασμὸς καὶ καταφυγὴ ἡ μελέτη στὰ μυρογιάλια τῆς ἱστορίας. ‘Όταν σὲπνίγουν οἱ ἀναθυμιάσεις ψάχνεις ξέφωτο, καθαρὸ ἀέρα. Ἡ ἱστορία μας, ἀκόμη καὶ μὲ τὶς ἀθλιότητές της, δὲν παύει νὰ εἶναι, ἐπαναλαμβάνω, «μυρογιάλι». Μπουκαλάκι μὲ ἀρώματα. Κοπρώνας ἡ ἐποχή μας, ἀλλὰ σὰν τὶς μέλισσες ἀναζητοῦμε τὰ μυρίπνοα ἄνθη. Καὶ ὑπάρχουν, δόξα τῷ Θεῷ. Γιὰ νὰ μᾶς θυμίζουν ποιοὶ εἴμαστε, ἀπὸ ποιοὺς καταγόμαστε, τί μᾶς πρέπει, ὥστε νὰ σηκωθοῦμε λίγο, κοκάλωσε ἡ μέση μας ἀπὸ τὸ πολὺγονάτισμα. (Κάπνισαν τὰ μάτια μου ἀπὸ ὀργὴ διαβάζοντας τὶς δηλώσεις τῆς κ. Οὔρσουλας φόν… καὶ λοιπά, στὸ σκοπιανὸ κοινοβούλιο. Καὶ «Μακεδόνες» οἱ κλέπτες τῆς ἱστορίας καὶ γλῶσσα καὶ ἐθνότητα. Καὶ ἡπροδοτικὴ «ἀγραβάτωτη σαχλαμάρα» νὰ ἑτοιμάζεται καὶ πάλι νὰ κυβερνήσει. Καμμιὰ ἀντίδραση ἀπὸ τοὺς πορφυρογέννητους γόνους, ποὺ κυβερνοῦν, καὶ τὴν συνοδό, παρδαλοειδῆ συνοδοιπορία. Ὡς συνήθως κάνουν τὴν δίαιτα ποὺ δὲν παχαίνει. Ποιά; Καταπίνουν τὰ λόγια τους…
.                    Παραθέτω ἀνάσες ἐθνικὲς – ἐπεισόδια ἀπὸ τὴ σύγχρονη ἱστορία – γιὰ νὰ ἁπαλύνω τὶς πληγὲς ποὺμᾶς πονοῦν. Τὰ ἐρανίζομαι ἀπὸ παλαιότερα κείμενά μου.
.                    Ἐπεισόδιο πρῶτο: 13 Ἰουλίου 1913.  Μάχη τῆς Ἄνω Τζουμαγιᾶς, στὸ ὕψωμα 1378, σκοτώνεται, πολεμώντας μπροστὰ καὶ ὁ Βελισσαρίου. Ὁ βασιλιὰς Κωνσταντῖνος μόλις πληροφορήθηκε τὸν θάνατό του, ἀντὶ γιὰ συλλυπητήρια, τηλεγραφεῖ στὴν οἰκογένειά του:
«Χαιρετίζω τὸν Ἥρωα τῶν Ἡρώων».

.                    Ὁ Σπύρος Μελάς, στὸ βιβλίο του «οἱ πόλεμοι 1912 -13», περιγράφει τὸ τέλος τοῦ ἀθάνατου ἥρωα (σελ. 511-512).
«Ἔτσι, αὐτὴ τὴν ἱστορικὴ μέρα, βρέθηκαν ἀντιμέτωποι καὶ ἀπὸ τὰ δύο μέρη οἱ πιὸ διαλεχτοὶ ἄντρες, Βούλγαροι καὶ Ἕλληνες. Οἱ ἄντρες τῆς βασιλικῆς φρουρᾶς τοῦ Φερδινάνδου, μεγαλόσωμοι ὅλοι καὶψυχωμένοι, πολέμησαν μὲ παλληκαριὰ καὶ πεῖσμα. Κι ἀπέναντί τους εἴχανε τοὺς ἀθάνατους εὐζώνους, τοὺς ἡμίθεους τοῦ «πρώτου-τριακοστοῦ ὄγδοου», 1/38,  συντάγματος.
.                    Ὁ ἀγώνας ἦταν τόσο λυσσασμένος καὶ συχνὰ σῶμα μὲ σῶμα, ὥστε πολλοὶ ἀπὸ τὴ μία μεριὰ καὶἀπὸ τὴν ἄλλη πέφτανε τρυπημένοι μὲ τὴ λόγχη, ἀρκετοὶ Βούλγαροι σκοτώθηκαν μὲ πέτρες στὸ κεφάλι… γιατί, κάποια στιγμή, τὰ πυρομαχικὰ λείψανε ἀπὸ τοὺς εὐζώνους καὶ τότε ὁ Βελισσαρίου ποὺ ἤταν ὅπως πάντα στὴ γραμμὴ τῆς φωτιᾶς, τοὺς φώναξε:
-“Χτυπᾶτε τους μὲ τὶς πέτρες, μωρέ! Κι αὐτὲς σκοτώνουν”. Ἀλλὰ μία ὀβίδα ἔσκασε κοντά τους, ἕνα μεγάλο θραῦσμα τὸν  βρῆκε κατάστηθα καὶ ὁ ἐθνικὸς ἥρωας, ὁ πορθητὴς τοῦ Μπιζανίου, ἀπόμεινε στὸν τόπο. Στὴν ἐπικὴ αὐτὴ σύγκρουση ἔπεσε σὲ λίγο καὶ ὁ ταγματάρχης Κολοκοτρώνης, ἄξιο βλαστάρι τῆς δοξασμένης γενιᾶς τοῦ Γέρου τοῦ Μοριᾶ, κοντὰ σ’ αὐτὴ χάθηκαν καὶ πολλοὶ ἄλλοι ἀξιωματικοὶ καὶ ἄντρες τοῦ ἡρωικοῦσυντάγματος. Οἱ πλαγιὲς κι οἱ ρεματιὲς εἴχαν γεμισει πτώματα Ἑλλήνων καὶ Βουλγάρων ἀνακατωμένα…» (Ἐκεῖνα  τὰ χρόνια «οἱ ἄνθρωποι ζοῦσαν γιὰ ἕνα ἔπαινο καὶ πέθαιναν γιὰ ἕνα τραγούδι» ἔλεγε ὁΚαρκαβίτσας. Ἦταν ἀρχοντικὰ φιλότιμοι. Ἐλπίζουμε, πὼς ὅταν ἀνθίσουνε καὶ πάλι τοῦτοι οἱ τόποι, καὶ’ρθοῦνε καινούργιοι ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι θὰ συνοδεύσουν τὴν μνημονιακὴ βλακεία στὴν τελευταία της κατοικία, νὰ ξαναμποῦν αὐτὰ τὰ κείμενα  στὴν τυμπανιαίας,σήμερα, ἀποφορᾶς ἐκπαίδευση, γιὰ νὰἀνασάνουμε κι ἐμεῖς καὶ οἱ μαθητές μας).

.                     Ἐπεισόδιο δεύτερο: Τὸν Μάρτιο του 1957, οἱ  Ἄγγλοι δολοφόνοι καὶ κατακτητές, καλοῦν τὸν Πιερή Αυξεντίου – τὸν πατέρα τοῦ Γρηγόρη Αὐξεντίου, τοῦ θρυλικοῦ ἀητοῦ τοῦ Μαχαιρᾶ – στὶς Κεντρικὲς Φυλακὲς τῆς Λευκωσίας, γιὰ νὰ ἀναγνωρίσει τὸν νεκρὸ γιό του. (Στὶς 3 Μαρτίου µία ὁλόκληρη ταξιαρχία πεζικοῦ τῶν  Ἄγγλων – 5.000 στρατιῶτες- ἐπὶ 10 ὁλόκληρες ὧρες ἔδωσε µάχη µὲ τὸν 29χρονο ὑπαρχηγό τῆς ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αὐξεντίου. Μπροστὰ στὸ ἀλύγιστο θάρρος του, ὅταν οἰ Άγγλοι καταλαβαν ὅτι δὲν µποροῦσαν µὲ ἄλλο τρόπο νὰ τὸν ἐξαναγκάσουν νὰ παραδοθεῖ, περιέλουσαν µὲ βενζίνη τὴν «ἀητοφωλιὰ» καὶ τὸν ἔκαψαν µὲς στὸ κρησφύγετό του. Ἔγινε λαμπάδα ἐλευθερίας!!). Ὁ τραγικός πατέρας ἀντικρίζει ἀγέρωχα τὸ ἀπανθρακωµένο λείψανο τοῦ µοναχογιοῦ του, δὲν λύγισε ἡ ψυχή του,  καὶ ἀπαγγέλλει τοὺς παρακάτω αὐτοσχέδιους στίχους, κεντημένους μὲ ὅλες τὶς ἡρωικὲς σελίδες τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας:
«Δὲν κλαίω ποὺ σ’ ἔχασα, ποὺ σ’ εἶχα γιὰ καμάρι
Κλαίω ποὺ δὲν ἔχω ἄλλο γιὸ τὴν θέση σου νὰ πάρει».

.                    Ἐπεισόδιο τρίτο: Πρὶν ἀπὸ 26 περίπου χρόνια, στὴν Κύπρο, σὲ κάποιο σηµεῖο τῆς «νεκρῆς ζώνης», (ἐκεῖ ὅπου διχοτοµεῖται τὸ νησί μας στὰ δύο, ἐδῶ καὶ 48 χρόνια), πέφτει νεκρὸς ἀπὸ σφαῖρες ἄνανδρων Τούρκων ἕνα 26χρονο παλληκάρι, ὁ Σολωµὸς Σολωµοῦ. Σκαρφάλωνε ἄοπλος στὸν ἱστό, γιὰ νὰκατεβάσει τὸ κατοχικὸ σύµβολο τοῦ ψεύδους καὶ τοῦ αἴµατος: τὴν τουρκοκυπριακὴ «σβάστικα». Ἐκεῖ τὸν βρῆκε τὸ μεμέτικο  βόλι… Καὶ τὸ ἡρωικὸ ἑλληνόπουλο  – ποὺ εἶχε ἴδιο καὶ τὸ ὄνοµα καὶ τὸ ἐπίθετο µἐ τὸν ποιητὴ ποὺ ἔγραψε τὸν  «Ὕµνο εἰς τὴν Ἐλευθερίαν»! – πέρασε στὴν ἀθανασία!
.                    Πῆγαν μετὰ ἀπὸ μέρες στὸν πατέρα τοῦ ἥρωα, γιὰ νὰ τοῦ προσφέρουν οἰκονομικὴ ἐνίσχυση, ἐκ μέρους τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων. Ἀρνιόταν πεισματικά, ὄντας φτωχὸς μὰ περήφανος. Πείστηκε, ὅταν τοῦεἶπαν πὼς δὲν ἔπρεπε νὰ προσβάλει τοὺς ἐκπροσώπους τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, γιατί ἤθελαν μόνο νὰ τιμήσουν τὸν ἥρωα γιό του. Μόλις πῆρε τὴν ἐπιταγή, τὴν κατέθεσε ἀμέσως στὸ Ταμεῖο Ἄμυνας τῆς  Κύπρου. Ὅταν τὸν ρώτησαν, γιατί τὸ ἔκανε, ἀπάντησε ὁ λεβεντόγερος. «Τί νόμιζαν ὅτι θὰ ἔτρωγα ἐγὼ ἀπὸ τὸ αἷμα τοῦ παιδιοῦμου; Φαντάζεστε νὰ πήγαιναν στὸν Πιερὴ Αὐξεντίου μὲ μία ἐπιταγὴ καὶ νὰ τοῦ λέγαν: “Αὐτὰ εἶναι γιὰ τὴθυσία τοῦ γιοῦ σου; Θὰ τοὺς σκότωνε!”.
.                    Τὰ γράφω αὐτά, γιατί πλησιάζει ἡ ἀποφρὰς (=ἀπὸ +φράσσω, μέρα ποὺ δὲν πρέπει νὰ λέγεται, νὰμνημονεύεται),  ἡμέρα τοῦ ἑλληνοτουρκικοῦ πολέμου, τοῦ 1974, τότε ποὺ κάποιοι προδομένοι κρατοῦσαν ὄρθια καὶ ἀγκαλιὰ τὴν πατρίδα. Ἐδῶ ἡ «πολύχρωμη» πληγὴ ποὺ λέγεται «ἀνωτέρα τάξις» (Παπαδιαμάντης), θὰ γιορτάζει τὴν ἀποκατάστασή της…

Δημήτρης Νατσιὸς

δάσκαλος-Κιλκὶς

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΥΣ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΜΟΓΓΟΛΟΥΣ

Ἀπό τούς Σταυροφόρους εἰς τούς Μογγόλους

ὑπό
Ἰωάννου Ν. Καλλιανιώτου
Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Scranton

Ἰούνιος 2022

«Πάντες ἐξέκλιναν, ἅμα ἠχρειώθησαν, οὐκ ἔστι ποιῶν ἀγαθόν, οὐκ ἔστιν ἕως ἑνός .» [Ψαλμ. ΝΒ΄4]

Α΄. Πρόλογος: Ἑλληνικότης Μικρᾶς Ἀσίας

.                    Τό 2022 εἶναι ἡ ἑκατοστή ἡμῶν ἐπέτειος μνήμης καί θλιβερόν μνημόσυνον τῆς ἀποφράδος προσωρινῆς ὑποταγῆς τῆς Ἑλληνικῆς Μικρᾶς Ἀσίας εἰς τούς βαρβάρους Νεοτούρκους κατά τό 1922. Κατόπιν τριῶν χιλιάδων τετρακοσίων εἴκοσι δύο ἐτῶν (3.422) ἀκμῆς καί μοναδικοῦ πολιτισμοῦ καί παιδείας, ἀπό τόν 15^ον αἰῶνα π.Χ., ὅπου οἱ Μυκηναῖοι ἐδημιούργησαν τάς πρώτας Ἑλληνικάς ἀποικίας εἰς τήν Μικράν Ἀσίαν, Ἰονίαν, Πόντον καί δή τήν Μίλητον, ἕως τήν καταστροφήν τῶν Ἑλληνικῶν πόλεων καί τήν γενοκτονίαν τῶν Ἑλλήνων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τό 1922˙ ἦτο αὕτη ἡ «καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολή», ἡ ὁποία ἀπετέλει τά ἀποσπασθέντα δύο τρίτα (2/3) τῆς Ἑλληνικῆς ἐπικρατείας, τά ὁποῖα ἀναμένουν τήν δικαίαν ἐπανένωσιν μέ τήν ὑπόλοιπον Ἑλλάδα.
.                  Ἀπό τόν 8^ον αἰῶνα π.Χ., περιοχαί τῆς Μ. Ἀσίας, Πόντου, Ἰονίας, Βιθυνίας, Μυσίας, Λυδίας, Καρίας, Λυκίας, Παμφυλίας, Κιλικίας, Γαλατίας, Πισιδίας καί Συρίας ἐκατοικοῦντο ἔκτοτε ὑπό Ἑλλήνων. Οἱ Ἕλληνες ἔζων εἰς τόν Πόντον, εἰς τάς Ποντιακάς Ἄλπεις καί Βορειο-ἀνατολικῶς εἰς τόν Καύκασον καί τήν Γεωργίαν. Οἱ Βόρειο-Πόντιοι Ἕλληνες εἰς τήν Σινὠπην τῆς Τραπεζοῦς χρονολογοῦνται ἀπό τό 756 π.Χ. Συνεπῶς, ἡ μετανάστευσις τῶν Ἑλλήνων ἦτο πάντοτε μεγάλη εἰς τήν περιοχήν τοῦ Πόντου, τῆς Γεωργίας καί τῆς Ρωσίας διά τήν ἐκμετάλλευσιν καί τό ἐμπόριον χρυσοῦ, σίτου καί πλείστων ἄλλων προϊόντων.
.                   Τόν 6^ον αἰῶνα π.Χ., οἱ Πέρσαι καταλαμβάνουν ὡρισμένας ἀπό τάς Ἑλληνικάς πόλεις τῆς Μ. Ἀσίας, ἀλλ’ ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος, ὁ Ἕλλην οὗτος ἐκπολιτιστής καί «πολιτικός πρόδρομος» τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, θείᾳ Χάριτι καί Προνοίᾳ, ἀπηλευθέρωσε πάσας τάς Ἕλληνικάς πόλεις τόν 4^ον αἰῶνα π.Χ. καί ἐξηλλήνισεν ἅπασαν τήν Ἀσίαν ἕως τήν μακρινήν Ἰνδίαν. Ἡ Ἑλληνική γλῶσσα[1] καί ὁ Ἑλληνικός πολιτισμός διεδόθη εἰς πᾶσαν τήν Ἀνατολήν ἐκ τῆς ἐκστρατείαν τῶν Ἑλλήνων, ἀπό τό 336 π.Χ. καί 334 π.Χ., ὅπου ὁ Ἀλέξανδρος ἠλευθέρωσε τάς Ἑλληνικάς πόλεις τῆς Μ. Ἀσίας ἀπό τούς Πέρσας (Ἀχαιμονίδαι, Achaemenid Empire) καί ἵδρυσε πλείστας νέας Ἕλληνικάς πόλεις εἰς Ἀσίαν καί Βόρειον Ἀφρικήν. Κατόπιν τοῦ θανάτου τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου (323 π.Χ.) ἀρχίζει ἡ Ἑλληνιστική Περίοδος (323 π.Χ.-31 π.Χ.). Ἡ Δυναστεία τῶν Ἀτταλιδῶν τῆς Μ. Ἀσίας, κυβερνουμένη ὑπό τοῦ Λυσιμάχου (360-281 π.Χ.). Τό Βασίλειον τῆς Περγάμου[2] καί κατόπιν ὑπό τῆς Αὐτοκρατορίας τῶν Σελευκιδῶν (Σέλευκος Α΄ ὁ Νικάτωρ, 321-281 π.Χ.). Τό 133 π.Χ -129 π.Χ. ὑπετάγη καί ἡ Μικρά Ἀσία εἰς τούς Ρωμαίους. Ἡ Ἑλλάδα κατελήφθη ἀπό τήν Ρώμην τό 146 π.Χ., μέ τήν Μάχην τῆς Κορίνθου. Ὁ πόλεμος τῶν Ρωμαίων κατά τῶν Ἑλλήνων Σελευκιδῶν (192-188 π.Χ.) εἶχεν ἀρχίσει ἀπό τό 196 π.Χ. καί τό 188 π.Χ. μέ τήν Συνθήκην τῆς Ἀπάμειας ἐπῆραν οἱ Ρωμαῖοι τήν Μ. Ἀσίαν ἀπό τόν Ἀντίοχον Γ΄ τόν Μέγαν (241-187 π.Χ.).

Β΄. Ρωμαϊκόν Κράτος καί Ἑλληνική Ρωμανία

 .                   Ἡ ἐπαφή τῆς Ρώμης μέ τόν μέγαν Ἑλληνικόν πολιτισμόν ὠφελήθη τά μέγιστα καί ἐκαλλιέργησε καί αὕτη τά γράμματα καί τάς τέχνας καί ἔβαλε τάς βάσεις τοῦ ἰδικοῦ της πολιτισμοῦ. Μεγάλην διάδοσιν εἶχεν ἡ Ἑλληνική γλῶσσα, τήν ὁποίαν ἐμάνθανον ὅλοι οἱ Ρωμαῖοι, ὥστε νά θεωροῦνται μεμορφωμένοι. Ὁ Ρωμαῖος ρήτορας, Κικέρων (Marcus Tullius Cicero, 106-43 π.Χ.) ἔλεγε τά ἑξῆς: “Lingua, deorum est lingua Graecorum”[3] (= Ἡ γλῶσσα τῶν θεῶν εἶναι ἡ Ἑλληνική γλῶσσα). “Totum Graecorum est” (= Ὅλα εἶναι Ἑλληνικά) [Ὅλα προέρχονται ἀπό τούς Ἕλληνες]. “Nihil Graeciae humanum, nihil sanctum” (Τίποτα δεν εἶναι πιό ἀνθρώπινο, πιό ἱερό ἀπό τήν Ἑλλάδα). Ἐπίσης, ὁ Ὁράτιος (Quintus Horatius Flaccus, 65 – 8 π.Χ.) [Ρωμαῑος λυρικός ποιητής], ἔλεγε: “What the mind and the heart is for a human being, Greece is for humanity.” (= Ὅτι τό μυαλό καί ἡ καρδιά εἶναι γιά τό ἀνθρώπινο σῶμα, εἶναιἡ Ἑλλάς γιά τήν ἀνθρωπότητα). “Though Greece was conquered, she defeated the conqueror
and imported the arts in the uncivilized Latium” (= Παρ’ ὅτι ἡ Ἑλλάς κατακτήθηκε, αὐτή νίκησε τόν κατακτητή καίεἰσήγαγε τίς τέχνες στό ἀπολίτιστο Λάτιο).
.                      Ἡ Ρώμη ἐπέφερε πολλάς μεταβολάς εἰς τούς Δυτικούς λαούς, τούς ἐδίδαξε τήν Λατινικήν γλῶσσαν καί τούςπροσέφερε τόν ἰδικόν της ἀνώτερον πολιτισμόν, ἀλλ’ εἰς τάς Ἀνατολάς ἐπαρχίας, Ἑλλάδα, Μικράν Ἀσίαν, Συρίαν,Αἴγυπτον, ὅπου ὁ Ἑλληνικός πολιτισμός καί ἡ Ἑλληνική γλῶσσα εἶχον διαδοθῆ ἐπί πάρα πολλά ἔτη, δέν ἠμπόρεσεν ἡΡώμη  νά ἐπιφέρῃ ἀλλαγάς καθ’ ὅτι τό πολιτιστικόν ἐπίπεδον τούτων ἦτο πολύ ἀνώτερον τοῦ Ρωμαϊκοῦ.
.                       Οὐσιαστικῶς, τό Ρωμαϊκόν κράτος δέν ἦτο ἐνιαῖον, ἀπετελεῖτο ἀπό δύο τμήματα, τό Ἑλληνικόν ἤ ἐξελληνισμένον τῆς Ἀνατολῆς καί τό Λατινικόν ἤ ἐκλατινισμένον τῆς Δύσεως. Τόν 3^ον αἰῶνα μ.Χ., ὁ Διοκλητιανός(284-305 μ.Χ) εἶχε τήν διοίκησιν τῶν Ἀνατολικῶν ἐπαρχιῶν μέ ἕδραν τήν Νικομήδειαν τῆς Μ. Ἀσίας. Ὁ Χριστιανισμός ἀντιμετωπίσθη μέ ἐχθρικήν διάθεσιν ἀπό τό ἐπίσημον Ρωμαϊκόν κράτος. Ὁ «μέγας διωγμός» διήρκεσεν ἀπό τό 303 ἕως τό 311 μ.Χ., ὅπου μέ τήν παρακίνησιν τοῦ Καίσαρος Γαΐου Γαλερίου Βαλερίου Μαξιμιανοῦ (305-311 μ.Χ.), ὁ Διοκλητιανός ἐξαπέλυσεν ἄγριον πόλεμον κατά τῶν Χριστιανῶν καί ἐθέσπισε τήν ποινήν τοῦ θανάτου εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι παρέμειναν σταθεροί εἰς τήν πίστιν των.
.                      Τό 311 μ. Χ., ὁ Γαλέριος παρεχώρησε δι’ ἑνός διατάγματος τήν ἀνεξιθρησκίαν εἰς τούς Χριστιανούς. Ἡ «κοινή Ἑλληνική» γλῶσα τοῦ Εὐαγγελίου καί ὁλοκλήρου τοῦ Ἀνατολικοῦ χώρου ἐδημιούργησε μίαν ἑνότητα τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνικοῦ καί Χριστιανικοῦ κόσμου τῆς Ἀνατολῆς. Τόν 4^ον αἰῶνα μ.Χ. ἀρχίζει ἡ παρακμή τῆς Ρώμης, ἀλλ’ αἱ προσπάθειαι τοῦ Διοκλητιανοῦ καί τοῦ Κωνσταντίνου τοῦ Μέγα (306-323 μ.Χ.) ἠμπόρεσαν νά δώσουν ζωήν εἰς τό Ἀνατιλικόν τμῆμα τοῦ κράτους, τό ὁποῖον μετεμορφώθη εἰς τό Ἑλληνικόν Βυζάντιον, τήν Ρωμανίαν.
.                   Ἀπειλή μεγάλη τόν 4^ον αἰῶνα μ.Χ. ἦσαν οἱ Βησιγότθοι (Ἀλάριχος) μέ τούς βαρβάρους Γερμανούς, οἱ ὁποῖοι ὑπηρέτουν ὡς μισθοφόροι εἰς τόν Βυζαντινόν στρατόν. Τό 445 μ.Χ., οἱ Οὗννοι μέ τόν Ἀττίλα ἐπραγματοποίησαν σοβαράς καί ἐπικινδύνους ἐπιδρομάς κατά τοῦ Βυζαντίου. Τό 554 μ.Χ., ὁ Ἰουστινιανός (527-565 μ.Χ.)[4] ἐπολέμει συνεχῶς τούς Πέρσας (Σασσανίδες), οἱ ὁποῖοι ἐπραγματοποίουν ἐπανειλημμένας ἐπιθέσεις εἰς τά Βορειο-Ἀνατολικά σύνορα τοῦ Βυζαντίου (τήν Λαζικήν). Τό 562 μ.Χ., ὁ Ἰουστινιανός ὑπέγραψε μέ τόν βασιλέα τῶν Περσῶν Χοσρόη πεντηκονταετῆ εἰρήνην πληρώνων φόρους εἰς τούς Πέρσας, ἀλλ’ ἐκράτησεν οὗτος τήν Λαζικήν (Γεωργίαν). Κατά τήν περίοδον τοῦ Ἰουστίνου Β΄ (565-576 μ.Χ.) ἕνας εἰκοσαετής πόλεμος (572-591 μ.Χ.) ἐξέσπασε μέ τούς Πέρσας εἰς τήν περιοχήν τῆς Ἀρμενίας καί οἱ Πέρσαι εἰσέβαλον εἰς τάς Βυζαντινάς ἐπαρχίας, φθάνοντες λεηλατοῦντες ἕως τήν Καππαδοκίαν. Τό 591 μ.Χ. ὑπεγράφη εἰρήνη μεταξύ τοῦ Μαυρικίου (582-602) καί Χοσρόη Β΄, ὅπου τό Βυζἀντιον ἐπῆρε τήν Ἀρμενίαν καί τμῆμα τῆς Μεσοποταμίας καί ἔπαυσε νά πληρώνῃ φόρους εἰς τούς Πέρσας.
.                    Ἀπό τήν ἐποχήν τοῦ Ἡρακλείου (610-641 μ.Χ.) καί τῶν διαδόχων τούτου, τό Βυζάντιον ἐξελληνίζεται πλήρως καί γίνεται πράγματι ὁ φρουρός τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἡ περίοδος ἀπό τόν 7^ον ἕως τόν 13^ον αἰῶνα ἀποτελεῖ τήν κυρίως Βυζαντινήν ἤ Μεσοβυζαντινήν ἐποχήν. Καθ’ ὅτι, τό 1204 λαμβάνει χώραν ἡ πρώτη πτῶσις τοῦ Βυζαντίου ἀπό τούς βανδάλους καί βεβήλους Σταυροφόρους, τούς αἱρετικούς βαρβάρους τῆς Δύσεως.[5]  Ὁ Ἡράκλειος ἦτο πολύ σημαντικός Αὐτοκράτωρ καί μέ τάς νίκας του κατά τῶν Περσῶν ηὔξησε τήν ἀσφάλειαν καί τήν αὐτοπεποίθησιν εἰς τούς Χριστιανικούς λαούς. Τήν περίοδον ταύτην ἔχομεν τήν ἐμφάνισιν τῶν «νεοφωτίστων» Ἀράβων καί ἡ διά τῆς σπάθης ἐξάπλωσίς των εἰς τήν Μεσόγειον ἦτο πολύ σύντομος. Ὁ κόσμος ἀλλάσσει πράγματι μέ τό τό σπαθί[6] τῶν ἀντιχρίστων τούτων καί μέ τόν «ἱερόν των ζῆλον» εἰς τήν νέαν ταύτην θρησκείαν τῶν φανατικῶν βαρβάρων νά κινδυνεύῃ ὅλος ὁ Χριστιανικός κόσμος. Ὁ ἰσλαμισμός ἀπειλεῖ Ἀνατολήν καί Δύσιν, ὁλόκληρον τήν Εὐρώπην, μετά τήν ὑποταγήν τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, Ἀσίας καί Βορείου Ἀφρικῆς.
.                    Ὁ μωαμεθανισμός καί ἡ ἐξάπλωσις τῶν Ἀράβων ἀρχίζει τό 622. Τό 632, ὁ Μωάμεθ ἀπέθανε καί οἱ χαλίφηδές του ξεκινοῦν μέ τήν πλάνην των, τόν «ἱερόν των φανατισμόν» των, τόν πόλεμον κατά τῶν γειτονικῶν λαῶν, μέ σύνθημά των «ὑποταγή τῶν ἀπίστων». Ὑποτάσσουν τούς Πέρσας καί εἰσβάλλουν εἰς τήν Παλαιστίνην καί Συρίαν. Αἱ Ἀνατολικαί ἐπαρχίαι τοῦ Βυζαντίου ὑπετάγησαν εἰς τούς βαναύσους  Ἄραβας καί τό 641, ἡ Αἰγυπτος ὑπετάχθη. Τό 673, οἱ Ἄραβες ἐπολιόρκησαν τήν Κωνσταντινούπολιν καί τό 678, ἠναγκάσθησαν νά λύσουν τήν πολιορκίαν.
.                    Ὁ Καρλομάγνος[7] δημιουργεῖ εἰς τήν Δυτικήν Εὐρώπην μίαν μεγάλην αὐτοκρατορίαν καί τό 800 μ.Χ. στέφεται Αὐτοκράτωρ ἀπό τόν πάπαν. Προσεπάθησε νά κυριαρχήσῃ καί εἰς τό Βυζάντιον, ἀλλ’ ἀπέτυχεν. Ὁ Βασίλειος ὁ Α΄ (867-886)  μέ πολλάς νικηφόρους ἐκστρατείας ἀπώθησε τούς  ἀγροίκους Ἄραβας ἀπό τά ἀνατολικά σύνορα τοῦ Βυζαντίου. Ὁ Ἰωάννης Τσιμισκής (969-976) ἀνέκτησε τήν Συρίαν καί τήν Παλαιστίνην. Ὁ Βασίλειος Β΄ ὁ Βουλγαροκτόνος (976-1025) προυχώρησεν ὡς τά νότια τῆς Κασπίας καί ἡδραίωσε τήν Βυζαντινήν κυριαρχίαν.

Γ΄. Αἱρετική Δύσις καί Σταυροφορίαι

.                        Τό 1054, τό σχίσμα μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν Ρώμης καί Κωνσταντινουπόλεως λαμβάνει χώραν μέ Αὐτοκράτορα τόν Κωνσταντῖνον Θ΄ τόν Μονομάχον (1042-1055) καί Πατριάρχην τόν Μιχαήλ Κηρουλάριον (1043-1059). Τόν 11^οναἰῶνα ἐμφανίζονται εἰς τήν Ἀνατολήν οἱ Μογγόλοι, οἱ Σελτζοῦκοι Τοῦρκοι, οἱ ὁποῖοι ἐξισλαμίσθησαν. Εἰς τήν Δύσιν, κατόπιν τοῦ σχίσματος, ἡ ἐχθρική διάθεσις[8] των αὐξάνει καί τό χάσμα διευρύνεται. Ἀκολουθοῦν αἱ σταυροφορίαι τούτων, μέ τάς ὁποίας προσπαθοῦν νά καταλάβουν τό Βυζάντιον. Τό 1204, οἱ ἀπολίτιστοι αἱρετικοί καί βάρβαροι οὗτοι κυριεύουν τήν Κωνσταντινούπολιν.[9] Κατά συνέπειαν, οἱ μισέλληνες Σταυροφόροι ἐκ δυσμῶν καί οἱ γενοκτόνοι Μογγόλοι ἐξ ἀνατολῶν καθυποτάσσουν σταδιακῶς τήν Αύτοκρατορίαν.
.                      Οἱ Μογγόλοι τοῦ φυλάρχου Σελτζούκ λαμβάνουν τώρα τήν σκυτάλην τῶν βαρβάρων τοῦ Ἰσλάμ καί ἀπό τάς στέπας τοῦ Τουρκεστάν ἔφθασαν ἕως τήν Μεσοποταμίαν (τέλος 10^ου αἰῶνος) καί ἀφ’ οὗ ἐδέχθησαν τόν μουσουλμανισμόν, ὑπηρέτουν ὡς μισθοφόροι εἰς διαφόρους μουσουλμάνους ἡγέτας. Τόν 11^ον αἰῶνα ἐξηπλώθησαν εἰς τό Ἰράν καί κατέστησαν κύριοι τοῦ Χαλιφάτου τῆς Βαγδάτης. Ἀπ’ ἐκεῖ οἱ βάρβαροι οὗτοι εἰσέβαλλον εἰς τάς ἐπαρχίας τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, τήν Μεσοποταμίαν, τήν Ἀρμενίαν καί τήν Καππαδοκίαν. Ὁ Αὐτοκράτωρ Ρωμανός Δ΄ ὁ Διογένης (1068-1071)[10] προσεπάθησε, ματαίως ὅμως, νά σταματήσῃ τάς ἐπιδρομάς τῶν Τούρκων. Τό 1071, εἰς τήν Μάχην τοῦ Ματζικέρτ, ὁ Βυζαντινός στρατός ἔπαθε σύγχυσιν καί ὑπέστη πανωλεθρίαν, ὁ δέ Ρωμανός συνελήφθη αἰχμάλωτος. Αἱ συνέπειαι τῆς καταστροφῆς ταύτης εἶχον καί ἔχουν φοβεράς ἱστορικάς ἐπιδράσεις εἰς τόν Ἑλληνισμόν καί ἅπαντα τόν Χριστιανικόν κόσμον. Δυστυχῶς, τό 1071 εἶναι ἡ ἀρχή τῶν δεινῶν τοῦ Βυζαντίου, τῆς Ρωμανίας, τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί συνεχίζονται ἕως σήμερον. Οἱ Κομνηνοί (1081-1185) ἐφρόντισαν νά ἀντιμετωπίσουν τούς βαρβάρους τούτους καί ἐπολέμησαν τούς Σελτζούκους μέ πολλάς ἐπιτυχίας. Τό 1176, ὁ Μανουήλ Α΄ Κομνηνός (1143-1180), εἰς τά βουνά τῆς Φρυγίας, εἰς τό Μυριοκέφαλο,[11] ὑπέστη μεγάλην συντριβήν καί οὕτως, οἱ Μογγόλοι καί νῦν μουσουλμάνοι Τοῦρκοι ἐγκατεστάθησαν εἰς τήν Μικράν Ἀσίαν.
.                      Αἱ ἑπτά Σταυροφορίαι, μέ πρόσχημα τούς μουσουλμάνους, εἶχον μεῖζον καί πολυσχιδές κόστος διά τό Βυζάντιον, ἀπό τό 1095 (Α΄ Σταυροφορία),[12] 1147 (Β΄ Σταυροφορία), 1189 (Γ΄ Σταυροφορία), 1204 (ἡ ἐπάρατος ἐρημωτική Δ΄ Σταυροφορία), 1217 (Ε΄ Σταυροφορία), 1248/9 (ΣΤ΄ Σταυροφορία) ἕως τό 1270 (Ζ΄ Σταυροφορία). Μέ τήν ἐθνοκτόνον Δ΄ Σταυροφορίαν (1204) ὑπέταξαν τήν Κωνσταντινούπολιν˙ κατέστρεψαν τό Βυζαντινόν κράτος καί τόν πολτισμόν του, κατελῂστευσαν τόν πλοῦτόν του, τούς ἱστορικούς καί θρησκευτικούς θησαυρούς του, χειρόγραφα, εἰκόνας, λείψανα ἁγίων. Ἦτο ἡ πρώτη πτῶσις τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί δή εἰς τούς βαρβάρους τῆς Δύσεως.[13] Ἡ ἀρπαγή καί ἡ καταστροφή ἔργων τέχνης, θρησκευτικῶν κειμηλίων καί χειρογράφων ἦτο ἀνυπολόγιστος. Ἡ ἅλωσις αὕτη τῆς Κωνσταντινουπόλεως τό 1204 ἔκλεισε μίαν λαμπράν σελίδα τῆς Μεσαιωνικῆς Ἱστορίας τοῦ Βυζαντίου καί ἀρχίζει μία νέα, ἀλλά πολύ διαφορετική, καθ’ ὅτι διαμεμελισμένη καί μέ μίαν ἐθνικήν συνείδησιν περί τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ. Ἡ ἑνιαία Βυζαντινή Αὐτοκρατορία διαμελίζεται τώρα ἀπό τούς «χριστιανούς» (αἱρετικούς) καί βαρβάρους τῆς Δύσεως καί σχηματίζονται Λατινικά καί Ἑλληνικά κράτη. Τό 1261, ἡ Αὐτοκρατορία τῆς Νικαίας, ἕν ἀπό τά Ἑλληνικά κράτη, ἀνακτᾷ τήν Κωνσταντινούπολιν.
.                    Τά Ἑλληνικά κράτη εἶναι πλέον τρία. Πρῶτον, ἡ Αὐτοκρατορία τῆς Τραπεζοῦντος μέ τά ἐγγόνια τοῦ Ἀνδρονίκου Κομνηνοῦ (1183-1185), τόν Ἀλέξιον καί τόν Δαβίδ Κομνηνόν. Ὠργάνωσαν οὗτοι τήν ἀκριτικήν ταύτην περιοχήν τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί συντόμως ἤκμασεν ἕως τό 1461, παρ’ ὅλον ὅτι κατελήφθη ἀπό τούς ἀπολιτίστους Ὀθωμανούς, παρέμεινεν δέ κέντρον Ἑλληνισμοῦ ἕως τό 1922. Δεὐτερον, ἦτο τό Δεσποτᾶτον τῆς Ἡπείρου μέ ἱδρυτήν τόν Μιχαήλ Ἄγγελον (Δούκας Κομνηνός) μέ βοηθούς τά ἀδέλφιά του, τόν Θεόδωρον καί τόν Μανουήλ. Ὁ Δεσπότης Θεόδωρος ἐπῆρε τήν Θεσσαλονίκην τό 1224. Τρίτον, ἡ Αὐτοκρατορία τῆς Νικαίας. Τό 1206, ὁ Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρις (1204-1222) στέφεται ἀπό τόν Πατριάρχην εἰς τήν Νίκαιαν «Αὐτοκράτωρ Ρωμαίων». Ἔκαμνε δέ οὗτος τεραστίας προσπαθείας, ὡς ἱδρυτής του, ὥστε νά διασῲσῃ τό κράτος του ἀπό τάς ἐπιθέσεις τῶν ἀχρείων σταυροφόρων.

Δ΄. Ἡ Κατάληψις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ὑπό τοῦ Σουλτανάτου τῶν Μογγόλων-Μουσουλμάνων

.                   Τόν Αὔγουστον τοῦ 1261, ὁ Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος (1259-1282) ἐμβαίνει θριαμβευτής εἰς τήν Κωνσταντινούπολιν καί ἔγινεν ἡ στέψις του ὡς Αὐτοκράτωρ τῶν Ρωμαίων εἰς τήν Ἁγίαν Σοφίαν. Αὕτη ἦτο ἡ τελευταία δυναστεία τοῦ Βυζαντίου, ἡ Δυναστεία τῶν Παλαιολόγων (1259-1453). Δυστυχῶς, τό Βυζάντιον ἀπό τόν 12^ον αἰῶνα ἀπώλεσεν ἐν μέρει τόν ἔλεγχον τῆς Μ. Ἀσίας (Μάχη τοῦ Ματζικέρτ). Μία ἐπιδρομή τῶν Μογγόλων τοῦ Τζέν-γκις Χάν ἔφθασεν εἰς τήν Μ. Ἀσίαν καί μέ ἄλλας τουρκικάς φυλάς ἐγκατεστάθησαν εἰς τάς Μικρασιατικάς ὀρεινάς περιοχάς, ὡς ἐποίησε καί ἡ τοιαύτη τῶν Ὀθωμανῶν. Μία πανσπερμία Μογγόλων, μουσουλμάνων, Τούρκων, Ὀθωμανῶν καί ἄλλων νομάδων ἐδημιούργησαν κράτος. (Sic).
.                     Τό 1326, οἱ ἀγροῖκοι οὗτοι κυριεύουν τήν Προῦσαν, τήν ὁποίαν κάμνουν ἕδραν τοῦ ἀνεξαρτήτου κράτους των, σουλτανάτου, τό ὁποῖον ὠνομάσθη Ὀθωμανικόν κράτος ἀπό τό ὄνομα τοῦ ἱδρυτοῦ του, τοῦ Ὀσμάν. Τόν 14ον αἰῶνα καθιέρωσαν τήν περιοδικήν στρατολογίαν καί τόν ἐξισλαμισμόν τῶν Χριστιανοπαίδων (παιδομάζωμα), ὥστε νά ἐπανδρώσουν τά ἐπίλεκτα σώματα τῶν γενιτσάρων,
.                    Τό 1391, ὁ Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος (1391-1425) ἔγινεν αὐτοκράτωρ μιᾶς κατ’ ὄνομα αὐτοκρατορίας. Ἡ Κωνσταντινούπολις ἦτο πολιορκημένη ἀπό τούς Τούρκους. Ὁ Μανουήλ ἀπεφάσισε νά ταξιδεύσῃ εἰς τήν Δύσιν διά βοήθειαν.[14] Ἀφ’ οὗ περιώδευσεν εἰς ὅλας τάς μεγάλας πρωτευούσας ἔφθασεν καί εἰς τό Λονδῖνον. Ἅπαντες τόν ἐδέχθησαν μέ συμπάθειαν, ἀλλ’ αἱ συζητήσεις διά βοήθειαν ἦσαν ἀόριστοι ὑποσχέσεις, ἡ ὁποία οὐδέποτε ἦλθε, διότι ὅλα αὐτά τά ἔτη ἡ προπαγάνδα τῆς Ρώμης (τοῦ πάπα) ἦτο ὅτι, δέν ἀξίζει νά χαλᾷ κανείς τήν ἡσυχίαν του διά τούς «σχισματικούς αὐτούς Ἕλληνες».[15]
.                 Εἰς τό τέλος τοῦ 14^ου αἰῶνος, ἡ αὐτοκρατορία τοῦ Τζέν-γκις Χάν ἀνακάμπτει μέ τήν ἡγεσίαν τοῦ Ταμερλάνου (Τιμούρ-Λένκ). Οὗτος ἐξήπλωσε τήν κυριαρχίαν του ἀπό τήν Νότιον Ρωσίαν ἕως τάς Ἰνδίας, Μεσοποταμίαν, Συρίαν καί κατέστρεψε τά πάντα εἰς τήν πορείαν του. Κατόπιν τῆς Συρίας, αἱ ὀρδαί τῶν βανδάλων τούτων Μογγόλων εἰσέβαλον εἰς τήν Μ. Ἀσίαν. Τό 1430, ἡ Θεσσαλονίκη ἔπεσεν εἰς τούς βαρβάρους Τούρκους.
.                     Οἱ ἀπολίτιστοι Τοῦρκοι συνεχίζουν τήν ἐξάπλωσίν των καί ἡ Κωνσταντινούπολις ζῇ περιόδους ἀγωνίας καί διχασμοῦ μέ τήν ἕνωσιν τῶν ἐκκλησιῶν (ψευδο-σύνοδος Φερράρας-Φλωρεντίας, 1438/9). Εἰς τάς 29 Μαΐου 1453, ἡ Μεσαιωνική Ἱστορία τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἔφθασεν εἰς τό τέλος της.[16] Ὁ Νέος Ἑλληνισμός, μετά ἀπό 400 χρόνια δουλείας, ἔφθασεν εἰς τήν Ἐπανάστασιν τοῦ 1821[17] καί κατόπιν, πραγματικῆς μετανοίας, ἐπιστροφῆς εἰς τήν παραδοσιακήν Ὀρθοδοξίαν καί διά τῆς θείας Προνοίας θά πραγματοποιηθῇ καί τό ὄνειρον τοῦ Ἑλληνισμοῦ. «Πάλι μέ χρόνους μέ καιρούς, πάλι δικιά μας θἆναι.»[18] Ἡ Ὀρθοδοξία διεσώθη τό 1439 διά τοῦ Ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ, Ἐπισκόπου τῆς Ἐφέσου, ὅς λέγει: «οὐχί ὑπογράφω, οὐ ποιήσω τοῦτό ποτε, κἄν εἴ τι καί γένηται»˙ «λοιπόν ἐποιήσαμεν οὐδέν» (ἀπαντᾷ ὁ πάπας Εὐγένιος Δ΄).[19]  Ὁ Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος παραμένει μόνος, ἄνευ βοηθείας ἀπό τήν αἱρετικήν Δύσιν, παρ’ ὅλην τήν ἕνωσιν. Ὁ Μωάμεθ Β΄ κατέλαβε τήν Κωνσταντινούπολιν, «ἡ Πόλις ἑάλω». Τήν Ἄνοιξιν τοῦ 1461, ἔχομεν καί τήν πτῶσιν τῆς Τραπεζοῦντος, τῆς Ποντιακῆς πρωτευούσης.

Ε΄. Ἐπίλογος: Ἡ Γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων

.                   Ἡ δυτική πλευρά τῆς Ρωμανίας (δυτικῶς τοῦ Αἰγαίου) ἀπηλευθερώθη, ἐν μέρει, ἀπό τό 1821 ἕως τό 1920.[20]Δυστυχῶς, ἡ Ἀνατολική Θράκη, ἡ πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολις καί ἡ Μικρά Ἀσία παραμένουν ὑπό τουρκικήν κατοχήν. Τό 1908 ἔλαβε χώραν ἡ ἐπανάστασις τῶν ἀγροίκων ἐκ τῶν βαρβάρων τούτων, τῶν Νεοτούρκων, τοῦ ντονμές Μουσταφά Κεμάλ, οἱ ὁποῖοι εἶχον ὡς στόχον των τήν γενοκτονίαν,[21] τήν ἐξόντωσιν ἤ τήν ἐκδίωξιν τῶν Ἑλλήνων καί Ἀρμενίων ἀπό τάς πατρογονικάς των πατρίδας.[22] Οἱ τζιχαντισταί ἀπόγονοί του συνεχίζουν καί σήμερον τήν ἰδίαν «ὑψηλήν» πολιτικήν κατά τόν πέριξ λαῶν καί δή κατά τῆς Ἑλλάδος.[23]
.                 Ὁ δυσώνυμος Μουσταφά Κεμάλ εἶχεν ὡς σύνθημά του, «ἡ Τουρκία διά τούς Τούρκους», καί οὗτος, ὡς ἀντίχριστος ἐκ πάσης ἀπόψεως, εἶχε συλλάβει τό σατανικόν σχέδιον ἐξοντώσεως τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου καί τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.[24] Ἀρχίζει ἀπό τό 1914 μέ ἐπιστρατεύσεις τῶν μειονοτήτων, μέ τά τάγματα ἐργασίας, μέ ἐκτοπίσεις, μέ πορείας εἰς τά βάθη τῆς Ἀνατολῆς, μέ βιασμούς, μέ ἀπαγχονισμούς˙ μέ σφαγάς καί δολοφονίας τῶν Ἑλλήνων καί Ἀρμενίων. Ἐξοντώνει ὁ αἱμοδιψής οὗτος ἐγκληματίας 1.500.000 Ἀρμενίους καί 353.000 Ποντίους ἀπό τό 1916 ἕως τό 1923, μέ ἀποκορύφωμα τάς σφαγάς τῆς 19^ης Μαΐου 1919 εἰς τήν Σαμψοῦντα. Ἀκολούθως τῆς καταρρεύσεως τοῦ Μικρασιατικοῦ Μετώπου τῶν Ἑλλήνων, ἐπηκολούθησε τό ξερρίζωμα[25] ἀπό τάς πατρογονικάς ἑστίας,[26] κατόπιν 3.422 ἐτῶν, 1.500.000 Ἑλλήνων, ἐκ τῶν ὁποίων οἱ 400.000 ἦσαν Πόντιοι. Ἐπίσης, 1.000.000 Ἑλληνοπόντιοι κατέφυγον εἰς τήν Σοβιετικήν Ἕνωσιν.
.                    Ἡ πυρπόλησις τῆς Σμύρνης (1922)[27] καί αἱ σφαγαί τῶν μειονοτήτων εἶναι τεράστιαι, ἀλλά καί ἡ εὐθύνη τῆς ἀνθελληνικῆς Δύσεως πολύ μεγάλη. Τά ἀπάνθρωπα ἐγκλήματα εἰς τόν Πόντον καί τήν Σμύρνην ἀπό τόν σφαγέα Μουσταφά Κεμάλ πρωτοφανῆ καί μοναδικά εἰς τήν Ἱστορίαν˙[28] διδάσκαλος δέ ἀνεδείχθη ὁ ἀγκληματίας οὗτος καί τοῦ Χίτλερ[29] καί λοιπῶν Ναζιστῶν. Αἱ σφαγαί αὗται τῶν Ἑλλήνων θά εἶχον ἀποτραπῆ ἐάν αἱ συμμαχικαί δυνάμεις, τῶν ὁποίων τά πλοῖα ἐστάθμευον εἰς τόν λιμένα τῆς Σμύρνης ἀπηγόρευαν εἰς τόν Κεμάλ νά πράξῃ τοιούτου εἴδους βιαιότητας καί γενοκτονίας.[30] Ἡ σιωπηρά αὕτη ἀποδοχή τῆς σφαγῆς καί τῶν ἐγκλημάτων τούτων ἐκ μέρους τῶν Μεγάλων Δυνάμεων τῆς Εὐρώπης ἐνεθάρρυνε τόν ἐγκληματίαν Κεμάλ νά συνεχίσῃ τό σατανικόν ἔργον του.[31]Τοιουτοτρόπως, ἀπωλέσθη ἡ Μ. Ἀσία, ἡ Ἀνατολική πλευρά (ὁ ἀριστερός πνεύμων) τῆς Ἑλλάδος.
.                     Τέλος, ἡ ἀπώλεια αὕτη εἶναι προσωρινή, διότι κατόπιν μετανοίας ἡμῶν τῶν Ἑλλήνων, ἐγκατάλειψιν τῶν αἱρέσεων καί τῆς «ἐντόνου ἐπιθυμίας διά ἑνότητα» μέ τούς παπικούς,[32] καί ἀνάληψιν τῆς πολιτικῆς ἡγεσίας τῆς Ἑλλάδος ὑπό πατριωτῶν Ἑλληνορθοδόξων καί οὐχί ὑπό ξένων δουλοπρεπῶν Νεο-ἐποχιτῶν ψευδο-ἡγετίσκων, τά πάντα διορθώνονται διά τῆς θείας Χάριτος. Ὁ Θεός νά ἀναπαύσῃ τούς ἡρωϊκούς προγόνους μας, οἱ ὁποῖοι ἔχασαν τήν ζωήν των ἀπό τάς σφαγάς τῶν βαρβάρων τῆς Ἄπω Ἀνατολῆς καί τήν ἀδιαφορίαν τῶν βαρβάρων τῆς Δύσεως,[33] οἱ ὁποῖοι ἐνεργοῦν μέ τόν αὐτόν τρόπον καί σήμερον.[34] Καλή λευτεριά εἰς τήν Μικράν Ἀσίαν, Πόντον, Ἀνατολικήν Θράκην, Κωνσταντινούπολιν καί Βόρειον Κύπρον. Οἱ βάρβαροι οὗτοι ἀπόγονοι τῶν Μογγόλων μουσουλμάνων τοῦ Τζέν-γκις Χάν καί Ταμερλάνου κατέχουν μόνον προσκαίρως τήν Ἀνατολικήν Ρωμανίαν, ὡς φιλόξενοι τῆς Ἱστορίας˙ ὁ καιρός δέ ἐγγύς[35] ἵνα ἐπιστραφῶσιν ἅπαντα τά κατεχόμενα ἐδάφη εἰς τούς Ἕλληνας, εἰς τούς ὁποίους ἀνοίκουν.

[1] Αὕτη εἶναι ἡ Κοινή Ἑλληνική γλῶσσα (ἡ Βιβλική γλῶσσα ἤ τῆς Καινῆς Διαθήκης ἤ Ἐκκλησιαστική ἤ ἡ τοιαύτη τῶν Πατέρων). Koine Greekdisplayed a wide spectrum of different styles, ranging from more conservative literary forms to the spoken vernaculars of the time. As the dominant language of the Byzantine Empire (Romania, Ρωμανία, Ρωμηοί), it developed further into Medieval Greek, the main ancestor of Modern Greek. Literary Koine was the medium of much of post-classical Greek literary and scholarly writing, such as the works of Plutarch and Polybius. Koine is also the language of the Christian New Testament, of the Septuagint (the 3rd-century B.C. Greek translation of the Hebrew Bible, “Old Testament”), and of most early Christian theological writing by the Church Fathers. (St. Basil the Great and St. Gregory the Theologian studied in Athens in the 4^th century A.D.). In this context, Koine Greek is also known as “Biblical”, “New Testament”, “Ecclesiastical” or “Patristic” Greek (and as a good American friend is saying, “this is the language that is spoken in Paradise”). It also continues to be used as the liturgical language of services in the Greek Orthodox Church. This holy language is under persecution the last forty years by the enemies of the Hellenic-Orthodox paideia, as it is also anything valuable and eternal in human civilization. . Ὅρα, John N. Kallianiotis, Political History and Economic Policy of the Greek Civilizer Alexander the Great, Hauppauge, N.Y.: Nova Science Publishers, July 2020, ISBN: 978-1-53618-072-5. novapublishers.com/shop/political-history-and-economic-policy-of-the-greek-civilizer-alexander-the-great/

[2] Μέ Βασιλεῖς: (α΄) ὁ Σωτήρ (269-197 π.Χ.), (β΄) Ὁ Φιλάδελφος (220-138 π.Χ.) καί (γ΄) ὁ Φιλομήτωρ (171-133).

[3] Ὅρα, “A Concise History Of The Greek Language”. http://www.italki.com/article/965/a-concise-history-of-the-greek-language  .

[4] Ὅρα, Ἄρχιμ. Βασιλείου Κ. Στεφανίδου, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, Ε΄ Ἔκδοσις, Ἐκδοτικός Οἶκος «ΑΣΤΗΡ». Ἀλ. & Ἐ. Παπαδημητρίου, Ἀθῆναι 1990.

[5] Ὅρα, Νικολάου Π. Βασιλειάδη, Ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός καί ἡ Ἕνωσις τῶν Ἐκκλησιῶν, Ἔκδοσις Τετάρτη, Ἀδελφότης Θεολόγων «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθῆναι 1993.

[6] Ὅρα, Dr. Fahd Mohammed Taleb Al-Olaqi & Dr. Naushad Umarsharif Shaikh, “The Sword in the Islamic World View”, International Journal of Philosophy and Theology, June 2016, Vol. 4, No. 1, pp. 42-54.

[7] Ὅρα, Καρλομάγνος, Κάρολος ὁ Μέγας, Charlemagne (c.742-814), also known as Karl and Charles the Great. http://www.history.com/topics/middle-ages/charlemagne

[8] Σ’ ένα βιβλίο με τίτλο «Σκυλάνθρωποι» (Δημ. Μοσχόπουλου) είναι καταγεγραμμένη η ενδιαφέρουσα αφήγηση μίας Ελβετίδας, η οποία επεξηγεί γιατί οι Ευρωπαίοι και γενικότερα οι ξένοι, συμπεριφέρονται με ελεεινό τρόπο κατά των Ελλήνων.  «Είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει μ’ εμάς τους Ευρωπαίους καί τους Έλληνες! Αν υπάρχει μια φυλή στον κόσμο που κυριολεκτικά τη μισώ αφόρητα, αυτή η φυλή είναι οι Έλληνες»! http://www.hontos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=197%3Askilanthropi&catid=83%3Aperissotera&Itemid=138&lang=el

[9] Ὅρα, Νικολάου Π. Βασιλειάδη, Ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός καί ἡ Ἕνωσις τῶν Ἐκκλησιῶν, Ἔκδοσις Τετάρτη, Ἀδελφότης Θεολόγων «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθῆναι 1993.

[10] Ὅρα, Ἰωάννου Ν. Καλλιανιώτου, «ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ 11ου καὶ 21ου ΑΙΩΝΟΣ», Christian Vivliografia, 16 Σεπτεμβρίου 2020, σσ. 1-21 christianvivliografia.wordpress.com/2020/09/15/%e1%bd%81%ce%bc%ce%bf%ce%b9%cf%8c%cf%84%ce%b7%cf%84%ce%b5%cf%82-%cf%84%ce%bf%e1%bf%a6-%e1%bc%91%ce%bb%ce%bb%ce%b7%ce%bd%ce%b9%cf%83%ce%bc%ce%bf%e1%bf%a6/

[11] Ὅρα, Μαρίου Νοβακοπούλου, «Η μάχη του Μυριοκεφάλου (1176) και το τέλος του Μανουήλ Κομνηνού», cognoscoteam.gr/%CE%B7-%CE%BC%CE%AC%CF%87%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%BA%CE%B5%CF%86%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CF%85-1176-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CF%84/

[12] Ὅρα, Οἱ Σταυροφορίες. ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2698/Istoria_B-Lykeiou_html-empl/index3_7.html . Ἐπίσης, List of Crusades. en.wikipedia.org/wiki/List_of_Crusades

[13] Ὅρα, “Damned Greek, you found everything; philosophy, geometry, physics, astronomy… you left nothing for us”. (Καταραμένε Έλληνα ανακάλυψες τα πάντα, φιλοσοφία, γεωμετρία, φυσική, αστρονομία… δεν άφησες τίποτα για εμάς). Johann Christoph Friedrich von Schiller (1759-1805). [Γερμανός ποιητής, φιλόσοφος και Ιστορικός].

[14] Ὡς σκέπτεται νά κάνῃ καί ὁ ἄσχετος (ἀχαρακτήριστος) Μιτσοτάκης, σήμερα, ὁ ὁποῖος εἶπεν:  “Greeks must feel absolutely safe, because the country not only has a strong force of deterrence which we have taken care to strengthen during these three years, but at the same time it has very strong allies.” Ὁρα, “PM: Greeks are absolutely safe”. ekathimerini.com/news/1186737/pm-greeks-are-absolutely-safe/?eType=EmailBlastContent&eId=f509581a-6b0d-44d1-b3fe-b0c15d6f3b07

[15] Αὐτό τό ἤκουσα καί ἐγώ εἰς τήν Ἀμερικήν, «πότε οἱ αἱρετικοί Ὀρθόδοξοι θά ἐπιστρέψουν εἰς τήν Καθολικήν ἐκκλησίαν;» Τό αὐτό, δυστυχῶς, θά συμβῇ καί σήμερον, μέ τούς «συμμάχους» μας εἰς τό ἀνθελληνικόν ΝΑΤΟ καί τήν ζηλόφθονον ΕΕ..

[16] Ὅρα, «Νέα ηχηρή παρέμβαση του κ. Κ. Ζιαζιά για την μαύρη επέτειο της άλωσης της Πόλης».

orthodoxostypos.gr/%ce%bd%ce%ad%ce%b1-%ce%b7%cf%87%ce%b7%cf%81%ce%ae-%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%ad%ce%bc%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%ba-%ce%ba-%ce%b6%ce%b9%ce%b1%ce%b6%ce%b9%ce%ac-%ce%b3%ce%b9%ce%b1/

Ὅρα, ἐπίσης, “Hellenism of Asia Minor and Pontos”. . file:///C:/Users/JK/AppData/Local/Microsoft/Windows/Temporary%20Internet%20Files/Content.IE5/U5CSIOWY/TG-2-Hellenism-of-Asia-Minor.pdf.

[17] Ὅρα, Ἰωάννου Ν. Καλλιανιώτου, «Πολιτικαί Διαμάχαι, Ἐμφύλιοι Πόλεμοι καί Ἔλεγχος τούτων ὑπό τοῦ Ἰωάννου Μακρυγιάννη», ΑΒΕΡΩΦ, 7 Ἰανουαρίου 2022, σσ. 1-23.

averoph.wordpress.com/2022/01/07/%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b9%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%b1%ce%af-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bc%ce%ac%cf%87%ce%b1%ce%b9-%e1%bc%90%ce%bc%cf%86%cf%8d%ce%bb%ce%b9%ce%bf%ce%b9-%cf%80%cf%8c%ce%bb%ce%b5%ce%bc%ce%bf%ce%b9/

[18] Ὅρα, «Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικιά μας θα΄ναι »! http://www.cretalive.gr/istoria/pali-me-hronia-me-kairoys-pali-dikia-mas-thanai

[19] Ὅρα, Νικολάου Π. Βασιλειάδη, Ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός καί ἡ Ἕνωσις τῶν Ἐκκλησιῶν, Ἔκδοσις Τετάρτη, Ἀδελφότης Θεολόγων «Ο ΣΩΤΗΡ», Ἀθῆναι 1993.

[20] Ὅρα, «Ιστορία της νεότερης Ελλάδας». (Αὐτά δέν εἶναι Ἑλληνικά, εἶναι «ἀγραμμάτων κορακίστικα»).

el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%BD%CE%B5%CF%8C%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82 . Πολύ μεγάλη καί καταστροφική ἡ ἀπώλεια καί ἡ ζημία, τήν ὁποίαν προεξένησαν αἱ ἀνθελληνικαί κυβερνήσεις, κατόπιν τοῦ 1974, εἰς τήνἹστορικήν Ἑλληνικήν γλῶσσαν τήν διαιωνίζουσαν τόν Ἑλληνισμόν, μέ τό νά υἱοθετήσουν τάς ἐντολάς τοῦ Ἑβραίου  μισέλληνος Henry Kissinger. Δέν θά πρέπει κάποτε νά ἀφυπνισθῇ ὁ ἀδιάφορος οὗτος Νεο-Ἕλληνας; Ἡ χώρα ὁδηγεῖται εἰς νέαν καθολικήν δουλείαν.

[21] Ὅρα, “11η Μαρτίου 2010 . Η απόφαση της ολομέλειας του Σουηδικού Κοινοβουλίου να αναγνωρίσει, με ψήφους 131 υπέρ και 130 κατά, την Γενοκτονία των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων με την καθοριστική ψήφο της κουρδικής καταγωγής βουλευτού Γκιουλάν Αβτζί (Gulan Αvci), αποτέλεσε μία μεγάλη επιτυχία, η οποία ήρθε σε μία δύσκολη περίοδο.” « Η Τουρκία ζητά από τη Σουηδία να παραδώσει τη βουλευτή του Κοινοβουλίου της Γκιουλάν Αβτζί.»averoph.wordpress.com/2022/05/23/%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%ba%ce%af%ce%b1-%ce%b6%ce%b7%cf%84%ce%ac-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%b7-%cf%83%ce%bf%cf%85%ce%b7%ce%b4%ce%af%ce%b1-%ce%bd%ce%b1-%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%b1%ce%b4%cf%8e/

[22] Οὐσιαστικῶς, τῶν Χριστιανῶν τῆς Μ. Ἀσίας, καθ’ ὅτι δέν ἐξισλαμίσθησαν, δέν ἀφωμοιώθησαν μέ τούς άλλοθρήσκους ἀγνοοῦντες τήν Ἀλήθειαν μουσουλμάνους. Ὁ Μουσταφά Κεμάλ ἦτο Κρύπτο-Ἑβραῖος (The Donmes or Crypto–Jews of Turkey). Ὅρα, “Some Facts on the Origins of Mustafa Kemal Ataturk”.

hetq.am/en/article/50143

[23] Ὅρα, Δημήτρης Νατσιὸς. «Ὁ “Μπενίτο τῆς Ἄγκυρας” καὶ οἱ παλαβομάρες του».

christianvivliografia.wordpress.com/2022/06/11/%ce%bf-%ce%bc%cf%80%ce%b5%ce%bd%ce%b9%cf%84%ce%bf-%cf%84%ce%b7%cf%83-a%ce%b3%ce%ba%cf%85%cf%81%ce%b1%cf%83-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%bf%ce%b9-%cf%80%ce%b1%ce%bb%ce%b1%ce%b2%ce%bf%ce%bc%ce%b1/

Ὅρα, ἐπίσης “Turkey breaks off high-level talks with Greece as rift grows”. apnews.com/article/politics-middle-east-greece-turkey-athens-e7242768854d2c7147916bcb7ce2b2fa?eType=EmailBlastContent&eId=c126d692-9777-41c6-8b48-1122098e2f3c

[24] Ὅρα, «Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ ΜΩΥΣΗΣ καὶ Η ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ». christianvivliografia.wordpress.com/2022/06/06/%ce%bf-%ce%b1%ce%b3%ce%b9%ce%bf%cf%81%ce%b5%ce%b9%cf%84%ce%b7%cf%83-%ce%bc%cf%89%cf%85%cf%83%ce%b7%cf%83-%ce%ba%ce%b1%e1%bd%b6-%ce%b7-%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%81%ce%b1-%ce%b1%cf%83%ce%b9%ce%b1/

[25] Ἡ βιαία αὕτη ἐκδίωξις τῶν Ἑλλήνων ἐκ τῶν πατρογονικῶν ἑστιῶν των ὠνομάσθη ψευδῶς ὡς «ἀνταλλαγή πληθυσμῶν» καί ἀπέκτησε νομικόνκῦρος μέ τήν Συνθήκην τῆς Λωζάννης τό 1923. Ὅρα, Η Συνθήκη της Λωζάνης (το πλήρες κείμενο). imbrosunion.com/174-2/

[26] Ἀπό τήν ἁγιοτόκον Μ. Ἀσίαν προέρχοναι πάρα πολλοί Ἅγιοι τῆς Ὀρθοδοξίας μας. «Ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Ῥῶσος καταγόταν ἀπὸ τὴν Ῥωσίαν. Αἰχμαλωτίστηκε τὸ 1730 ἀπὸ τοὺς Τατάρους, οἱ ὁποῖοι τὸν πούλησαν σὰν δοῦλο σ᾿ ἕνα Τοῦρκο στὸ Προκόπι τῆς Καισαρείας. Ὁ Τοῦρκος αὐτός, προσπάθησε ποικιλοτρόπως νὰ ἐξωμόσει τὸν Ἰωάννη, ὁ ὁποῖος ὅμως ἔμεινε ἀκλόνητος στὴ χριστιανική του πίστη. Μετὰ ἀπὸ πολλὲς θλίψεις καὶ ταλαιπωρίες, ποὺ ἀναγράφονται λεπτομερῶς στὴν ἐκτενέστερη βιογραφία του, κατόρθωσε νὰ ἐλευθερωθεῖ ἀπὸ τὸν ἀσεβὴ δεσπότη του καὶ ἀποσύρθηκε σὲ ἐρημικὸ μέρος ἀσκούμενος. Ἔτσι θεάρεστα καὶ μὲ αὐστηρὴ ἄσκηση ἀφοῦ ἔζησε, ἀπεβίωσε εἰρηνικά, προβλέποντας μάλιστα – μὲ τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ – καὶ τὸν θάνατό του (27 Μαΐου 1730). Ἀκολουθία του ἐκδόθηκε στὴν Ἀθήνα τὸ 1849 καὶ 1897, καὶ στὴν Κωνσταντινούπολη 1899. Σήμερα εἶναι γνωστὸ σ᾿ ὅλη τὴν Ἑλλάδα, ὅτι στὸ Νέο Προκόπι Εὐβοίας, βρίσκεται ἀποθησαυρισμένο τὸ σκήνωμα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Ῥώσου (τοποθετήθηκε τὸ 1925) καὶ ἔγινε γνωστὸ ἀπὸ τὰ πολλὰ θαύματα ποὺ ἔγιναν ἐκεῖ. Ἔτσι πλῆθος κόσμου συῤῥέει κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς πανήγυρής του στὶς 27 Μαΐου, ἀλλὰ καὶ κάθε μέρα.»

[27] Εἶχον γνωρίσει εἰς τήν Ἀμερικήν μίαν εὐσεβεστάτην γυναῖκα, τήν κ. Σμαρώ ἀπό τήν Σμύρνην καί μοῦ ἐζήτησε νά γράψω τήν δραματικήν ἐμπειρίαν της ἀπό τήν καταστροφήν τῆς Σμύρνης, τήν ὁποίαν ἔζησεν ἡ ἰδία, ἀλλά δυστυχῶς, δέν ἠμπόρεσα, λόγῳ τῆς ἐργασίας μου νά πραγματοποιήσω τήν ἐπιθυμίαν της καί καθ’ ὅτι ἀπεβίωσεν εἰς σχετικόν μικρόν χρονικόν διάστημα. Ὁ Θεός νά τήν ἀναπαύσῃ κατόπιν τόσων ταλαιπωριῶν εἰς τήν ζωήν της.    Ὅρα, ἐπίσης, «Σκέψεις μὲ ἀφορμὴν τὴν γενοκτονίαν τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ».

orthodoxostypos.gr/%cf%83%ce%ba%ce%ad%cf%88%ce%b5%ce%b9%cf%82-%ce%bc%e1%bd%b2-%e1%bc%80%cf%86%ce%bf%cf%81%ce%bc%e1%bd%b4%ce%bd-%cf%84%e1%bd%b4%ce%bd-%ce%b3%ce%b5%ce%bd%ce%bf%ce%ba%cf%84%ce%bf%ce%bd%ce%af%ce%b1%ce%bd/ .

[28] Μία χρονολογική σειρά τῶν ἐγκλημάτων τοῦ Κεμάλ εἶναι ἡ ἑξῆς:

• Αρμενικό Ολοκαύτωμα

  Το 1915, το Αρμενικό Ολοκαύτωμα, που σχεδιάστηκε από τους Ντονμέδες (Κρυφοεβραίους) Νεότουρκους, αφήνει πίσω του 1,5 εκατ. Αρμενίων χριστιανών δολοφονήμένους.

• Ο Μουσταφά Κεμάλ, ανεβαίνει να κυβερνήσει την Τουρκία

  Το 1918 ο Ντονμές Μουσταφά Κεμάλ (“Ατατούρκ” = Πατέρας όλων των Τούρκων) ανεβαίνει στην ηγεσία.

• Οι Εβραιορώσσοι Μπολσεβίκοι εφοδιάζουν τους Νεότουρκους
• Το 1920 οι Εβραιορώσσοι Μπολσεβίκοι εφοδιάζουν τον Μουσταφά Κεμάλ με 10 εκατομμύρια χρυσά ρούβλια, 45.000 τουφέκια, 300 πολυβόλα.
• Το 1921, Ο Μουσταφά Κεμάλ καταλαμβάνει το λιμάνι του Μπακού και το παραχωρεί στους Εβραιορώσσους Μπολσεβίκους πέντε ημέρες αργότερα.

  Οι Ρόθτσάϊλντς είναι χαρούμενοι, δεδομένου ότι έχουν πλέον την Baku Oil Company τους, στην Εβραιορωσσική επικράτεια των Μπολσεβίκων.

• Η πυρπόληση της Σμύρνης

  Το 1922 οι Ντονμέδες Κεμαλιστές, ενορχηστρώνουν την πυρπόληση της Σμύρνης, με αποτέλεσμα 100.000 Χριστιανοί, να βασανιστούν, να πεινάσουν, να βιαστούν και να θανατωθούν. Ὅρα, peykwnas.wordpress.com/2015/08/11/%CE%B3-%CE%B3%CE%B1%CE%BA%CE%B7%CF%82%CE%BD%CE%B5%E1%BD%B9%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%BF%CE%B9-%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%BC%E1%BD%B3%CE%B4%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%E1%BD%B6/

[29] «Η έρευνα στο δυτικό κόσμο, στην Ελλάδα απουσιάζει η σχετική ανάλυση λόγω του «εξαγνισμού» του Μουσταφά Κεμάλ, δείχνει ότι υπήρξε εξάρτηση του Χίτλερ από τον Κεμάλ, έχει αποδειχθεί ότι σημειώθηκε αντιγραφή του Ναζισμού από τον Κεμαλισμό ως προτύπου κατάκτησης της εξουσίας με μέσο τα διαστροφικά εγκλήματα, βαρβαρότητες, βία που δεν χωρά ο ανθρώπινος νους. Είναι πλέον σαφές ότι ο Ναζισμός άντλησε τις οργανωμένους μεθόδους εξαφάνισης των λαών από καθεστώτα και πρόσωπα όπως ο Κεμαλισμός και ο Κεμάλ, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Στέφαν Ίχριγκ στο έργο του “Ο Ατατούρκ στον κόσμο των Ναζί” από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.», Ὅρα, Θεοφάνη Μαλκίδη, «Δίστομο, 10 Ιουνίου 1944: Η ατιμώρητη βαρβαρότητα και η συνεχιζόμενη Ύβρις».

averoph.wordpress.com/2022/06/10/%ce%b4%ce%af%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bc%ce%bf-10-%ce%b9%ce%bf%cf%85%ce%bd%ce%af%ce%bf%cf%85-1944-%ce%b7-%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%bc%cf%8e%cf%81%ce%b7%cf%84%ce%b7-%ce%b2%ce%b1%cf%81%ce%b2%ce%b1%cf%81%cf%8c/#more-151146

[30] Ὅρα, Τζώρτζ Χόρτον πρός τό Στέητ Ντιπάρτμαν διά τήν πυρπόλησιν τῆς Σμύρνης, «Τό Ζήτημα τῆς Ἐγγύς Ἀνατολῆς», 26/9/1922. George Horton: An American Witness in Smyrna.

http://www.greeknewsonline.com/george-horton-an-american-witness-in-smyrna/ . Ἐπίσης, THE BLIGHT OF ASIA By GEORGE HORTON. http://www.hri.org/docs/Horton/HortonBook.htm . Ἀκόμη, «Ἡ δημιουργία του Μουσταφά Κεμάλ».

cognoscoteam.gr/%ce%b7-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%b9%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%b3%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%bc%ce%bf%cf%85%cf%83%cf%84%ce%b1%cf%86%ce%ac-%ce%ba%ce%b5%ce%bc%ce%ac%ce%bb/

[31] Ἡ αἱρετική Δύσις ἀντιδρᾷ πάντοτε μέ τόν αὐτόν τρόπον. «Δέν θά χαιρόμουν τόσον πολύ ἐάν εἴχαμε δέκα νίκες κατά τῶν Τούρκων, ὅσον χαίρομαι σήμερα διά τήν ὑποδούλωσιν τῶν …σχισματικῶν.» Εἶπεν ὁ Πάπας Εύγένιος Ε΄, μετά τήν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπό τούς Τούρκους.

[32] Ὅρα, «ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΗΜΟΥΝ ΕΛΛΗΝΙΔΑ…Ἐπιστολή ἀπό τήν πρώτη Ταϊβανέζα Ἱεραπόστολο Πελαγία Yu».

christianvivliografia.wordpress.com/2011/05/07/%CE%B8%E1%BD%B0-%E1%BC%A4%CE%B8%CE%B5%CE%BB%CE%B1-%CE%BD%E1%BD%B0-%E1%BC%A4%CE%BC%CE%BF%CF%85%CE%BD-%E1%BC%91%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B1/

[33] “Απαιτείται ΑΜΕΣΗ δράση από Ελληνικής πλευράς, διότι όπως σωστά έχει ειπωθεί και από τον Ναύαρχο Ευάγγελο Αποστολάκη, «είμαστε μόνοι μας». Σε περίπτωση κρίσης – σύγκρουσης με την Τουρκία, δεν θα υπάρχουν συμμαχίες και Διεθνές Δίκαιο, παρά μόνο το Δίκαιο του στρατιωτικά ισχυρού που θα επιβάλλει τις θέσεις του στο πεδίο της μάχης.”  Ὅρα, «Τι θα γίνει εάν η Τουρκία…;»

averoph.wordpress.com/2022/06/22/%cf%84%ce%b9-%ce%b8%ce%b1-%ce%b3%ce%af%ce%bd%ce%b5%ce%b9-%ce%b5%ce%ac%ce%bd-%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%ba%ce%af%ce%b1/#more-151238

[34] In response to Turkey’s clear aggression in the Aegean, the State Department has resorted to a policy of neutrality and equidistance. Instead of calling out Turkey’s revisionism and condemning its threats against Greece in a clear and unequivocal way, it has resorted to on the one hand supporting the principle of sovereignty and territorial integrity, and on the other calling on “both sides” to “avoid rhetoric that could further raise tensions.” Ὅρα, “The immorality of neutrality”,  http://www.ekathimerini.com/opinion/1187220/the-immortality-of-neutrality/?eType=EmailBlastContent&eId=89eb7406-5ca2-48fa-a2c1-a9440c027066

[35] Ὅρα, «Δεν μας πτοούν οι Αγαρηνοί, αλλά…»

averoph.wordpress.com/2022/06/13/%ce%b4%ce%b5%ce%bd-%ce%bc%ce%b1%cf%82-%cf%80%cf%84%ce%bf%ce%bf%cf%8d%ce%bd-%ce%bf%ce%b9-%ce%b1%ce%b3%ce%b1%cf%81%ce%b7%ce%bd%ce%bf%ce%af-%ce%b1%ce%bb%ce%bb%ce%ac/#more-151162

 

«ΣΥΧΩΡΑ ΜΕ, ΠΑΤΕΡ, ΠΟΥ ΑΣΠΑΣΤΗΚΑ ΤΟ ΙΣΛΑΜ» (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Συχώρα με, πάτερ, ποὺ ἀσπάστηκα τὸ Ἰσλὰμ

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

 .                  Ἡ μετάβαση στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Γεωργίου Περιστερεώτα δὲν εἶναι εὔκολη, ὅταν μάλιστα γίνεται ὑπὸ δυσμενεῖς καιρικὲς συνθῆκες, ὅπως συνέβη στὴν περίπτωσή μας. Μὲ τὸν π. Κύριλλο ξεκινήσαμε ἀπὸ τὴν Τραπεζούντα μὲ δύο βαθμοὺς πάνω ἀπὸ τὸ μηδέν, χιονόνερο καὶὁμίχλη. Ὁ Ἰμπραὴμ πάντα στὴν ὥρα του μᾶς περίμενε, ὅπως καὶ οἱ ἴδιοι μπρατσωμένοι μουστακαλῆδες.
.                  Τὸ μοναστήρι ψηλά, μέσα σὲ ἄγριο δάσος. Δύσκολη ἡ ἀνάβαση. Οἱ «γκρίζοι λύκοι» μᾶς ἀκολούθησαν γιὰ λίγο, παίρνοντας ἀλλεπάλληλες φωτογραφίες καὶ βιντεοσκοπώντας μας. Μετὰ βαρέθηκαν… Τί νὰ κάνουν στὰ κατσάβραχα… στὰ ἐρείπια. Μᾶς ἄφησαν  ἐμᾶς τοὺς τρελοὺς ρωμιοὺς νὰ πᾶμε μόνοι. Φυσικὰ δὲν τοὺς ἔλεγε τίποτα ὁ χῶρος, ἡ ἱστορία του, ἡ ζωὴ ἐκεῖ ἁγίων ἀνθρώπων, τὸ καταφύγιο χιλιάδων ἀνθρώπων γιὰ παρηγοριὰ καὶ προστασία κατὰ τὴ γενοκτονία…
.                    Φτάσαμε μὲ δυσκολία, ἀλλὰ ἀνταμειφθήκαμε. Εἴμασταν μόνοι. Δὲν ὑπῆρχε οὔτεἀστυνομία, οὔτε στρατός, οὔτε γκρίζοι λύκοι… Παρὰ τὸ ὅτι τὸ χιονόνερο εἶχε πυκνώσει καὶ ἕναἀσπρογκρίζο σύννεφο μᾶς εἶχε σκεπάσει, ὁ π. Κύριλλος ἄρχισε νὰ ψέλνει τὸ τροπάριο τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, τὸ «Φῶς Ἱλαρόν», τὸ «Τῇ Ὑπερμάχῳ». Μετὰ εἶπε τὸ τρισάγιο στὴ μνήμη ὅλων τῶν σφαγιασθέντων στὴν Ἱερὰ αὐτὴ Μονὴ καὶ σὲ ὅλο τὸν Πόντο… Εἴχαμε ἀδιάβροχα, ὀμπρέλες καὶμπότες ὀρειβασίας, ἀλλά, παρ’ ὅλα τὰ μέτρα μας,  εἴχαμε μουλιάσει… Ὅμως δὲν τὸ νιώθαμε Ἦταν τόσο γλυκιὰ ἡ ἀτμόσφαιρα καὶ νιώθαμε τόσο κοντά μας ὅλους τοὺς ζωντανοὺς νεκρούς τῆς περιοχῆς, ποὺ δὲν θέλαμε νὰ φύγουμε.
Βλέποντας τὰ ἐρείπια καὶ τὰ ἐγκλήματα ποὺ διέπραξαν οἱ Τοῦρκοι στὰ ἄψυχα καὶ τὰ ἔμψυχα τοῦ Μοναστηριοῦ ρώτησα τὸν π. Κύριλλο:
Ἔχει πάτερ μου ὅρια ἡ βαρβαρότητα;
Κούνησε τὸ κεφάλι του καὶ μοῦ εἶπε:
Διαβάζοντας στὴν ἱστορία μας γιὰ τοὺς μάρτυρες καὶ τοὺς νεομάρτυρες ἔχεις διαπιστώσει τὸ τί μηχανεύεται ὁ ἄνθρωπος, γιὰ νὰ βασανίσει τὸν συνάνθρωπό του καὶ γιὰ νὰ καταστρέψει τὸν πολιτισμό του. Στὸν εἰκοστὸ αἰώνα πρῶτος ὁ Κεμὰλ ἐφάρμοσε γενοκτονία καὶ ἀκολούθησαν οἱΣτάλιν, Χίτλερ καὶ Πὸλ Πὸτ μὲ τοὺς Ἐρυθροὺς Χμέρ…
.                  Χωρὶς νὰ τὸ καταλάβουμε εἶχε προχωρήσει τὸ ἀπόγευμα.
Πᾶμε νὰ κατέβουμε, μοῦ εἶπε ὁ π. Κύριλλος. Ἀρχίσαμε τὴν κάθοδο, ἐνῶ καὶ τῶν δύο μας τὰ μάτια ἦσαν ὑγρά. Φεύγαμε σὰ νὰ ἐγκαταλείπαμε κάτι τὸ δικό μας, κάτι τὸ πολύτιμο, κάτι ποὺ ἴσως δὲν θὰξαναβλέπαμε…
Ὅταν μᾶς εἶδε ὁ Ἰμπραήμ, ἔτρεξε κοντά μας.
Ἀνησύχησα, μᾶς εἶπε. Τί κάνατε τόσην ὥρα;
Μιλούσαμε μὲ τοὺς ἀνθρώπους τῆς Μονῆς, τοῦ εἶπε γλυκὰ ὁ π. Κύριλλος.
Ἔμεινε ἄφωνος ὁ Ἰμπραήμ, ἀλλὰ δὲν τοῦ εἶπε τίποτε ἐκείνη τὴν ὥρα. Προφανῶς τὸν λυπήθηκε ποὺπαραλογιζόταν…
Βγάλαμε τὰ πανωφόρια μας καὶ μπήκαμε στὸ αὐτοκίνητο.
Ἀνησυχήσανε καὶ τὰ παιδιά, μᾶς εἶπε ὁ Ἰμπραὴμ μιλώντας μὲ ἕνα εἰρωνικὸ χαμόγελο γιὰ τοὺς «γκρίζους λύκους».
Ἐλπίζω νὰ μὴν ἀρρωστήσουν τόσην ὥρα μέσα στὴ βροχὴ καὶ στὸ κρύο μὲ ἕνα πουκάμισο ἕνα σακάκι καὶ παπούτσια κοινά, τοῦ ἀπάντησε ὁ π. Κύριλλος, μιλώντας μὲ ἀγάπη καὶ γιὰ αὐτοὺς ποὺμισοῦν τοὺς Ἕλληνες.
Μπά, εἶναι σκληραγωγημένοι, τοῦ ἀπάντησε ὁ Ἰμπραήμ… Καὶ πρόσθεσε:
Πέρασε ἡ ὥρα καὶ δὲν ἔχουμε φάει τίποτε. Νὰ πᾶμε σὲ ἕνα μαγέρικο, ποὺ ξέρω σὲ ἕνα κοντινὸ παραθαλάσσιο χωριό;
Καὶ δὲν πᾶμε, ἀπαντήσαμε.
.                  Σουρούπωνε, ὅταν φτάσαμε. Μικρὸ τὸ χωριό, σχετικὰ μικρὸ καὶ τὸ μαγαζί, μακρόστενο. Οἱ «γκρίζοι λύκοι» δὲν ἦρθαν στὸ ἴδιο μαγαζί. Ἔκατσαν σὲ ἕνα ἀπέναντί μας σουβλατζίδικο. Καθίσαμε στὸ βάθος τῆς αἴθουσας, κοντὰ στὴν κουζίνα.
.                  Ὅταν καθίσαμε, ἦρθε ὁ ἑστιάτορας. Περίπου πενήντα ἐτῶν, λίγο παχύς, κανονικοῦἀναστήματος, μὲ μουστάκι, χαμογελαστός, Κοίταξε ἐπίμονα τὸν π. Κύριλλο καὶ ρώτησε στὰτούρκικα τὸν Ἰμπραήμ, ποὺ φάνηκε ὅτι τὸν γνώριζε, τί θὰ πάρουμε καὶ ἂν εἴμαστε ξένοι. ὉἸμπραὴμ ρώτησε στὰ ποντιακὰ τὸν π. Κύριλλο καὶ ἐκεῖνος τοῦ εἶπε ἀπὸ ἕνα τσάι πρῶτα, γιὰ νὰζεσταθοῦμε καὶ μετὰ ψάρι μὲ πατάτες τηγανιτές, σαλάτα καὶ κρασί. Τὸ τσάι τὸ ἔφερε σὲ γυάλινα φλιτζάνια καὶ ἀκολούθησε τὸ φαγητό.
Ὅταν εἶδε ὅτι τελειώσαμε τὸ φαγητό, ὁ ἑστιάτορας ἦρθε καὶ κάθισε κοντά μας.
Ἄκουσα ποὺ μιλᾶτε ποντιακά, μᾶς εἶπε. Εἶστε Ἕλληνες; Τοῦ ἀπαντήσαμε καταφατικά. Τότε ἀπευθύνθηκε στὸν π. Κύριλλο.
Παπάς; Τὸν ἐρώτησε.
Παπάς! Τοῦ ἀπάντησε.
Ἔρχεστε γιὰ λίγο μαζί μου; Δὲν θὰ ἀργήσουμε. Ὁ π. Κύριλλος κοίταξε τὸν Ἰμπραήμ, ποὺ μὲ τὸβλέμμα του τὸν ἐνθάρρυνε. Ἀπὸ ἐδῶ καὶ πέρα μοῦ τὰ διηγήθηκε ὁ π. Κύριλλος, ὅταν ἐπιστρέψαμε στὸ ξενοδοχεῖο.
Διέσχισαν τὸν διάδρομο, πέρασαν ἀπὸ τὴν κουζίνα, διάβηκαν μία πόρτα ποὺ ἔβγαζε στὸ πίσω μέρος τοῦ μαγαζιοῦ καὶ ἀνέβηκαν ἀπὸ μίαν ὑπαίθρια τσιμεντένια σκάλα. Μπῆκαν σὲ ἕνα χωριάτικο ἀλλὰ περιποιημένο σπίτι. Τὸ φῶς λιγοστό. Πέρασαν στὸν χῶρο ὑποδοχῆς, ὅπου φάνηκε ὅτι περίμενε τὸν π. Κύριλλο ἕνα ζευγάρι ἡλικιωμένων. Ἐκεῖνος πάνω ἀπὸ 80 ἐτῶν, μετρίου ἀναστήματος, ἀρχοντάνθρωπος, λίγο κυρτωμένος καὶ ρυτιδιασμένος ἀπὸ τὰ χρόνια, μὲ ἄσπρα μαλλιὰ καὶ μουστάκι. Ἐκείνη νεότερή του καλοστεκούμενη γιαγιά.
Ἀπὸ ἐδῶ ὁ πατέρας μου, τοῦ εἶπε ὁ ἑστιάτορας καὶ πρὶν πεῖ κάτι γιὰ τὸν π. Κύριλλο, αὐτὸς τοῦεἶπε:
Πήγαινε Τζαμάλ. Θὰ σὲ εἰδοποιήσω, ὅταν τελειώσουμε.
Τὸν κοίταξε στὰ μάτια ὁ γέρος.
Ἕλληνας; τὸν ρώτησε.
Ἕλληνας! Τοῦ ἀπάντησε.
Καὶ παπάς; Συνέχισε.
Καὶ παπάς! Ἀνταπάντησε.
Τότε συνέβη κάτι τὸ συγκλονιστικό.

Β΄ Μέρος

.                  Ὁ γέροντας γονάτισε καὶ μέσα σὲ ἀναφιλητά του ἔσκυψε καὶ  φίλησε τὰ πόδια τοῦ π. Κυρίλλου. Αὐτὸς ξαφνιάστηκε. Γρήγορα ὅμως συνῆλθε, γονάτισε καὶ αὐτὸς καὶ τὸν ἀγκάλιασε. Μείνανε ἔτσι γιὰ λίγη ὥρα καὶ ὁ γέροντας ἐπαναλάμβανε «Παπά μου! Παπά μου!».
Σηκώθηκαν.
«Ἐμένα μὲ φωνάζουν Ἀχμέτ, τὸ δικό σου ὄνομα ποιό εἶναι;»
Τοῦ εἶπε ὁ π. Κύριλλος τὸ ὄνομά του. Ἐν τῷ μεταξὺ ἡ σύζυγος τοῦ Ἀχμὲτ εἶχε διακριτικὰἀποσυρθεῖ.
Παπά, τοῦ εἶπε ἀνάμεσα σὲ λυγμούς, εἶμαι ἕνας ἁμαρτωλός, ἕνας τιποτένιος, ἕνας προδότης τῆς πίστης μου. Λέγομαι Τοῦρκος, ἐνῶ εἶμαι βέρος Πόντιος  Ρωμιός. Δὲν εἶχα καὶ δὲν ἔχω τὸ κουράγιο τοῦ μαρτυρίου. Ὁ Θεὸς νὰ μὲ συγχωρέσει! Θέλω νὰ μὲ εὐλογήσεις, νὰ μοῦ δώσεις τὴν εὐχή σου.
.                  Ὁ π. Κύριλλος συγκινημένος προσπάθησε νὰ τὸν στηρίξει.
Δὲν εἴμαστε ὅλοι γεννημένοι γιὰ τὸ μαρτύριο  Ἀχμέτ. Καὶ τὸ ὅτι χύνεις αὐτὰ τὰ δάκρυα μετανοίας εἶναι μεγάλο πράγμα.
.                  Τὸν σήκωσε ὁ π. Κύριλλος, κάθισαν μαζὶ στὸν καναπὲ καὶ ἐκεῖνος τοῦ κρατοῦσε συνεχῶς τὸ χέρι, λὲς καὶ ἦταν κάτι πολύτιμο ποὺ δὲν ἤθελε νὰ τὸ χάσει, ἂν καὶ ἤξερε ὅτι σὲ λίγο θὰμείνει πάλι μόνος μὲ τὶς τύψεις καὶ τὴ μετάνοιά του.
.                  Δὲν ἔχω τὴ δύναμη παπὰ νὰ δηλώσω ὅτι εἶμαι Ἕλληνας καὶ Ὀρθόδοξος Χριστιανὸςἐπανέλαβε ὁ Ἀχμὲτ θυμωμένος μὲ τὸν ἑαυτό του. Δὲν ἔχω τὸ κουράγιο νὰ σηκωθῶ νὰ φύγω ἀπὸ τὸχωριό μου γιὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ ἐκεῖ  νὰ βρῶ, ἂν ὑπάρχουν, συγγενεῖς μου… Θα ᾽θελα νὰπροσευχηθεῖς πολὺ γιὰ μένα, νὰ μοῦ δώσει ὁ Χριστὸς τὸ θάρρος νὰ πεθάνω σὰ Χριστιανὸς καὶ ὄχι σὰ Μουσουλμάνος.
.                  Ὁ Θεὸς εἶναι κοντά σου. Κάμε, ὅ,τι σὲ φωτίσει, τοῦ εἶπε ὁ π. Κύριλλος. Ἔχεις τὴν πίστη σου, ἔχεις καὶ τὶς ὑποχρεώσεις σου… Ἐγὼ πάντως θὰ προσευχηθῶ τὰ τέλη σου νὰ εἶναι εἰρηνικὰ καὶχριστιανικά. Μεῖνε ἥσυχος. Ἔχεις παιδιὰ ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Τζαμάλ;
Ἔχω τρία ἀκόμη παιδιά, τὰ δύο εἶναι δίδυμα κορίτσια, ἡ Τζαμίλα καὶ ἡ Ἀμάλ. Ζοῦν καὶ ἐργάζονται στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἡ μία εἶναι γιατρὸς καὶ ἡ ἄλλη νοσοκόμος. Παντρεύτηκαν Τούρκους, ἔκαμαν καὶ παιδιά. Ἔρχονται μία δύο φορὲς τὸ χρόνο νὰ μᾶς δοῦν. Ὁ ἄλλος γιός μας εἶναι ξενιτεμένος στὴ Γαλλία. Ἔκαμε ἐκεῖ οἰκογένεια. Παντρεύτηκε Γαλλίδα. Ἔχουν ἕνα παιδί. Νὰ πῶτὴν ἀλήθεια λίγα μαθαίνω ἀπὸ ἐκεῖνον. Σχεδὸν μᾶς ἔχει ξεχάσει….
Ξέρουν τὰ παιδιά σου τὴν καταγωγή σου; Τὸν ρώτησε.
Ὁ μόνος ποὺ εἶμαι βέβαιος ὅτι τὴν ξέρει εἶναι ὁ Τζαμὰλ καὶ αὐτὸς  δὲν τὴν ἔμαθε ἀπὸ ἐμένα, ἀλλὰτὴν κατάλαβε. Μπῆκε μία νύχτα στὴν κρεβατοκάμαρά μας καὶ μὲ εἶδε νὰ προσεύχομαι καὶ νὰ κάμω τὸ σταυρό μου… Τότε τοῦ ἐξήγησα τί συνέβη μὲ μένα καὶ κατάλαβε. Δὲν ἔχω κανένα παράπονο ἀπὸαὐτόν. Μένει κοντά μας καὶ μᾶς φροντίζει. Γιὰ τὰ ἄλλα παιδιὰ δὲν βάζω τὸ χέρι μου στὴ φωτιά, ἂνἔχουν καταλάβει κάτι. Ἐγὼ πάντως ποτὲ δὲν τοὺς μίλησα γιὰ τὴν καταγωγή μου. Ὅλα πῆγαν σὲτούρκικα σχολεῖα, ὅπου καλλιεργεῖται  μίσος κατὰ τῆς Ἑλλάδος. Ἡ μητέρα τους εἶναι τουρκάλα καὶγνωρίζει ὅτι εἶμαι Ρωμιός, ἀφοῦ τῆς ἔχω μιλήσει γιὰ τὸ παρελθόν μου, ἀλλὰ μὲ ἀγαπᾶ καὶ μοῦδείχνει κατανόηση. Ἀπὸ μικρὰ ποὺ ἦσαν τὰ παιδιά μας προσπαθοῦσε νὰ τὰ κάνει νὰ μὴν τρέφουν ἀρνητικὰ συναισθήματα γιὰ ἐμᾶς, τοὺς Ἕλληνες. Μουσουλμάνος καὶ ἐγώ, δὲν εἶχαν λόγο νὰ μὲρωτήσουν, ἂν καὶ θὰ μποροῦσαν νὰ θελήσουν νὰ μάθουν γιὰ τὸν παπποὺ καὶ τὴ γιαγιὰ ἀπὸ τὴμεριά μου, ἀφοῦ  γνώρισαν τὸν παπποὺ καὶ τὴ γιαγιὰ μόνο ἀπὸ τὴ μεριὰ τῆς μητέρας τους…
Ποιά εἶναι ἡ ἱστορία σου Ἀχμέτ; Τὸν ρώτησε ὁ π. Κύριλλος.
Βαπτίστηκα Λάζαρος. Γεννήθηκα τὸ 1913 σὲ κοντινὸ ἀπὸ ἐδῶ χωριό. Τὸ 1923 οἱ Τοῦρκοι σκότωσαν τὸν πατέρα μου καὶ ἡ μητέρα μου γιὰ νὰ μὴν ἀτιμασθεῖ πνίγηκε μαζὶ μὲ τὴν ἀδελφή μου. Σκοτώσανε καὶ ἄλλα δύο ἀδέλφια μου, μεγαλύτερα. Ἐμένα μὲ ἔκαμαν Μουσουλμάνο, μὲ ἔβαλαν στὴν ἀρχὴ σὲ ὀρφανοτροφεῖο καὶ μετὰ μὲ ἔδωσαν σὲ ἕνα ζευγάρι Τούρκων χωρὶς παιδιά. Αὐτοί, ἂν καὶ ἤξεραν τὴν καταγωγή μου, μοῦ   φέρθηκαν καλά. Σὰ νέος μισοῦσα μέσα μου κάθε τί τὸτουρκικό, μὲ αὐτὰ ποὺ ἔζησα στὴν τρυφερή μου ἡλικία. Ὅμως χωρὶς νὰ τὸ καταλαβαίνω μὲπαράσερνε ἡ καθημερινότητα. Στρατός, δουλειά, γάμος μὲ τουρκάλα. Τὸ μίσος κατασίγαζε ἀπὸ τὴσυνήθεια…
Λέγεται ὅτι ὑπάρχουν πολλοὶ κρυπτοχριστιανοὶ στὸν Πόντο. Ἀκοῦμε γιὰ ἀρκετὲς χιλιάδες. Ἐσεῖςἐπικοινωνεῖτε μὲ κάποιον ἀπὸ αὐτούς; Τὸν ρώτησα.
Προσωπικὰ δυσκολεύομαι. Δὲν ξέρει κανεὶς ποιὸν ἔχουν πιάσει οἱ τουρκικὲς ἀρχὲς καὶ τὸν ἔχουνἐκβιάσει νὰ καταστεῖ σπιοῦνος. Καὶ ἂν κοινοποιηθεῖ ὅτι κάποιος συμπεριφέρεται ὡς Χριστιανός,θεωρεῖται προδότης καὶ ἀγνώμων στὴν «Μητέρα Πατρίδα», τὴν Τουρκία, ποὺ τὸν περιέθαλψε καὶτὸν περιμένουν βάσανα πολλά…
.                  Ὁ Γέροντας Λάζαρος καὶ μετὰ Ἀχμέτ, σηκώθηκε  ἀπὸ τὸν καναπὲ ποὺ καθόταν καὶγονάτισε πάλι στὸν π. Κύριλλο.
Πάτερ, εὐλόγησέ με. Μοῦ ἔδωσε ὁ Χριστὸς πολὺ χαρὰ ἀπόψε καὶ κουράγιο. Να ᾽σαι καλά. Καὶἀφοῦ πῆρε τὴν εὐλογία, σηκώθηκε ὄρθιος καὶ φώναξε τὴ γυναίκα του νὰ εἰδοποιήσει τὸν Τζαμάλ, νὰ ἔρθει νὰ πάρει τὸν παπά…
Ὅταν κατέβηκε ὁ π. Κύριλλος στὸ μαγαζί, εἶχε μία φωτισμένη ὄψη. Χαιρετίσαμε τὸν Τζαμὰλ καὶἐκεῖνος μᾶς χαιρέτισε θερμά.
Βγαίνοντας ἀπὸ τὸ μαγαζὶ εἴδαμε τοὺς «γκρίζους λύκους».
Τοὺς ταλαιπωρήσαμε πολὺ σήμερα, σχολίασε ὁ π. Κύριλλος  στὸν
Ἰμπραὴμ καὶ αὐτὸς γέλασε.
Δὲν πειράζει παπά, τοῦ εἶπε. Δείχνουν ὅτι ἀντέχουν τὴν ταλαιπωρία, κυρίως ὅταν εἶναι νὰ κάνουν μὲ Ἕλληνες…
.                  Τὸ βράδυ, στὸ ξενοδοχεῖο, ὅταν μοῦ διηγήθηκε ὁ π. Κύριλλος τὴ συνάντησή του μὲ τὸνἈχμὲτ – Λάζαρο, τοῦ εἶπα ἐντυπωσιασμένος, μὰ καὶ συγκινημένος:
Πάτερ μου, ὅπως εἶναι τὰ πράγματα οἱ κρυπτοχριστιανοὶ τοῦ Πόντου, τῆς ὑπόλοιπης Μικρᾶς Ἀσίας καὶ τῆς Κωνσταντινούπολης εἶναι χαμένοι γιὰ τὸν Χριστιανισμὸ καὶ βέβαια γιὰ τὴν Ἑλλάδα. Τὸτουρκικὸ  σύστημα τοὺς ἀφομοιώνει καὶ εἶναι σὲ ἕνα κλοιό, ἀπὸ τὸν ὁποῖο δὲν μποροῦν νὰ βγοῦν…
Οὐδεὶς γνωρίζει τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ, μοῦ ἀπάντησε. Σὰν ἄνθρωπος σωστὰ σκέφτεσαι. Ὅμως δὲν ξέρουμε τὸ πῶς σκέφτεται Ἐκεῖνος…-