Ο ΑΓΙΟΣ ΥΠΑΤΙΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΓΑΓΓΡΩΝ
Ὁ ἀναδειχθεὶς σὲ φλογερὸ πρόμαχο τῆς Ὀρθοδοξίας
θαυματουργὸς καὶ μαρτυρικὸς ἱεράρχης τῶν Γαγγρῶν
τῆς Παφλαγονίας
Γράφει ὁ Ἀριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος
Ἐκπαιδευτικός
. Μέσα στὴ σεπτὴ χορεία τῶν τριακοσίων δέκα ὀκτὼ πνευματοφόρων πατέρων ποὺ μετεῖχαν στὴ συνελθοῦσα τὸ 325 στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας Α´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο εἶναι καὶ ὁ τιμώμενος στὶς 31 Μαρτίου θεοφόρος καὶ θαυματουργὸς ἱεράρχης τῶν Γαγγρῶν τῆς Παφλαγονίας Ἅγιος ἱερομάρτυς Ὑπάτιος, ὁ ὁποῖος ἀναδείχθηκε φλογερὸς πρόμαχος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ καὶ πανάριστος μάρτυς Χριστοῦ. Παράλληλα θαυμαστώθηκε ἀπὸ τὸν Πανάγαθο Θεὸ καὶ κατέστη ἀστείρευτος πηγὴ θαυμάτων τόσο κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἐπίγειας θεοφιλοῦς βιοτῆς τοΥ ὅσο καὶ μετὰ τὴ μαρτυρική του τελευτή.
. Ὁ Ἅγιος Ὑπάτιος γεννήθηκε στὴν Κιλικία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τῆς βασιλείας τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου (307-337) καὶ διακρίθηκε γιὰ τὸν ἐνάρετο βίο καὶ τὸν ἔνθεο ζῆλο του, γεγονὸς ποὺ τὸν ἀνέδειξε σὲ χαρισματικὸ ἐπίσκοπο τῆς πόλεως τῶν Γαγγρῶν τῆς Παφλαγονίας. Ὁ εὐκλεὴς καὶ πάνσοφος ἱεράρχης τῶν Γαγγρῶν κατόρθωσε νὰ καθοδηγήσει πνευματικὰ τὸν πιστὸ λαὸ τῆς ἐπαρχίας του, ἐνῶ προσέλκυσε πολλοὺς ἀπίστους στὴν πίστη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ Ἅγιος Ὑπάτιος κατέστη ὅμως μὲ τὴ χάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος καὶ θαυματουργὸς ἅγιος. Ἔτσι μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴ δύναμη τῆς προσευχῆς του στὸν Κύριο κατόρθωσε νὰ ἐξαφανίσει τοὺς ἀσπάλακες (τυφλοπόντικες) ποὺ μάστιζαν τοὺς ἀγροὺς τῆς ἐπαρχίας του καὶ κατέτρωγαν τοὺς καρπούς, ἐνῶ κατόρθωσε μὲ τὴν εὐλογία του νὰ μεταβάλει τὸ ἁλμυρὸ νερὸ τῆς θάλασσας σὲ γλυκό. Ἀξιοσημείωτο εἶναι ὅτι καταυγαζόταν ἀπὸ θεῖο καὶ λαμπρὸ φῶς, ὅταν περπατοῦσε τὴ νύχτα, ἐνῶ ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τῆς βασιλείας τοῦ Κωνσταντίου, υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἀναδείχθηκε μὲ τὴ χάρη καὶ τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ καὶ γενναιότατος δρακοκτόνος.
. Τὴν ἐποχὴ αὐτὴ ἕνας μεγάλος δράκοντας εἶχε μπεῖ μέσα στὸ βασιλικὸ θησαυροφυλάκιο καὶ κανεὶς δὲν τολμοῦσε νὰ πλησιάσει, διότι στὴν περίπτωση ποὺ κάποιος τολμηρὸς καὶ θαρραλέος ἐπιχειροῦσε νὰ μπεῖ, ἔβρισκε φρικτὸ καὶ ἀκαριαῖο θάνατο ἀπὸ τὸν δράκοντα. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ εἶχε προκαλέσει τρόμο καὶ ἔκπληξη στὸν λαό, ἐνῶ ὁ αὐτοκράτορας Κωνστάντιος δὲν ἤξερε τί νὰ κάνει γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τὸν φοβερὸ δράκοντα ποὺ σκορποῦσε τὸν πανικὸ καὶ τὸν θάνατο. Ὅταν ὅμως πληροφορήθηκε γιὰ τὸν θεόληπτο καὶ πάνσοφο ἐπίσκοπο τῶν Γαγγρῶν Ἅγιο Ὑπάτιο καὶ τὴ φήμη του νὰ θαυματουργεῖ, ἔστειλε ἀνθρώπους νὰ τὸν παρακαλέσουν νὰ ἔρθει στὸν αὐτοκράτορα. Ὁ Ἅγιος Ὑπάτιος πῆγε στὸν Κωνστάντιο, ὁ ὁποῖος τὸν ὑποδέχθηκε μὲ ἰδιαίτερο σεβασμὸ καὶ τιμὴ καὶ μάλιστα ἔπεσε εὐλαβικὰ στὰ πόδια του ζητώντας τὴ βοήθειά του. Τότε ὁ Ἅγιος εἶπε στὸν αὐτοκράτορα νὰ ἔχει θάρρος καὶ νὰ μὴν στεναχωριέται, διότι τὰ ἀδύνατα γιὰ τοὺς ἀνθρώπους εἶναι δυνατὰ καὶ πραγματοποιήσιμα γιὰ τὸν Θεό. Ὁ αὐτοκράτορας ἔδειξε τότε στὸν Ἅγιο ἀπὸ μακριὰ τὸν δράκοντα καὶ τὸν προειδοποίησε νὰ μὴν κάνει τὸ λάθος καὶ τὸν πλησιάσει, διότι θὰ θανατωθεῖ ἀπὸ αὐτόν. Μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο θὰ εἶχε τὴν ἴδια φρικτὴ τύχη ὅπως εἶχαν καὶ ἄλλοι, ἐνῶ τόνισε ὅτι ὅλα αὐτὰ συμβαίνουν ἐξ αἰτίας τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν. Τότε ὁ εὐκλεὴς καὶ θεοληπτος ἱεράρχης Ὑπάτιος τοῦ ἀπάντησε ὅτι ἡ προσευχὴ τοῦ ἐπισκόπου δὲν ἔχει καμία δύναμη στὸ νὰ τελέσει θαύματα, ἀλλὰ ἡ πίστη τοῦ αὐτοκράτορα στὸν ἕνα καὶ ἀληθινὸ Θεὸ καὶ ἡ ἀήττητος δύναμη τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μπορεῖ νὰ κατορθώσει τὰ πάντα. Στὴ συνέχεια ὁ Ἅγιος ἔπεσε κάτω στὸ ἔδαφος καὶ ἀφοῦ προσευχήθηκε γιὰ ἀρκετὴ ὥρα, σηκώθηκε καὶ ἀπευθυνόμενος στὸν αὐτοκράτορα, τοῦ παρήγγειλε νὰ ἀνάψει μεγάλη φωτιὰ στὸ μέσο τῆς ἀγορᾶς, αὐτοὶ δὲ ποὺ θὰ ἀνάψουν τὴ φωτιά, νὰ περιμένουν μέχρι νὰ πάει καὶ ἐκεῖνος. Τότε ὁ πάνσοφος ἱεράρχης τοῦ Χριστοῦ πλησίασε μόνος του τὸ βασιλικὸ θησαυροφυλάκιο καὶ ἀφοῦ ἄνοιξε τὴν πόρτα, χτύπησε μὲ τὸ ραβδί του, τὸ ὁποῖο εἶχε στὴν ἄκρη τοῦ τὸ σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, τὸν τρομερὸ καὶ ἐπικίνδυνο δράκοντα. Ἀλλὰ τὸ χτύπημα μὲ τὸ ραβδὶ δὲν ἔφερε ἀπολύτως κανένα ἀποτέλεσμα καὶ κάποιοι ποὺ παρακολουθοῦσαν ἀπὸ μακριὰ ἔντρομοι τὸ θέαμα, πίστεψαν ὅτι ὁ Ἅγιος εἶχε θανατωθεῖ ἀπὸ τὸν δράκοντα. Ὅμως ὁ θεοφόρος ἐπίσκοπος τῶν Γαγγρῶν ὕψωσε τὰ μάτια του στὸν οὐρανὸ καὶ ἐπικαλούμενος τὸ πάντιμο ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ἔβαλε τὸ ραβδὶ στὸ στόμα τοῦ δράκοντα καὶ ἀπευθυνόμενος στὸ θηρίο, εἶπε νὰ τὸν ἀκολουθήσει στὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τότε ὁ δράκοντας δάγκωσε τὸ ραβδὶ τοῦ Ἁγίου καὶ τὸν ἀκολούθησε σὰν νὰ τὸν ἐξεδίωκε κάποιος. Μόλις ὁ Ἅγιος Ὑπάτιος βγῆκε ἀπὸ τὸ βασιλικὸ θησαυροφυλάκιο μὲ τὸ ραβδί του, πάνω στὸ ὁποῖο ἦταν κολλημένος ὁ τρομερὸς δράκοντας ποὺ τὸ μέγεθός του ἔφτανε τὶς ἑξήντα πήχεις, ὅλοι ἔμειναν ἔκπληκτοι στὸ φοβερὸ καὶ ἀποτρόπαιο αὐτὸ θέαμα. Ἀφοῦ ὁ Ἅγιος πέρασε μέσα ἀπὸ τὴν ἀγορὰ σέρνοντας τὸν ἐπικίνδυνο δράκοντα ἐνώπιον πλήθους λαοῦ, ἔφτασε στὸ μέσο αὐτῆς, ὅπου εἶχε ἀνάψει ἡ μεγάλη φωτιά. Τότε ἐπικαλούμενος ὁ Ἅγιος τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πρόσταξε τὸν δράκοντα νὰ μπεῖ στὸ μέσο τῆς φωτιᾶς. Καὶ τότε ὅλοι εἶδαν τὸ ἀνατριχιαστικὸ θέαμα νὰ ρίχνεται ὁ φοβερὸς καὶ ἐπικίνδυνος αὐτὸς δράκοντας στὴ φωτιὰ καὶ νὰ ἀποτεφρώνεται. Ἀμέσως ὅλοι οἱ παρόντες ἔμειναν ἄναυδοι ἀπὸ τὸ παράδοξο καὶ ὑπερφυὲς αὐτὸ γεγονὸς καὶ δόξασαν τὸν Πανάγαθο καὶ Παντοδύναμο Θεό, ὁ Ὁποῖος ἀνέδειξε ἕναν τέτοιο θεοφόρο καὶ θαυματουργὸ ἱεράρχη, ὅπως ἦταν ὁ Ἅγιος Ὑπάτιος. Μάλιστα ὁ αὐτοκράτορας Κωνστάντιος εὐχαρίστησε τὸν Ἅγιο, προσφέροντάς του πολύτιμα δῶρα, ἔδωσε δὲ τὴν ἐντολὴ νὰ ἱστορηθεῖ ἡ εἰκόνα του σὲ σανίδα καὶ νὰ τοποθετηθεῖ στὴν πόρτα τοῦ βασιλικοῦ θησαυροφυλακίου γιὰ νὰ προστατεύει τὸν χῶρο ἀπὸ κάθε κίνδυνο καὶ ἀπειλή.
. Ἀποφασιστικὸς καὶ βαρυσήμαντος ἦταν ὁ ρόλος ποὺ διαδραμάτισε ὁ θεοληπτος καὶ πάνσοφος ἐπίσκοπος τῶν Γαγγρῶν τῆς Παφλαγονίας Ἅγιος Ὑπάτιος μὲ τὴ δυναμικὴ παρουσία καὶ συμμετοχή του στὴ συνελθοῦσα τὸ 325 Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας. Στὴ Σύνοδο αὐτὴ ὁ Ἅγιος Ὑπάτιος κατόρθωσε μαζὶ μὲ τοὺς ὑπόλοιπους σεπτοὺς καὶ θεοφόρους ἱεράρχες νὰ καταδικάσει τὴν αἱρετικὴ διδασκαλία τοῦ ἀσεβοῦς Ἀρείου, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία ἀμφισβητοῦνταν ἡ θεϊκὴ ὑπόσταση τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ὁ δυναμικὸς καὶ εὐκλεὴς ἱεράρχης τῆς πόλεως τῶν Γαγγρῶν ἀναδείχθηκε μέσα ἀπὸ τοὺς ἀγῶνες του ἕνας φλογερὸς πρόμαχος τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶναι ἐνδεικτικὸ ὅτι μὲ δική του πρωτοβουλία συγκροτήθηκε καὶ ἡ Τοπικὴ Σύνοδος τῆς Γάγγρας γιὰ νὰ καταπολεμήσει τὴν αἱρετικὴ διδασκαλία τοῦ μητροπολίτου Σεβαστείας Εὐσταθίου, ὁ ὁποῖος μαζὶ μὲ τοὺς φανατικοὺς καὶ βλάσφημους ὀπαδούς του ἦταν ἐναντίον τοῦ θεσμοῦ τοῦ γάμου, τῆς νηστείας καὶ ἄλλων ἱερῶν κανόνων, γεγονὸς ποὺ ἔθετε σὲ κίνδυνο τὸν θεσμὸ τῆς οἰκογένειας καὶ τὰ χρηστὰ ἤθη τῶν πιστῶν. Στὴν Τοπικὴ Σύνοδο τῆς Γάγγρας συμμετεῖχαν μαζὶ μὲ τὸν Ἅγιο Ὑπάτιο καὶ ἄλλοι δώδεκα ἱεράρχες, οἱ ὁποῖοι θέσπισαν 21 κανόνες ποὺ καταδίκαζαν καὶ ἀναθεμάτιζαν τὴν αἱρετικὴ διδασκαλία τοῦ Εὐσταθίου. Ἀλλὰ ὁ ρόλος ποὺ διαδραμάτισε ὁ Ἅγιος Ὑπάτιος ὡς ἔνθερμος ὑπερασπιστὴς τῶν δογμάτων τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καὶ ὡς φλογερὸς πρόμαχος τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας ἀποδεικνύεται περίτρανα καὶ ἀπὸ τὴ θέση ποὺ κράτησε ἔναντι τῶν δυσσεβῶν Ναυατιανῶν. Σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τους κρατοῦσαν μία ἀδιάλλακτη καὶ ἀρνητικὴ στάση ἀπέναντι σ’ αὐτοὺς ποὺ σὲ περίοδο διωγμῶν εἶχαν ἀρνηθεῖ τὴν πίστη τους καὶ στὴ συνέχεια μετανοοῦσαν, ἐνῶ δὲν δέχονταν τοὺς δίγαμους καὶ πίστευαν ὅτι εἶναι ἀδύνατο νὰ ἀποκτήσει τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ ὁ ἁμαρτωλὸς ἄνθρωπος μετὰ τὸ βάπτισμά του. Ὁ πάνσοφος καὶ εὐκλεὴς ἱεράρχης τῶν Γαγγρῶν ἀγωνίσθηκε σθεναρὰ ἐνάντια στὴν ἀντιχριστιανικὴ διδασκαλία τῶν Ναυατιανῶν, ἡ ὁποία ἀπέρριπτε τὴ μετάνοια καὶ τὴ συγνώμη καὶ ἀπέκλειε τὴν ἐπιστροφὴ τῶν μετανοούντων στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο προστάτευσε τὴν ἑνότητα τῶν χριστιανῶν καὶ ἀπέτρεψε τὸν πνευματικὸ ἀποπροσανατολισμό τους ἀπὸ ἀσεβεῖς καὶ αἱρετικὲς διδασκαλίες.
. Ἡ σθεναρὴ καὶ ἀγωνιστικὴ δράση τοῦ Ἁγίου Ὑπατίου προκάλεσε ὅμως τὸν φθόνο τῶν δυσσεβῶν Ναυατιανῶν, οἱ ὁποῖοι ἔβλεπαν μὲ θαυμασμὸ τοὺς μὲν μετανοοῦντες νὰ ἐπιστρέφουν στὴν πίστη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πολλοὺς δὲ ἀπίστους νὰ ἑλκύονται ἀπὸ τὴ χριστιανικὴ διδασκαλία καὶ νὰ ἀσπάζονται τὸν Κύριο ὡς τὸν μόνο ἀληθινὸ Θεό. Γι’ αὐτὸν τὸν λόγο καὶ κάποια ἡμέρα οἱ ἀσεβεῖς αἱρετικοὶ καιροφυλακτώντας σὲ ἀπόκρημνη περιοχὴ ὅρμησαν ξαφνικὰ ἐναντίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς περνοῦσε ἀπὸ ἐκεῖ. Ἀμέσως ἄνδρες καὶ γυναῖκες ἄρχισαν νὰ τὸν κτυποῦν ἀνελέητα, ἄλλος μὲ ξύλα, ἄλλος μὲ μαχαίρια, ἄλλος μὲ πέτρες, τοῦ συμπεριφέρονταν δὲ μὲ τέτοια βαναυσότητα σὰν νὰ ἦταν θηρία ἀνήμερα. Στὴ συνέχεια τὸν ἔριξαν ἀπὸ μεγάλο ὕψος σ’ ἕναν ποταμὸ καὶ τότε ὁ Ἅγιος μισοπεθαμένος σήκωσε τὰ μάτια του στὸν οὐρανὸ καὶ ἀναφώνησε, ὅπως εἶχε πεῖ ὁ Ἅγιος πρωτομάρτυς Στέφανος, «Κύριε, μὴ στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην», δηλαδὴ μὴν καταλογίσεις, Κύριε, σ’ αὐτοὺς αὐτὸ τὸ ἁμάρτημα. Τὴ στιγμὴ ἐκείνη καὶ ἐνῶ ὁ θεοφόρος ἐπίσκοπος τῶν Γαγγρῶν ἀνέπνεε ἀκόμη, μία αἱρετικὴ γυναίκα πῆρε μία μεγάλη πέτρα καὶ κτύπησε τὸν Ἅγιο στὰ μηνίγγια, γεγονὸς ποὺ τοῦ προκάλεσε ἀκαριαία τὸν θάνατο. Μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο ὁ ἔνδοξος ἱερομάρτυς τοῦ Χριστοῦ Ἅγιος Ὑπάτιος τελείωσε τὴν ἐπίγεια θεοφιλῆ βιοτή του, γιὰ νὰ συνευφραίνεται μαζὶ μὲ τὸν Κύριο στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Καὶ ἡ μὲν ψυχὴ τοῦ Ἁγίου παραδόθηκε στὰ χέρια τοῦ δικαιοκρίτου Θεοῦ, ἡ δὲ αἱρετικὴ γυναίκα ποὺ τὸν φόνευσε, κυριεύθηκε ἀπὸ τὸ δαιμόνιο καὶ ἄρχισε νὰ χτυπᾶ τὸ στῆθος της μὲ τὴν πέτρα, μὲ τὴν ὁποία θανάτωσε τὸν Ἅγιο. Ἀλλὰ καὶ ὅλοι ὅσοι εἶχαν συμμετάσχει στὴ θανάτωση τοῦ Ἁγίου κυριεύθηκαν ἀπὸ πονηρὰ δαιμόνια καὶ ἀφοῦ ἔκρυψαν τὸ ἱερό του λείψανο σὲ κάποιον ἀχυρώνα, τράπηκαν σὲ φυγή. Ὅταν ὅμως ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ ἀχυρώνα πῆγε ἐκεῖ γιὰ νὰ ταΐσει τὰ ζῶα του, ἄκουσε οὐράνια δοξολογία νὰ βγαίνει ἀπὸ αὐτόν. Τὸ παράδοξο αὐτὸ γεγονὸς τὸν ὁδήγησε στὴν εὕρεση τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου μέσα στὸν ἀχυρώνα. Ἡ εὐφρόσυνη αὐτὴ εἴδηση χαροποίησε ἰδιαίτερα τοὺς χριστιανοὺς τῆς πόλεως τῶν Γαγγρῶν, οἱ ὁποῖοι συγκεντρώθηκαν στὸν τόπο τῆς εὑρέσεως καὶ θρήνησαν ὅλοι μαζὶ γιὰ τὴν ἀπώλεια τοῦ ἐνάρετου, φιλόστοργου καὶ χαρισματικοῦ ἐπισκόπου τους. Στὴ συνέχεια μετέφεραν τὸ ἱερὸ λείψανο στὴ Γάγγρα καὶ τὸ ἐνταφίασαν μὲ τὴν πρέπουσα ἐκκλησιαστικὴ τιμή. Μάλιστα μεταξὺ αὐτῶν ποὺ ἀκολούθησαν τὴν πομπὴ τοῦ ἱεροῦ λειψάνου, ἦταν καὶ ἡ γυναίκα ποὺ φόνευσε τὸν Ἅγιο, ἡ ὁποία ἔκλαιγε ἀπαρηγόρητη καὶ χτυποῦσε τὸν ἑαυτό της μὲ τὴ φονικὴ πέτρα ποὺ θανάτωσε τὸν Ἅγιο. Μόλις τὸ ἱερὸ λείψανο ἐνταφιάσθηκε, θεραπεύτηκε πλήρως ἡ γυναίκα ἀπὸ τὸ δαιμόνιο, ὅπως καὶ ὅλοι ὅσοι εἶχαν συμμετάσχει στὴ μαρτυρικὴ τελείωση τοῦ Ἁγίου.
. Ὅμως καὶ ἄλλα πολυάριθμα θαύματα ἔλαβαν χώρα τόσο κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ ἐνταφιασμοῦ ὅσο καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτόν, γεγονὸς ποὺ ἀποδεικνύει ὅτι ὁ Ἅγιος Ὑπάτιος ἔλαβε πλουσιοπάροχα ἀπὸ τὸν Θεὸ τὸ χάρισμα νὰ θαυματουργεῖ ἀδιαλείπτως. Γι’ αὐτὸ καὶ καθιερώθηκε νὰ τιμᾶται ὡς θαυματουργὸς πολιοῦχος καὶ προστάτης ἅγιος τῆς πόλεως τῶν Γαγγρῶν τῆς Παφλαγονίας, πρὸς τιμὴν τοῦ ὁποίου ἀνεγέρθηκε μεγαλοπρεπὴς ἱερὸς ναός, ὁ ὁποῖος μέχρι τὴ Μικρασιατικὴ καταστροφὴ τοῦ 1922 ἀποτελοῦσε τὸ σημεῖο εὐλαβικῆς ἀναφορᾶς καὶ τὸ κέντρο τῆς λατρευτικῆς ζωῆς τῶν εὐσεβῶν κατοίκων. Ὁ ἱστορικὸς αὐτὸς ναὸς τοῦ Ἁγίου Ὑπατίου στὴ Γάγγρα κοσμοῦνταν μὲ θαυμάσιο τέμπλο ποὺ προσείλκυε τὸ ἐνδιαφέρον τῶν ἐπισκεπτῶν, ἐνῶ φυλασσόταν σ’ αὐτὸν ὡς πολύτιμος πνευματικὸς θησαυρὸς ἡ θαυματουργὴ εἰκόνα τοῦ πολιούχου Ἁγίου Ὑπατίου, τὴν ὁποία διέσωσε ἀπὸ τὴν καταστροφὴ ἡ ἀείμνηστη Ὑπατία Πατμάνογλου. Ἡ ἐφέστια αὐτὴ εἰκόνα φυλάσσεται πλέον στὸν θεμελιωθέντα τὸ 1973 καὶ ἐγκαινιασθέντα τὸ 1976 νέο περικαλλῆ ἱερὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Ὑπατίου στὸ χωριὸ Ἀντίγονο τῆς ἀκριτικῆς Φλώρινας, ὅπου καὶ ἐγκαταστάθηκαν πολλοὶ ἀπὸ τοὺς κατοίκους τῶν Γαγγρῶν μετὰ τὸ 1922. Ἀξιομνημόνευτος ἦταν καὶ ὁ παλαιὸς ἱερὸς ναὸς τοῦ Ἁγίου Ὑπατίου στὴν τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη, ὁ ὁποῖος σύμφωνα μὲ τὴν προφορικὴ παράδοση ἀνεγέρθηκε τὸ 1818 ἀπὸ μοναχὸ ποὺ καταγόταν ἀπὸ τὴ Γάγγρα. Στὴ θέση τοῦ παλαιοῦ αὐτοῦ ναοῦ θεμελιώθηκε τὸ 1954 ὁ μεγαλοπρεπὴς καὶ περιώνυμος ἱερὸς ναὸς τῆς Παναγίας Δεξιᾶς, ὁ ὁποῖος ἐγκαινιάσθηκε τὸ 1976 καὶ ἀποτελεῖ λαοφιλὲς θεομητορικὸ προσκύνημα χάρη στὴ φυλασσόμενη θαυματουργὴ εἰκόνα τῆς «Δεξιοκρατούσης Ὑπεραγίας Θεοτόκου». Ἡ εἰκόνα αὐτὴ εἶχε ἐναποτεθεῖ στὸν ἱερὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Ὑπατίου ἀπὸ εὐσεβῆ χριστιανὸ ποὺ εἶχε δεῖ στὸν ὕπνο τοῦ τὴν Παναγία ποὺ τοῦ παρήγγειλε νὰ μεταφέρει τὴν ἱερὰ εἰκόνα Της στὴ Θεσσαλονίκη γιὰ νὰ τὴ διασώσει ἀπὸ τὶς ἐπιδρομὲς τῶν μωαμεθανῶν καὶ νὰ τὴν τοποθετήσει στὸν πρῶτο ναὸ ποὺ θὰ εὕρισκε στὰ δεξιά του, εἰσερχόμενος ἀπὸ τὴν πύλη τῶν ἀνατολικῶν τειχῶν. Στὸν περικαλλῆ ἱερὸ ναὸ τῆς Παναγίας Δεξιᾶς Θεσσαλονίκης ὑπάρχει ἐντὸς τοῦ ναοῦ παρεκκλήσιο ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου ἱερομάρτυρος Ὑπατίου τοῦ θαυματουργοῦ, στὸ ὁποῖο φυλάσσεται καὶ ἡ ἱστορηθεῖσα τὸ 1817 ἀριστουργηματικὴ ἐφέστια εἰκόνα τοῦ Ἁγίου, ὅπου κάτω ἀπὸ τὸν εἰκονιζόμενο ἔνθρονο ἱεράρχη τῶν Γαγγρῶν ἀπεικονίζονται ὀκτὼ σκηνὲς ἀπὸ τὸν βίο του.
. Ὁ Ἅγιος Ὑπάτιος τιμᾶται ἐπίσης στὴ μυροβόλο καὶ ἁγιοτόκο νῆσο Χίο μὲ δύο ὁμώνυμους ἱεροὺς ναούς, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ ἕνας βρίσκεται στὴν πόλη τῆς Χίου στὴν περιοχὴ τῆς ἐνορίας Ζωοδόχου Πηγῆς Λετσαίνης καὶ ἀνήκει στὴ Συντεχνία τῶν Κουρέων, ἐνῶ ὁ δεύτερος βρίσκεται στὸν χείμαρρο Κοκκαλὰ στὴν περιοχὴ τοῦ Κάμπου. Ναὸς τοῦ Ἁγίου Ὑπατίου ὑπάρχει καὶ στὸ χωριὸ Ἀϊπάτια τῆς Ἀνδρου, ἐνῶ στὸν Ἅγιο εἶναι ἀφιερωμένοι ἐπίσης ὁ ναὸς στὸ ὁμώνυμο κελὶ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπεδίου τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Ἀντίπα καὶ Ἁγίου Ὑπατίου στὴν περιοχὴ Ὑπατία τῶν Δύο Χωριῶν τῆς Τήνου καὶ ὁ χρονολογούμενος ἀπὸ τὸν 18ο αἰώνα τρίκλιτος ναὸς τῶν Ἁγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, τοῦ Ἁγίου Ὑπατίου καὶ τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου στὸ Κάστρο τῆς Σίφνου. Τὴν προσωνυμία Ἅγιος Ὑπάτιος φέρει ἐγκαταλελειμμένος πλέον οἰκισμὸς κοντὰ στὸ χωριὸ Ρεπανίδι τῆς Λήμνου, ἐνῶ ὁ Ἅγιος τιμᾶται ὡς πολιοῦχος στὸ χωριὸ Κάθηκας τῆς ἐπαρχίας Πάφου στὴν Κύπρο, ὅπου τὸ περικαλλὲς παρεκκλήσιο τοῦ Ἁγίου ἐγκαινιάσθηκε στὶς 27 Μαρτίου 2005 ἀπὸ τὸν Πανιερώτατο Μητροπολίτη Πάφου (νῦν Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου) κ. Χρυσόστομο. Σύμφωνα μάλιστα μὲ τὴν τοπικὴ παράδοση ὁ Ἅγιος θεωρεῖται θεραπευτὴς τῶν παθήσεων τῶν χεριῶν καὶ τῶν ποδιῶν, γεγονὸς ποὺ ἀποδεικνύεται καὶ ἀπὸ τὸ ἐπιτελεσθὲν θαῦμα τὸ 1928. Πρὸς τιμὴν τοῦ Ἁγίου ἐποίησαν ἀσματικὲς ἀκολουθίες τόσο ὁ Μέγας Ὑμνογράφος τῆς Μεγάλης του Χριστοῦ Ἐκκλησίας, Γεράσιμος Μοναχὸς ὁ Μικραγιαννανίτης ὅσο καὶ ὁ Μέγας Ὑμνογράφος τῆς τῶν Ἀλεξανδρέων Ἐκκλησίας Δρ. Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας, τὴν ὁποία καὶ ἐξέδωσε ἡ Ἱερὰ Μονὴ Ὁσίου Παταπίου Λουτρακίου Κορινθίας, ὅπου στὸ ἱερὸ σπήλαιο τοῦ τιμίου καὶ ἀφθάρτου λειψάνου τοῦ Ὁσίου ὑπάρχει ἀποτυπωμένη τοιχογραφία τοῦ Ἁγίου Ὑπατίου. Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἀξίζει νὰ ἀναφερθεῖ ὅτι στὴν ἱστορικὴ Ἱερὰ Μονὴ Προφήτου Ἡλιοῦ Ζαχόλης Κορινθίας φυλάσσεται μεγάλο τμῆμα τῆς τιμίας κάρας τοῦ Ἁγίου, τὸ ὁποῖο ἔφερε στὴ μονὴ ἱερομόναχος καταγόμενος ἀπὸ τὴν ἐπαρχία τῶν Γαγγρῶν.
. Ὁ τιμώμενος στὶς 31 Μαρτίου Ἅγιος Ὑπάτιος ἀναδείχθηκε εὐκλεὴς καὶ θεοληπτος ἱεράρχης στὴν πόλη τῶν Γαγγρῶν τῆς Παφλαγονίας, ἀλλὰ ταυτόχρονα ὑπῆρξε καὶ ἕνας φλογερὸς ἀγωνιστὴς τῆς χριστιανικῆς πίστεως κατὰ τὸν 4ο μ.Χ. αἰώνα, παραδίδοντας στοὺς σημερινοὺς χριστιανοὺς ὡς πολύτιμη πνευματικὴ παρακαταθήκη τὴ διατήρηση τῆς ἄσβεστης φλόγας τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας καὶ τῶν δογμάτων τῆς ὀρθοδόξου πίστεώς μας. Τιμήθηκε ἀπὸ τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ μὲ τὸ ὕπατο ἀξίωμα τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν ὡς γνήσιος φίλος Του, ἐνῶ ἔλαβε ἀπὸ Ἐκεῖνον καὶ τὸ χάρισμα νὰ θαυματουργεῖ ἀδιαλείπτως σ’ αὐτοὺς ποὺ ἐπικαλοῦνται μὲ εὐλάβεια τὸ παντιμο ὄνομα τοῦ Θεοῦ καὶ τὶς πρεσβεῖες τοῦ θεοφόρου καὶ πανσόφου ἱεράρχου τῶν Γαγγρῶν.
Ἀριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος
Ἐκπαιδευτικός
ΠΗΓΗ: syndesmosklchi.blogspot.gr
Χριστιανικὴ Βιβλιογραφία 