Στὸν ἀπόηχο τῆς Ἱεραρχίας γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ
Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Μέρος E΄
Mέρος Α´: ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ τῆς ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-1 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Μέρος Β´: ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ τῆς ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-2 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Μέρος Γ´: ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ τῆς ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-3 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Mέρος Δ´: ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ τῆς ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-4 (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)
Ἀντιφάσεις καὶ ψευδαισθήσεις
. Στὴν Ἱεραρχία τοῦ περασμένου Ὀκτωβρίου γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ ἐτέθη καὶ τὸ ζήτημα τῆς ἐκ μέρους τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας διακοπῆς τῆς Κοινωνίας μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ὁ Σεβ. Γουμενίσσης ἦταν πολὺ αὐστηρὸς μὲ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας. Τόνισε ὅτι τὸν ἐνοχλεῖ βαθύτατα καὶ γιὰ αὐτὸν εἶναι ἀσυγχώρητη ἡ ἐκ μέρους τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας διακοπὴ τῆς Θείας Κοινωνίας. Τὴν χαρακτήρισε «βλασφημία κατὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» καὶ «ἀσυγχώρητο ἔγκλημα» καὶ διερωτήθηκε: «Τί εἶναι ἡ Θεία Κοινωνία; Ποιός διαφεντεύει; Ὁ Χριστὸς ἢ ἐμεῖς; Καὶ ἐμεῖς ἐν ποίᾳ ἐξουσίᾳ καὶ μὲ ποιὰ ἁρμοδιότητα;», γιὰ νὰ προσθέσει ὅτι οὐδεὶς Ὀρθόδοξος μπορεῖ νὰ μὴν κοινωνεῖ μὲ Ὀρθοδόξους χριστιανούς.
. Ὑπενθυμίζεται ὅτι ὁ Σεβ. Γουμενίσσης ἦταν Συνοδικὸς Μητροπολίτης, ὅταν ὁ σημερινὸς Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος μὲ μία μεσαιωνικοῦ τύπου συνεδρίαση διευρυμένης Συνόδου ἐκ 42 Ἀρχιερέων τοῦ Θρόνου, ποὺ θύμισε τὴν ἀλήστου μνήμης παπικὴ ἱερὰ ἐξέταση, διέκοψε πομπωδῶς, τὴν Κοινωνία μὲ τὸν μακαριστὸ Ἀρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο. Ὁ Σεβ. Γουμενίσης ἦταν τότε Συνοδικὸς Μητροπολίτης καὶ δέχθηκε τὴν ἐνέργεια τοῦ Πατριάρχου στὴν πράξη. Ὅταν ἀνακοινώθηκε ἡ ἀπόφαση τοῦ Φαναρίου, ἐκεῖνος ΔΕΝ ΠΡΟΣΗΛΘΕ στὴ συνεδρίαση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, δείχνοντας ὅτι ἀκολουθεῖ τὴν ἀπόφαση τῆς διευρυμένης Πατριαρχικῆς Συνόδου. Καὶ δὲν ἦταν ὁ μόνος Μητροπολίτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ποὺ τὸ ἔπραξε…
. Σημειώνεται ὅτι ὁ μακαριστὸς Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καταδικάστηκε αὐθαιρέτως, χωρὶς νὰ ἀπολογηθεῖ καὶ χωρὶς καμία οὐσιαστικὴ αἰτιολογία. Ὁ κ. Βαρθολομαῖος ἄλλαξε ἄποψη γιὰ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο, ὅταν αὐτὸς ἀπεβίωσε. Στὸ τηλεγράφημά του πρὸς τὸν τοποτηρητή, Μητροπολίτη Καρυστίας, τὸν περιέγραψε ὡς «ἐκκλησιαστικὸ ἄνδρα μεγάλου βεληνεκοῦς, πολλὰ προσενεγκόντος τῇ Ἁγιωτάτῃ Ἐκκλησίᾳ τῆς Ἑλλάδος, τῷ εὐλογημένῳ Ἑλληνικῷ Λαῷ καὶ συνόλῃ τῇ Ὀρθοδοξίᾳ…» Καὶ εὐχήθηκε: «Κύριος ἀναπαῦσαι τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἐν χώρᾳ ζώντων καὶ ἀνταποδῶσαι τοὺς πολλοὺς ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας κόπους αὐτοῦ…».
. Κατὰ τὴν ἄποψη τοῦ Μητροπολίτου Πειραιῶς, ὁ Ρωσίας νόμιμα ἐνήργησε, ποὺ διέκοψε τὴν κοινωνία μὲ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη καὶ στὴ συνέχεια μὲ τὸν Ἀθηνῶν. Ἐφάρμοσε τοὺς 10ο καὶ 11ο Κανόνες τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, οἱ ὁποῖοι ἐπικυρώθηκαν ἀπὸ τὸν 2ο Κανόνα τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου καὶ ἑπομένως ἔχουν οἰκουμενικὸ κύρος. Μὲ βάση αὐτοὺς τοὺς Κανόνες ἐπιβάλλεται διακοπὴ κοινωνίας σὲ ὅσους κοινωνοῦν μὲ ἀκοινωνήτους. Ὁ Ἐπιφάνιος καὶ οἱ λοιποὶ ποὺ χειροτονήθηκαν ἀπὸ τοὺς καθηρημένους καὶ ἀφορισμένους Φιλάρετο καὶ Μακάριο εἶναι ἀνυπόστατα χειροτονημένοι καὶ ἀκοινώνητοι καὶ δὲν ἀποκαταστάθηκαν κατὰ Κανονικὸ τρόπο, ὅπως προβλέπουν οἱ Ἱεροὶ Κανόνες, ἀπὸ τὴν τελεία Πατριαρχικὴ Σύνοδο, στὴν ὁποία ἀνῆκαν, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἀναρμόδια Σύνοδο τοῦ Οἰκ. Πατριαρχείου. Δικαιολογημένα λοιπὸν ἡ Σύνοδος τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας διέκοψε τὴν κοινωνία μὲ ὅσους ἔχουν κοινωνία μὲ ἀκοινώνητους. Ἐπίσης σημείωσε ὅτι γενικὸ ἔκκλητο ἐφ᾽ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας δὲν ὑπάρχει στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀπὸ κανένα Πατριαρχεῖο, οὔτε ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικό. Ἐπίσης δὲν ὑπάρχει ἐθιμικὸ δίκαιο, ὅταν μάλιστα αὐτὸ δημιουργήθηκε κατὰ τὴν περίοδο τῆς βαβυλωνίου αἰχμαλωσίας τῆς τουρκοκρατίας καὶ ὅταν ἔχουμε τὸ Κανονικὸ Δίκαιο τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.
. Ὁ Μητροπολίτης Σερρῶν κ. Θεολόγος μίλησε διαφορετικὰ ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Γουμενίσσης γιὰ τὴν ἐκ μέρους τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας διακοπὴ τῆς Κοινωνίας πρὸς τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Κωνσταντινούπολης. Ἐπὶ τῆς οὐσίας συμφώνησε ὅτι ἡ ἐκ μέρους του διακοπὴ τῆς Κοινωνίας εἶναι πολὺ σοβαρὸ λάθος. Ὅμως σημείωσε ὅτι δὲν εἶναι ἡ πρώτη φορὰ ποὺ συμβαίνει στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ ὅτι πρέπει νὰ πάψει γενικὰ νὰ χρησιμοποιεῖται τὸ Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας ὡς μοχλὸς πίεσης γιὰ τὰ διάφορα θέματα ποὺ ἀναφύονταν, ἀναφύονται καὶ θὰ ἀναφύονται στὴν Ἐκκλησία. Καὶ τόνισε: «Εἶναι πολὺ πικρὸς ὁ τρόπος, εἶναι πολὺ ἀπαράδεκτος ὁ τρόπος νὰ κόβεται τὸ μνημόσυνο καὶ ἡ Θεία Εὐχαριστία». Ὁ Σεβ. Σερρῶν, ὁ Σεβ. Πατρῶν καὶ ἄλλοι σημερινοὶ Μητροπολίτες βίωσαν ἀπὸ πολὺ κοντὰ τὴν «πικρὴ καὶ ἀπαράδεκτη» ἀπόφαση τῆς διακοπῆς τῆς Κοινωνίας καὶ τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἐκ μέρους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου πρὸς τὸν μακαριστὸ Ἀρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο.
Διπλὴ ἀναγνώριση
. Ὁ Σεβασμιώτατος Δράμας, ἐξέφρασε τὴν ἄποψη ὅτι μπορεῖ νὰ λειτουργήσει καὶ μὲ τὸν Ὀνούφριο καὶ μὲ τὸν Ἐπιφάνιο. Ὁμοίως ὁ Μητροπολίτης Γουμενίσσης ὑποστήριξε πὼς πρέπει ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος νὰ ἀναγνωρίσει τὴν Αὐτοκέφαλη Οὐκρανικὴ Ἐκκλησία, χωρὶς νὰ ἀποστασιοποιηθεῖ ἀπὸ τὴν Ρωσικὴ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία στὴν Οὐκρανία εἶναι ὑπὸ τὸν Μητροπολίτη Ὀνούφριο. Δὲν διασαφηνίζουν πῶς αὐτὸ μπορεῖ νὰ ὑλοποιηθεῖ. Πρῶτον γιατί ὅταν τὸ Φανάρι ἀναγνωρίζει ὡς Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τοὺς σχισματικοὺς τῆς Οὐκρανίας, δὲν μπορεῖ νὰ ἀναγνωρίσει καὶ παράλληλη ἐκκλησιαστικὴ ὀντότητα. Καὶ τὸ δεύτερον, ἀφοῦ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας καί, ἑπομένως, ὁ Μητροπολίτης Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας Ὀνούφριος, ἔχουν διακόψει τὴν Κοινωνία μὲ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο καὶ μὲ Μητροπολίτες ποὺ τὸν ἀκολούθησαν στὴν ἐνέργειά του, δὲν μπορεῖ νὰ τεθεῖ θέμα κανονικῆς σχέσης καὶ κοινωνίας μαζί τους. Γιὰ νὰ ὑπάρξει Κοινωνία ἀπαιτεῖται ἡ συμφωνία καὶ τῶν δύο μερῶν, ποὺ σήμερα δὲν ὑφίσταται.
. Μὲ ἄλλο τρόπο τὸ ἴδιο θέμα ἔθεσε ὁ Μητροπολίτης Μεσσηνίας. Εἶπε ὅτι ἡ ἀναγνώριση τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας δὲν συνεπάγεται ἀμφισβήτηση τῆς κανονικότητας τῆς Ἐκκλησίας ποὺ εἶναι ὑπὸ τὸν Ὀνούφριο. Καὶ παρομοίασε τὴν ἐκκλησιαστικὴ κατάσταση στὴν Οὐκρανία μὲ ἐκείνη τῶν δυτικῶν χωρῶν τῆς Εὐρώπης, ὅπου ὑπάρχουν διπλὲς καὶ περισσότερες δικαιοδοσίες. Ἡ σκέψη τοῦ Σεβ. πάσχει ἐκκλησιολογικά. Ὅταν ὑπάρχει Αὐτοκέφαλη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σὲ μία χώρα, δὲν εἶναι κανονικὰ δυνατὸ νὰ ἀναγνωρίζεται καὶ νὰ μνημονεύεται ὡς κανονικὴ καὶ μία ἄλλη. Ἡ περίπτωση τῆς Ἐσθονίας εἶναι διαφορετική. Ἐκεῖ δὲν ὑπάρχει Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία. Ὑπάρχουν δύο Αὐτόνομες: ἡ μία εἶναι ὑπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ ἡ ἄλλη ὑπὸ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας. Στὶς χῶρες τῆς Εὐρώπης (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο κ.λ.π.) ὑπάρχουν οἱ ἐξαρτημένες ἀπὸ Πατριαρχεῖα Ἐκκλησίες τῆς Διασπορᾶς καὶ δὲν ὑπάρχει πουθενὰ Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία.-
Σημείωση. Τοῦ παρόντος θὰ ἀκολουθήσουν τὰ κεφάλαια γιὰ τὴν εἰσβολὴ τῆς γεωπολιτικῆς στὰ ἐκκλησιαστικὰ ζητήματα, τὴν ἐκ ταύτης ἐκκοσμίκευση τῆς Ἐκκλησίας, τὸν πειρασμὸ τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ καὶ τὸ ἐξελισσόμενο σχίσμα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὡς μεγίστη ἁμαρτία σὲ ἕνα κόσμο ποὺ συνεχῶς γίνεται ὅλο καὶ πιὸ ἐχθρικὸς πρὸς τὸν Χριστιανισμὸ καὶ εἰδικότερα πρὸς τὴν Ὀρθοδοξία. Τὸ ὅλο ρεπορτὰζ θὰ ὁλοκληρωθεῖ μὲ ἕναν ἐπίλογο.
Χριστιανικὴ Βιβλιογραφία 