Στὸν ἀπόηχο τῆς Ἱεραρχίας γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ
Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Μέρος Z΄
Mέρος Α´: ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ τῆς ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-1 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Μέρος Β´: ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ τῆς ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-2 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Μέρος Γ´: ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ τῆς ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-3 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Mέρος Δ´: ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ τῆς ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-4 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Mέρος Ε´: ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ τῆς ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-5 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Μέρος Ϛ´: ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ τῆς ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-6 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Ὁ ἐθνοφυλετισμὸς καὶ τὸ Φανάρι
. Πρόσφατα Μητροπολίτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐπικοινώνησε μὲ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου καὶ τοῦ ζήτησε νὰ ὑποστηρίξει τὴν ἐνέργεια τοῦ Οἰκ. Πατριάρχου στὴν Οὐκρανία. Ὁ λόγος ποὺ τοῦ ἀνέφερε ἦταν: «Ἐμεῖς εἴμαστε Ἕλληνες καὶ πρέπει νὰ ὑποστηρίξουμε τὸ Ἑλληνικὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, δὲν μποροῦμε νὰ εἴμαστε μὲ τοὺς Σλάβους». Στὴν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τοῦ Ὀκτωβρίου 2019 ἀκούστηκαν οἱ θεωρίες περὶ πανσλαβισμοῦ, στὶς ὁποῖες πρέπει νὰ ἀντισταθοῦν οἱ Ἑλλαδίτες Ἱεράρχες, ὑποστηρίζοντας τὸν Ἕλληνα Οἰκ. Πατριάρχη…
. Ὁ ἴδιος ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος στὸ Φανάρι καὶ στὶς 21 Ὀκτωβρίου τοῦ 2018 εἶχε πεῖ μεταξὺ ἄλλων: «Δὲν ἀνέχονται οἱ ἀδελφοί μας οἱ Σλάβοι τὸ προβάδισμα, τὸ ὁποῖο ἔχει τὸ Οἰκ. Πατριαρχεῖο καὶ κατὰ συνέπεια τὸ Γένος μας μέσα στὴν Παγκόσμια Ὀρθοδοξία. Ὑπερηφανευόμεθα γι’ αὐτὸ καὶ προσπαθοῦμε μὲ καθημερινὸ ἀγώνα νὰ κρατήσωμε αὐτὰ τὰ προνόμια, αὐτὰ τὰ δίκαια μὲ τὰ ὁποῖα ἐστεφάνωσε ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ διὰ τῶν ἀποφάσεων τῶν Οἰκ. Συνόδων τὸν Πάνσεπτον Οἰκ. Θρόνον, τὴν Πρωτόθρονη Ἐκκλησία τῆς Ὀρθοδοξίας… Περάσαμε αὐτὰ τὰ 27 χρόνια διακονοῦντες τὴν Μητέρα Ἐκκλησία, τὸν Χριστὸ καὶ ὅλα τὰ ἰδανικὰ καὶ τὶς ἀξίες τοῦ Γένους μας, τὶς πανανθρώπινες ἀξίες, τὰ ἰδιαίτερα ἰδανικά, ποὺ ἔχουμε ὡς φυλὴ καὶ ὡς Γένος». Ἀξιοσημείωτο εἶναι πὼς τελείωσε τὴν ὁμιλία του λέγοντας πὼς γιὰ ὅσα ἔπραξε κατὰ τὴν 27ετῆ Πατριαρχικὴ Διακονία του ἔχει ἥσυχη τὴ συνείδησή του. Ἂν ὁ Πατριάρχης ὁμιλεῖ περὶ «ὑπερηφάνειας», περὶ «προνομίων», περὶ «δικαίων», περὶ «ἰδιαίτερων ἰδανικῶν» τῆς Φυλῆς μας, τί νὰ περιμένει κανεὶς ἀπὸ ὅσους τὸν ἀκολουθοῦν καὶ ἀσυστόλως τὸν κολακεύουν;
. Τὸ Φανάρι μὲ τὴν ἐνέργειά του στὴν Οὐκρανία ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ τὰ περὶ ἐθνοφυλετισμοῦ, ποὺ τὸ ἴδιο τὸν ἔχει καταδικάσει. Εἶναι νόμος πὼς ἡ Ἱστορία εἶναι ἀμείλικτη στὴν ἀσυνέπεια. Τὸ 1872 συνεκλήθη «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος» στὸ Φανάρι, μὲ τὴ συμμετοχὴ τῶν Πατριαρχῶν Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας καὶ Ἱεροσολύμων καὶ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου. Αἰτία της ἡ ἐθνοφυλετικὴ ἐπίθεση ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους κατὰ τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἡ Σύνοδος ἀποκήρυξε καὶ καταδίκασε τὸν «φυλετισμό», κήρυξε σχισματικοὺς ὅσους Βουλγάρους ἀρχιερεῖς τὸν προώθησαν καὶ καταδίκασε ὡς τέτοιους τοὺς προκαθαιρεθέντες καὶ ἀφορισθέντες βουλγάρους ἀρχιερεῖς, τοὺς κληρικούς, ποὺ χειροτονήθηκαν ἀπὸ αὐτούς, συμφρονοῦν καὶ συμπράττουν μὲ αὐτοὺς καὶ δέχονται ὡς «κύριες» καὶ κανονικὲς τὶς ἀνίερές τους εὐλογίες καὶ ἱεροπραξίες.[1]
. Ὁ «φυλετισμός», ὅπως ὁρίστηκε στὴν Ἔκθεση ποὺ κατετέθη στὴ Σύνοδο τοῦ 1872, εἶναι «ἡ ἐν αὐτῷ τῷ τόπῳ συγκρότησις ἰδίων φυλετικῶν Ἐκκλησιῶν, πάντας μὲν τοὺς ὁμοφύλους ἀποδεχομένων, πάντας δὲ τοὺς ἑτεροφύλους ἀποκλειουσῶν καὶ ὑπὸ μόνον ὁμοφύλων ποιμένων διοικουμένων, ὡς ἀξιοῦσι νῦν οἱ ὀπαδοὶ τοῦ φυλετισμοῦ»[2]. Ἡ ἀπόφαση τῆς Συνόδου τοῦ 1872 ἀφορᾶ εὐθέως τὴν ἀπόφαση τοῦ κ. Βαρθολομαίου νὰ ἀποδώσει τὸ αὐτοκέφαλο στοὺς σχισματικοὺς τῆς Οὐκρανίας. Ἐπίσης ἡ ἴδια ἀπόφαση δικαιολογεῖ τὴν ἐκ μέρους τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας διακοπὴ τῆς Κοινωνίας μὲ τὰ Πατριαρχεῖα Κωνσταντινουπόλεως καὶ Ἀλεξανδρείας καὶ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Τὸ 1872 γιὰ τὸ Φανάρι ἦταν Κανόνας τὸ «ἀκοινωνήτῳ κοινωνῶν, ἀκοινώνητος»…
. Τὸ σχίσμα τοῦ 1872 μὲ τοὺς Βουλγάρους Ὀρθοδόξους εἶχε χαρακτήρα ἔντονα ἐθνικὸ καὶ βοήθησε τὸν Ἑλληνισμὸ νὰ ἐπιζήσει στὴν Μακεδονία καὶ στὴ Θράκη. Ὅμως προκάλεσε ἐνδοεκκλησιαστικὲς συγκρούσεις στὰ Πατριαρχεῖα, ποὺ συμμετέσχον στὴ Σύνοδο τοῦ 1872, ἀλλὰ καὶ τὴν πτώση τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Κυρίλλου, ὁ ὁποῖος διαφώνησε μὲ τὴν ἀπόφαση τῆς Συνόδου, ἔχοντας τὴ στήριξη τῶν Ἀράβων Ὀρθοδόξων, ποὺ ἦσαν τὸ ποίμνιό του, ἀλλὰ καὶ τῶν Ρώσων.
. Ὅπως γράφει ὁ Μανουὴλ Γεδεὼν καὶ μεταφέρει στὴ μελέτη του ὁ Παρασκευᾶς Ματάλας, γιὰ τὴν πτώση τοῦ Κυρίλλου χρησιμοποιήθηκε ἀπὸ τὸ Φανάρι μία σὲ βάρος του κατάδοση στὴν Πύλη, ὅτι ἐνίσχυε οἰκονομικὰ τὴν Κρητικὴ Ἐπανάσταση, καὶ Αὐτὴ ἀπεφάσισε τὴν ἀντικατάστασή του[3]… Καὶ σήμερα οἱ Ἕλληνες Πρωθιεράρχες, οἱ διαφωνοῦντες πρὸς τὴν ἐνέργεια τοῦ Φαναρίου στὴν Οὐκρανία, πιέζονται ποικιλοτρόπως νὰ τὴν ἐγκρίνουν… Ἀρκεῖ νὰ δεῖ κανεὶς τὸ ὕφος καὶ τὸ ἦθος τῶν γραφομένων σὲ βάρος τους ἀπὸ τοὺς ὑποστηρίζοντες τὸ Φανάρι κονδυλοφόρους, καθὼς καὶ τὶς ἐπισκέψεις ποὺ ἔχουν δεχθεῖ τὸ τελευταῖο χρονικὸ διάστημα ἀπὸ Ἕλληνες καὶ ξένους πολιτικοὺς καὶ διπλωματικοὺς παράγοντες…
. Ὑπάρχει ἕνα ἀκόμη κοινὸ στοιχεῖο μεταξὺ τοῦ 1872 καὶ τοῦ 2019. Οἱ πολιτικὲς παρεμβάσεις στὸ Φανάρι, πρὸς ἐνίσχυση τῆς ἀντισλαβικῆς Του δράσης. Τότε ἡ Αὐστροουγγρικὴ καὶ ἡ Ἀγγλικὴ διπλωματία, μαζὶ μὲ τὴν Γερμανικὴ ἦσαν ὑπὲρ τῆς πολιτικῆς καὶ θρησκευτικῆς ρήξης τοῦ Οἰκ. Πατριαρχείου ὄχι μόνο μὲ τοὺς Βουλγάρους, ἀλλὰ μὲ ὅλους τοὺς σλάβους, μὲ σκοπὸ τὴν ἀνάσχεση τοῦ πανσλαβισμοῦ, ὅπως ὀνόμαζαν τὸν γεωπολιτικό τους ἀνταγωνισμὸ μὲ τὴν ὀρθόδοξη Ρωσία[4]. Τώρα ἡ ἀμερικανικὴ διπλωματία ἀντικατέστησε τὶς παλιὲς μεγάλες δυνάμεις καὶ συνεχίζει τὴν ἴδια πολιτική…
. Εἶναι ἀληθὲς ὅτι ἡ κορυφὴ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας εἶχε καὶ ἔχει ἡγεμονικὲς τάσεις, προβάλλοντας ὄχι τοὺς Στάρετς ποὺ τὴν ἐκόσμησαν, ἀλλὰ τὴν κοσμική της ἰσχύ. Ὅμως ἀντὶ τὸ Φανάρι νὰ Τὴν ἐμπνεύσει καὶ νὰ Τὴν διδάξει στὴν πράξη ταπείνωση καὶ ὀρθόδοξη πνευματικότητα, ἀντὶ νὰ Τῆς τονίσει ὅτι τὸ κύριο στοιχεῖο τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ἡ Συνοδικότητα καὶ ὄχι ἡ τύπου Πάπα ἐκκλησιαστικὴ ἡγεμονία, ὑποχώρησε στὸν πειρασμὸ καὶ ἔπεσε στὴν παγίδα νὰ ἀνταγωνιστεῖ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας στὴν κοσμικὴ ἰσχύ. Ἔτσι λ.χ. ἂν ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας τονίζει γιὰ τὸν Οἰκ. Πατριάρχη ὅτι εἶναι «πρῶτος μεταξὺ ἴσων» καὶ οὐδέποτε τὸν ἀποκαλεῖ «Οἰκουμενικό», οἱ Φαναριῶτες ἄρχισαν νὰ ὑποστηρίζουν ὅτι ὁ κ. Βαρθολομαῖος εἶναι «Πρῶτος χωρὶς ἴσον», δηλαδὴ ὁ Πάπας τῆς Ὀρθοδοξίας… Καὶ ἂν ὁ Μόσχας ἐπιδεικνύει τὴν ἰσχύ του μὲ πολυτελεῖς λιμουζίνες, χλιδάτες ἐκδηλώσεις καὶ πολλοὺς ἄνδρες στὴν προσωπική του ἀσφάλεια, ὁ Οἰκ. Πατριάρχης τὸ ἴδιο κάνει. Στὶς Βρυξέλλες πρόσφατα χρησιμοποίησε ἐξ ἴσου πολυτελῆ μεταφορικὰ μέσα, παρέστη σὲ λουσάτες δεξιώσεις, εἶχε πολλοὺς ἄνδρες ἀσφαλείας νὰ τὸν προσέχουν….
. Μπαίνοντας τὸ Φανάρι στὴν κοσμικῆς ἀντιλήψεως ἀντιπαράθεση μὲ τὴ Μόσχα ἦταν ἑπόμενο νὰ συνεργασθεῖ μὲ τὴν πολιτικὴ ἐξουσία, πρὸς μείωση τῆς ἐπιρροῆς τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας στὴν Οὐκρανία καὶ ἀντίστοιχη αὔξηση τῆς δικῆς Του ἐπιρροῆς. Πρὸς τὸν σκοπὸ αὐτὸ χρησιμοποίησε μέσα ἀντικανονικὰ καὶ ἀντιεκκλησιαστικά. Ἔτσι σήμερα τὸ Οἰκ. Πατριαρχεῖο ἔχει χάσει τὴν ἔξωθεν μαρτυρία ὅτι εἶναι ὁ θεματοφύλακας τῆς ἑνότητας καὶ τῆς κανονικότητας στὴν Ἐκκλησία, ἐνῶ ἀντίθετα τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας δείχνει νὰ ὑποστηρίζει τὴν κανονικότητα καὶ ἐπιτυγχάνει ἔντιμοι καὶ καταρτισμένοι θεολογικὰ Ὀρθόδοξοι κληρικοὶ καὶ λαϊκοὶ νὰ ἀναγνωρίζουν ὅτι στὴν περίπτωση τῆς Οὐκρανίας ἔχει δίκαιο.
. Ὅπως εἶναι ἡ κατάσταση σήμερα στὴν Ὀρθοδοξία, ἂν δὲν ξεπεραστοῦν ἀπὸ τοὺς Ὀρθοδόξους Ἐπισκόπους τὰ ἐθνικὰ καὶ φυλετικὰ συμπλέγματα καὶ ἡ, ὑπὸ μορφὴ πρωτοκαθεδριῶν, γεωπολιτικῶν ἀνταγωνισμῶν καὶ ὑποταγῆς τῆς Ἐκκλησίας στὰ ὠφελιμιστικὰ συμφέροντα τῶν Πολιτικῶν ἐξουσιῶν, ἐκκοσμίκευση, δηλαδὴ ἡ ἐμπλοκὴ τῆς Ὀρθοδοξίας σὲ ἕνα εἶδος Καισαροπαπισμοῦ, Αὐτὴ εἶναι καταδικασμένη νὰ καταλήξει ὁριστικὰ σὲ σχίσμα καὶ στὴν ὕπαρξη μίας κατὰ πλειοψηφία σλαβικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, τῶν 150 περίπου ἑκατομμυρίων καὶ μίας κατὰ πλειοψηφία Ἑλληνικῆς τῶν 15 ἑκατομμυρίων πιστῶν, σὺν ὅσοι σχισματικοὶ Σλάβοι τῆς Οὐκρανίας Τὴν ἀκολουθοῦν.
. Τὸ σχίσμα θὰ εἶναι ὀδυνηρὸ γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία. Πέραν τῶν ἄλλων ἀποδυναμώνει παγκοσμίως τὸ κύρος Της καὶ τὸ πνευματικό Της μήνυμα. Μπορεῖ ἐπίσης νὰ προκαλέσει ἀναταραχὲς στὸ ἐσωτερικὸ τῶν τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, στὶς ὁποῖες δὲν ἀποκλείεται νὰ ἱδρυθοῦν ἐνορίες ἄλλων ἐκκλησιαστικῶν δικαιοδοσιῶν καὶ σὲ αὐτὲς νὰ ἐνταχθοῦν ὅσοι πιστοὶ δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ κοινωνοῦν μὲ κληρικούς, ποὺ ἔχουν κηρυχθεῖ ἀκοινώνητοι.-
———————–
[1] Δημητρίου Β. Γόνη «Ἱστορία τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν Βουλγαρίας καὶ Σερβίας, Β΄ Ἔκδοση, ἐκδ. «Παρουσία», 1996, σελ. 145.
[2] Παρασκευᾶ Ματάλα «Ἔθνος καὶ Ὀρθοδοξία – Οἱ περιπέτειες μιᾶς σχέσης – Ἀπὸ τὸ «Ἑλλαδικό» στὸ Βουλγαρικὸ Σχίσμα», Πανεπ. ἐκδ. Κρήτης, Ἡράκλειο, 2002, σελ. 332.
[3] Αυτ. σελ. 339
[4] Βλ. σχ. Παρ. Ματάλα «Ἔθνος καὶ Ὀρθοδοξία – Οἱ περιπέτειες μιᾶς σχέσης – Ἀπὸ τὸ «Ἑλλαδικό» στὸ Βουλγαρικὸ Σχίσμα, Πανεπιστημιακὲς ἐκδόσεις Κρήτης, Ἡράκλειο, 2002, σελ. 315.
Χριστιανικὴ Βιβλιογραφία 