ΛΟΓΟΣ τὴν Ε´ ΚΥΡΙΑΚΗ τῶν ΝΗΣΤΕΙΩΝ γιὰ τὴ συνένωση τῆς νηστείας μὲ τὴν εὐσπλαχνία καὶ τὴν προσευχὴ (Ἁγ. Ἰγν. Μπριαντσανίνωφ)–2

Λόγος τὴν Ε´ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν
γιὰ τὴ συνένωση τῆς νηστείας μὲ τὴν εὐσπλαχνία καὶ τὴν προσευχὴ

ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσανίνωφ,
ἐπισκόπου Καυκάσου καὶ Μαύρης Θάλασσας,
«Ἀσκητικὲς ὁμιλίες Α´» [Ἔργα-7],
ἔκδ. Ἱ. Μονῆς Παρακλήτου,
Ὠρωπὸς Ἀττικῆς 2015, σελ. 171-182

Μέρος Α´: ΛΟΓΟΣ τὴν Ε´ ΚΥΡΙΑΚΗ τῶν ΝΗΣΤΕΙΩΝ γιὰ τὴ συνένωση τῆς νηστείας μὲ τὴν εὐσπλαχνία καὶ τὴν προσευχὴ (Ἁγ. Ἰγν. Μπριαντσανίνωφ)

.           Σὲ δύσκολες περιστάσεις, πρὶν ἀπὸ τὴν ἔναρξη σοβαρῶν ἔργων ἢ στὴ διάρκεια μεγάλων θλίψεων, οἱ ἅγιοί του Θεοῦ διπλασίαζαν τὴ νηστεία τους καὶ τὶς προσευχές τους. Ὁ ἴδιος ὁ Σωτήρας μας, ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, μᾶς ἔδωσε τὸ σχετικὸ παράδειγμα. Πρὶν ἀρχίσει τὸ σωτήριο κήρυγμά Του, ἀποσύρθηκε στὴν ἔρημο, ὅπου, προκειμένου ν’ ἀντιμετωπίσει τοὺς πειρασμοὺς τοῦ διαβόλου, νήστεψε σαράντα μέρες καὶ σαράντα νύχτες. «Νήστεψε», λέει ὁ μακάριος Θεοφύλακτος, «γιὰ νὰ μᾶς δείξει πὼς ἡ νηστεία εἶναι μεγάλο ὅπλο ἐναντίον τῶν πειρασμῶν, ὅπως, ἀπεναντίας, ἡ τρυφὴ εἶναι ἡ ἀρχὴ κάθε ἁμαρτίας».
.           Πρὶν ἀπὸ τὴν ἐκλογὴ τῶν δώδεκα ἀποστόλων, ποὺ θὰ ὁδηγοῦσαν τὴν οἰκουμένη στὴν πίστη καὶ στὴ σωτηρία, ὁ Κύριος ἀνέβηκε σ’ ἕνα βουνό, ὅπου ἔμεινε μίαν ὁλόκληρη νύχτα προσευχόμενος στὸν Θεό. Πρὶν ἀπὸ τὴν ἀνάσταση τοῦ Λαζάρου, εὐχαρίστησε προσευχητικὰ τὸν Πατέρα Του γιὰ τὴν ἀποδοχὴ τῆς προσευχῆς Του: «Πατέρα, Σ’ εὐχαριστῶ ποὺ μὲ ἄκουσες. Ἐγώ, βέβαια, τὸ ἤξερα ὅτι πάντοτε μὲ ἀκοῦς» –γιατί τὸ θέλημα τοῦ Πατέρα καὶ τὸ θέλημα τοῦ Υἱοῦ εἶναι τὸ ἕνα καὶ μοναδικὸ θεῖο θέλημα. «Εἶπα, ὅμως, τὸ “εὐχαριστῶ” γιὰ χάρη τοῦ πλήθους ποὺ στέκει ἐδῶ γύρω, γιὰ νὰ πιστέψουν πὼς Ἐσὺ μὲ ἔστειλες». Ὅπως σ’ αὐτὴ τὴν περίσταση, ἔτσι καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν ἐκλογὴ τῶν δώδεκα ἀποστόλων ὁ Κύριος δὲν εἶχε ἀνάγκη τὴν προσευχή. Ὡστόσο, προσευχόταν πάνω στὸ βουνὸ γιὰ μίαν ὁλόκληρη νύχτα, προκειμένου νὰ μᾶς δείξει, σύμφωνα μὲ τοὺς ἅγιους πατέρες, ἀφ᾽ ἑνός, ὅτι πρέπει νὰ κάνουμε προσευχὲς ἐκτενεῖς, ὄχι σύντομες, καὶ μάλιστα στὴ μόνωση, ὄχι ἀνάμεσα σὲ πολλοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ καί, ἀφ᾽ ἑτέρου, ὅτι πρέπει νὰ προσευχόμαστε πάντοτε πρὶν προχωρήσουμε σὲ κάποιο σοβαρὸ ἐγχείρημα.
.           Τέλος, πρὶν ἀπὸ τὸν σταυρικό Του θάνατο, ὁ Κύριος πῆγε στὸν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ, ἐκεῖ ὅπου θὰ γινόταν ἡ σύλληψή Του, προκειμένου νὰ θυσιαστεῖ γιὰ τὴ λύτρωση τῆς ἀνθρωπότητας, σύμφωνα μὲ τὸ ἕνα καὶ ἀδιαίρετο θέλημα τοῦ Πατέρα καὶ τοῦ Υἱοῦ. Ἔτσι, μᾶς ἔδειξε ὅτι ὀφείλουμε νὰ δεχόμαστε ὁποιαδήποτε συμφορά, ποὺ παραχωρεῖται ἀπὸ τὸν Θεό, σὰν ἀπαράγραπτο χρέος, νὰ τὴ δεχόμαστε μὲ αὐταπάρνηση, μὲ ὑποταγὴ καὶ πίστη στὸν παντοδύναμο Θεό, ὁ ὁποῖος ἀγρυπνᾶ, φροντίζει γιά μᾶς, ὁ ὁποῖος «ἔχει μετρημένες καὶ τὶς τρίχες τῆς κεφαλῆς μας», ὁ ὁποῖος ἔβλεπε «τὰ ὀστᾶ μας, ὅταν τὰ ἔπλαθε κρυφὰ (στὴ μήτρα τῆς μητέρας μας), καὶ τὴν ὕπαρξή μας, ὅταν διαμορφωνόταν ὡς ἔμβρυο, σὰν νὰ ἦταν στὰ ἔγκατα τῆς γῆς». Ὁ Κύριός μας ἔδειξε τὸ μέσο μὲ τὸ ὁποῖο μποροῦμε καὶ ὀφείλουμε νὰ ἐνισχύουμε τὴν ἀδύναμη ἀνθρώπινη φύση μας, ὅταν μᾶς βρίσκει μία συμφορὰ ἢ ἕνας πειρασμός. Ὁ Ἴδιος ἀφοσιώθηκε σὲ θερμὴ προσευχή. Καὶ στοὺς μαθητές Του, ποὺ εἶχαν νικηθεῖ ἀπὸ τὸν ὕπνο, εἶπε: «Μένετε ἄγρυπνοι καὶ προσεύχεστε, γιὰ νὰ μὴ σᾶς νικήσει ὁ πειρασμός».
.           Γιὰ νὰ μὴν κυριέψει καὶ νὰ μὴν καταπιεῖ τὸν ἄνθρωπο μία συμφορά, εἶναι ἀναγκαία ἡ προσευχή. Γιὰ νὰ νικηθεῖ μία συμφορά, εἶναι ἀναγκαία ἡ πνευματικὴ δύναμη ἤ, ἀλλιῶς, ἡ ἀδιασάλευτη ψυχικὴ εἰρήνη ποὺ χαρίζει ἡ προσευχή. Γιὰ νὰ νικηθεῖ ὁ σατανᾶς, ποὺ ἐπιχειρεῖ μὲ λογισμοὺς λύπης καὶ ἀπελπισίας νὰ ἀναστατώσει καὶ νὰ καταστρέψει τὸν ἄνθρωπο, ὅταν τὸν βρεῖ μία συμφορὰ μὲ παραχώρηση τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀναγκαία ἡ προσευχή. Γιὰ νὰ μὴν κλονιστεῖ ἡ πίστη τοῦ ἀνθρώπου στὸν καιρὸ μίας συμφορᾶς, εἶναι ἀναγκαία ἡ προσευχή· εἶναι ἀναγκαία, ὥστε, μέσα στὴ θλίψη, νὰ μπορέσει ὁ ἄνθρωπος, σύμφωνα μὲ τὴν παραγγελία τοῦ ἀποστόλου, νὰ χαίρεται, ἀκριβῶς ἐπειδὴ δοκιμάζεται ἀπὸ πολλοὺς καὶ διάφορους πειρασμούς. Τὴ θεόσταλτη παρηγοριὰ ἀπὸ τὴν προσευχὴ μπορεῖ νὰ τὴ νιώσει μόνο ὅποιος καθαρθεῖ πρῶτα μὲ τὴ νηστεία, καὶ μπορεῖ νὰ τὴ διαφυλάξει μόνο ὅποιος συντηρεῖ τὴν καθαρότητά του μὲ τὴ νηστεία.
.           Τὸ παράδειγμα τοῦ Κυρίου τὸ ἀκολούθησαν καὶ τὸ ἀκολουθοῦν οἱ ἀληθινοὶ μαθητές Του. Ἤδη στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ὁ ἅγιος προφήτης Δαβίδ, ὁδηγημένος, θαρρεῖς, ἀπὸ τὸν Χριστό, στὶς δύσκολες περιστάσεις τῆς ζωῆς τοῦ ἔκανε πιὸ αὐστηρὴ νηστεία καὶ πιὸ πολλὴ προσευχή. Παρόμοια καὶ ὁ ἅγιος προφήτης Δανιήλ, ὅταν, διαβάζοντας τὸ βιβλίο τοῦ προφήτη Ἱερεμία, κατάλαβε πὼς εἶχε συμπληρωθεῖ ὁ καθορισμένος ἀπὸ τὸν Θεὸ χρόνος τῆς παραμονῆς τῶν αἰχμάλωτων Ἰουδαίων στὴ Βαβυλώνα καὶ πὼς εἶχε φτάσει ὁ καιρὸς τῆς ἐπιστροφῆς τους στὴν Ἱερουσαλήμ, ἐπιδόθηκε σὲ νηστεία καὶ προσευχὴ γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῶν ὁμοεθνῶν του. «Στράφηκα τότε», λέει, «στὸν Κύριο, τὸν Θεό, ἀπευθύνοντάς Του προσευχὴ καὶ ἱκεσίες μὲ νηστεῖες, ντυμένος στὰ πένθιμα κι ἔχοντας ρίξει στάχτη ἐπάνω μου. Προσευχήθηκα, λοιπόν, ἐξομολογητικὰ στὸν Κύριο, τὸν Θεό μου».
.           Ἡ κατάσταση στὴν ὁποία φέρνουν τὸν ἄνθρωπο ἡ νηστεία καὶ ἡ προσευχή, εἶναι κατάλληλη γιὰ τὴ λήψη θείων εὐεργεσιῶν καὶ ἀποκαλύψεων. Ἔτσι, οἱ ἐλεημοσύνες, οἱ προσευχὲς καὶ οἱ νηστεῖες τοῦ ἑκατοντάρχου Κορνηλίου ἀνέβηκαν μπροστὰ στὸν Θεὸ καὶ τοῦ ἔφεραν τὸ πιὸ μεγάλο ἀγαθό: τὴ γνώση τοῦ Χριστοῦ. «Νήστευα», διηγήθηκε ὁ ἴδιος στὸν ἀπόστολο Πέτρο, «καί, στὶς τρεῖς τὸ ἀπόγευμα, προσευχόμουνα στὸ σπίτι μου, ὅταν εἶδα κάποιον νὰ στέκεται μπροστά μου μὲ ροῦχα λαμπερά». Ἦταν ὁ ἄγγελος, ποὺ εἶχε στείλει ὁ Θεός, γιὰ νὰ τοῦ γνωρίσει τὸν Χριστὸ μέσῳ τοῦ ἀποστόλου Πέτρου. Ἀλλὰ καὶ σ’ αὐτὸν τὸν ἀπόστολο, ὅταν προσευχόταν νηστικός, παρουσιάστηκε σὲ ὅραμα ἕνα μεγάλο σεντόνι, ποὺ κατέβαινε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ στὴ γῆ. Μέσα στὸ σεντόνι ὑπῆρχαν ὅλα τὰ τετράποδα τῆς γῆς, τὰ θηρία, τὰ ἑρπετὰ καὶ τὰ πουλιά. Αὐτὰ συμβόλιζαν τὸν εἰδωλολατρικὸ κόσμο, ποὺ τὸν δέχτηκε ὁ Θεὸς στὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸν ἀξίωσε τῆς σωτηρίας.
.           Ἐπίσης, ὅταν κάποτε οἱ ἀπόστολοι βρίσκονταν σὲ λειτουργικὴ σύναξη, «λατρεύοντας τὸν Κύριο καὶ νηστεύοντας», τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τοὺς ἀποκάλυψε πὼς εἶχε διαλέξει τὸν Βαρνάβα καὶ τὸν Παῦλο γιὰ τὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου στοὺς εἰδωλολάτρες. Πρόσταξε, λοιπόν, νὰ Τοῦ τοὺς ξεχωρίσουν καὶ νὰ τοὺς στείλουν σ’ αὐτὴ τὴ διακονία. Οἱ ἀπόστολοι, μολονότι ἔλαβαν τὴν ἐντολὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος σὲ ὥρα προσευχῆς καὶ νηστείας, προτοῦ τὴν ἐκτελέσουν, ἐπιδόθηκαν ξανὰ σὲ προσευχὴ καὶ νηστεία. Κι αὐτό, γιὰ νὰ ἐκπληρωθεῖ μὲ τὴ συνέργεια τῆς προσευχῆς καὶ τῆς νηστείας ὅ,τι εἶχε ἀποκαλυφθεῖ μὲ τὴ συνέργεια τῆς προσευχῆς καὶ τῆς νηστείας. «Τότε», λέει ὁ συγγραφέας τῶν Πράξεων, «ἀφοῦ καὶ πάλι νήστεψαν καὶ προσευχήθηκαν, ἔβαλαν τὰ χέρια πάνω σ’ αὐτοὺς καὶ τοὺς ἀπέστειλαν». Σὲ ὅλους εἶναι γνωστὴ ἡ μεγάλη ἐπιτυχία μὲ τὴν ὁποία στεφανώθηκε τὸ ἱεραποστολικὸ ἔργο τοῦ Παύλου καὶ τοῦ Βαρνάβα, ποὺ ἔσπειραν τὸν Χριστιανισμὸ σ’ ὅλη τὴν τότε γνωστὴ οἰκουμένη.
.           Ἀναρίθμητα εἶναι τὰ παραδείγματα ποὺ μᾶς δείχνουν ὅτι οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ ἀξιώνονται θείων ἀποκαλύψεων, ὅταν ἀκριβῶς ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τὴν ὑλικότητα μὲ τὴ νηστεία καὶ στέκονται σὲ προσευχὴ μπροστὰ στὸν ἀόρατο καὶ ἀκατάληπτο Θεὸ μὲ τὸν νοῦ ἀπαλλαγμένο ἀπὸ κάθε μετεωρισμό, μὲ βαθιὰ εὐλάβεια καὶ μὲ ψυχικὴ εἰρήνη.
.           Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί! Γνωρίζοντας πιὰ τὴ σημασία καὶ τὴ δύναμη τῶν πνευματικῶν ὅπλων στὰ ὁποῖα ἀναφερθήκαμε, δηλαδὴ τῆς εὐσπλαχνίας, τῆς νηστείας καὶ τῆς προσευχῆς, ἂς τὰ ζωστοῦμε χωρὶς χρονοτριβή. Ἂς ἀποκτήσουμε τὴν εὐσπλαχνία καὶ τὴν καλοσύνη, σύμφωνα μὲ τὴν προτροπὴ καὶ τὸ φρόνημα τοῦ ἀποστόλου. Γνώρισμα τοῦ χαρακτήρα μας καὶ τῆς διαγωγῆς μας ἂς εἶναι τὸ ἔλεος. Ἂς μὴ ζητᾶμε δικαιοσύνη ἔξω ἀπὸ τὴν εὐσπλαχνία. Ἡ εὐσπλαχνία, ὡστόσο, ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴ φθαρμένη ἀνθρώπινη φύση, εἶναι ἐνάντια στὴ θεία δικαιοσύνη. Ἀντίθετα, ἡ εὐσπλαχνία ποὺ ξεχύνεται ἀστείρευτα ἀπὸ τὶς ἐντολὲς τοῦ Εὐαγγελίου, εἶναι συνυφασμένη μὲ τὴ θεία δικαιοσύνη καὶ ἀποτελεῖ ἔκφρασή της. Ἂς ταπεινώνουμε τὰ σώματά μας μὲ μετρημένη χρήση τροφῆς, καὶ μάλιστα τροφῆς νηστήσιμης, στὶς περιόδους τῶν Νηστειῶν ποὺ ἔχουν ὁριστεῖ ἀπὸ τὴν ἁγία Ἐκκλησία μας. Ἀλλὰ καὶ στὶς ἄλλες περιόδους ἂς χρησιμοποιοῦμε τὴν τροφὴ μὲ διάκριση, ἀνάλογα μὲ τὶς πραγματικὲς ἀνάγκες τῆς ἐνισχύσεως τῶν σωματικῶν μας δυνάμεων καὶ τῆς διατηρήσεως τῆς ὑγείας μας.

.           Καλλιεργώντας μὲ τὴ νηστεία τοῦ σώματος τὸ πνεῦμα καὶ κάνοντας τὸ ἀγγελικὸ ὡς πρὸς τὴν ἀγαθότητα, ἂς τὸ φτερώσουμε μὲ τὴν προσευχή. Ἂς ἀποκτήσει τὸ πνεῦμα μας τὴν εὐλογημένη συνήθεια νὰ πετᾶ γρήγορα καὶ συχνὰ πρὸς τὸν Θεό, ζητώντας τὴν εὐλογία καὶ τὴ βοήθειά Του σὲ ὅλα ὅσα κάνουμε. Θὰ Τὸν δοῦμε νὰ ἔρχεται κοντά μας, νὰ μᾶς βοηθάει καὶ νὰ μᾶς κατευθύνει. Ἐπιπλέον, ἀνεβάζοντας συχνὰ τὴ σκέψη μας στὸν Θεό, βαθμιαία θὰ καθαρίσουμε τὴν ψυχὴ καὶ τὴ διαγωγή μας ἀπὸ κάθε ἀνομία, μεγάλη ἢ μικρή, ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ διαπραχθεῖ ὄχι μόνο μὲ ἔργα, ἀλλὰ καὶ μὲ λογισμοὺς καὶ μὲ αἰσθήματα. Ποιός θὰ τολμήσει νὰ καλέσει τὸν Θεὸ σὲ βοήθεια, γιὰ νὰ κάνει ἔργο ἐφάμαρτο; Ποιός θὰ τολμήσει νὰ ὑποβάλει στὸν Βασιλέα τῶν βασιλέων κάποιο αἴτημα, ἂν αὐτὸ δὲν εἶναι ἄξιο γιὰ τὸ βασιλικὸ καὶ θεϊκὸ βλέμμα, ποὺ εἰσχωρεῖ στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς καὶ βλέπει μὲ μοναδικὴ εὐκρίνεια τὸ καθετί; «Ἂν Τοῦ ζητήσουμε κάτι σύμφωνο μὲ τὸ θέλημά Του», τότε μόνο «μᾶς ἀκούει», σύμφωνα μὲ τὸν ἀπόστολο. Ποιός, τέλος, ἀτενίζοντας ἀκατάπαυστα τὸν Θεό, δὲν ἀποκτᾶ τὴν πεποίθηση καὶ τὴν αἴσθηση ὅτι ζεῖ καὶ κινεῖται μπροστὰ στὰ μάτια Του, ὅτι Ἐκεῖνος, ὁ «πανταχοῦ παρὼν» Κύριος, παρακολουθεῖ καὶ γνωρίζει κάθε πράξη, κάθε σκέψη, κάθε αἴσθημά του; Αὐτῆς τῆς πεποιθήσεως καὶ αὐτῆς τῆς αἰσθήσεως φυσικὸ ἐπακόλουθο εἶναι ἡ πνευματικὴ πρόοδος. Ἂς μᾶς τὴ χαρίσει ὁ πολυέλεος Κύριος γιὰ τὴ δόξα τοῦ ὀνόματός Του καὶ γιὰ τὴ σωτηρία μας. Ἀμήν.

Διαφήμιση