ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ καὶ ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Πατριωτισμὸς καὶ κοσμοπολιτισμὸς

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.       Ὁ Σεβασμιότατος Ἀρχιεπίσκοπος Τελμησσοῦ Ἰὼβ ἀπάντησε στὸ ρεπορτὰζ τοῦ ὑπογράφοντος ὅτι μὲ βάση δήλωσή του εἶναι κοσμοπολίτης. Αὐτή του τὴ δήλωση, στὴν ἰστοσελίδα τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν Ἐκκλησιῶν¹ παραδέχεται καὶ ἐπαναλαμβάνει. Τὴ θυμίζουμε: «Πρὶν ἀπὸ κάθε θρησκευτικὴ καὶ ἐθνική μας ἰδιότητα εἴμαστε πρῶτα ἀπὸ ὅλα πολίτες τοῦ κόσμου καὶ ἑπομένως ἔχουμε μεγάλη εὐθύνη γιὰ τὸν κόσμο». Ὁ Σεβ. ἐπιχειρηματολογεῖ ὑπὲρ αὐτῆς, ἀναφέροντας καὶ χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὅπως τὸ τοῦ Ἀπ. Παύλου «Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην…»². Ὅμως ἡ Ὀρθοδοξία δὲν μᾶς διδάσκει νὰ εἴμαστε κοσμοπολίτες. Ἀντίθετα βασικὸ στοιχεῖο τῆς ζωῆς τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ εἶναι νὰ ἀγαπᾶ πρῶτα τὴν οἰκογένειά του καὶ τὴν Πατρίδα του καί, κατ᾽ ἐπέκταση, τοὺς ἀνθρώπους ὅλης τῆς Οἰκουμένης.
.       Εἶναι βέβαιο καὶ αὐτονόητο ὅτι ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως ἀναγνωρίζουμε ὅτι ἀποτελοῦμε τὴν Μία, Ἁγία, Καθολικὴ (οἰκουμενικὴ) καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ ἔθνος ποὺ ἀνήκουμε, ἀπὸ τὸ φύλο μας ἢ τὸ χρῶμα τοῦ δέρματός μας. Γιὰ τὸν Ὀρθόδοξο Χριστιανὸ εἶναι αὐτονόητο ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ὡς τέκνα τοῦ Θεοῦ, εἴμαστε ἀδέλφια, ἀνεξάρτητα ἀπὸ ὁποιαδήποτε ἰδιαιτερότητα, γι’ αὐτὸ καὶ προσεύχεται «ὑπὲρ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως».
.       Εἶναι εὐχάριστο ὅτι ὁ Σεβ. δὲν ἀρνεῖται ὅτι ὁ καθένας μας ἔχει μίαν Πατρίδα, ὅτι ἀνήκει σὲ ἕνα Ἔθνος, ἀνεξάρτητα ἂν τὴν μέλλουσα αἰώνια Πατρίδα ἐπιζητεῖ. Καὶ ἐπειδὴ ὁ Σεβ. ἐπικαλεῖται χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, μνημονεύω ὁμιλία «Περὶ ἀγάπης τῆς Πατρίδος» τοῦ Κωνσταντίνου Οἰκονόμου τοῦ ἐξ Οἰκονόμων³. Ἡ ὁμιλία ἐκφωνήθηκε τὸ 1819 στὶς Κυδωνίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Γράφει ὁ ἀείμνηστος διδάσκαλος τοῦ Γένους: «Λέγω πρῶτον, ὅτι χρεωστεῖς χριστιανέ, καθὸ χριστιανός, νὰ ἀγαπᾶς καὶ νὰ εὐεργετῆς τὴν Πατρίδα. Σὲ προστάζει ὁ θεῖος νόμος: “ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν”. Πλησίον σου εἶναι βέβαια πᾶς ἄνθρωπος, ἀλλὰ ποῖος νὰ εἶναι πλησιέστερός σου παρὰ τοὺς συγγενεῖς καὶ ὁμοπίστους καὶ συμπολίτας σου; Οὗτοι εἶναι οἱ ἀδελφοί σου, οἵτινες συγκατοικοῦσι μετά σοῦ εἰς μίαν καὶ τὴν αὐτὴν χώραν, ὡσὰν εἰς μίαν καὶ τὴν αὐτὴν οἰκίαν». Εἶναι αὐτὸ ποὺ γράφει στὸν Τιμόθεο ὁ Ἀπ. Παῦλος, ὅτι ὁ Ἐπίσκοπος πρέπει πρῶτα νὰ διευθύνει καλὰ τὸ σπίτι του, γιατί, ὅπως γράφει: «Ἂν κάποιος δὲν ξέρει νὰ κυβερνήσει τὸ ἴδιο του τὸ σπίτι, πῶς θὰ φροντίσει τὴν ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ»⁴.
.       Ὅλα ξεκινᾶνε ἀπὸ τὴν οἰκογένεια, πηγαίνουν στὴν Πατρίδα καὶ ἀπὸ ἐκεῖ στὴν οἰκουμένη. Ὁ Κων. Οἰκονόμος τονίζει ὅτι ὁ Κύριος πρῶτος δίδαξε τὴν ἀγάπη στὴν Πατρίδα. Ἂν καὶ ἡ Ναζαρὲτ ἦταν πόλις μὲ ὄχι καλὸ ὄνομα, Ἐκεῖνος ποτὲ δὲν τὴν ἀρνήθηκε. Τοὺς μαθητές Του ἀπέστειλε «πρὸς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραὴλ»⁵, καὶ ὅταν ἀντίκρισε τὴν Ἱερουσαλὴμ «ἔκλαυσεν ἐπ᾽ αὐτῇ»⁶. Μετὰ τὴν Ἀνάστασή Του ὁ Ἄγγελος ἀπευθυνόμενος ἐκ μέρους Του στὶς γυναῖκες- μυροφόρους ποὺ εἶχαν πάει στὸν Πανάγιο Τάφο τοὺς εἶπε: «Ἰησοῦν ζητεῖτε τὸν Ναζαρηνόν; Ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ὧδε»⁷. Δὲν τὶς ἐρώτησε ἂν ζητοῦν τὸν Ἰησοῦ, τὸν κοσμοπολίτη… Ὁ Ἀπ. Παῦλος, ὁ ὁποῖος εἶπε ὅτι γιὰ τὸν Θεὸ δὲν ὑπάρχουν διακρίσεις φυλῶν, ἐθνῶν κ.λ.π. ἔδειξε πολλὲς φορὲς τὴν ἀγάπη ποὺ εἶχε στὴν Πατρίδα του. Στοὺς Ρωμαίους ἔγραψε: «Ἔπειτα ἀπὸ ὅλα αὐτὰ ἀναρωτιέμαι: μήπως ὁ Θεὸς ἀπέρριψε τὸ λαό του; Ἀποκλείεται! Γιατί καὶ ἐγὼ εἶμαι Ἰσραηλίτης, ἀπόγονος τοῦ Ἀβραάμ, ἀπὸ τὴ φυλὴ τοῦ Βενιαμίν. Δὲν ἀπέρριψε λοιπὸν ὁ Θεὸς τὸν λαό του, ποὺ ἀπὸ παλιὰ τὸν ξεχώρισε καὶ τὸν ἀγάπησε»⁸.
.               Ἡ Ἁγία Γραφή, ὅπως γράφει ὁ Κων. Οἰκονόμος, διδάσκει ὅτι ἡ στέρηση τῆς Πατρίδας ἦταν ποινὴ ποὺ ἔστελνε ὁ Θεὸς στοὺς Ἰουδαίους, ὅταν αὐτοὶ «εἰδωλολάτρουν». Καὶ αὐτοὶ ἐπέστρεφαν στὴν Πατρίδα, ὅταν μετάνιωναν. Ὁ Οἰκονόμος τονίζει ὅτι ἐκ φύσεως ὁ ἄνθρωπος ἀγαπᾶ τὴν οἰκογένειά του καὶ τὴν Πατρίδα του, ὥστε, ὅπως εἶπε: «Μόνος ὁ ἀναίσθητος καὶ ὁ ἀπάνθρωπος δύναται νὰ λησμονήση τὴν πρὸς τὴν Πατρίδα στοργήν…Τοιοῦτοι γίνονται μόνον ὅσοι ἐκ τῆς κακοηθείας καὶ τρυφῆς διεφθαρμένοι τὰς ψυχὰς ἀποβαίνουσιν, ὅλοι σάρκες, νοῦ καὶ φρενῶν κεναί. Οἱ τοιοῦτοι μόνοι λέγουσι καὶ φρονοῦσι τὸ Σαρδαναπάλιον καὶ περιφίλαυτον καὶ βάρβαρον ἐκεῖνο γνωμικὸν “Τῷ γὰρ καλῶς πράσσοντι πᾶσα γῆ πατρίς”».
.        Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καὶ πάσης Ἀλβανίας Ἀναστάσιος τονίζει μὲν ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία οὐδενὸς λαοῦ ἀποτελεῖ ἰδιοκτησία, καὶ ὅτι «ἐπιβάλλεται ἡ καλλιέργεια τῆς οἰκουμενικῆς συνειδήσεως τῆς Ὀρθοδοξίας», ὅμως σημειώνει ὅτι εἶναι «φυσικὸ καὶ ἀναγκαῖο ὁ σεβασμὸς καὶ ἡ διατήρηση τῆς ταυτότητός μας» καὶ προσθέτει ὅτι «τὸ ὀρθόδοξο ἦθος ἐπιβάλλει εἰλικρινῆ σεβασμὸ πρὸς τὴν ἰδιοτυπία τοῦ κάθε λαοῦ καὶ πολιτισμοῦ»⁹, κάτι ποὺ ἀπορρίπτει ὁ κοσμοπολιτισμὸς καὶ ἡ παγκοσμιοποίηση¹⁰.
.       Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἰὼβ δὲν εἶναι ὁ μόνος ποὺ μπροστὰ ἀπὸ τὴν Πατρίδα καὶ τὴν Ὀρθοδοξία βάζει τὴν παγκοσμιοποίηση. Πολλοὶ ἐπιχειρηματίες, κοινωνιολόγοι, ἱστορικοὶ καὶ φιλοσοφοῦντες τὴν βλέπουν θετικά. Θεωροῦν ὅτι ὁ (Δυτικὸς) Χριστιανισμὸς καὶ τὸ Ἰσλὰμ ὁδήγησαν στὴ μισαλλοδοξία καὶ στοὺς διωγμούς, τὸ ἴδιο καὶ οἱ διαμάχες συμφερόντων μεταξὺ τῶν κρατῶν. Ὡστόσο ὁρισμένοι μὲ δέος βλέπουν καὶ τοὺς κινδύνους ἀπὸ αὐτήν. Ὁ ἱστορικὸς Ζὰκ Λὲ Γκὸφ λ.χ. γράφει μὲν ὅτι «πρέπει νὰ ἀναπτυχθοῦν οἱ θεσμοί, τὰ κινήματα καὶ τὰ ἰδανικὰ ποὺ ἀποσκοποῦν στὸ θρίαμβο μίας παγκοσμιοποίησης, ἡ ὁποία θὰ διασφαλίζει τὴ δίκαιη κατανομὴ τοῦ πλούτου καὶ τὴν εἰρήνη», ἀλλὰ ἐπισημαίνει: «Ἡ παγκοσμιοποίηση ποὺ δολοφονεῖ τὴν διαφορετικότητα εἶναι μία κακή, καταστροφικὴ παγκοσμιοποίηση».
.       Ὁ Εὐστράτιος Ἀλμπάνης διαπιστώνει πὼς οἱ ταχύτατες μεταβολὲς ποὺ συμβαίνουν στὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων «παρέχουν δυνατότητες θετικῆς ἢ ἀρνητικῆς ἐξέλιξης, περισσότερης ἐλευθερίας καὶ πληρέστερης καθυπόταξης» καὶ τονίζει ὅτι ὑπεύθυνος γιὰ τὶς ἐπιλογὲς καὶ γιὰ τὴν περαιτέρω κατεύθυνση τοῦ πλανήτη εἶναι ἀποκλειστικὰ ὁ ἴδιος ὁ ἀνθρωπος¹². Εἰδικότερα τὴν μεγίστη εὐθύνη ἔχουν αὐτοὶ ποὺ κρατοῦν τὶς τύχες τῶν ἀνθρώπων στὰ χέρια τους. Ἡ Ὀρθοδοξία δὲν ἔχει σχέση μὲ τοὺς ἰσχυρούς τῆς Γῆς, διότι ὁ Θεὸς «Τὰ ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο, ἵνα καταισχύνῃ τὰ ἰσχυρά»¹³. Γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία ἡ μαρτυρία στὸν σύγχρονο εἰδωλολατρικὸ κόσμο εἶναι ἡ ἐπιταγὴ τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι ὁ συσχηματισμὸς μὲ αὐτόν. –

 

1. Https://orthodoxie .com/reponse de l’ Archeveque Job a Georges Papathanasopoulos
2. Γαλ. γ΄ 28
3. 1780-1857. Ἡ ὁμιλία βρίσκεται στοὺς «Λόγους» του, Ἐπιμέλεια Θεοδ. Σπεράντσα, Ἀθῆναι 1971, σελ. 333-365.
4. Τιμ. Α´ γ´ 6

5. Ματθ. ι΄ 6
6. Λουκ. ιθ΄ 41
7. Μαρκ. ιϛ΄ 6
8. Ρωμ. ια΄ 1-2
9. Ἀναστασίου Ἀρχ.Τιρ. κ´ πάσης Αλβανίας «Παγκοσμιότητα και Ὀρθοδοξία, ἐκδ. «Ἀκρίτας», Αθήναι 2000, σελ. 271-272

10. «Ποιά παγκοσμιοποίηση;», Εκδ. «Εξάντας», Ομιλία Λε Γκοφ, σελ. 31.
11. Εὐστρ. Β. Ἀλμπάνη «Παγκοσμιοποίηση», Εκδ. «Τροχαλία», 1998, σελ.316
12. Κορ. Α΄ α΄ 27
13. Ρωμ. β΄ 2

Διαφήμιση