Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ –15 «Ὁ Χριστὸς ὡς κριτὴς τοῦ κόσμου»

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
IΕ´

Τοῦ Δηµήτρη Μαυρόπουλου
Περιοδ. «Ἐφημέριος»,
ἀρ. τ. 6/ Νοέμ. – Δεκ. 2017, σελ. 23-27
Ἠλ. στοιχειοθεσία «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ»

Μέρος Α´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ-1 «Πῶς καὶ ποῦ γινόµαστε ἐνεργὰ µέλη τῆς θείας Βασιλείας».
Μέρος Β´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ-2 «Τί σηµαίνει ἆραγε ἡ ἔκφραση “ἡ Ἐκκλησία εἶναι σῶµα Χριστοῦ”;»
Μέρος Γ´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ-3 «Εἶναι παγίδα νὰ νοµίζει κάποιος ὅτι µπορεῖ νὰ φτάσει στὸν Χριστό, προτοῦ ἐνταχθεῖ στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ».
Μέρος Δ´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ- 4 «Ἡ Ἐκκλησία ἐµφαίνεται στὸ ἕνα καὶ µοναδικὸ “µυστήριο” τῆς θείας Εὐχαριστίας»
Μέρος E´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ -5 «Πεντηκοστή: ἕνα κεφαλαιῶδες γεγονὸς ποὺ ἀποκαλύπτει τὸ περιεχόµενο τῆς ἁγιότητας τῶν πιστῶν ὡς ἁγιότητα δωρεῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος».

Μέρος Z´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ -7 « Ἡ ὁδὸς αὐτὴ ἀφορᾶ στὴ θεραπεία τῆς φύσεως»
Mέρος Η´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ –8 «Γνωρίζοντας τὸν Χριστὸ ξαναϋπάρχουµε ὡς εἰκόνα Θεοῦ».
Mέρος Θ´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ –9 «Ἡ εὕρεση τῆς ὁδοῦ ποὺ θὰ ὁδηγήσει στὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, στὴ θέωση».
Μέρος Ι´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ –10 «Τὸ Ἅγιον Πνεῦµα ἐγγυητὴς τῆς ταυτότητας τῆς Ἐκκλησίας»
Μέρος ΙΑ´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ –11 «Τὸ Ἅγιον Πνεῦμα συμπαραστάτης στὴ ζωὴ τῶν πιστῶν»
Μέρος ΙΒ´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ –12 «Ὁ Θεὸς ἱδρύει καὶ συντηρεῖ τὴν Ἐκκλησία»
Μέρος ΙΓ´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ –13 «Τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας »
Mέρος ΙΔ´: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ –14 «Ἡ ἐσχατολογικὴ προοπτικὴ τῆς Ἐκκλησίας»

Ὁ Χριστὸς ὡς κριτὴς τοῦ κόσμου

.               Στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως διατυπώνουμε τὴν πεποίθηση ὅτι κατὰ τοὺς ἔσχατους χρόνους ὁ Χριστὸς θὰ ἐπανέλθει στὴν ἱστορία ὡς κριτὴς τοῦ κόσμου: «… καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δόξης κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς». Τί σημαίνει ὅμως ὅτι ὁ Χριστὸς θὰ κρίνει; Ἡ γνώμη, ποὺ διαμορφώθηκε στὸν χριστιανικὸ κόσμο ἀπὸ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς μέχρι σήμερα, δὲν ἦταν πάντα αὐτονόητη, πολὺ περισσότερο δὲν ἦταν πάντοτε ἴδια στὶς διάφορες ὀμέδες πιστῶν, ἐξ αἰτίας τῶν ποικίλων ἑρμηνειῶν ποὺ ἀναπτύχθηκαν, ἀκόμη κι ὅταν ἡ βάση αὐτῶν τῶν ἑρμηνειῶν ἦταν βιβλικὲς περιγραφὲς καὶ ἀναφορές, ἴδιες τὶς περισσότερες φορὲς στὶς διαφορετικὲς ὁμάδες.
.               Ἐν συνεχείᾳ ἄρχισε νὰ προσδιορίζει τὴ νοητικὴ ἱκανότητα τοῦ ἀνθρώπου νὰ ἐλέγχει, νὰ κατατάσσει, νὰ ἀξιολογεῖ καὶ νὰ συμπεραίνει ἐνέργειες καὶ καταστάσεις τῶν ἀνθρώπινων δραστηριοτήτων. Ὅταν οἱ λέξεις αὐτὲς χρησιμοποιήθηκαν γιὰ τὶς ἀνθρώπινες σχέσεις, ἀναπτύχθηκε τὸ πλαίσιο τῶν δικονομικῶν διαδικασιῶν: κρίση εἶναι ὁ καρπὸς τοῦ δικαίου. Εἰσερχόμαστε πλέον στὴ δικανικὴ διαδικασία (καὶ ἀντίληψη) ποὺ προσδιορίζει τὸν βίο τῶν ἀνθρώπων. Ἀνάλογη ἦταν καὶ ἡ σημασία τους στὴν ἑβραϊκὴ παράδοση.
.               Ὁ Μωυσῆς εἶναι τὸ πρότυπο τοῦ ἡγέτη ποὺ γνωρίζει, ὡς προφήτης τοῦ Θεοῦ, καὶ ἀναγνωρίζει τὰ σημεῖα τῆς θείας δικαιοσύνης, εἶναι ὁ νομοθέτης καὶ ἐπίσης εἶναι ὁ Κριτής. Στὴ γλῶσσα τῆς Βίβλου, saphat σημαίνει κρίση καὶ saphet σημαίνει κριτής. Μετὰ ἀπὸ τὸν Μωυσῆ τὸν ρόλο αὐτὸ θὰ συνεχίσουν οἱ ἡγέτες τοῦ λαοῦ, Κριτὲς ἢ Βασιλεῖς. Καθολικὸ αἴτημα εἶναι ἡ δικαιοσύνη, θεία καὶ ἀνθρώπινη. Ἐπειδὴ ὅμως δὲν εἶναι ἐφικτὴ ἡ διασφάλισή της, οἱ προφῆτες εἰσάγουν τὸ πρότυπο ἑνὸς δικαίου ποὺ θὰ ἐμφανιστεῖ στὸ μέλλον καὶ θὰ ἀποκαταστήσει τὴ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ὁ Μεσσίας (=Σωτὴρ) ποὺ θὰ ἀποσταλεῖ ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ θὰ ὁδηγήσει στὴ θεία Βασιλεία, ὄντας αὐτὸς πλέον βασιλιὰς καὶ Κριτής.
.               Ὁ προφήτης Ἠσαΐας τὸν περιγράφει μὲ ἔξοχες διατυπώσεις: «Καὶ ἐξελεύσεται ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ρίζης ἀναβήσεται. Καὶ ἀναπαύσεται ἐπ᾽ αὐτὸν πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, πνεῦμα σοφίας καὶ συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας· ἐμπλήσει αὐτὸν πνεῦμα φόβου Θεοῦ. Οὐ κατὰ τὸν δόξαν κρινεῖ οὐδὲ κατὰ τὴν λαλιὰν ἐλέγξει, ἀλλὰ κρινεῖ ταπεινῷ κρίσιν καὶ ἐλέγξει τοῖς ταπεινοῖς τῆς γῆς· καὶ πατάξει γῆν τῷ λόγῳ τοῦ στόματος αὐτοῦ καὶ ἐν πνεύματι διὰ χειλέων ἀνελεῖ ἀσεβῆ. καὶ ἔσται δικαιοσύνη ἐζωσμένος τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ καὶ ἀληθεία εἰλημμένος τὰς πλευρᾶς» (Ἠσ. ια´ 15). Καὶ ὁ προφήτης Ἱερεμίας ὑπογραμμίζει: «Ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχονται, λέγει Κύριος, καὶ ἀναστήσω τῷ Δαυὶδ ἀνατολὴν δικαίαν, καὶ βασιλεύσει βασιλεῖς καὶ συνήσει καὶ ποιήσει κρίμα καὶ δικαιοσύνην ἐπὶ τῆς γῆς» (Ἱερ. κγ´ 5).
.               Ὁ Ἰησοῦς τῆς Ναζαρὲτ ἀποκαλύπτεται ὡς ὁ Χριστὸς Κυρίου (κατὰ τὴ βάπτισή του), καὶ συνεκδοχικὰ ὡς ὁ Κριτὴς τοῦ κόσμου. Οἱ ἀρχαῖες ἐπαγγελίες πραγματοποιήθηκαν στὸ πρόσωπό του.Ἡ ἴδια ἡ παρουσία του ἐνεργεῖ τὴν κρίση τῶν ἀνθρώπων. Ὁ θάνατός του εἶναι τὸ σημεῖον τῆς κρίσεως τοῦ κόσμου. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἔχει σημασία ἡ εἰκόνα τοῦ ἐσχατολογικοῦ Χριστοῦ στὴν Ἀποκάλυψη: εἶναι τὸ ἐσφαγμένον ἀρνίον. Μὴν ξεχνᾶμε ὅτι τοῦ Σταυροῦ ἔχει προηγηθεῖ ἡ δίκη τοῦ Ἰησοῦ (θρησκευτικὴ καὶ πολιτική), ἡ καταδίκη του σὲ θάνατο, ὁ βασανισμὸς καὶ ἡ σταύρωση. Ὁ κόσμος λοιπὸν κρίνεται διαρκῶς ἀπέναντι στὴν παρουσία τοῦ Χριστοῦ καὶ θὰ κριθεῖ (ζῶντες καὶ τεθνεῶτες) στοὺς ἔσχατους καιρούς.
.               Στὴν Ὀρθόδοξη παράδοση ἀντιλαμβανόμαστε τὸν Θεὸ (τὸν Χριστὸ) ὡς Κριτὴ τοῦ κόσμου, ὡς τὸν ἐσχατολογικὸ Κριτή. Κατ᾽ ἀρχάς, ἡ Κ. Διαθήκη μᾶς παρέχει ἀρκετὲς προσεγγίσεις στὸ θέμα (συνοπτικὰ εὐαγγέλια, ἰωάννεια καὶ παύλεια θεολογία), ἂν καὶ μερικὲς φορὲς κατὰ τὸ φαινόμενον ἀντιφατικές. Ἀπὸ τὴ μιὰ ἔχουμε τὴ δήλωση τοῦ Χριστοῦ ὅτι ἦλθε γιὰ νὰ σώσει τὸν κόσμο καὶ ὄχι γιὰ νὰ τὸν κρίνει («οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ᾽ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι᾽ αὐτοῦ», Ἰωάν. γ´17), ἀπὸ τὴν ἄλλη τὴν εἰκόνα ποὺ ἀποτυπώνει ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία ὁ Χριστὸς θὰ ἀποφανθεῖ γιὰ τὰ ἔργα τῶν ἀνθρώπων. Ἡ δεύτερη αὐτὴ εἰκόνα, ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη δικαιοσύνη, ἔγινε κατανοητὴ ὡς ἀλήθεια, γιὰ νὰ μὴν πῶ ὡς ἡ μόνη ἀλήθεια, ἰδιαίτερα μάλιστα ἀπὸ χριστιανικὲς σέκτες ἐκτὸς τοῦ σώματος τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας.
.               Σύμφωνα μὲ αὐτὴ τὴν ἀντίληψη, ὁ ἐσχατολογικὸς Χριστὸς δικάζει καὶ ἀποφαίνεται γιὰ τὸ ποιοὺς θὰ βραβεύσει καὶ ποιοὺς θὰ καταδικάσει. Καὶ ὅμως, ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης, στὸ γ´ κεφάλαιο τοῦ εὐαγγελίου του, μᾶς ξεδιπλώνει μὲ εὐκρίνεια τί σημαίνει «κρίσις»: «Ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν [τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ] οὐ κρίνεται· ὁ δὲ μὴ πιστεύων ἤδη κέκριται, ὅτι μὴ πεπίστευκεν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ μονογενοῦς υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Αὕτη δέ ἐστιν ἡ κρίσις, ὅτι τὸ φῶς ἐλήλυθεν εἰς τὸν κόσμον καὶ ἠγάπησαν οἱ ἄνθρωποι μᾶλλον τὸ σκότος ἢ τὸ φῶς· ἦν γὰρ πονηρὰ αὐτῶν τὰ ἔργα. Πᾶς γὰρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τὸ φῶς καὶ οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, ἵνα μὴ ἐλεγχθῇ τὰ ἔργα αὐτοῦ· ὁ δὲ ποιῶν τὴν ἀλήθειαν ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, ἵνα φανερωθῇ αὐτοῦ τὰ ἔργα, ὅτι ἐν Θεῷ ἐστιν εἰργασμένα» (Ἰωάν. γ´ 18-21). Ἡ τελικὴ Κρίση ἑπομένως θὰ φανερώσει τὴν κατάσταση τῆς καρδιᾶς ἑκάστου ἀνθρώπου ἐνώπιον τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ κατὰ τὴ δική της ἐπιλογή, δὲν θὰ εἶναι συνέπεια μιᾶς ἐτυμηγορίας τοῦ Θεοῦ. Κατὰ τοῦτο λοιπὸν εἶναι Κριτὴς τοῦ κόσμου ὁ Χριστός, γιατί ἐνώπιόν του φανερώνεται τὸ βαθύτερο μυστικὸ ἑκάστου ἀνθρώπου: εἶναι μὲ τὸ φῶς ἢ εἶναι μὲ τὸ σκότος. Ἡ δευτέρα παρουσία τοῦ Χριστοῦ συνοδεύεται ἀπὸ κρίση. Ἡ ἴδια ἡ παρουσία του εἶναι συγχρόνως καὶ κρίση: ὅσοι εἶναι δικοί του, ὅσοι δὲν εἶναι δικοί του. Χαρὰ γιὰ τοὺς πρώτους, θλίψη –ἢ μᾶλλον βασανισμός– γιὰ τοὺς δεύτερους. Ἢ ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, «Καὶ τοῦτο εἰδέναι δεῖ, ὅτι ὁ Θεὸς οὐ κολάζει τινὰ ἐν τῷ μέλλοντι, ἀλλ᾽ ἕκαστος ἑαυτὸν δεκτικὸν ποιεῖ τῆς μετοχῆς τοῦ Θεοῦ. Ἔστιν ἡ μὲν μετοχὴ τοῦ Θεοῦ τρυφή, ἡ δὲ ἀμεθεξία αὐτοῦ κόλασις» (Κατὰ Μανιχαίων, PG 94, 1545D-1548A), μιὰ κατάσταση ποὺ ἀποτυπώνει ἀργότερα ὡς στοιχεῖο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ὁ Κάλλιστος Ξανθόπουλος, μαθητὴς τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, στὸ συναξάρι τῆς Κυριακῆς τῆς Ἀπόκρεω: «… τὰ ὁποῖα λαμπρῶς ἡ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ δεχομένη, οἴεται [= νομίζει] τρυφὴν μὲν καὶ βασιλείαν οὐρανῶν εἶναι τὴν μετὰ Θεοῦ τῶν Ἁγίων συνδιαγωγὴν καὶ τὴν ἐσομένην ἐκείνοις ἔλλαμψιν διηνεκῆ καὶ ἀνάβασιν· βάσανον δὲ καὶ σκότος καὶ τὰ τοιαῦτα, τὸν ἀπὸ Θεοῦ μακρυσμόν, καὶ τὴν τῶν ψυχῶν διὰ τοῦ συνειδότος δαπάνην». Τόσο μόνον: μετὰ τοῦ Θεοῦ οἱ μέν, χωρὶς τὸν Θεὸ οἱ δέ. Καὶ μάλιστα σὲ μιὰ προοπτικὴ ἄχρονη.
.               Ὑπάρχει ἕνα ἐρώτημα ποὺ διατρέχει τὴν ἱστορία, ἰδιαίτερα τὴν ἱστορία τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου: ἡ τελικὴ κρίση εἶναι τελεσίδικη ἢ πάντα ἀνοιχτὴ σὲ μιὰ ἄχρονη πραγματικότητα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ; Τὸ ἐρώτημα δὲν ἔλαβε ποτὲ τελικὴ ἀπάντηση, ἀλλὰ ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας (βιβλική, πατερική, ἁγιολογικὴ) ἀφήνει παράθυρο γιὰ μιὰ συνεχῆ διαδικασία κρίσεως καὶ ἐπανακρίσεως τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ἐπιμένει νὰ ἐπιλέγει στὴν ἄρνηση τοῦ Χριστοῦ, ἀκόμη καὶ μετὰ τὴν τελικὴ κρίση. Μνημονεύω τὴν ἐπιμονὴ τῆς ἐκκλησιαστικῆς πράξης νὰ προσεύχεται γιὰ τοὺς τεθνεῶτες, γιὰ τὴ σωτηρία τους μέσῳ τῶν μνημοσύνων. Πρόκειται γιὰ πράξη ποὺ ὑπερβαίνει τὴ λεγόμενη τελικὴ κρίση.
.               Ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱὸς μᾶς γνωρίζει τὸ θέλημα τοῦ Πατρὸς ὡς δικό του θέλημα. Γι᾽ αὐτὸ ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ γίνεται κρίση τοῦ κόσμου, ἀφοῦ δι᾽ αὐτῆς ἀποκαθίσταται ἡ δικαιοσύνη ποὺ ἔχει διαταραχθεῖ ἀπὸ τὴν ἀνταρσία τοῦ ἀνθρώπου, πραγματοποιεῖται ἡ ἀποκατάσταση τῆς σχέσης κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου. Ὁ Υἱός, ὡς Χριστός, φέρνει τὸν Θεὸ ἀνάμεσά μας καὶ ὁδηγεῖ τοὺς πιστοὺς στὸν Θεό. Θεὸς καὶ ἄνθρωπος, στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ἀλληλοπεριχωροῦνται. Ἡ κρίση καὶ ἡ δικαιοσύνη δὲν ἐνεργοῦνται ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη ἐνέργεια, ὅσο καλὴ καὶ σπουδαία κι ἂν εἶναι αὐτή, ἀλλ᾽ ἐγκαθίστανται στὴν ἱστορία ὡς κρίση καὶ δικαιοσύνη ἐναρμονισμένη μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, γιατί ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ εἶναι πλέον καὶ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου.
.               Κρῖμα σημαίνει διάκριση τῶν ὁρίων ἀνάμεσα στὴ δικαιοσύνη καὶ τὴν ἀδικία, διάκριση τῶν δικαίων ἀπὸ τοὺς ἀδίκους. Ὁ Χριστὸς γίνεται τὸ κρῖμα τοῦ κόσμου, γιατί ἡ παρουσία του ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τὴν στάση, τὴν ἐνέργεια καὶ τὴν ἔκφραση τοῦ περιεχομένου τῆς καρδιᾶς ἑκάστου ἀνθρώπου: μὲ τὸν Χριστὸ ἢ χωρὶς τὸν Χριστό. Δὲν εἶναι ὁ Θεὸς αὐτὸς ποὺ ἀποφασίζει γιὰ τὴν κρίση τῶν ἀνθρώπων, ἀλλ᾽ εἶναι οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἀποφασίζουν γιὰ τὴ σχέση τους μὲ τὸν Θεό. Ὁ Ἰησοῦς διακήρυξε ὅτι ἦρθε στὸν κόσμο ὄχι γιὰ νὰ τὸν κρίνει, ἀλλὰ γιὰ νὰ τὸν σώσει. Τὸ ἔργο του δὲν εἶναι ἡ κρίση, εἶναι ἡ σωτηρία. Ἡ παρουσία του στὴν ἱστορία γίνεται κρίση, ἀποκαλύπτει τοὺς ἀνθρώπους τοῦ φωτὸς καὶ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ σκότους

Διαφήμιση